კვლევები

ჩვენი სიცოცხლის განმავლობაში უამრავ მოგონებას ვაგროვებთ, რომლებიც ასაკის მატებასთან ერთად უფრო და უფრო ძნელად გასახსენებელი ხდება. ხშირად ამას ტვინში მახსოვრობაზე პასუხისმგებელი უჯრედების ცვლილებას უკავშირებენ, რადგან მიიჩნევა, რომ მათში ყველა მოგონების მხოლოდ ერთი “დედანი” ინახება.

ამის მიუხედავად, ახალი კვლევა აჩვენებს, რომ შესაძლოა, ასე სულაც არ იყოს და ტვინში თითოეული მოგონების სულ მცირე სამი “ასლი” ინახებოდეს, რომლებიც ჰიპოკამპუსის სხვადასხვა რეგიონში, ნეირონების სხვადასხვა ჯგუფის მიერაა კოდირებული. ეს მეცნიერებმა მღრღნელების შესწავლის შედეგად დაასკვნეს.

დადგინდა, რომ როცა თაგვებში ახალი მოგონების კოდირება მიმდინარეობს, პირველ რიგში, ე.წ. ნაადრევი ნეირონები წარმოიქმნება, რომელთა ფუნქციაც ხანგრძლივად შენარჩუნებადი “ასლის” შენახვაა (ამგვარი მეხსიერება ჯერ სუსტია, შემდეგ კი ნელ-ნელა ძლიერდება). მათ უკვე საშუალო ფაზის ნეირონები მოჰყვება, რომლებიც უფრო სტაბილურია, ბოლოს კი ყველაზე გვიან გაჩენილი ნერვული უჯრედები ფორმირდება, რომლებიც მოგონების ძალიან ძლიერი “ასლის” კოდირებაზეა პასუხისმგებელი, მაგრამ ის დროთა განმავლობაში სუსტდება.

ამ ყველაფრის შესახებ მონაცემები სპეციალისტებმა ცხოველთა ჰიპოკამპუსის სხვადასხვა რეგიონში ნეირონების ჯგუფების აქტიურობაზე დაკვირვების გზით მოიპოვეს. ეს მას შემდეგ, რაც თაგვები ისეთ გარემოში მოათავსეს, რომელშიც მოუწიათ დამახსოვრება, როგორ აერიდებინათ საფრთხისთვის თავი.

იმის გაგება, თუ როგორ მუშაობს ნეირონების თითოეული ჯგუფი სიცოცხლის ამა თუ იმ ეტაპზე, შესაძლოა, ტვინის მიერ დროთა განმავლობაში მეხსიერების რეგულირების პროცესის უკეთ გააზრებაში დაგვეხმაროს. ამჟამად უცნობია, როგორ ურთიერთქმედებს ისინი ერთმანეთთან, მაგრამ ვიცით, რომ ადრეული ნეირონების მიერ კოდირებული მოგონებები უფრო სტაბილურია, გვიანდელ “ასლებს” კი ახალი ინფორმაცია ასუსტებს.

თუ ეს ადამიანის შემთხვევაშიც ასეა, შესაძლოა, ახალი მიგნება ისეთი აშლილობებისა და დაავადებების სამკურნალო თერაპიების შემუშავებაში დაგვეხმაროს, როგორიც PTSD ან დემენციაა.

წყარო

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ახალმა კვლევამ აჩვენა, რომ მაიმუნების სახეობა მარმოსეტები კომუნიკაციის დროს ერთმანეთს სახელების გამოყენებით მიმართავენ. ამ ქცევის გამო, ისინი პირველი არაადამინი პრიმატები არიან, რომლებიც მიმართვის დროს სახელებს იყენებენ. ინფორმაციას CNN-ი ავრცელებს.

მაიმუნები ერთმანეთის დასაძახებლად სპეციალურ ბგერებს იყენებენ, რომლებიც ცნობილია როგორც “ფი ზარები”, რაც მეცნიერების თქმით არის “მაღალკოგნიტური” ქცევა, რომელიც ადრე მხოლოდ ადამიანებში, დელფინებსა და სპილოებში შეინიშნებოდა.

