კვლევები

ახალი კვლევის თანახმად, ბაქტერია, რომელიც მუცლის ტიფს იწვევს, მედიკამენტისადმი წინააღმდეგობას ზრდის და სწრაფად ანაცვლებს შტამებს, რომლებიც რეზისტენტულები არ არიან.
ამჟამად ანტიბიოტიკები ერთადერთი საშუალებაა ტიფის ეფექტური მკურნალობისთვის, რომელიც გამოწვეულია ბაქტერია Salmonella enterica serovar Typhi-ით(S Typhi). მიუხედავად ამისა, ბოლო სამი ათწლეულის განმავლობაში, ბაქტერიის წინააღმდეგობა პერორალური ანტიბიოტიკების მიმართ იზრდება და ვრცელდება.
მედიკამენტებისადმი ინტენსიურად რეზისტენტული ტიფი მდგრადია არა მხოლოდ ისეთი ანტიბიოტიკების მიმართ, როგორიცაა ამპიცილინი, ქლორამფენიკოლი და ტრიმეტოპრიმი/სულფამეთოქსაზოლი, არამედ უფრო ახალი ანტიბიოტიკების მიმართაც, როგორიცაა ფტორქინოლონები და მესამე თაობის ცეფალოსპორინები.
კიდევ უფრო ცუდია ის ფაქტი, რომ ეს შტამები გლობალურად სწრაფად ვრცელდება.
მომავალი ეპიდემიების თავიდან აცილება გარკვეულწილად შესაძლებელია ტიფის კონიუგირებული ვაქცინებით, მაგრამ თუ ამ ვაქცინებზე წვდომა გლობალურად არ გაფართოვდება, მსოფლიო შესაძლოა მალე კიდევ ერთი ჯანმრთელობის კრიზისის წინაშე დადგეს.
სამხრეთ აზია მუცლის ტიფის მთავარი კერაა, რომელზედაც გლობალური შემთხვევების 70 პროცენტი მოდის, მაგრამ თუ COVID-19-მა რამე გვასწავლა, ეს არის ის, რომ ჩვენს თანამედროვე, გლობალიზებულ სამყაროში დაავადების ვარიანტები ადვილად ვრცელდება.
ანტიბიოტიკებისადმი რეზისტენტობა მსოფლიოში სიკვდილის ერთ-ერთი წამყვანი მიზეზია, რაც უფრო მეტ ადამიანს კლავს, ვიდრე აივ/შიდსი ან მალარია. მომავალი კატასტროფის თავიდან ასაცილებლად საუკეთესო საშუალებაა ვაქცინები.
კვლევა სამეცნიერო ჟურნალ The Lancet Microbe-ში გამოქვეყნდა.

წყარო : sciencealert.com
მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ამერიკის შეერთებულ შტატებში მდებარე კოლუმბიის უნივერსიტეტის ირვინგის სახელობის სამედიცინო ცენტრის მეცნიერების ბრიტანელ, გერმანელ და ირლანდიელ კოლეგებთან ერთად ჩატარებული კვლევის თანახმად, ჭაღარა თმას თავისი პირვანდელი, ბუნებრივი ფერის აღდგენა შეუძლია.

ცხადია, ასაკის მატებასთან ერთად თმა ჭაღარავდება, რადგან თმის ფოლიკულების უჯრედები პიგმენტ მელანინის გამომუშავებას წყვეტს. აღსანიშნავია, რომ თმა, შესაძლოა, სტრესული მოვლენების შემდეგ ადრეულ ასაკშიც გათეთრდეს. ამ ფაქტს არაერთი კვლევა ადასტურებს, რომლის ფარგლებშიც ასობით ასეთი ინდივიდუალური შემთხვევა გამოვლინდა. ერთ-ერთი უკანასკნელი ექსპერიმენტი კი ამ ფენომენის არსებობას ცხოველებშიც, კერძოდ, თაგვებშიც ადასტურებს.

