მედიცინა

საფრანგეთში გამართულ ჯანდაცვის კონფერენცია FAPESP Week France-ზე წარმოდგენილი პირველადი შედეგების თანახმად, ამაზონის ტროპიკული ტყეების მორიელის (Brotheas amazonicus) შხამი შეიძლება გამოსადეგი იყოს ძუძუს კიბოს მკურნალობაში.

მსოფლიო მოსახლეობის დაბერება, დამაბინძურებლების ზემოქმედების ზრდა და სტრესის ქვეშ მყოფი ეკოსისტემები განაპირობებს კიბოს, დემენციისა და სხვა დაავადებების მაჩვენებელთა ზრდას. ამიტომ, სამკურნალო საშუალებათა მეტი არჩევანის ძებნაში, ზოგიერთი მკვლევარი ყველაზე ნაკლებად სავარაუდო ადგილებშიც ეძებს — მაგალითად, მორიელის კუდში.

ბრაზილიელ მკვლევართა ჯგუფმა პოტენციურად საინტერესო გენები ჩანერგა „ქარხანა“ ორგანიზმის დნმ-ში, რათა შეექმნა გენის პროდუქტი. ამის შემდეგ, სამედიცინო გამოყენებისთვის შეამოწმეს შედეგად მიღებული ცილები, მაგალითად, მორიელის შხამში არსებული ცილები.

„ამაზონის მორიელის ამ სახეობაში გამოვავლინეთ მოლეკულა, რომელიც სხვა მორიელების შხამში არსებულთა მსგავსია და ძუძუს კიბოს უჯრედების წინააღმდეგ მოქმედებს“, — განმარტავს სან-პაულუს უნივერსიტეტის ფარმაკოლოგი ელიან კანდიანი არანტისი.

მოლეკულა, სახელად BamazScplp1, ქიმიოთერაპიული პრეპარატების მსგავსად იწვევს ძუძუს კიბოს უჯრედების ნეკროზს — უჯრედების სიკვდილის პროცესს, რის შედეგადაც, უჯრედები სკდებიან.

ჯერ ამ სამკურნალო საშუალების კვლევის ძლიერ ადრეული ეტაპია, მაგრამ გენებისგან მოლეკულების წარმოსაქმნელად ამ ჰეტეროლოგიური ექსპრესიის „ქარხნის“ მეთოდის გამოყენებით, მკვლევრებმა ასევე აღმოაჩინეს მოლეკულა, რომელიც ხელს უწყობს გველის შხამისა და პირუტყვის სისხლის კომპონენტისგან დამზადებული სისხლძარღვების ზრდას.

„ზრდის ეს ფაქტორი ხელს უწყობს ახალი სისხლძარღვების ფორმირებას. თანაც, შესაძლებელია მისი ინდუსტრიულ მასშტაბამდე ზრდა, რადგან მისი მიღება შესაძლებელია ჰეტეროლოგიური ექსპრესიის გზით“, — ამბობს არანტისი.

ჰეტეროლოგიური ექსპრესია მკვლევრებს შეიძლება დაეხმაროს ბიოაქტიური მოლეკულებისა და მათი ფუნქციების კვლევაში, ასევე ექსპერიმენტებში სხვადასხვა მუტაციებთან, რადგან შესაძლებელია სხვა ორგანიზმში მათი დიდი ოდენობით წარმოქმნა. ამ შემთხვევაში, არანტისმა და მისმა კოლეგებმა მათი ინტერესის საგანი ცილების ქარხნებად საფუვრის სახეობა (Komagataella pastoris) გამოიყენეს.

ამ სახის მეთოდების გამოყენება ბუნების ფარული სამკურნალო საშუალებების აღმოჩენაში დაგვეხმარება, ყოველ შემთხვევაში იქამდე, თუ მათაც არ გავანადგურებთ.

მომზადებულია agencia.fapesp.br-სა და ScienceAlert-ის მიხედვით.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ბოლო წლების განმავლობაში აუტიზმის დიაგნოზების რაოდენობის მკვეთრმა მატებამ ფართო საზოგადოებაში შფოთვა და არასწორი წარმოდგენები გამოიწვია. თუმცა, როგორც Scientific American-ის ახალი სტატია განმარტავს, აუტიზმის გავრცელების ზრდა არ ნიშნავს, რომ მეტი ადამიანია აუტისტური სპექტის მქონე. სინამდვილეში, ეს ზრდა ასახავს ჩვენი ცოდნის, დიაგნოსტიკური კრიტერიუმების და საზოგადოების დამოკიდებულების ცვლილებას.

