გამოგონება - ინოვაცია

 ,,მეცნიერი მე“ არის  კიდევ ერთი ახალი პროექტი, რომლის მიზანია, შექმნას სახლში მარტივად ჩასატარებელი სამეცნიერო ექსპერიმენტები ქართველი ბავშვებისთვისა და ტინეიჯერებისთვის. მასში შემავალი დაბალბიუჯეტიანი ექსპერიმენტები მიზნად ისახავს მოზარდების ცოდნის გაღრმავებას ისეთ სფეროებში, როგორიცაა – ასტრონომია, გეოლოგია, მეტეოროლოგია, კომპიუტერული მეცნიერებები, ფიზიკა, მათემატიკა და ინჟინერია. ,,დოქტრინა“ დაინტერესდა პროექტით და გაესაუბრა თაკო ბასიაშვილს.

თაკო ბასიაშვილი ჯერ მხოლოდ 19 წლისაა და სან დიეგოს სახელმწიფო უნივერსისტეტის ბიოქიმიის ფაკულტეტის მეორე კურსის სტუდენტია, თუმცა უკვე მოასწრო საკმაოდ საპასუხისმგებლო და საინტერესო პროექტის განხორციელებაში მიეღო მონაწილეობა. ეს არის პროექტი – „მეცნიერი მე“, რომლის იდეაც გაჩნდა არასამთავრობო ორგანიზაცია  -„JumpStart Georgia-ში“, სადაც ის პირველი კურსის დასასრულს მივიდა ამ პროექტზე სამუშაოდ. პროექტი უშუალოდ ამერიკის საელჩოს მხარდაჭერით ორგანიზაცია „JumpStart Georgia-ში“ განხორციელდა.

პროექტი ,,მეცნიერი მე“ (mecnieri.me) 12-წლამდე ბავშვებისთვის შექმნილი შემეცნებითი ონლაინპლატფორმაა, სადაც განთავსდა საინტერესო და რაც მთავარია, მარტივი ექსპერიმენტები. ამ ექსპერიმენტების მთავარი ხიბლი კი ისაა, რომ თითოეული მათგანის გაკეთება შესაძლებელია სახლში მარტივად მოსაპოვებელი ნივთებით.  ,,საიტზე თავმოყრილია ისეთი ექსპერიმენტები, რომელიც სახალისოა და პარალელურად ძალიან საინტერესოც, როგორც პატარებისთვის, ასევე ზრდასრულებისთვისაც. მაგალითად, ჩვენ ვასწავლით ბავშვებს, თუ როგორ შეუძლიათ გაბერონ გიგანტური საპნის ბუშტები სახლის პირობებში, ან თუნდაც სხვადასხვა ტიპის მფრინავის დიზაინს, რომლის კეთების დროსაც ისინი გართობასთან ერთად, საკმაოდ ბევრს სწავლობენ აეროდინამიკის შესახებ,“ – აღნიშნა თაკომ.

პროექტის იდეის უკეთ გასაგებად ავიღოთ რამდენიმე მარტივი ექსპერიმენტი, ერთ-ერთი მათგანია „უჩინარი მელანი“. ამ ექსპერიმენტისთვის საჭიროა მხოლოდ ფურცელი და ლიმონის წვენი. თუ ბავშვი ლიმონის წვენით ფურცელზე დაწერს რაიმე სიტყვას და გააშრობს მას, ფურცელზე არაფერი გამოჩნდება, თუმცა ფურცელის შეთბობის შემთხვევაში  გარკვევით გამოისახება დაწერილი სიტყვა. თვითონ პროცესი კი, არა მარტო სახალისო, არამედ შემეცნებითიცაა, რადგან ბავშვებს საიტზევე შეუძლიათ ნახონ ამ პროცესის ახსნა და გაიგონ მეტი თუ რატომ მიმდინარეობს ეს პროცესი, საიტი აწვდის მათ შესაბამის ინფორმაციას, ამრიგად მათთვის ცნობილი ხდება, რომ ლიმონის წვენი, ისევე, როგორც სხვა ხილის წვენი, შეიცავს ნახშირბადის ნაერთებს. ეს ნივთიერებები ოთახის ტემპერატურაზე უჩინარები არიან, მაგრამ სითბოს შეუძლია დაშალოს ისინი და გაათავისუფლოს ნახშირბადი. თუ ნახშირბადი ჰაერს შეხვდება, იწყება დაჟანგვის პროცესი და ნივთიერება გადაიქცევა ღია ან მუქ ყავისფრად, რაც განაპირობებს ზუსტად ამ ექსპერიმენტის შედეგსაც.