ახალი კვლევის მიზანი იმის გარკვევა იყო, თუ რა განაპირობებს ადრეულ თუ პირიქით, გვიან გაჭაღარავებასა და ამ პროცესის სხვადასხვაგვარ ტემპს. ექსპერიმენტის ფარგლებში 9-დან 65 წლამდე ასაკის, სხვადასხვა სქესისა და ეთნიკური წარმომავლობის 14 ადამიანი შეირჩა, რომელთაც რომელთაც სხეულის ამა თუ იმ ნაწილში, როგორც ერთი კონკრეტული ფერის, ასევე ნახევრად თეთრი თმა ჰქონდათ.

მკვლევრების მიერ შემუშავებული ახალი ტექნიკის წყალობით მათ მოხალისეების ინდივიდუალური თმის ბოჭკოების მცირე ნაწილების შეგროვება და შედარება შეძლეს. ამასთან, ნებისმიერი სახის პიგმენტურ ცვლილებას ციფრულად ასახავდნენ.

“თუ თმას შეუიარაღებელი თვალით შეხედავთ, რომელსაც მნიშვნელოვნად კონტრასტული განსხვავება არ აღენიშნება, ცვლილებას ვერ შეატყობთ. მაღალი რეზოლუციის სკანერის ქვეშ კი ფერების მცირე სხვაობაც აღქმადია” – ამბობს კვლევის წამყვანი ავტორი მარტინ პიკარდი.

შედეგად აღმოჩნდა, შედარებით ახალგაზრდა ცდისპირთა უმრავლესობის შემთხვევაში ჭაღარა თმის ღერებმა პირვანდელი შეფერილობა დაიბრუნა – როგორც თავის, ისე ბოქვენის არეში. რაც შეეხება გაჭაღარავების მიზეზს, დადგინდა, რომ ამ პროცესსა და სტრესს შორის პირდაპირი კავშირი არსებობს. მოხალისეთა გაჭაღარავება სწორედ სტრესულ პერიოდს ემთხვეოდა, როდესაც მათ ცხოვრებაში ნეგატიური მოვლენები ვითარდებოდა.

ამის პარალელურად კი “იყო ერთი მონაწილე, რომელიც შვებულებაში წავიდა და ამ დროის განმავლობაში მისი ფერდაკარგული თმა კვლავ ბუნებრივ ფერს დაუბრუნდა” – აღნიშნავს პიკარდი. ასე რომ, გაჭაღარავება შეუქცევადი პროცესი არ არის, მაგრამ ეს სიბერით გამოწვეულ ცვლილებებს არ ეხება.

მართალია, მიღებული შედეგები საკმაოდ იმედისმომცემია, თუმცა როგორც თავად აცხადებენ, დასკვნები მცირე მასშტაბისა და ზუსტი პასუხების მისაღებად დამატებითი კვლევებია საჭირო. ასევე შემდგომ ექსპერიმენტებს საჭიროებს ის ფაქტი, რომ დროთა განმავლობაში თმის ბოჭკოებზე დაკვირვებისას მეცნიერებმა ცილების დონის საგრძნობი ცვლილებები დააფიქსირეს.

იმ შემთხვევაში თუ, ლაბორატორიული კვლევები წარმატებით ჩატარდება, შემდეგ კითხვაზეც მივიღებთ პასუხს – როგორ აისახება ადამიანების ბოლოდროინდელი ცხოვრებისეული გამოცდილება მათ ჯანმრთელობაზე?

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

მიჩიგანის უნივერსიტეტის ჯანდაცვის მკვლევრებმა დაადგინეს, რომ ერთი ჰოთ-დოგის მირთმევამ, შეიძლება თქვენი სიცოცხლე, საშუალოდ 36 წუთით შეამციროს.

კვლევაში, რომელიც ამ თვეში ჟურნალ Nature Food-ში გამოქვეყნდა, მეცნიერებმა შეისწავლეს 5 853 საკვები და მათი მოქმედება ჩვენს ჯანმრთელობაზე.

