კვლევები

მსოფლიოში ყოველ 40 წამში ერთი ადამიანი თავს იკლავს, ამასთან ყოველწლიურად სუიციდით გაცილებით მეტი ადამიანი კვდება, ვიდრე ომში. ამის შესახებ ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ განაცხადა. ინფორმაციას Reuters-ი ავრცელებს.

ჩამოხრჩობა, მოწამვლა, სროლა თვითმკვლელობის ყველაზე გავრცელებული მეთოდებია. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია სახელმწიფოებს მოუწოდებს თვითმკვლელობის პრევენციასთან დაკავშირებით გეგმები შეიმუშაონ და დაეხმარონ ადამიანებს სტრესთან გამკლავებაში, ასევე შეამცირონ ისეთ საშუალებებზე წვდომა, რომელთა დახმარებითაც სუიციდია შესაძლებელი. 

15-დან 29 წლამდე ადამიანებში სიკვდილის პირველი მიზეზი ავტოავარიები და გზებზე მიღებული დაზიანებებია, მეორე ადგილს კი სუიციდი იკავებს. 

15-დან 19 წლამდე თინეიჯერ გოგოებში კი სუიციდი სიკვდილის მიზეზებს შორის მეორე ადგილზეა, პირველ ადგილს მშობიარობის შედეგად გარდაცვალება იკავებს. რაც შეეხება თინეიჯერ ბიჭებს, მათ შორის სიკვდილის პირველი ორი მიზეზი გზებზე მიღებული დაზიანებები და ჩხუბია, ხოლო მესამე ადგილს სუიციდი იკავებს. 

ყოველწლიურად მსოფლიოში თვითმკვლელობით სიცოცხლეს დაახლოებით 800 000 ადამიანი ასრულებს – გაცილებით მეტი ვიდრე წლიურად მალარიის, მკერდის კიბოს ან ომის შედეგად იღუპება. 

აპრილში გამოქვეყნდა კვლევის შედეგები, რომლის მთავარი თემაც იყო რატომ იკლავენ თავს კაცები უფრო ხშირად ვიდრე ქალები. 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

არქტიკაში დნობის სეზონი ყოველ წელს ივნისში იწყება და აგვისტოში მთავრდება, პიკს კი ივლისში აღწევს. თუმცა, წლევანდელი დნობის მასშტაბი მართლაც განსაკუთრებული იყო. 30 ივლისიდან 3 აგვისტოს ჩათვლით, დნობის პროცესი მიმდინარეობდა კუნძულის ზედაპირის 90 პროცენტზე და ამ 5 დღეში, ოკეანეში ჩავიდა 55 მილიარდი ტონა წყალი.

ეს კი საკმარისია, რათა ფლორიდის შტატი თითქმის 13 სმ სიმაღლის წყლით დაიფაროს.

დნობის რეკორდული მაჩვენებელი დაფიქსირდა 2012 წელსაც, როდესაც გრენლანდიის თითქმის მთლიანმა მყინვარულმა საფარმა დაიწყო დნობა, პირველად ისტორიაში მას შემდეგ, რაც მეცნიერები ამას აღრიცხავენ. CNN-ის ცნობით, წელს ყინულმა დნობა 2012 წელთან შედარებით 3 კვირით ადრე დაიწყო.

აღსანიშნავია, რომ 2019 წლის ივლისი ყველაზე ცხელი თვე იყო კაცობრიობის აღრიცხულ ისტორიაში. ძლიერმა სიცხემ ჯერ ევროპას, შემდეგ კი გრენლანდიას გადაუარა. ზღვის დონიდან უფრო დაბლა განთავსებულმა ყინულმა დნობა და ტბორების წარმოქმნა დაიწყო. შედარებით მუქი შეფერილობის გამო, ს ტბორები უფრო მეტ მზის სინათლეს შთანთქავდნენ, რაც თავის მხრივ ტბის მიმდებარედ კიდევ უფრო მეტ ყინულს ადნობდა.