შემდეგი მარტივი ექსპერიმენტია ,,გიგანტური საპნის ბუშტები“, ალბათ ყველა ბავშვს უოცნებია დიდი ზომის საპნის ბუშტებზე,  რაც სინამდვილეში არც ისეთი რთულია, როგორიც ჩანს.  ამისთვის საჭიროა, ერთ ჭიქა წყალს შევურიოთ ორი სუფრის კოვზი ჭურჭლის სარეცხი სითხე, ერთი სუფრის კოვზი გლიცერინი (შესაძლებელია აფთიაქში შეძენა) და ერთი ჩაის კოვზი შაქარი, მათი ნარევი 1 სთ-ის განმავლობაში უნდა შევინახოთ დახურულ კონტეინერში, რის შემდეგაც, ნაზად უნდა მოვურიოთ და დრეკადი მეტალის ჯოხებით შევუდგეთ გიგანტური ბუშტების შექმნას.

პროექტი „მეცნიერი მე“ ხელს უწყობს ბავშვების ინტერესის გაღვივებას სამეცნიერო სფეროების მიმართ და აძლევს მათ საშუალებას სხვა თვალით შეხედონ მათ გარშემო მიმდინარე პროცესებს. პროექტის პრეზენტაცია უკვე შედგა თბილისში, ქუთაისში, გორსა და ხარაგაულში, სამომავლოდ შეიძლება პროექტმა ბანაკის სახეც მიიღოს და სხვადასხვა ასაკობრივი კატეგორიაც დაემატოს, თუმცა, როგორც თაკომ აღნიშნა, ეს ბევრ ფაქტორზეა დამოკიდებული, ფაქტი ერთია -პროექტი საკმაოდ მნიშვნელოვანია ქართველი ახალგაზრდებისთვის შემეცნების დონის ამაღლებისთვის, ,,მეცნიერებასთან და ტექნოლოგიებთან ადრეული ასაკიდანვე ურთიერთობა ხელს შეუწყობს ჩვენს ქვეყანაში ამ სფეროების მიმართ გარკვეული სტერეოტიპების დარღვევას და ტექნოლოგიურ-სამეცნიერო სფეროების მომავალი განვითარების და წარმატების საწინდარიც იქნება,“-აღნიშნა თაკომ დასასრულს.

მასალა მოამზადა: თამარ დევდარიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

27 თებერვალს გამოვლინდა ათასწლეულის ინოვაციის კონკურსის (Millennium Innovations Award – MIA) გამარჯვებული გუნდი – ,,Smart Kids-ი”, რომლის წევრები არიან: ალექსი ტყებუჩავა, ნათია შამათავა, დეა ჩიტაია, ლიკა კოკაია და გვანცა ჩიქოვანი. ახალგაზრდები წმ. ალექსი შუშანიას სახელობის სენაკის მართლმადიდებლური სკოლა-გიმნაზიის მოსწავლეები არიან. კონკურსის მიზანია საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებისა და ტექნოლოგიების სფეროში ახალგაზრდების წახალისება, რაც, უპირველეს ყოვლისა, ხელს შეუწყობს აღნიშნული სფეროების განვითარებას ქვეყანაში. გუნდი აპრილში აშშ-ის ნასას კოსმოსურ ცენტრში გაემგზავრება. პროექტს ახორციელებს ,,ათასწლეულის გამოწვევის ფონდი – საქართველო”, განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს, აშშ-ის საელჩოსა და კომპანია ,,ჯეოსელის” მხარდაჭერით. ,,დოქტრინა” გაესაუბრა ჯგუფის წევრებსა და მათს მენტორ უტა კილასონიას. მათ დეტალურად ისაუბრეს გამოგონებაზე, რომელიც გააკონტროლებს მეწყერსაშიშ ზონებს, რათა თავიდან ავირიდოთ ადამიანთა მსხვერპლი და მინიმუმამდე დავიყვანოთ მოსალოდნელი ეკონომიკური ზარალი.