აღმოჩენა, რომელიც ებრაული უნივერსიტეტის ჯგუფმა გააკეთა, სამეცნიერო ჟურნალ Science-ის ახალ ნომერში გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ცვლილებებს, რომლებსაც ადამიანი იწვევს ბუნებრივ გარემოში, აქვს შედეგები, რომლებიც ყოველთვის არ არის აშკარა. მაგალითად, ჰაერის დაბინძურება დაკავშირებულია ჭექა-ქუხილის დროს ელვის სიხშირის ზრდასთან. ეს დასკვნა გააკეთეს ჯეიმს მედისონის უნივერსიტეტის (JMU) მკვლევრებმა.

პუბლიკაციაში აღნიშნულია, რომ აეროზოლებსა და ელვას შორის ურთიერთობა ადრეც იყო შესწავლილი, მაგრამ მეცნიერები ჯერ კიდევ იბრძვიან სათანადო შეფასების მისაღებად მრავალი განსხვავებული ატმოსფერული ფაქტორის გამო.

ჯგუფმა შეისწავლა PM2.5, რომელიც არის 2,5 მიკრომეტრამდე ზომის ნაწილაკები, და PM10 (10 მიკრომეტრამდე) გარემოში, შეადარა ისინი ელვისებურ აქტივობას.

მიუხედავად იმისა, რომ მეტი ნაწილაკი ზოგადად მეტ ელვას ნიშნავს, დგება მომენტი, როდესაც ჰაერში ძალიან ბევრი ნაწილაკი რეალურად ამცირებს ელვის რაოდენობას, სავარაუდოდ ქარიშხლის დროს ენერგიის დაკარგვის გამო.

„როგორც ჩანს, სადაც არ უნდა წახვიდეთ, ქალაქების დაბინძურებამ შეიძლება გააუარესოს ჭექა-ქუხილი და ელვა“, – თქვა ბენტლიმ.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

კვლევის თანახმად, თაგვები ნავიგაციისთვის წარმოსახვას იყენებენ. მეცნიერები ამტკიცებენ, რომ განსაკუთრებით ვირთხებს ძალიან კარგად განვითარებული ფანტაზიის უნარი გააჩნიათ. გარდა ამისა, ისინი მახსოვრობითაც გამოირჩევიან, ამიტომ თაგვებს შეუძლიათ, გზა იმის მიხედვით გაიკვალონ, თუ როგორ გამოიყურებოდა კონკრეტული სივრცე წარსულში ან რა შეიძლება დახვდეთ იმ ადგილას, რომელიც ძალიან ჰგავს უკვე ნანახს.

როდესაც ადამიანები ადგილებს განმეორებით სტუმრობენ, ისინი ნავიგაციაზე დიდ გონებრივ რესურსს არ ხარჯავენ – ტვინმა იცის, სად წავიდეს. მკვლევრებს სურდათ, გაერკვიათ, მუშაობს თუ არა ვირთხების ტვინი და წარმოსახვა თითქმის ანალოგიურად. ცდების შედეგებმა ცხადყო, რომ მათი სივრცეში გადაადგილების უნარი თითქმის ადამიანის შესაძლებლობის მსგავსია.

მეცნიერებმა პასუხი ვირტუალური რეალობის დახმარებით მიიღეს. მათ რამდენიმე სახის გარემო დააპროექტეს – ზოგი ერთმანეთის იდენტური, ნაწილი მსგავსი, ზოგიერთი კი აბსოლუტურად განსხვავებული – და მოწყობილობა თაგვებს მოარგეს. მათ მოსალოდნელზე უკეთ მოახერხეს გადაადგილება იმ სივრცეში, რომლის მსგავსშიც ადრეც ყოფილან. მკვლევრების განცხადებით, ექსპერიმენტი კიდევ ერთხელ ცხადყოფს, რომ მღრღნელების ტვინისა და შესაძლებლობების შესწავლა სამეცნიერო სამყაროს ჯერ კიდევ უამრავ ახალ აღმოჩენას სთავაზობს.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ბოსტონის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა ხელოვნური ინტელექტის ახალი ალგორითმი შეიმუშავეს, რომელიც მსუბუქი კოგნიტიური დარღვევის მქონე ადამიანების მეტყველების ნიმუშებს აანალიზებს. ალგორითმს წინასწარ შეუძლია განსაზღვროს მსუბუქი კოგნიტური დარღვევის, MCI-ის პროგრესირება და 78,5%-იანი სიზუსტით დაადგინოს გადაიქცევა თუ არა ის ალცჰაიმერის დაავადებად.