ანალოგიურად, დნობის საშუალოზე მაღალი მაჩვენებელი დაფიქსირდა შვეიცარიაშიც — ივნის-ივლისის პაპანაქების დროს მყინვარებმა იქ 800 მილიონი ტონა ყინული დაკარგა. ზღვის ყინულის დნობის მაჩვენებელი ივლისში ასევე რეკორდული იყო ალასკაშიც.

დნობა არ ასცდა მრავალწლოვან მზრალობასაც — გაყინულ ნიადაგს, რომელიც დნობისას ძალიან დიდი ოდენობით სათბურის აირებს გამოყოფს. ეს პროცესიც იმაზე სწრაფად მოხდა, ვიდრე მეცნიერები პროგნოზირებდნენ. სათბურის აირების გამოყოფა პლანეტას უფრო სწრაფად ათბობს, რაც თავის მხრივ, ყინულის დნობას აჩქარებს.

გასული თვე შეიძლება გრენლანდიისთვის მართლაც ანომალია იყო, მაგრამ 2070 წლისთვის ეს ახალი ნორმა გახდება, თუკი ადამიანები არ შევამცირებთ სათბურის აირების გამოყოფას. ამაზე მიუთითებს ბელგიის ლიეჟის უნივერსიტეტის კლიმატოლოგის, ქსავიე ფეტვეისის მიერ შექმნილი კლიმატური მოდელები.

გრენლანდიის ყინულის დნობა ზღვის დონეს მაღლა სწევს

1972 წლის შემდეგ, გრენლანდიის ყინულის დნობამ ზღვის დონე უკვე 1,27 სანტიმეტრით ასწია. აპრილში გამოქვეყნებული კვლევის მიხედვით, ამის ნახევარი გასულ რვა წელზე მოდის

ამ მაჩვენებლით, დანიის მთლიანი მყინვარული საფარი 1000 წელში გადნება და გამოიწვევს ზღვის დონის 27 მეტრით აწევას.

დანიის მეტეოროლოგიური ინსტიტუტის კლიმატოლოგი, რუთ მოტარამი ასეთ ქრონოლოგიას ეჭვის თვალით უყურებს. მისი თქმით, ტემპერატურის 1,5-2 გრადუსით მომატების შემთხვევაში დადგება წერტილი, რომლის იქით, გრენლანდიის მყინვარული საფარის შენარჩუნება უკვე შეუძლებელი იქნება.

მაისში გამოქვეყნებული კვლევის მიხედვით, გრენლანდიამ ამ წერტილს უკვე მიაღწია.

გრენლანდიაში თბილ ციკლებში დნობას ყოველთვის აბალანსებდა ცივ ციკლებში წარმოქმნილი ახალი ყინული, მაგრამ ახლა ყველაფერი შეიცვალა — თბილ ციკლებში ყინული დნება, ცივ ციკლებში კი დნობა უბრალოდ პაუზდება. შესაბამისად, ყინულის დანაკარგების აღდგენა შეუძლებელი ხდება.

ტყის ხანძრები არქტიკაში

ყინულის დნობის გამომწვევი მშრალი, თბილი ამინდი გრენლანდიაში ასევე განაპირობებს ტყის ხანძრების გაჩენას

ხელოვნურმა თანამგზავრებმა სისიმიუტის ზონაში ხანძარი პირველად 10 ივლისს შენიშნეს. ამ დროს ამ რეგიონში ტემპერატურა 20 გრადუსი ცელსიუსი იყო, რაც 10 გრადუსით მაღალია ნორმალურ მაჩვენებელზე.

მსგავსი ხანძარი ამ რეგიონში 2017 წელსაც გაჩნდა, რომელი ორი კვირის განმავლობაში მძვინვარებდა.