“ჩვენ გვინდოდა შეგვეფასებინა საკვების სასარგებლო და მავნე ზემოქმედება ადამიანის ორგანიზმზე”, — უთხრა CNN-ს ოლივიე ჯოლიეტმა, გარემოსდაცვითი მეცნიერებების პროფესორმა და ნაშრომის უფროსმა ავტორმა.

გუნდმა გამოიყენა ინდექსი, რომელიც საკვებისა და ჯანმრთელობის ურთიერთქმედებას ითვლის. ეს ემყარება კვლევას, რომელიც ზომავს დაავადებებს, რაც დაკავშირებულია ადამიანის კვებასთან.

“მაგალითისთვის, ითვლება, რომ საშუალოდ სიცოცხლის 0.45 წუთი იკარგება დამუშავებული ხორცის ყოველ გრამზე და 0.1 წუთი იმატებს გრამ ხილზე. ჩვენ ეს სტატისტიკა გამოვიყენეთ, დავაკვირდით თითოეული საკვების შემადგენლობას და გამოვთვალეთ მათი მოქმედება სიცოცხლეზე”, — თქვა ჯოლიეტმა

ერთ-ერთი საკვები, რომელიც მკვლევრებმა გაზომეს, იყო საქონლის ხორცი ფუნთუშაში, იგივე ჰოთ-დოგი.

“ჰოთდოგის 61-მა გრამმა დამუშავებულმა ხორცმა გამოიწვია ჯანსაღი ცხოვრების 27 წუთით შემცირება, მაგრამ როდესაც ინგრედიენტები, როგორიცაა ნატრიუმი და ტრანს ცხიმოვანი მჟავები, იქნა დამატებული, საბოლოოდ დაიკარგა 36 წუთი”, — თქვა ჯოლიეტმა.

ამასთან, საკვები, როგორიცაა თხილი, პარკოსნები, ზღვის პროდუქტები, ხილი და არა სახამებელი ბოსტნეული, დადებით გავლენას ახდენს ჯანმრთელობაზე, ნათქვამია კვლევაში.

“ეს ინდექსი უპირველეს ყოვლისა დაგვეხმარება ყოველდღიურად მოხმარებული კალორიების შერჩევაში და იმის გააზრებაში თუ რა არის სასარგებლო და რა არა”, — ამბობენ მკვლევრები.

“არის თუ არა ეს საბოლოო მეტრიკა, რომელიც გეტყვით ზუსტად რა უნდა ჭამოთ ხვალ და განსაზღვრავს ეს სრულად თქვენი სიცოცხლის ხანგრძლივობას? რა თქმა უნდა, არა! უფრო კონკრეტულად, ეს არის სასარგებლო მეტრიკა, რომელიც დაგეხმარებათ უფრო ინფორმირებული არჩევანის გაკეთებაში და გააადვილებს ჩვენი დიეტის შერჩევას”, — თქვა ჯოლიეტმა.

მკვლევრებმა ისიც აღნიშნეს, რომ იმის გამოთვლა თუ რა უნდა ჭამო, რათა 100 წლამდე იცოცხლო, მარტივი არ არის. ბევრ ფაქტორს გენეტიკა და ინდივიდუალური ფაქტორები განსაზღვრავს.

თუ სტატიაში განხილული თემა და მეცნიერების სფერო შენთვის საინტერესოა, შემოგვიერთდი ჯგუფში, სადაც ვლაპარაკობთ მეცნიერებასა და ტექნოლოგიებზე.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ბრიტანელმა მეცნიერებმა კვლევის შედეგად დაადგინეს, რომ კორონავირუსი ნეგატიურ გავლენას ახდეს ადამიანის ინტელექტის დონეზე. შესაბამისი სტატია სამედიცინო ჟურნალში The Lancet გამოქვეყნდა.

მეცნიერების ცნობით, ინტელექტის დაქვეითება გამოჯანმრთელების შემდეგაც ნარჩუნდება და მათაც ეხება, ვინც COVID-19 მსუბუქად გადაიტანა.