აღნიშნული კვლევა, გუნდის წინა კვლევის გაგრძელებაა, რომლის დროსაც ხელოვნური ინტელექტი 1000-ზე მეტი ადამიანის ხმის ჩანაწერების გამოყენებით ავარჯიშეს, რათა მას კოგნიტიური დარღვევების ზუსტი აღმოჩენა შესძლებოდა.

მეცნიერების მიერ შექმნილი ხელოვნური ინტელექტი, 63-97 წლის ასაკის 166 მსუბუქი კოგნიტიური დარღვევის მქონე ადამიანის ტრანსკრიბირებული ხმის ჩანაწერებით ავარჯიშეს. გამომდინარე იქიდან, რომ მეცნიერებმა უკვე იცოდნენ რომელ პაციენტს განუვითარდა ალცჰაიმერის დაავადება, მანქანური სწავლის მოდელი გამოიყენეს იმ კანონზომიერებების დასადგენად, რომლებიც ალცჰაიმერის ჩამოყალიბებასთან იყო კავშირში და 90 ადამიანს აერთიანებდა.

ხელოვნური ინტელექტის სრული მომზადების შემდეგ, ალგორითმი შეიძლება გამოყენებულ იქნას საპირისპირო მხარეს:

ალცჰაიმერის დაავადების განვითარების რისკის წინასწარ დასადგენად, მეტყველების ნიმუშების ტრანსკრიპტებზე დაყრდნობით, რომლებიც მანამდე არასოდეს დამუშავებულა. ამასთან, პაციენტის საბოლოო პროგნოზული ქულის მისაღებად დამატებულია სხვა ფაქტორებიც, მათ შორის, ასაკი და სქესი.

ბოსტონის უნივერსიტეტიდან კომპიუტერული სპეციალისტის იოანის პასჩალიდის განმარტებით, ხელოვნური ინტელექტის მიერ მინიჭებული ქულა შესაძლებლობას მისცემს მეცნიერებს განსაზღვრონ კოგნიტიური დარღვევა უცვლელად დარჩება თუ ალცჰაიმერის დაავადებაში გადაიზრდება.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ერთ-ერთი თეორიის მიხედვით, სიცოცხლე გაჩნდა მაშინ, როდესაც რნმ-მა საკუთარი თავის რეპლიკაცია დაიწყო. და, აი, ახლა მკვლევრების თქმით, მათ ამ პროცესის ნაწილი გაიმეორეს.

Washington Post-თან ინტერვიუში მეცნიერები ამბობენ, რომ შექმნეს რნმ-ის მოლეკულა, რომელიც სხვა ტიპის რნმ-ის ასლებს ქმნის. ეს ლაბორატორიულ პირობებში ადრეულ დედამიწაზე სიცოცხლის გაჩენის სიმულირებაა.

მკვლევრებს მიაჩნიათ, რომ დნმ-ისა და ცილების გაჩენამდე არსებობდა რნმ. სწორედ ამ მიდგომას მიმართეს მკვლევრებმა და ე.წ. „პირველად სუპში” რნმ საწყის ინგრედიენტად გამოიყენეს.

მკვლევრებმა ლაბორატორიაში დამზადებული რნმ-ის მოლეკულა შექმნეს, რომელიც ზუსტად აკოპირებდა სხვებს და შედეგად წარმოიქმნა ფერმენტი. ახლა, როდესაც ეს მოხდა, შესაძლებელია სიცოცხლის ადრეული ეტაპის შესწავლა.

„ლაბორატორიაში შექმნილ მოლეკულას თვითგამრავლება ჯერ არ შეუძლია, მაგრამ ის ამისკენ წინ გადადგმული ნაბიჯია. თუ რნმ საკუთარი თავის გამრავლებას შეძლებს, მაშინ ის ცოცხალია. ეს არის გზა, რომელიც ლაბორატორიაში სიცოცხლის გაჩენამდე მიგვიყვანს”, – თქვა კვლევის ავტორმა, ჯარელ ჯოისმა.

კვლევაში აღნიშნულია, რომ „დარვინისეული ევოლუციის” დასაწყებად რნმ-მა ორიგინალის იდენტური ასლები უნდა შექმნას. თუ რამე არასწორად წარიმართა, ყველაფერი სწრაფად უარესდება და ყოველი მომდევნო ასლი უფრო ბუნდოვანი ხდება.