უპრეცედენტო ტყის ხანძრები ამ ზაფხულს მთელი არქტიკის მასშტაბით გაჩნდა. შედეგად, მხოლოდ ივლისში, ატმოსფეროში გამოიყო 50 მეგატონა ნახშირორჟანგი.

ევროპის ატმოსფერული მონიტორინგის ცენტრ „კოპერნიკის“ მონაცემებით, ივნისისა და ივლისის 6 კვირაში არქტიკაში დაფიქსირდა 100-ზე მეტი ძლიერი და ხანგრძლივი ხანძარი.

გრენლანდიის მყინვარულ საფარზე ასევე დაილექა ციმბირისა და ალასკის ტყის ხანძრების ჭვარტლი, რამაც გაამუქა კუნძულის ზედაპირი და გამოიწვია უფრო მეტი სინათლის შთანთქმა, რაც თავის მხრივ, სწრაფ დნობას იწვევს.

არქტიკის რეგიონი კლიმატის ცვლილების მიმართ განსაკუთრებით მგრძნობიარეა

არქტიკა მსოფლიოს საშუალო მაჩვენებელზე თითქმის ორჯერ სწრაფად დნება.

დნობის პროცესი აჩქარებულია დედამიწის მეორე მხარეს, ანტარქტიდაზეც. გასული ათი წლის განმავლობაში, კონტინენტი ყოველწლიურად 252 მილიარდ ყინულს კარგავდა. რაც შეეხება გრენლანდიას, კუნძული წელიწადში 286 მილიარდ ტონა ყინულს კარგავს.

ანტარქტიდისა და გრენლანდიის მყინვარულ საფარში თავმოყრილია მსოფლიოს მტკნარი წყლის მარაგის 99 პროცენტი. მათი გადნობის შემთხვევაში, მთლიანად გაუჩინარდება მაგალითად, ფლორიდის შტატი.

National Geographic-ის მიერ შექმნილი რუკის თანახმად, ასევე წყლის ქვეშ მოექცევა ისეთი ქალაქები, როგორებიცაა ამსტერდამი, სტოკჰოლმი, ბუენოს-აირესი, დაკარი, კანკუნი და ა. შ.

მომზადებულია Business Insider-ის მიხედვით.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

არსებობს მოსაზრება, რომ „მემარცხენეებში“ უფრო ხშირად გვხვდებიან გამორჩეული ნიჭის პატრონები, ვიდრე „მემარჯვენეებში“. ამ შეხედულებას არც სკეპტიკურად განწყობილი ადამიანები აკლია. სტატისტიკური მონაცემების მიხედვით, მემარჯვენეები ცაციებზე დაახლოებით ათჯერ მეტნი არიან. აქვე უნდა აღინიშნოს ის ფაქტიც, რომ კაცებში მემარცხენეები ორჯერ უფრო ხშირად გვხვდებიან, ვიდრე ქალებში.

რატომ იბადება ადამიანი ცაციად?

ამ კითხვაზე ზუსტი პასუხი არ არსებობს. ეს შეიძლება გენეტიკასთანაც იყოს დაკავშირებული, თუმცა სპეციალისტები სხვა მიზეზებზეც საუბრობენ. მართალია, ერთი კვერცხუჯრედიდან დაბადებულ ტყუპებს მსგავსი გენები აქვთ, მაგრამ მათგან 17%-ი სხვადასხვა სამუშაო ხელით იბადება. ხანდახან ნაყოფს მემარცხენეობა გარე ფაქტორების გავლენით უყალიბდება.

მაგალითად, არსებობს კვლევა, რომელიც ადასტურებს, რომ ბავშვის ცაციად დაბადების მეტი ალბათობა არსებობს, თუ დედას ფეხმძიმობის დროს ხშირი სტრესი ჰქონდა. ფსიქოლოგები გამოყოფენ შეძენილ მემარცხენეობასაც, რომელიც ტრავმით ან სხვა მოვლენით შეიძლება იყოს განპირობებული.