 აუტიზმის სტატისტიკური მატება დიდწილად დაკავშირებულია სამ ძირითად ფაქტორთან:

1. დიაგნოსტირების გამარტივება

 წარსულში აუტიზმის სპექტრის ბევრ ადამიანს  სრულიად არასწორი დიაგნოზით ამოიცნობდნენ. დიაგნოზის კრიტერიუმების გაფართოებამ, რაც მოიცავს აუტიზმის სპექტრის უფრო მსუბუქ ფორმებსაც, ბევრ ადამიანს მისცა საშუალება, რომ სწორად მომხდარიყო მოვლენების შეფასება.

2. საზოგადოებრივი ცნობიერების ზრდა

 საზოგადოებაში გაიზარდა აუტიზმის ცნობადობა, რის გამოც მეტი მშობელი, მასწავლებელი და ექიმი ადრეულ ეტაპზე ამჩნევს შესაძლო სიმპტომებს. ეს იწვევს დიაგნოზების ზრდას, განსაკუთრებით ბავშვებში.

3. სტატისტიკური მეთოდების ცვლილება და გაუმჯობესება

 დღეს მონაცემები უფრო სრულად და ზუსტად გროვდება, ვიდრე წარსულში, რაც ზრდის აუტიზმის შემთხვევათა რეგისტრაციას.

  მნიშვნელოვანია აღვნიშნოთ, რომ აუტიზმი არ წარმოადგენს დაავადებას, რომელიც უნდა “გაირიყოს” საზოგადოებიდან. იგი არის ტვინის განვითარების განსხვავებული გზა და ადამიანების ნეიროდივერსულ სპექტრს ეკუთვნის.  სტატიის ავტორები ხაზგასმით აღნიშნავენ, რომ საჭირო არაა პანიკა — საჭიროა მხარდაჭერა, ადაპტაცია და ინკლუზიური გარემოს შექმნა.

აუტიზმის დიაგნოზის ზრდა არ არის ახალი კრიზისი, არამედ იგი ერთგვარი პროგრესია ჩვენი ცოდნისა და საზოგადოების მზაობაში, მიიღოს და დააფასოს განსხვავებული ინდივიდები.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

მეცნიერები ჯანმრთელობის “რეცეპტს” გვთავაზობენ და ის ძილის, ჭამის, ფიზიკური ვარჯიშის, სოციალიზაციის და სტრესთან ბრძოლის გრძელვადიან პრაქტიკას ეხება.

საკმარისი ძილი

არასაკმარისი ძილი არა მხოლოდ არღვევს თქვენს კონცენტრაციას დღის განმავლობაში, არამედ შეიძლება გამოიწვიოს განწყობის პრობლემები, ასთმა, ინსულტი და შეამციროს სიცოცხლის ხანგრძლივობა.

აშშ-ის დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრი იძლევა რეკომენდაციას, რომ ზრდასრულმა ადამიანებმა ღამით მინიმუმ შვიდი საათის განმავლობაში იძინონ, მაგრამ ასევე მნიშვნელოვანია ძილის ხარისხიც.

მიირთვით კარგი საკვები

მრავალი სამეცნიერო კვლევისა და US News & World Report-ის ყოველწლიური რეიტინგების მიხედვით, კვების საუკეთესო გზა არის არის ხმელთაშუა ზღვის კვების რეჟიმი.

ხმელთაშუა ზღვის კვების რეჟიმი არის კვების გზა, რომელიც შეიცავს მარტივ, მცენარეეებზე დაფუძნებულ სამზარეულოს.  საკვების უმეტესი ნაწილი ფოკუსირებულია ხილსა და ბოსტნეულზე, მთლიან მარცვლეულზე, ლობიოსა და სხვადასხვა თესლზე და განსაკუთრებული აქცენტი კეთდება ცივი დაწურვის წესით მიღებულ ზეითუნის ზეთზე (extra-virgin). ზეითუნის ზეთის გარდა სხვა ცხიმები, როგორიცაა კარაქი, საერთოდ არა, ან იშვიათად მოიხმარება, შაქარი და რაფინირებული საკვები კი – მხოლოდ განსაკუთრებულ შემთხვევებში.

მრავალრიცხოვანმა კვლევებმა აჩვენა, რომ ხმელთაშუა ზღვის კვების რეჟიმს შეუძლია შეამციროს დიაბეტის, მაღალი ქოლესტერინის, დემენციის, მეხსიერების დაქვეითების, დეპრესიისა და ძუძუს კიბოს რისკი.

ივარჯიშეთ

მეცნიერებმა დიდი ხანია იციან, რომ ვარჯიში კარგია ჯანსაღი სხეულისთვის, მაგრამ კვლევებმა აჩვენა, რომ ის ასევე მნიშვნელოვანია ჯანსაღი გონებისთვის.

აშშ-ის ჯანმრთელობისა და ადამიანური სერვისების დეპარტამენტი იძლევა რეკომენდაციას, რომ 18-დან 64 წლამდე ასაკის ადამიანები კვირაში 150 წუთის განმავლობაში ზომიერ ფიზიკურ აქტივობაში ჩაერთონ, ან კვირაში 75 წუთის განმავლობაში ენერგიული ფიზიკური დატვირთვა ჰქონდეთ. რეკომენდირებულია კუნთების გამაძლიერებელი აქტივობები კვირაში ორჯერ მაინც.