„თუ შეცდომის მაჩვენებელი მაღალია, თქვენ ვერ შეინარჩუნებთ გენეტიკურ ინფორმაციას”, — განმარტა ჯოისმა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ახა­ლი კვლე­ვით, მეც­ნი­ე­რე­ბი ამ­ტკი­ცე­ბენ, რომ ღო­რის სის­ხლში ნა­პოვ­ნი ნა­ერ­თე­ბის­გან შე­მუ­შა­ვე­ბულ ახალ თე­რა­პი­ულ სა­შუ­ა­ლე­ბას E5 -ს შე­უძ­ლია ორ­გა­ნიზ­მის გა­ა­ხალ­გაზ­რდა­ვე­ბა.

და­ბე­რე­ბის სა­წი­ნა­აღ­მდე­გო E5 გა­მოს­ცა­დეს ასა­კო­ვან ვირ­თხებ­ზე, სწო­რედ ამ ცდე­ბის სა­ფუძ­ველ­ზე მომ­ზა­დე­ბუ­ლი კვლე­ვის ან­გა­რიშ­ში, რო­მე­ლიც ახ­ლა­ხან გა­მოქ­ვეყ­ნდა ჟურ­ნალ­ში GeroScience, ვკი­თხუ­ლობთ რომ E5 შედ­გე­ბა რთუ­ლი ნა­ნო­ნა­წი­ლა­კე­ბი­სა და ახალ­გაზ­რდა პლა­სე­ბის­გან.

და­ბე­რე­ბის სა­წი­ნა­აღ­მდე­გო თე­რა­პი­ის დროს ახალ­გაზ­რდა ღო­რის სის­ხლით მომ­ზა­დე­ბუ­ლი სა­შუ­ა­ლე­ბა ასა­კო­ვა­ნი ვირ­თხის ორ­გა­ნიზ­მში შე­იყ­ვა­ნეს, რა­მაც უჯრე­დე­ბის გა­ა­ხალ­გაზ­რდა­ვე­ბა გა­მო­იწ­ვია. მეც­ნი­ე­რე­ბის აზ­რით, თუ მსგავ­სი ექ­სპე­რი­მენ­ტის ჩა­ტა­რე­ბა ადა­მი­ან­ზე გახ­დე­ბა შე­საძ­ლე­ბე­ლი, მა­შინ 80 წლის მო­ხუ­ცი 26 წლის ახალ­გაზ­რდას და­ემ­სგავ­სე­ბა.

კვლე­ვე­ბის შე­დე­გად ისიც დად­გინ­და, რომ ღო­რის სის­ხლს გა­მა­ა­ხალ­გაზ­რდა­ვე­ბე­ლი ეფექ­ტი ჰქონ­და ვირ­თხე­ბის სხვა­დას­ხვა ქსო­ვილ­ზე, ის ასე­ვე ცვლის სის­ხლის, გუ­ლი­სა და ღვიძ­ლის ბი­ო­ლო­გი­ურ ასაკს.

“მკურ­ნა­ლო­ბამ გა­ა­ნა­ხევ­რა სის­ხლის, გუ­ლის და ღვიძ­ლის ქსო­ვი­ლის ეპი­გე­ნე­ტი­კუ­რი ასა­კი… ასე­ვე იყო ნაკ­ლე­ბად გა­მო­ხა­ტუ­ლი, მაგ­რამ სტა­ტის­ტი­კუ­რად მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი გა­ა­ხალ­გაზ­რდა­ვე­ბის ეფექ­ტი თა­ვის ტვი­ნის ჰი­პო­თა­ლა­მუს­ზე. და­ვა­ფიქ­სი­რეთ ქცე­ვი­თი და კოგ­ნი­ტი­უ­რი გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბაც”, – აღ­ნიშ­ნუ­ლია კვლე­ვა­ში.