რატომ გაჩნდა მოსაზრება, რომ ცაციები უფრო ნიჭიერები არიან?

სავარაუდოდ, ადამიანებმა ყურადღება მიაქციეს იმ ფაქტს, რომ ბევრი ცნობილი ადამიანი ცაციაა. 1970-იანი წლების ბოლოდან მეცნიერებმა გამოაქვეყნეს საკმაოდ ბევრი კვლევა, რომელიც მემარცხენეობასა და გამორჩეულ ნიჭს შორის კავშირს სწავლობდა. სამუშაოები სხვადასხვა მიმართულებით ჩატარდა: ამოწმებდნენ ჰიპოთეზებს იმის თაობაზე, რომ ბევრი ცნობილი და ნიჭიერი მხატვარი, არქიტექტორი, მუსიკოსი თუ მათემატიკოსი ცაციაა. ტარდებოდა ექსპერიმენტები ბავშვებისა და მოზარდების მონაწილეობით.

კვლევებით რა გაირკვა?

გამოქვეყნებული მასალები არ იძლევა საშუალებას დაზუსტებით ითქვას, რომ მემარცხენეები მემარჯვენეებზე რომელიმე კონკრეტულ სფეროში უფრო ნიჭიერები არიან. უფრო მეტიც, კვლევები ურთერთგამომრიცხავია. ზოგიერთმა სამეცნიერო ნაშრომმა დაადასტურა ცაციების გამორჩეული ნიჭის შესახებ არსებული ჰიპოთეზა, მაგრამ მოგვიანებით გაირკვა, რომ მეთოდოლოგიაში სერიოზული ხარვეზები იყო.

2009 წელს ავსტრალიელმა მეცნიერებმა გამოაქვეყნეს ნაშრომი, რომელიც 4-დან 5 წლამდე ასაკის 5000-მდე ბავშვის გამოკითხვას ეფუძნებოდა. კვლევა ჩატარდა არა კონკრეტულად ცაციების თემაზე, არამედ სხვა პროექტის ფარგლებში გროვდებოდა ინფორმაცია და ამისათვის ბავშვებთან ხანგრძლივი ინტერვიუები ჩაიწერა.

მათ სთხოვდნენ წაეკითხათ, დაეწერათ და სხვადასხვა შემოქმედებითი დავალება შეესრულებინათ. აღმოჩნდა, რომ ცაცია ბავშვები შედარებით რთულად ართმევდნენ თავს ისეთ დავალებებს, რომლებიც მოტორიკასთან იყო დაკავშირებული (წერა, ხატვა). ამასთანავე, განსაკუთრებული ნიჭით დაჯილდოებული ბავშვები მემარცხენეებსა და მემარჯვენეებში თანაბარი რაოდენობით აღმოჩნდნენ. იმ დავალებებს კი, რომლებსაც მოტორიკასთან კავშირი არ ჰქონდა, ყველა ბავშვი ერთნაირი წარმატებით ასრულებდა.

ესე იგი, სჯობს ბავშვი ცაციობას გადავაჩვიოთ?

არა. პირველ რიგში, კვლევებმა აჩვენა, მემარცხენეებსა და მემარჯვენეებს შორის მოტორიკასთან დაკავშირებული დავალებების შესრულებაში მხოლოდ მცირე განსხვავებაა. მეორეც, მეცნიერები უკვე დიდი ხანია მივიდნენ იმ დასკვნამდე, რომ მარცხენა ხელით წერის გადაჩვევის მცდელობას მეტი ზიანი მოაქვს, ვიდრე – სარგებელი. როდესაც მემარჯვენე ასრულებს წერილობით დავალებას, ძირითადად მისი ტვინის მარცხენა ნახევარსფერო მუშაობს. ცაციების შემთხვევაში პირიქითაა.