კვლევის მთავარი ამოცანა იყო დაედგინათ, უკავშირდება თუ არა კოგნიტიურიმაჩვენებლების გაუარესება სწორედ COVID-19-ს, რადგან კორონავირუსის შემდეგ ბევრი ადამიანი მეხსიერების გაუარესებასა და კონცენტრაციის დაკარგვას უჩივის. ამასთან, ყნოსვის დაკარგვას, რომელიც კოვიდის ერთ-ერთი სიმპტომია, მეცნიერები ცენტრალური ნერვული სისტემის მუშაობის დარღვევას უკავშირებენ.

კვლევაში მონაწილეობა 81 337-მა ადამიანმა მიიღო. 2020 წლის იანვრიდან დეკემბრამდე მათ ინტელექტის დონის დასადგენი ტესტი Great British Intelligence გაიარეს. მათ შორის კორონავირუსი 12 689 ადამიანმა გადაიტანა.

მონაცემების დამუშავების შემდეგ მეცნიერებმა კოვიდგადატანილების შედეგები კვლევის ჯანმრთელი მონაწილეების მონაცემებს შეადარეს. ამასთან, გაითვალისწინეს ისეთი ფაქტორები, როგორებიც არის სქესი, ასაკი, განათლების დონე, შემოსავალი და ა.შ.

დადგინდა, რომ კოვიდგადატანილებმაშესამჩნევი კოგნიტიური დეფიციტი აჩვენეს – ტესტი მათზე უარესად გაიარეს, ვისაც კოვიდიარ ჰქონია. განსაკუთრებით ეს იმ დავალებებშიიყო თვალსაჩინო, რომელთა შესასრულებლად დაგეგმარება, გადაწყვეტილების მიღება და აბსტრაქტული აზროვნება იყო საჭირო.

ყველაზე დიდი პრობლემა კი მათ შორის დაფიქსირდა, ვინც დაავადების დროს საავადმყოფოში მკურნალობდა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

რამდენიმე მცირე კვლევამ აჩვენა, რომ კოვიდ 19-ის მძიმე ფორმით დაღუპულ ადამიანებს ტვინის პათოლოგიები აღმოაჩნდათ, რომლებიც ალცჰაიმერის დაავადების დროს გამოვლენილ ცვლილებებს წააგავს.
ერთ-ერთი კვლევის დროს კოლუმბიის უნივერსიტეტში დოქტორმა ენდრიუ მარკსმა და მისმა კოლეგებმა შეისწავლეს 10 კოვიდპაციენტის ტვინი და აღმოაჩინეს დეფექტები ცილებში, რიანოდინის რეცეპტორებში, რომლებიც აკონტროლებენ უჯრედებში კალციუმის გადასვლას. ალცჰაიმერის დაავადების დროს, რიანოდინის დაზიანებული რეცეპტორები დაკავშირებულია ეგრეთ წოდებულ ნეირობოჭკოვან კვანძებში ტაუ ცილის დაგროვებასთან. კოლუმბიის უნივერსიტეტის გუნდის ინფორმაციით, ეს კვანძები დიდი დონით იყო წარმოდგენილი კოვიდ პაციენტების ტვინში.
ენდრიუ მარკსი აცხადებს, რომ პაციენტები, რომლებიც კორონავირუსის მძიმე ფორმით ავადდებიან, ასაკში დემენციის განვითარების უფრო მაღალია რისკის ქვეშ არიან. ის მოქალაქეებს მოუწოდებს, კორონავირუსის საწინააღმდეგო „ბუსტერ“ დოზით აიცრან იმისთვის, რომ თავიდან აიცილონ დაინფიცირება. „ჩვენ ჯერ კიდევ არ ვიცით ბევრი რამ კოვიდ 19-ის გრძელვადიანი შედეგების შესახებ,“- აღნიშნა ენდრიუ მარკსმა.
ალცჰაიმერის დაავადება არის დემენციის ერთ-ერთი სახე, რომლისათვისაც დამახასიათებელია მეხსიერებისა და აზროვნების დარღვევა.