,,ჩვენი პროექტის, ,,გეოლოგიური საფრთხეების”, მიზანია, წინასწარ განვსაზღვროთ მეწყერის მოახლოების საშიშროება. ეს ხელსაწყო არის შეტყობინების სისტემა. გამოყენებული გვაქვს ჰოლის სენსორი, რომელიც გვიჩვენებს მაგნიტური ველის ინტენსივობის ცვლილებას. ჩვენს პროექტს ბევრი უპირატესობა აქვს: იაფია, ერგება ყველანაირ რელიეფს, გამოირჩევა სიზუსტით, საიმედოობით, ყველაზე მნიშვნელოვანი კი ისაა, რომ მისი დამზადება, წარმოება და დანერგვა შესაძლებელია საქართველოში. გრუნტის ზედაპირზე, მცირე ზომის თხრილში, თავსდება მაგნიტები, მათ ზემოთ რამდენიმე მილიმეტრის დაშორებით – ჰოლის სენსორები, რომელიც დაკავშირებულია მიკრო პროცესორთან და GSMსისტემის საშუალებით ინფორმაციას გადასცემს ცენტრალურ სერვერს. პლანშეტებში ჩატვირთულია აპლიკაცია, რომელიც საშუალებას გვაძლევს დავარეგულიროთ ზღვარი. როდესაც მიწაში რხევები გადააჭარბებს ჩვენს დაყენებულ ზღვარს, ხელსაწყო ავტომატურად აგზავნის შეტყობინებებს დარეგისტრირებულ მოსახლეობასთან მობილურ ტელეფონებზე. აღსანიშნავია, რომ სენსორულ აპარატს ანალოგი არ აქვს მსოფლიოს მასშტაბით. ეს იდეა გაგვიჩნდა 2016 წლის ფაქტიდან გამომდინარე, აგვისტოში მოვარდნილმა წყალდიდობამ და ღვარცოფმა დიდი ზარალი მიაყენა სენაკს, კერძოდ, ჩაინგრა ჩვენი სკოლა-გიმნაზიის მისასვლელი საავტომობილო გზა და ხიდი,” – აღნიშნეს ახალგაზრდებმა.

,,შევისწავლეთ დღეს არსებული ხელსაწყოები, რომელთათვისაც მილიონობით ლარია საჭირო. ჩვენი მოწყობილობა, ვფიქრობთ, ხარჯეფექტიანია სახელმწიფოსთვის, ჯდება დაახლოებით 10 000 ლარი, თანაც არის უფრო ზუსტი, ვიდრე არსებული. ჩვენი იდეების გაანალიზებაში, მოდელირებასა და კონსტრუირებაში დაგვეხმარა დავით სონღულაშვილის ვირტუალური ლაბორატორია და საგანმანათლებლო სისტემაზე დაფუძნებული STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) კურსები, რომელიც ერთი წლის წინ გავიარეთ,” – აღნიშნა გუნდის მენტორმა, უტა კილასონიამ.

იგეგმება მოწყობილობის დამონტაჟება ნოქალაქევის არექეოლოგიური მუზეუმ-ნაკრძალის ტერიტორიაზე.

აღსანიშნავია, რომ სენაკელი ახალგაზრდების შექმნილ სენსორულ მოწყობილობას  უკვე დიდი გამოხმაურება და დადებითი შეფასებები მოჰყვა მეცნიერთა საზოგადოებისგან. წინ კი ჰიუსტონია, NASA, სადაც მოსწავლეები კოსმოსური ცენტრის უნივერსიტეტის საგანმანათლებლო პროგრამას გაივლიან.