გადაჩვევა კი ტვინის მუშაობაზე აისახება. ხშირად, გადაჩვეული ცაცია მარჯვენა ხელით წერს, მაგრამ ბურთს მარცხენათი ისვრის და სხვა აქტივობებისთვისაც მარცხენა ხელს იყენებს აქტიურად. გარდა ამისა, თუ გადაჩვევის პროცესი მკაცრი და მომთხოვნი იქნება, ბავშვს შეიძლება ფსიქოლოგიური პრობლემები დაეწყოს. ისეთი მეთოდები კი, როგორიცაა ხელების დაბმა ან სახაზავის თითებზე დარტყმა, რა თქმა უნდა, კატეგორიულად გამოსარიცხია.

მსოფლიოში ხომ ყველაფერი მემარჯვენეებისთვის არის მოწყობილი. ცაციები იჩაგრებიან?

ცაციებს დისკომფორტი ნამდვილად ექმნებათ. თუმცა ნელ-ნელა ადამიანები იაზრებენ, რომ მსოფლიოში მხოლოდ მემარჯვენეები არ ცხოვრობენ. სულ უფრო მეტი კომპანია უშვებს ცაციებისთვის ისეთ პროდუქციას, როგორიცაა სპორტული ინვენტარი, დანები, მაკრატლები, საათები, ტანსაცმელი და სხვაა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

მეცნიერების მიერ ახლახან ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ ხანგრძლივი შიმშილობის ციკლი არა მხოლოდ იმუნური სისტემას იცავს დაზიანებისგან, რაც ქიმიოთერაპიის უმთავრეს გვერდით ეფექტს წარმოადგენს, არამედ იმუნური სისტემის რეგენერაციასაც ახდენს, გარდაქმნის რა უმოქმედო ღეროვან უჯრედებს თვით განახლებად ღეროვან უჯრედებად.

ცდა ჩაატარეს როგორც თაგვებზე, ისე ადამიანებზე, მათ შორის, იმ ადამიანებზეც, რომლებსაც ქიმიოთერაპია უტარდებოდათ. შიმშილმა თაგვებში ჰემატოპეეტური ღეროვანი უჯრედების სასიგნალო გზები შეცვალა, რომლებიც პასუხისმგებელნი არიან სისხლისა და იმუნური სისტემის გენერაციაზე, ავტოიმუნური მოშლილობის ჩათვლით.

,,ვერ შევძელით იმის პროგნოზირებს, აქვს თუ არა ხანგრძლივ შიმშილს ასეთი მნიშვნელოვანი გავლენა ჰემატოპეეტური სისტემის უჯრედოვანი რეგენერაციის გაუმჯობესებაზეც,” –  განაცხადა კვლევის ერთ-ერთმა ავტორმა, გერონტოლოგიისა და ბიოლოგიური მეცნიერებების ამერიკელმა პროფესორმა – ვოლტერ ლონგომ.

,,როდესაც შიმშილობთ, სისტემა ცდილობს ენერგიის დაზოგვას და ერთ-ერთი მოქმედება, რომელსაც ენერგიის დასაზოგად აკეთებს, უამრავი არა საჭირო იმუნური უჯრედების გადამუშავებაა, განსაკუთრებით კი იმათი, რომლებიც შესაძლოა დაზიანდნენ,” – განაცხადა ლონგომ. ,,ის, რაც კვლევის დროს, როგორც ადამიანებში, ასევე ცხოველებში შევნიშნეთ ისაა, რომ სისხლის თეთრი უჯრედების რაოდენობა ხანგრძლივი შიმშილის შედეგად კლებულობს, შემდეგ, როდესაც იკვებებით, უჯრედები ბრუნდება. ამიტომ დავიწყეთ ფიქრი: საიდან ხდება ეს?

შიმშილობის ციკლი

ხანგრძლივი შიმშილი აიძულებს სხეულს, გამოიყენოს გლუკოზის, ცხიმისა და კეტონების მარაგები, თუმცა  სისხლის თეთრი უჯრედების მნიშვნელოვან ნაწილს არღვევს.