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ
 
წყარო : reuters.com

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

გაფანტული სკლეროზის (MS) გამომწევ მიზეზებს მეცნიერები დღემდე იკვლევენ. მნიშვნელოვან ფაქტორად ითვლება გენები, თუმცა დაავადების ზუსტი მიზეზი ჯერჯერობით დადგენილი არ არის.

მეცნიერების მიერ ჩატარებული კვლევის თანახმად, რომელიც ჟურნალ JAMA Network Open-ში გამოქვეყნდა, თინეიჯერობის წლებში ინფექციური მონონუკლეოზის, ე.წ. ჯირკვლოვანი ცხელების, გადატანა (ერთ-ერთი ინფექცია, რომელიც ყველაზე მეტად ასოცირდება გაფანტული სკლეროზის რისკთან) ნამდვილად წარმოადგენს გაფანტული სკლეროზის განვითარების რისკ-ფაქტორს.

კვლევის ფარგლებში განიხილეს ჯირკვლოვანი ცხელება სხვადასხვა ასაკში. კვლევაში მონაწილეობა მიიღო შვედეთში მცხოვრებმა 2.5 მილიონმა ადამიანმა, თავდაპირველად ერთმანეთს ადარებდნენ დედმამიშვილებს ცალკეული ოჯახებიდან, შემდეგ შედეგები გააერთიანეს. აღნიშნული 2.5 მილიონი პირიდან გაფანტული სკლეროზის დიაგნოზი 20 წლის ზემოთ ასაკის 6 000-მდე ადამიანს დაუსვეს.

კვლევის ავტორების მტკიცებით, ჯირკვლოვანი ცხელება 11-დან 19 წლამდე ასაკში დაკავშირებულია გაფანტული სკლეროზის მნიშვნელოვნად გაზრდილ რისკთან 20 წლის ასაკის შემდეგ.

მათი განმარტებით, თინეიჯერობის წლებში ინფექციური მონონუკლეოზი გაფანტულ სკლეროზს იმის გამო შეიძლება იწვევდეს, რომ მას ტვინში შეღწევა შეუძლია. ნერვულ უჯრედებზე მის მიერ მიყენებულმა დაზიანებამ შეიძლება გამოიწვიოს ის, რომ იმუნურმა სისტემამ მიელინის გარსზე „თავდასხმა“ დაიწყოს. იმუნური სისტემა ამგვარ ქმედებას ავტოიმუნური რეაქცია ეწოდება.

კვლევის ავტორების განცხადებით, მათი კვლევა იძლევა უფრო ძლიერ მტკიცებულებას, რომ თინეიჯერობის წლებში ჯირკვლოვანი ცხელების მწვავე შეტევამ (და სავარაუდოდ სხვა სერიოზულმა ინფექციებმა) – განსაკუთრებით სქესობრივი მომწიფების პერიოდში – შეიძლება გაფანტული სკლეროზი გამოიწვიოს.

წყარო : sciencealert.com
მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ბრიტანეთში, იელის უნივერსიტეტის მკვლევართა ჯგუფმა დაადგინა, რომ ჩაისა და ყავის მოხმარება ინსულტის, იშემიისა და დემენციის რისკს ამცირებს. მათი კვლევა ჟურნალში Sci News გამოქვეყნდა.

კვლევაში მონაწილეობა 365 682-მა ადამიანმა მიიღო. ისინი კვლევას 2006-დან 2010 წლამდე შეუერთდნენ და ექიმები მათ ჯანმრთელობას 2020 წლამდე აკვირდებოდნენ. ამ დროის განმავლობაში 5 079 მათგანს ჭკუასუსტობა განუვითარდა, 10 053-ს კი ინსულტი.

ინსულტისა დ ჭკუასუსტობის ყველაზე დაბალი მაჩვენებელი კი მათ შორის დაფიქსირდა, ვინც დღეში 2-3 ჭიქა ყავას, 3-5 ჭიქა ჩაის ან კომბინირებულად – ჩაისა და ყავის 4-6 ჭიქას მიირთმევდა. ამ ადამიანთა ჯგუფში ინსულტის რისკი 32%-ით ნაკლები იყო, დემენციის განვითარებისა კი 28%-ით ნაკლები, მათთან შედარებით, ვინც ჩაისა და ყავას არ სვამდა.