მა­თი­ვე თქმით, პლაზ­მუ­რი ფრაქ­ცი­ე­ბის მკურ­ნა­ლო­ბა თან­მიმ­დევ­რუ­ლად ეფექ­ტი­ა­ნია რო­გორც მამრ, ასე­ვე მდედრ ვირ­თხებ­ში. მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, მეც­ნი­ე­რე­ბი ვა­რა­უ­დო­ბენ, რომ ამ ტი­პის თე­რა­პი­ამ შე­საძ­ლოა ადა­მი­ან­ზე უარ­ყო­ფი­თი გავ­ლე­ნა იქო­ნი­ოს:

”ის, რაც სა­სარ­გებ­ლოა ერთი სა­ხე­ო­ბის­თვის, შე­იძ­ლე­ბა კა­ტას­ტრო­ფუ­ლი აღ­მოჩ­ნდეს მე­ო­რის­თვის“, – მათი მტკი­ცე­ბით, მრა­ვა­ლი გა­მა­ა­ხალ­გაზ­რდა­ვე­ბე­ლი მკურ­ნა­ლო­ბა მღრღნე­ლე­ბი­დან ადა­მი­ან­ზე ეფექ­ტი­ა­ნად არ გა­და­დის.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

მასშტაბური კვლევის თანახმად, Covid-19-ის პანდემიამ სიცოცხლის საშუალო სავარაუდო ხანგრძლივობა 1.6 წლით შეამცირა. მაჩვენებელმა პირველი ორი წლის განმავლობაში გლობალურად დაიკლო. ცვლილება მეცნიერთათვის მოსალოდნელზე მასშტაბური აღმოჩნდა.

IHME-ს მონაცემებით, სიცოცხლის სავარაუდო ხანგრძლივობა ათწლეულების განმავლობაში მატულობდა. შესაბამისად, პანდემიის პერიოდი ამ მხრივ გარდამტეხი აღმოჩნდა.

ნაშრომი ჟურნალ Lancet-ში გამოქვეყნდა.

„Covid-19-ის პანდემიამ მსოფლიოს ზრდასრულ მოსახლეობაზე იმაზე დიდი გავლენა იქონია, ვიდრე ნებისმიერმა სხვა მოვლენამ ნახევარი საუკუნის განმავლობაში, იქნება ეს კონფლიქტები თუ ბუნებრივი კატასტროფები”, — განაცხადა ოსტინ შუმახერმა, IHME-ს მეცნიერმა და ნაშრომის მთავარმა ავტორმა.

კვლევის ფარგლებში 204 ქვეყანა და ტერიტორია გააანალიზეს. 2020-2021 წლებში სიცოცხლის სავარაუდო ხანგრძლივობა მათ 84%-ში შემცირდა. მკვლევრების თქმით, ეს თვალსაჩინო მაგალითია იმისა, თუ რაოდენ გამანადგურებელი გავლენა შეიძლება იქონიოს ხალხზე ახალმა ვირუსმა.

ამ დროის განმავლობაში 15 წელს ზემოთ ადამიანთა სიკვდილიანობის მაჩვენებელი 22%-ით გაიზარდა კაცების შემთხვევაში, ქალებში კი — 17%-ით.

მეხიკო, პერუ და ბოლივია იმ ადგილებს შორისაა, სადაც სიცოცხლის საშუალო სავარაუდო ხანგრძლივობა ყველაზე მეტად შემცირდა.

საგულისხმოა, რომ IHME-ს გლობალური ავადობის ტვირთის კვლევის მონაცემებით დადებითი ტენდენციაც გამოვლინდა: ხუთ წლამდე ასაკობრივ კატეგორიაში 2021 წელს იმაზე ნახევარი მილიონით ნაკლები ბავშვი დაიხოცა, ვიდრე 2019-ში. გამოდის, ბავშვთა სიკვდილიანობა შემცირებას განაგრძობს.

ამასთანავე, პანდემიამ სიცოცხლის სავარაუდო ხანგრძლივობა შეამცირა, თუმცა, მკვლევრების თქმით, ხალხი მაინც იმაზე ბევრად დიდხანს ცოცხლობს, ვიდრე უწინ. ცნობილია, რომ 1950-2021 წლების შუალედში დაბადებისას სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა 23 წლით გაიზარდა. ეს მაჩვენებელი, კერძოდ, 49 წლიდან 72 წლამდე ავიდა.

ცნობისთვის, მკვლევართა შეფასებით, კოვიდის შედეგად 2020-2021 წლებში იმაზე 15.9 მილიონით მეტი ადამიანი დაიხოცა, ვიდრე ეს პანდემიის გარეშე მოხდებოდა. სიკვდილის შემთხვევები ან თავად ვირუსმა გამოიწვია, ანდაც პანდემიასთან დაკავშირებულმა პრობლემებმა.