შიმშილის თითოეული ციკლის დროს თეთრი უჯრედების კლება იწვევს ცვლილებებს, რომლებიც ხელს უწყობენ ახალი იმუნური სისტემის უჯრედების რეგენერაციას. კერძოდ, ხანგრძლივი შიმშილი ამცირებს ფერმენტ PKA-ს, ასევე IGF-1-ს, ეს არის ზრდის ფაქტორის ფორმონი, რომელიც მეცნიერებმა დაბერებასთან, სიმსივნის პროგრესირებასა და კიბოს რისკთან დააკავშირეს.

,,PKA არის მთავარი გენი, რომელიც უნდა დაიხუროს იმისათვის, რომ ღეროვანი უჯრედები რეგენერაციულ რეჟიმზე გადაერთონ. ის მწვანე შუქს უნთებს ღეროვან უჯრედებს მთელი სისტემის პროლიფერირებისა და აღდგენის მიზნით დაწინაურდნენ,” – განმარტავს ლონგო და იმ კლინიკური პროგრამების პოტენციალზე მიანიშნებს, რომელიც იმუნური სისტემის გაჯანსაღების მიზნით ხანგრძლივი შიმშილის იმიტირებას ახდენს. ,,სასიხარულო ამბავია ის, რომ შიმშილის დროს სხეული თავისუფლდება სისტემის იმ ნაწილებისგან, რომელიც დაზიანებული, ან დაბერებულია, არაეფექტური ნაწილებისგან. თუკი სხეული ქიმიოთერაპიის ან დაბერების შედეგად მძიმედ დაზიანებულია, შიმშილობის ციკლებს შეუძლია ფაქტობრივად ახალი იმუნური სისტემის გენერირება,” –  აცხადებს ლონგო.

აღსანიშნავია, რომ საპილოტე კლინიკური ცდის შედეგად, რომლის ფარგლებშიც პაციენტები ქიმიოთერაპიამდე 72 საათის განმავლობაში აშიმშილეს, დადგინდა, რომ გრძელვადიანი შიმშილობა ორგანიზმს ტოქსიურობისგანაც იცავს.

წყარო: https://news.usc.edu

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

შვედმა მკვლევრებმა გაარკვიეს, თუ რატომ არის ქალთან კამათი ფუჭი საქმე. ისინი კაცებს ურჩევენ ამ პროცესს თავი აარიდონ, რადგან დამარცხდებიან, – წერს The Daily Mail-ი.

მეცნიერებმა გაარკვიეს, რომ ქალებს უკეთ ახსოვთ სხვადასხვა დეტალი და კაცთან კამათისას ამ უნარს კარგად იყენებენ. მათ კარაგად ახსოვთ „ვინ თქვა და რა“, „სად არის დაკარგული ნივთები“ და ა.შ. ქალებს ეს უპირატესობა გააჩნიათ, რადგან კარგად აქვთ განვითარებული ეპიზოდური მეხსიერება. სწორედ ამ უნარის გამო მეცნიერები აცხადებენ, რომ ქალთან კამათი უაზრობაა.

შვედი მეცნიერების კვლევამ ასევე დაადასტურა, რომ ქალები უკეთ იმახსოვრებენ სახეებს და სუნს. 

ექსპერტების ჯგუფმა თავისი დასკვნები 617 კვლევაზე დააფუძნა, რომლებიც 1973-2013 წლებში ჩატარდა. ექსპერიმენტში 1,2 მილიონი ადამიანი მონაწილეობდა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

გასაკვირი არ არის, რომ შვილის გაჩენის შემდეგ ქალის ცხოვრება, ცნობიერება და ამა თუ იმ საკითხის მიმართ დამოკიდებულება რადიკალურად იცვლება. შვილზე ზრუნვა ხომ მუდმივ კონცენტრაციას მოითხოვს.