მასალა მოამზადა: ნინი მშვენიერიძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

 რამდენიმე სტუდენტისგან შექმნილი გუნდი ერთი იდეის გარშემო გაერთიანდა და ხის ჭკვიანი ბეჭედი შექმნა, რომელიც გაამარტივებს ადამიანების ცხოვრებას და უფრო უსაფრთხოს გახდის მას.

ნინო გვაზავა: „იდეა გაჩნდა ჩვენი უნივერსიტეტის საშვების სისტების დაყენების შემდეგ, გვინდოდა, რამე ისეთი მოგვეფიქრებინა, რაც ბარათის მოძებნის ნაცვლად, გაგვატარებდა უნივერსიტეტის შესასვლელში. ასე შეიქმნა პირველი ბეჭედი, რომელსაც, თავდაპირველად, მხოლოდ უნივერსიტეტის საშვის ფუნქცია ჰქონდა“.

სტარტაპი ინტერესის გამო ადნობდა სხვადასხვა ბარათს და მათში არსებული RFID თაგს 3D პრინტერით ამობეჭდილ 3ბეჭედში ათავსებდა, შემდეგ ამ ბეჭდით ახორციელებდნენ სხვადასხვა გადახდას მაღაზებში. საზოგადეობის დიდი ინტერესისა და აღფრთოვანების გამო მათ დაიწყეს პროექტზე სერიოზულად მუშაობა.

რა მასალისგან მზადდება ბეჭედი ?

,,კნიკი” ჭკვიანი სამკაულია, რომელიც ეკოლოგიურად სუფთა ხის მასალისაგან მზადდება და მომხმარებელს შესაძლებლობა ეძლევა თავად შეარჩიოს საკუთარი ბეჭდის დიზაინი, დაიტანოს ნებისმიერი წარწერა და აირჩიოს სასურველი ფერების განაწილება. გარდა ამისა, ერთადერთი სამკაულია, რომელიც ანაცვლებს მომხმარებლის საფულესა და, ამავდროულად, ზრუნავს მომხმარებლის სიცოცხლის გადარჩენაზე.

რა ფუნქციების მატარებელია მოწყობილობა?

#CNICK (კნიკი) არის ხის პირველი ჭკვიანი ბეჭედი, რომელიც მომხმარებელს შესაძლებლობას აძლევს, ხელის ერთი მოძრაობით შევიდეს სამსახურში, სპორტდარბაზში, კინოში, გასართობ ცენტრებში, რადგან მას ყველა საშვი, ბილეთი თუ აბონემენტი საკუთარ ბეჭედში ექნება გაერთიანებული. ,,კნიკი” ამავდროულად, ინახავს პირველად სამედიცინო ინფორმაციას (სისხლის ჯგუფის, გადატანილი დაავადებების, ალერგიულობას…), ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი გახლავთ, რადგან ამ ფუნციის საშუალებით, ,,კნიკს” მომხმარებლის სიცოცხლის გადარჩენაც კი შეუძლია.

ნინო გვაზავა: “#სტარტაპსაქართველოს კონკურსში გამარჯვების შემდეგ, საქართველოს ინოვაციებისა და ტექნოლოგიების სააგენტომ იდეის განხორციელებისთვის ხელშემწყობი პირობები შეგვიქმნა. უპირველეს ყოვლისა, გადმოგვცა დაფინანსება და დაგვაკავშირა ამერიკელ ექსპერტებთან, რომლებიც   კონკურსის შემდგომი 3 თვის განმავლობაში მეთვალყურეობას გაუწიეს ჩვენს პროექტს. ამ პერიოდის განმავლობაში ჩვენი პროექტი იღებდა ბიზნესის განხორციელებისა და სწრაფი ზრდისთვის ხელშემწყობ სხვადასხვა რჩევებს, Silicon Valley-ს ვენჩორული კაპიტალისტების გამოცდილებასა და მითითებებს. ტექნოპარკის  ფაბლაბში გავიარეთ სხვადასხვა კონსულტაციები და გამოვიყენეთ იქ არსებული ლაზერული მჭრელი,  ეს ძალიან კარგი შესაძლებლობაა ჩვენთვის, განვავითაროთ ჩვენი პროდუქტი ადგილობრივ ბაზარზე და შემდგომ ეტაპზე მოვახდინოთ მისი საერთაშორისო რეალიზაცია.”