კვლევამ აჩვენა ისიც, რომ დაბერებული, მდიდარი ერების მოსახლეობამ შემცირება დაიწყო, ნაკლებად შეძლებულ სახელმწიფოებში კი ეს რიცხვი ზრდას განაგრძობს.

„ეს დინამიკა უპრეცედენტო სოციალურ, ეკონომიკურ და პოლიტიკურ გამოწვევებს მოიტანს, თუნდაც მუშახელის შემცირებას ისეთ ადგილებში, სადაც ახალგაზრდა პოპულაცია მცირდება; ასევე რესურსების ნაკლებობას ისეთ ადგილებში, სადაც პოპულაციის ზომა სწრაფად განაგრძობს ზრდას”, — განაცხადა ოსტინ შუმახერმა – „მსოფლიოს ერებს ერთმანეთთან თანამშრომლობა დასჭირდებათ ნებაყოფლობითი ემიგრაციის კუთხით”.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

მეცნიერები თაგვებს სწავლობდნენ რა დროსაც “ზომბი ნეირონები” აღმოაჩინეს. ეს ნეირონი ხორცის მჭამელი და ვირუსით დაინფიცირებული ნამდვილად არ არის, მაგრამ ნორმალური ურთიერთქმედება შეწყვეტილი აქვს — მიუხედავად იმისა, რომ ფუნქციურად ცოცხლია. ეს მნიშვნელოვანი აღმოჩენაა და ტვინის შესწავლაში დაგვეხმარება.

პორტუგალიელი მეცნიერები სწავლობდნენ ტვინის ნათხემის ნაწილს. მათ აინტერესებდათ თუ რა როლი აქვს ნათხემს სწავლაში.

ნათხემი ადამიანისა და ხერხემლიანების თავის ტვინის მოგრძო ნაწილია. ის მნიშვნელოვანია უმთავრესად მოძრაობათა კოორდინაციაში, სხეულის წონასწორობის, პოზისა და ტონუსის დაცვაში. ტვინის ეს რეგიონი სწრაფად მოძრავ ცხოველებს განსაკუთრებით კარგად აქვთ განვითარებული.

ტვინის ეს ნაწილი მოძრაობასთან დაკავშირებულ სენსორულ ინფორმაციას ამუშავებს. კონკრეტულად ჩვენს შემთხვევაში, ის გვეხმარება გადატვირთულ ქუჩაში გადაადგილებაში, სასმლით სავსე ჭიქის ხელში წყლის დაქცევის გარეშე აღებაში და ასევე მნიშვნელოვანია სწავლისთვის. ეს ნიშნავს, რომ თუ მოძრაობისას რაიმეს შევეჯახებით, ტვინის ეს უბანი გვეხმარება ინფორმაციის დამახსოვრებაში და იმაში, რომ იგივე შეცდომა აღარ დავუშვათ. კვლევის საგანი სწორედ ეს იყო — როგორ ხდება დასწავლის ეს პროცესი.

ოპტოგენეტიკის გამოყენებით, სადაც უჯრედებზე სინათლით მოქმედებენ, მკვლევრებმა ნათხემის მნიშვნელოვანი მახასიათებელი, “ცოცვის ბოჭკოები” გამოავლინეს.

“ცოცვის ბოჭკოებზე სინათლით მოქმედების შემდეგ თაგვებმა თვალის დახამხამება ისწავლეს. ამან დაადასტურა, რომ ბოჭკოები ასოციაციური სწავლისთვის მნიშვნელოვანია”, — თქვა ნეირომეცნიერმა ტატიანა სილვამ.

აქამდეც ითვლებოდა, რომ ეს ბოჭკოები სწავლაში მნიშვნელოვან როლს ასრულებდა. ახალი კვლევა ამის სერიოზული მტკიცებულებაა. ტვინის სხვა უჯრედებზე მსგავსი მანიპულაციის შემდეგ იგივე შედეგი ვერ მიიღეს.

უკვე ამის შემდეგ, მკვლევრებმა ზომბი ნეირონის ეფექტი შენიშნეს. სინათლისადმი მგრძნობიარე ცილა Channelrhodopsin-2 (ChR2)-ს დანერგვამ, როგორც ოპტოგენეტიკური მანიპულაციის ნაწილი, არსებითად იმოქმედა მცოცავ ბოჭკოვან უჯრედებზე.