ფსიქოლოგები ამბობენ, რომ მზრუნველი დედა, პირველ რიგში, საკუთარ თავზე ზრუნავს, რადგანაც იცის, რომ შვილს ჯანმრთელი და ბედნიერი სჭირდება. სწორედ ამ არგუმენტით სპეციალისტები აღნიშნავენ, რომ დედებს აუცილებლად სჭირდებათ რამდენიმე დღით შვილებისგან დასვენება.

ფსიქოლოგები აღნიშნავენ, რომ არც ერთ ბავშვს არ სჭირდება მხოლოდ მასზე მზრუნველი დედა და თუკი შვილების გარეშე ისვენებთ, სულაც არ ნიშნავს, რომ ცუდი დედა ხართ. მათი განმარტებით,  მსგავსი განტვირთვა, თუნდაც წელიწადში ერთხელ, თქვენი ოჯახის კეთილდღეობისთვისაა კარგი.ოჯახსა და შვილებს ხომ ჯანსაღი და ბედნიერი სჭირდებით.

გახსოვდეთ, რომ თქვენ არ ხართ მხოლოდ დედა. თქვენ ხართ ქალი, რომელსაც ხანდახან სჭირდება გართობა, განტვირთვა და ენერგიის აღდგენა. ამავდროულად, დასვენების დროს საუკეთესო შანსი გეძლევათ იმისთვის, რომ საკუთარ თავთან მარტო დარჩეთ და საკუთარ თავზე დაფიქრდეთ, იფიქროთ იმაზე, თუ რა გსურთ და რა გჭირდებათ.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

“დედად გახდომა” ლიტველი ფოტოგრაფის, ვაიდა რაზმისლავიჩეს, ფოტოპროექტია, რომელიც აჩვენებს, თუ როგორ ცვლის ქალს შვილის გაჩენა. ვაიდამ 33 ქალს შვილის გაჩენამდე და გაჩენის შემდეგი ფოტოები გადაუღო, სადაც მთავარი ფოკუსი მათ თვალებზეა. 

“ამ პროექტისთვის ძალიან მარტივი ფორმატი შევარჩიე – თითქოს პასპორტისთვის ვუღებდი ფოტოებს. მინდოდა, რომ ჩემი მოდელების მზერა გადამეღო და ყველაფერი გამექრო, რაც ყურადღებას გაფანტავდა” – ამბობს ვაიდა. 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

 ორსულობის დროს თევზის ჭამა ახალშობილში აუტიზმს არ იწვევს, პირიქით, ორსულობის დროს თევზის ჭამა ჯანსაღი ნერვული სისტემის ჩამოყალიბებას უწყობს ხელს, – ამის შესახებ ბრისტონის უნივერსიტეტის მეცნიერები აცხადებენ, რომლებმაც ახლახან საინტერესო კვლევა ჩაატარეს.

 რამდენიმე წელია მიმდინარეობს დისკუსია იმის შესახებ, არის თუ არა თევზით კვების შედეგად დედის ორგანიზმში მოხვედრილი ვერცხლისწყალი ნაყოფის აუტიზმით დაავადების მიზეზი.

 ორსულობის დროს ვერცხლისწყალი პლაცენტის გზით ნაყოფში ხვდება, მასზე ტოქსიკურ ზეგავლენას ახდენს ნერვული სისტემის ჩამოყალიბებაზე მოქმედებს.

 მეცნიერთა ნაწილი ვერცხლისწყლის ორ ძირითად წყაროზე საუბრობს: ორსულობის დროს თევზის დიდი რაოდენობით მიღება და  ვერცხლისწყლის შემცველი თიომერსალი, რომლებიც ზოგიერთი ვაქცინის შემადგენლობაში შედის. აღსანიშნავია, რომ ევროკავშირში თიომერსალი ბავშვთა ვაქცინაციაში აღარ გამოიყენება.