სტარტაპმა ,,Cnick-ი” – მონაწილეობა მიიღო 2016 წლის Seed Forum-ში, რომელიც 14 დეკემბერს ნორვეგიის საგარეო საქმეთა სამინისტროს მხარდაჭერით აიჰაბ თბილისში ჩატარდა. პროექტის ფარგლებში კნიკის დამფუძნებლებს საშუალება ექნებათ მაისის თვეში ოსლოში, ნორვეგიაში გაიარონ ტრენინგები და წარდგნენ საკუთარი იდეით ინვესტორების წინაშე, რათა მოიპოვონ დამატებითი დაფინანსება პროდუქტის დასახვეწად და შეიძინონ ახალი კონტაქტები.ამჟამად, კნიკს არ აქვს გადახდის ფუნქცია, რადგან ბეჭდის მასობრივი წარმოებისთვის საჭიროა სხვადასხვა სერთიფიცირების პროცესების გავლა Visa-სა და Mastercard-თან, რაც გარკვეული დროს მოითხოვს. სტარტაპი ამაზე აქტიურად მუშაობს და უახლოეს პერიოდში ბეჭედს გადახდის ფუნციაც დაემატება.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

 კარლო ხუციშვილი წლის საუკეთესო ინოვატორი გამომგონებელია. მან ახლახან საზოგადოებას წარუდგინა ახალი გამოგონება, რომელზეც მეგობარ ნინო აბელაშვილთან ერთად მუშაობდა. ,,ნონსტოპი” არის ინოვაციური ეტლი, რომელიც შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირებს შეუმსუბუქებს და გაუუმჯობესებს ცხოვრებას. იმისათვის, რომ სხვადასხვა დეტალი გაეთვალისწინებინათ, ახალგაზრდა გამომგონებლები შეხვდნენ შშმ პირებს, გაეცნენ ყველა ნიუანსს, რაც აწუხებთ ეტლით მოსარგებლეებს.

,,ეტლზე მაგრდება წამყვანი კონსტრუქცია, რომელშიც ჩამონტაჟებულია: ძრავი, სპეციალური სქემა, აკუმულატორი, სხვადასხვა სენსორი, ეს კი უფრო სწრაფსა და გარემოზე მორგებულს ხდის. როგორც წესი, ელექტროეტლები 38 კილოგრამს იწონის, ჩვენი ეტლი სულ 10 კილოგრამია, წამყვანი კონსტრუქცია – 12, მოგეხსენებათ, ურთულესია ტრანსპორტირება, ჩვენი გამოგონება კი სრულიად აგვარებს ამ პრობლემას. წამყვანი კონსტრუქცია და ეტლიც იკეცება, რაც ამარტივებს გადაადგილებას. ეტლს შეუძლია განავითაროს 50-დან 70 კმ/სთ სიჩქარე, ელემენტის ხანგრძლივობა კი 4 საათია,” – აღნიშნა კარლო ხუციშვილმა.

მუშაობის პროცესში გაჩნდა კიდევ ბევრი იდეა, მაგალითად, შეიქმნა ხელთათმანი ისეთი ადამიანებისთვის, რომლებსაც აქვთ ხელის მტევნის პრობლემები და ვერ ახერხებენ ეტლის მართვას. ხელთათმანის საშუალებით მომხმარებელი შეძლებს მტევნის გაშლასა და მოკეცვას და, რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, ეტლის დამოუკიდებლად მართვას, ეტლი მოძრაობს იმ მიმართულებით, საითაც ხელი გადაიხრება.  ეტლი, აგრეთვე, მორგებულია უსინათლო და სმენადაქვეითებულ ადამიანებზე, დამონტაჟებულია სპეციალური სენსორები, რომელთა საშუალებითაც ეტლით მოსარგებლე იგებს დაბრკოლების შესახებ.

