close

სა­ქარ­თვე­ლო­ში ქრის­ტი­ა­ნო­ბის გავ­რცე­ლე­ბამ IV სა­უ­კუ­ნე­ში ხუ­როთ­მო­ძღვრე­ბა­სა და არ­ქი­ტექ­ტუ­რას მიზ­ნად ახა­ლი მო­თხოვ­ნე­ბი და­უ­სა­ხა, – ახა­ლი ეკ­ლე­სი­ე­ბი უნდა აშე­ნე­ბუ­ლი­ყო. თა­ვი­დან ბა­ზი­ლი­კე­ბი იგე­ბო­და, რომ­ლე­ბიც ქარ­თულ ტრა­დი­ცი­ებ­თან იყო შერ­წყმუ­ლი და IV-დან VI სა­უ­კუ­ნის ჩათ­ვლით, ამ ტი­პის რამ­დე­ნი­მე ეკ­ლე­სია კი­დეც აშენ­და.

ძვე­ლი შუ­ამ­თა

ეს ტა­ძა­რი კა­ხეთ­ში, თე­ლა­ვი­დან 7 კმ-ში, ტყე­ში V სა­უ­კუ­ნე­შია აგე­ბუ­ლი. ალაზ­ნის ხე­ო­ბის ზედა პლა­ტო­ზე გაშ­ლი­ლია სა­მო­ნას­ტრო კომ­პლექ­სის სამი ეკ­ლე­სია, მათ შო­რის უძ­ვე­ლე­სი – V სა­უ­კუ­ნე­ში აგე­ბუ­ლი სამ­ნა­ვი­ა­ნი ბა­ზი­ლი­კა და ჯვრის ფორ­მის 2 ეკ­ლე­სი­აა. ორი­ვე რი­ყის ქვი­თაა ნა­გე­ბი.

XVI სა­უ­კუ­ნე­ში ძვე­ლი შუ­ამ­თის მო­ნას­ტე­რი და­ცა­რი­ელ­და. მის მახ­ლობ­ლად კა­ხე­თის მე­ფის ლე­ვან II-ის (1520-1570) მე­უღ­ლემ თი­ნა­თინ გუ­რი­ე­ლის ასულ­მა შუ­ამ­თის ახა­ლი მო­ნას­ტე­რი და­არ­სა. აგუ­რით ნა­გე­ბი ეკ­ლე­სია ჯვარ-გუმ­ბა­თო­ვა­ნია, შიგ­ნით – მო­ხა­ტუ­ლია, რო­მე­ლიც ერეკ­ლე II-მ გა­ნა­ახ­ლა. კომ­პლექსში სამ­რეკ­ლო და სხვა ნა­გე­ბო­ბე­ბი შე­დის.

ბოლ­ნი­სის სი­ო­ნი

სამ­თა­ვი­ა­ნი ბა­ზი­ლი­კის ტი­პის ნა­გე­ბო­ბა­თა შო­რის ბოლ­ნი­სის სი­ო­ნი ერთ-ერთი უდი­დე­სი და უძ­ვე­ლე­სი ძეგლია. მდე­ბა­რე­ობს ქვე­მო ქარ­თლში, სო­ფელ ბოლ­ნის­ში. ჩრდი­ლო­ე­თით, ერთ-ერთი შე­სას­ვლე­ლის თავ­ზე არის წარ­წე­რა, რომ­ლის მი­ხედ­ვი­თაც (478-493 წლებ­ში) შე­მო­ნა­ხუ­ლია სა­ქარ­თვე­ლო­ში არ­სე­ბუ­ლი უძ­ვე­ლე­სი წარ­წე­რა. ბოლ­ნი­სის ცნო­ბი­ლი ტა­ძა­რი IV სა­უ­კუ­ნის ბოლო წლებ­ში ელია მთა­ვა­რე­პის­კო­პოსს აუ­გია. ვახ­ტანგ გორ­გა­სალ­მა ბოლ­ნი­სის სი­ო­ნის ტა­ძარ­ში სა­ე­პის­კო­პო­სო საყ­და­რი და­ა­არ­სა. პირ­ველ ბოლ­ნელ ეპის­კო­პო­სად და­ვი­თია მიჩ­ნე­უ­ლი, რო­მე­ლიც ბოლ­ნი­სის სი­ო­ნის აღ­მო­სავ­ლე­თი ფა­სა­დის წარ­წე­რა­შია მოხ­სე­ნი­ე­ბუ­ლი. ეკ­ლე­სი­ის გვერ­დით, სამ­ხრეთ-და­სავ­ლე­თით, XVII სა­უ­კუ­ნის სამ­რეკ­ლოა შე­მო­ნა­ხუ­ლი. ბოლ­ნი­სის სი­ო­ნი XVII სა­უ­კუ­ნე­ში რეს­ტავ­რი­რე­ბუ­ლი და შე­კე­თე­ბუ­ლია. 1936-1939 ჩა­ტა­რე­ბულ სა­მუ­შა­ო­ე­ბის შე­დე­გად ძეგლი გა­თხა­რეს, შე­ა­კე­თეს, გა­და­ხუ­რეს და გა­ა­მაგ­რეს. რე­ტავ­რა­ცია 1967-1969 წლებ­შიც ჩა­ტარ­და. ბოლ­ნი­სის სი­ონ­ში თა­ვი­დან­ვე მწიგ­ნობ­რუ­ლი საქ­მი­ა­ნო­ბა იყო გა­ჩა­ღე­ბუ­ლი. დღეს კი ის ბოლ­ნი­სი ეპარ­ქი­ის ნა­წი­ლია.