 ერთ საკითხზე შეთანხმება მიღწეულია: აუტიზმი დაკავშირებულია ვერცხლისწყალთან, თუმცა რამდენადაა ამაში თევზით კვება „დამნაშავე“?

 ბრისტონის უნივერსიტეტების მეცნიერების მიერ ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ იმ ორსულების სისხლში, რომლებიც თევზს ღებულობენ, ვერცხლისწყლის დონე შედარებით მაღალია, თუმცა ეს მათი შვილების აუტიზმით დაავადების მიზეზი არ გამხდარა.

 რას ნიშნავს ეს? როგორ უნდა მოიქცნენ ორსულები, უნდა მიირთვან თუ არა თევზი? ბრიტანეთისა და არაერთი სხვა ქვეყნის ეროვნული გაიდლაინების თანახმად, ორსულის რაციონი კვირაში თევზის სულ მცირე ორ ულუფას უნდა შეიცავდეს.

წყარო: https://www.sciencealert.com/

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

თევზის ქონი – მას სიცოცხლის ელექსირს უწოდებენ. ოქროს კაფსულები, რომლებიც გულის შეტევების, სახსრების ტკივილისა და დემენციისგან დაცვას გვპირდებიან.
შვიდი ბრიტანელი მოზარდიდან ერთი თევზის ქონის კაფსულას ყოველდღიურად იღებს, რადგან მიიჩნევა, რომ მასში შემავალი omega-3-ის   ცხიმოვანი მჟავები სასარგებლოა სხეულისა და გონებისთვის.
თევზის ქონის პოპულარობა მას შემდეგ გაიზარდა, რაც მეცნიერებმა მისი თხევად, უსუნო კაფსულაში მოთავსება მოახერხეს და მწარე თევზის ქონით სავსე ბოთლები ისტორიას ჩაბარდა. 2004 წლიდან გაყიდვები 40 პროცენტით გაიზარდა.
თუმცა მედიკოსთა ნაწილი აბების ეფექტურობას ეჭვქვეშ აყენებს.
„არ არსებობს ისეთი კვლევა, რომელიც დაამტკიცეს, რომ თევზის ქონის დანამატი მნიშვნელოვან ცვლილებას ახდენს,“ – აცხადებს BBC2-ის  პროგრამა „მენდეთ, მე ექიმი ვარ“ წამყვანი დოქტორი მაიკლ მოსლი.
„დანამატების მიღებას ზოგადად ეჭვით ვუყურებ. საკვები ბევრ განსხვავებულ კომპონენტს შეიცავს და თუ ერთ-ერთ მათგანს გამოვყოფთ და დანამატის სახით მივიღებთ, ,,ბავშვის აბაზანის წყლიდან ამოგდების საშიშროებას შევქმნით,“ – აცხადებს დოქტორ მოსლი, რომელიც გადაცემის გუნდთან ერთად ექსპერიმენტის ჩატარებას აპირებს იმის დასადგენად, არის თუ არა თევზის ქონის დანამატი და თავად თევზი ორგანიზმისთვის ისეთი სასარგებლო, როგორც ამას თვლიან.
ექსპერიმენტის შედეგები მომავალ წელს გახდება ცნობილი.
აღსანიშნავია, რომ გადაცემის გუნდმა ანალოგიური ექსპერიმენტი ინდურ კურკუმაზეც ჩაატარა და აღმოჩნდა, რომ იმ ადამიანების ორგანიზმს, რომლებიც მას დანამატის სახით იღებდნენ, კიბოსთან ბრძოლის გაცილებით ნაკლები უნარი ჰქონდათ ვიდრე იმათ, ვინც კურკუმას იოგურტთან ან რძესთან ერთად მიირთმევდნენ.

წყარო:dailymail
მასალა მოამზადა: თამარ ტაბატაძემ
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”