მიმდინარე წლის დასაწყისში გამოქვეყნებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ დღეში 11 წუთიანი ვარჯიშიც კი ამცირებს კიბოს, გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების ან ნაადრევი სიკვდილის რისკს.

დაუთმეთ დრო სოციალიზაციას

სოციალური და ემოციური ფაქტორები ასევე ძალიან მნიშვნელოვანია ჯანმრთელობისთვის. უახლესმა კვლევებმა აჩვენა, რომ კარგი მეგობრობა არის გასაღები არა მხოლოდ ჩვენი სტრესის შესამსუბუქებლად და ემოციური კეთილდღეობის გასაუმჯობესებლად, არამედ ჩვენი ფიზიკური ჯანმრთელობის მარკერების გასაძლიერებლად.

ექსპერტები აცხადებენ, რომ მეგობრობა თქვენი განრიგის პრიორიტეტად უნდა აქციოთ : მისწერეთ მეგობარს, რომელთანაც დიდი ხანია არ გისაუბრიათ, აიღეთ ვალდებულება, შეხვდეთ მეგობრებს გარკვეული პერიოდულობით, მოაწყვეთ სადილი და ა.შ.

შეამცირეთ სტრესი

სტრესმა, შეიძლება, ორგანიზმში კორტიზოლის დონის გაზრდა გამოიწვიოს.  კორტიზოლის მაღალმა დონემ შეიძლება გააუარესოს ჯანმრთელობის მდგომარეობა, მათ შორის გამოიწვიოს გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები, დიაბეტი და კუჭ-ნაწლავის ქრონიკული პრობლემები.

სტრესმა ასევე შეიძლება გამოიწვიოს ან ხელი შეუწყოს შფოთვას, გაღიზიანებას, ცუდ ძილს, ქრონიკულ უნდობლობას ან წუხილს და სხვა.

სტრესის შემცირებაში დაბალანსებული კვება, კარგი ძილი, ვარჯიში და სოციალური მხარდაჭერა დაგეხმარებათ.

წყარო :  edition.cnn.com

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ბავშვის იმუნური სისტემის განვითარება რთული და მნიშვნელოვანი პროცესია, რომელიც დიდწილად დამოკიდებულია მის გარემოსთან ურთიერთობაზე. თანამედროვე ქალაქური ცხოვრების სტილი, რომელიც ხშირად სტერილურ გარემოსა და ჰიგიენურ ნორმებს ეფუძნება, შეიძლება ზღუდავდეს ბავშვის იმუნური სისტემის ბუნებრივ განვითარებას.

ბოლო წლებში ჩატარებულმა კვლევებმა აჩვენა, რომ ბავშვების ბუნებრივ გარემოსთან ურთიერთობა, განსაკუთრებით კი ტალახში და მიწაში თამაში, ხელს უწყობს მათი იმუნური სისტემის გაძლიერებას. ეს პროცესი ე.წ. “ბიომრავალფეროვნების ჰიპოთეზას” ეფუძნება, რომელიც ამტკიცებს, რომ გარემოს მიკრობული მრავალფეროვნება აუცილებელია იმუნური სისტემის სწორი ფუნქციონირებისთვის.

ფინეთში ჩატარებულმა ექსპერიმენტმა, სადაც საბავშვო ბაღების ეზოები ტყის ნიადაგით შეცვალეს, აჩვენა, რომ ბავშვების კანის მიკრობიომის მრავალფეროვნება გაიზარდა და მათი იმუნური რეაქციები გაუმჯობესდა. ეს მიუთითებს იმაზე, რომ ბუნებრივ გარემოსთან ურთიერთობა შეიძლება იყოს ეფექტური გზა ბავშვების ჯანმრთელობის გასაუმჯობესებლად.

ამგვარი აღმოჩენები ხაზს უსვამს ბუნებრივ გარემოსთან ურთიერთობის მნიშვნელობას ბავშვების განვითარებისთვის. მშობლებსა და აღმზრდელებს შეუძლიათ ხელი შეუწყონ ბავშვების ბუნებრივ გარემოსთან ურთიერთობას, რაც მათ იმუნური სისტემის გაძლიერებაში დაეხმარება.

ბუნებრივი გარემოსთან ურთიერთობა, როგორიცაა ტალახში თამაში, შეიძლება იყოს მარტივი და ეფექტური გზა ბავშვების ჯანმრთელობის გასაუმჯობესებლად. ეს მიდგომა არა მხოლოდ იმუნური სისტემის გაძლიერებას უწყობს ხელს, არამედ ბავშვების ფსიქოლოგიურ და ფიზიკურ განვითარებასაც.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”