ამასთან, ავტორები გვაფრთხილებენ, რომ მსგავსი დაკვირვებითი კვლევები არ შეიძლება გამოვიყენოთ მიზეზობრივი კავშირის დასადგენად. ისინი ასევე აღნიშნავენ, რომ კვლევის მონაწილეები (ბრიტანეთის ბიოფონდის მოხალისეები), როგორც წესი კარგ ფზიკურ ფორმაში არიან, ამიტომ შესაძლოა მიღებული შედეგები ზოგად მოსახლეობაში არსებულ სურათს სრულად არ ასახავდეს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

იმპოტენციის საწინააღმდეგო პრეპარატი „ვიაგრა“ შესაძლოა ალცჰაიმერის დაავადების სამკურნალოდ გამოიყენონ. ამის შესახებ BBC წერს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

ოფიციალურად აღიარებული 7000 ენიდან თითქმის ნახევარი გაქრობის საფრთხის წინაშეა, ხოლო 21-ე საუკუნის ბოლომდე 1500 ენა შეიძლება გაქრეს. ასეთი დასკვნა ავსტრალიის ეროვნული უნივერსიტეტის მეცნიერებმა გამოაქვეყნეს.

„თუ უახლოეს 40 წელიწადში ამის შესაჩერებლად კონკრეტული ზომები არ იქნება მიღებული, ენების გაქრობის პროცესი სამჯერ უფრო სწრაფად წარიმართება. მე და ჩემმა კოლეგებმა შევისწავლეთ 51 ფაქტორი, რომელიც გავლენას ახდენს ენის გაქრობის სიჩქარეზე. ერთ-ერთი ყველაზე მოულოდნელი ფაქტორი საგზაო ინფრასტრუქტურა აღმოჩნდა. როგორც აღმოჩნდა, რაც უფრო მეტი გზა აკავშირებთ სოფლებს ქალაქებთან, მით უფრო მაღალია ენების გაქრობის რისკი“, – ამბობს კვლევის ერთ-ერთ ავტორი ლინდელ ბრომჰემი.

კვლევის ავტორების განცხადებით, მთავრობებმა მხარი უნდა დაუჭირონ ბილინგვურ განათლებას, რათა ადამიანები ფლობდნენ არა მხოლოდ რეგიონში ყველაზე გავრცელებულ ენას, არამედ მკვიდრი მოსახლეობის ენასაც.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

დიდ ბრიტანენთში, Alcohol Health Alliance-ის მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ შაქრის მაქსიმალური დღიური დოზის მისაღებად, საკმარისია, ადამიანმა დღეში 2 ჭიქა ღვინო მიირთვას, – ამის შესახებ BBC წერს.

დამოუკიდებელი ლაბორატორიის მკვლევარებმა ბრიტანეთში ცნობილი ბრენდების წითელი, თეთრი, ვარდისფერი, ხილისა და ცქრიალა ღვინოები შეისწავლეს.

„დადგინდა, რომ ზოგიერთი სახეობის ერთი ბოთლი ღვინო 59 გრამამდე შაქარს შეიცავს, რაც მომინანქრებულ დონატში შაქრის შემცველობასაც კი აღემატება“, – წერს BBC.

30-ზე მეტი შესწავლილი ბოთლიდან ეტიკეტზე არცერთს არ ეწერა კვებით ღირებულებასთან დაკავშირებული ინფორმაცია, რადგან ამას კანონი არ ითხოვს.

ჯანდაცვის ეროვნული სამსახურის რეკომენდაციის თანახმად, ზრდასრულმა ადამიანმა დღეში მაქსიმუმ 30 გრამი შაქარი შეიძლება მიიღოს. მკვლევარების თქმით, დღიური ლიმიტის მისაღწევად, საკმარისია, ადამიანმა საშუალო ზომის ჭიქით, ორჯერ მიირთვას ღვინო.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”