ურ­ბნი­სი

მდე­ბა­რე­ობს ქარ­თლში, სო­ფელ ურ­ბნის­თან. წარ­წე­რე­ბის შეს­წავ­ლის სა­ფუძ­ველ­ზე, ტა­ძა­რი V-VI სა­უ­კუ­ნე­ე­ბით თა­რიღ­დე­ბა, სა­დაც მოხ­სე­ნი­ე­ბუ­ლე­ბი არი­ან ეკ­ლე­სი­ის მშე­ნებ­ლე­ბი – კონ­სტან­ტი­ნე და მამა მი­ქა­ე­ლი. ტა­ძა­რი სამ­თა­ვი­ა­ნი ბა­ზი­ლი­კაა. ეკ­ლე­სია თავ­და­პირ­ვე­ლად აგე­ბუ­ლია ურ­თი­ერ­თმორ­გე­ბუ­ლი ქვი­შაქ­ვით, ქვე­ბი სხვა­დას­ხვა ზო­მი­საა, მაგ­რამ ჰო­რი­ზონ­ტა­ლო­ბა და­ცუ­ლია. IX სა­უ­კუ­ნე­ში ეკ­ლე­სი­ას რეს­ტავ­რი­ცია გა­უ­კეთ­და. ურ­ბნი­სის კომ­პლექ­სი გო­რის ეპარ­ქი­ას ექ­ვემ­დე­ბა­რე­ბა და მოქ­მე­დია.

თბი­ლი­სის ან­ჩის­ხა­ტი

მდე­ბა­რე­ობს თბი­ლის­ში, მტკვრის მარ­ცხე­ნა სა­ნა­პი­რო­ზე. XX სა­უ­კუ­ნე­ში, რეს­ტავ­რა­ცი­ის დროს ორი ფილა აღ­მო­ა­ჩი­ნეს, სა­დაც “ჯვრის ამაღ­ლე­ბის” რე­ლი­ეფ­თან ერ­თად, შე­მო­ნა­ხუ­ლა წარ­წე­რა, რომ­ლის მი­ხედ­ვი­თაც, ტა­ძა­რი X სა­უ­კუ­ნის და­სა­წის­ში, ვახ­ტანგ გორ­გას­ლის შვი­ლის და­ჩის მიერ, დე­და­ქა­ლა­ქის თბი­ლის­ში გად­მო­ტა­ნი­სას აიგო. ტა­ძა­რი ერთ სა­უ­კუ­ნე­ში, შე­მო­სე­ვე­ბის შე­დე­გად ძა­ლი­ან და­ზა­რა­ლე­ბუ­ლა, მისი აღ­დგე­ნი­სას მახ­ლობ­ლად კა­თო­ლი­კო­სის­თვის რე­ზი­დენ­ცია აუ­გი­ათ. 1664 წელს ქარ­თლის კა­თო­ლი­კოს­მა დო­მენ­ტი III-მ თბი­ლი­სე­ლი ვაჭ­რი­სა­გან შე­ი­ძი­ნა სამ­ცხი­დან, ან­ჩის მო­ნას­ტრი­დან ჩა­მო­ტა­ნი­ლი ბექა ოპიზ­რის მიერ მო­ჭე­დი­ლი მა­ცხოვ­რის ხელ­თუქ­მნე­ლი ხატი. ხა­ტის ახალ ად­გილ­სამ­ყო­ფე­ლად სა­კა­თო­ლი­კო­სო ტა­ძა­რი – ყოვ­ლად­წ­მი­და მა­რი­ა­მის შო­ბის ეკ­ლე­სია – შე­ირ­ჩა. სწო­რედ ამ დრო­ი­დან დამ­კვიდ­რდა მისი ახა­ლი სა­ხე­ლი – ან­ჩის­ხა­ტის ეკ­ლე­სია.