გამომგონებლის თქმით: ,,ხშირია შემთხვევა, როდესაც ადამიანს ეტლი უბრუნდება ან რაიმეს ეჯახება, ეს კი უმეტესად სხეულის დაზიანებებით სრულდება, აღარაფერს ვამბობ ფსიქოლოგიურ დაძაბულობასა და უდიდეს სტრესზე. ჩვენ ეს პრობლემაც გადავჭერით. ინოვაციური დიზაინით შევქმენით ჩაფხუტი, მასში ჩამონტაჟებულია სენსორი, რომელიც აღიქვამს დაჯახებას, გადახრას, გადატრიალებას. ამ დროს ინფორმაცია მიეწოდება მთავარ სქემას, სქემა კი ხსნის კოლბას, რომელშიც ჰაერია ჩატუმბული, ჰაერის დიდი ნაკადი გამოიტყორცნება გარეთ და გაიშლება ჩაფხუტი, ამ მეთოდით დავიცავთ ეტლით მოსარგებლეს დაზიანებისგან. აგრეთვე, ბევრი ბავშვის ოცნებაა, რომ დამოუკიდებლად გავიდეს გარეთ, ნახოს მეგობრები, ისეირნოს. ამისთვის შევქმენით პროგრამა, მისი საშუალებით მშობელი შეძლებს სახლიდან აკონტროლოს შვილი და მართოს ეტლი საჭიროების შემთხვევაში.”

აღსანიშნავია, რომ კარლო ხუციშვილმა მეგობარ ირაკლი კაპანაძესთან ერთად გაიმარჯვა ათასწლეულის ინოვაციის კონკურსში (Millennium Innovations Award – MIA). მათ მონაწილეობა მიიღეს ამერიკის შეერთებული შტატების კონრადის ფონდის ინოვაციების სამიტში ნასას კოსმოსურ ცენტრში. ახალგაზრდა გამომგონებლებმა წარმოადგინეს პროექტი ,,მულტიკლიმატიზატორი”. მათი შექმნილი მოწყობილობით შესაძლებელია რამდენიმე დღით ადრე ლოკალური ამინდის პროგნოზირება, ტენიანობისა და ტემპერატურის ზუსტი გაზომვა. ხელსაწყო ეხმარება ფერმერებს, რომ წინასწარ გაიგონ მოსალოდნელი სეტყვისა თუ წვიმის შესახებ.

კიდევ ერთი გამოგონება, რომელმაც დიდი წარმატება მოუტანა ახალგაზრდა გამომგონებელს, Life Saver-ია. მასზე დასთან, ანა ხუციშვილთან ერთად მუშაობდა. ეს არის უპილოტო გამნაღმველი სისტემა, რომელიც აიპადით იმართება. შესაბამისი კოორდინატების მითითების შემდეგ, მოწყობილობა გაფრინდება და მონიშნავს იმ ადგილებს, სადაც ნაღმია განლაგებული. სპეციალური სისტემით შესაძლებელია ნაღმის გაუნებელყოფა. ეს გამოგონება უამრავი ადამიანის სიცოცხლეს გადაარჩენს.

,,გულდასაწყვეტია, რომ სახელმწიფო დიდ ყურადღებას არ აქცევს მათ, ვისაც ტექნოლოგიური ნიჭი აქვთ და შეუძლიათ, რომ ქვეყნის სახელი მსოფლიოს მასშტაბით ღირსეულად წარმოადგინონ. მე, მაგალითად, მაქვს გამოგონებები, თუმცა ვერ ვახერხებ დაპატენტებას, რადგან დიდი თანხაა საჭირო, პირადი ხარჯებით ვცდილობ იდეების განხორციელებას, დღეს ყველაფერი პიარის დონეზე კეთდება. მე მოტივირებული ვარ და რამდენჯერმე გავიმარჯვე სხვადასხვა კონკურსში, სწორედ ამას ვურჩევდი ახალგაზრდებს, იბრძოლონ მიზნისთვის, რადგან შეუძლებელი მართლაც არაფერია. უმთავრესია პიროვნული ზრდა და თვითგანვითარება, მე ავიხდინე ოცნება და გავემგზავრე ნასაში,” – აღნიშნა კარლო ხუციშვილმა.

მასალა მოამზადა: ნინი მშვენიერიძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”