ეს ნეირონები კლასიკური გაგებით კვლავ აქტიური იყო, შესაბამისად ცოცხალიც, მაგრამ მათგან “შეტყობინება არ გადაიცემოდა”. კონკრეტული ნეირონები სხვა ნერვული ქსელებისთვის უბრალოდ გათიშული იყო, რაც თაგვებს დასწავლაში ხელს უშლიდა.

“აღმოჩნდა, რომ ChR2-ის შეყვანამ ბოჭკოების ბუნებრივი თვისებები შეცვალა”, — თქვა ნეირომეცნიერმა მეგან კერიმ.

ახლა ჩვენ ბევრად მეტი ვიცით იმაზე, თუ როგორ ხდება სწავლა ნათხემში. თაგვისა და ადამიანის ტვინს შორის მსგავსების გათვალისწინებით, გონივრული იქნება ვივარაუდოთ, რომ იგივე პროცესები მხდება ჩვენს ტვინშიც.

“ეს შედეგები ყველაზე დამაჯერებელი მტკიცებულებაა იმისა, რომ ბოჭკოვანი სიგნალები აუცილებელია ნათხემის ასოციაციური სწავლისთვის“, — ამბობს კერი.

კვლევა Nature Neuroscience-ში გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

შოკოლადი დაგეხმარებათ წონის დაკლებაში და ალცჰაიმერის დაავადების თავიდან აცილებაში – ეს არის „გონების საკვები“, რომელსაც მეცნიერები გვთავაზობენ ახალი კვლევის შემდეგ.

ჟენჟოუს უნივერსიტეტის (ჩინეთი) მეცნიერები მივიდნენ ახალ დასკვნამდე ნივთიერების თეობრომინის თვისებებთან დაკავშირებით, რომელიც გვხვდება კაკაოს მარცვლებში.

მეცნიერები ამბობენ, რომ თეობრომინს შეუძლია წინააღმდეგობა გაუწიოს მაღალი ქოლესტერინის გავლენას მეხსიერებასა და კოგნიტურ ფუნქციაზე. ამ ნაერთს შეუძლია გადალახოს ჰემატოენცეფალური ბარიერი და სისხლის მიმოქცევის სისტემის მეშვეობით გავლენა მოახდინოს ჩვენს კეთილდღეობაზე, რაც დადებითად მოქმედებს ცენტრალურ ნერვულ სისტემაზე. საქმე იმაშია, რომ ნამდვილი შოკოლადის ჭამას შეუძლია გააუმჯობესოს ჩვენი ტვინის ფუნქციონირება, ასევე ამაღლებს განწყობას და დაგვეხმარება დეპრესიასთან ბრძოლაში.

მეცნიერები ასევე ამბობენ, რომ გვერდითი ეფექტების დაბალი სიხშირისა და ადამიანის ორგანიზმისთვის მინიმალური ზიანის გათვალისწინებით, თეობრომინის და მისი წარმოებულების სათანადო დოზებით გამოყენება შეიძლება ჩაითვალოს ეფექტურ საშუალებად ტვინის ფუნქციონირებასთან დაკავშირებული დარღვევების პროფილაქტიკისთვის. ეს ხსნის მნიშვნელოვან პერსპექტივებს სამედიცინო სფეროში, ამბობენ მკვლევრები.

ეს მოდულაცია პოტენციურად უზრუნველყოფს ნეიროდაცვას ასაკთან დაკავშირებული კოგნიტური დაქვეითების, ალცჰაიმერის დაავადებისა და პარკინსონის დაავადებისგან. გარდა ამისა, თეობრომინს გააჩნია ანტიოქსიდანტური და ანთების საწინააღმდეგო თვისებები, ხელს უწყობს იმუნურ სისტემაში ანთების საწინააღმდეგო ფაქტორების გამომუშავებას.

ასევე, კვლევამ აჩვენა, რომ შოკოლადი დაგეხმარებათ წონის დაკლებაში. ეს აიხსნება იმით, რომ თეობრომინი ეხმარება ორგანიზმს ცხიმების დაშლაში, რაც დადებითად მოქმედებს ადამიანის მეტაბოლიზმზე. მეცნიერები ასევე საუბრობენ თეობრომინის სარგებლიანობაზე ჩვენი თირკმელებისთვის.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”