ნეკ­რე­სი

მდე­ბა­რე­ობს კა­ხეთ­ში, ყვარ­ლის მუ­ნი­ცი­პა­ლი­ტეტ­ში, სო­ფელ შილ­დის მახ­ლობ­ლად, მთის ფერ­დობ­ზე. და­ა­არ­სა 13 ასუ­რელ მა­მა­თა­გან ერთ-ერ­თმა, აბი­ბოს­მა VI სა­უ­კუ­ნე­ში. ნეკ­რე­სის სა­მო­ნას­ტრო კომ­პლექ­სი რამ­დე­ნი­მე ის­ტო­რი­ულ ძეგლს აერ­თი­ა­ნებს. მისი მნიშ­ვნე­ლო­ბა გან­სა­ზღვრუ­ლია შემ­დე­გი ფაქ­ტო­რე­ბით: ერთი მხრივ სა­ქარ­თვე­ლოს ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე სწო­რედ აქ აიგო ერთ-ერთი პირ­ვე­ლი ქრის­ტი­ა­ნუ­ლი სამ­ლოც­ვე­ლო (IV სა­უ­კუ­ნის III მე­ო­თხედ­ში); მე­ო­რე მხრივ კი, უკვე VI სა­უ­კუ­ნის მე­ო­რე ნა­ხე­ვარ­ში აქ დი­დად მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი კულ­ტუ­რუ­ლი კერა გაჩ­ნდა. ეს მოვ­ლე­ნა და­კავ­ში­რე­ბუ­ლია იო­ა­ნე ზე­დაზ­ნე­ლის თა­ნა­მოღ­ვა­წის, აბი­ბოს სა­ხელ­თან, რო­მე­ლიც ნეკ­რე­სის მღვდელმთავ­რად აკურ­თხეს.

ამ მო­ნას­ტერს უკავ­შირ­დე­ბა ლე­გენ­და: ცნო­ბი­ლია, რომ მუს­ლი­მე­ბი ღო­რის ხორცს არ ჭა­მენ. ამი­ტომ, შაჰ-აბა­სის შე­მო­სე­ვის დროს, მო­ნას­ტერ­ში ღო­რე­ბი სამი დღით გა­მო­კე­ტეს. რო­დე­საც თათ­რე­ბი ახა­ლი გაღ­ვი­ძე­ბუ­ლე­ბი იყ­ვნენ, მი­უ­სი­ეს. დამ­შე­ულ ღო­რებს ეგო­ნათ, საჭ­მე­ლად მივ­ყა­ვარ­თო და გა­ე­კიდ­ნენ. ეს ამ­ბა­ვი შაჰ-აბასს მო­ახ­სე­ნეს, რო­მელ­მაც ბრძა­ნა, რომ მო­ნას­ტრის­თვის ალყა მო­ეხ­სნათ და იმ ად­გილს აღარ გა­კა­რე­ბოდ­ნენ.

ნეკ­რეს­ში სხვა­დას­ხვა დროს მოღ­ვა­წე ქარ­თვე­ლი მღვდელმთავ­რე­ბი წერ­დნენ და წიგ­ნებს თარ­გმნიდ­ნენ… ნეკ­რე­სის ეპარ­ქია 1811 წელს გა­უქ­მდა.

AMBEBI.GE

მო­ამ­ზა­და ლალი ფა­ცი­ამ

გაზიარება:
fb-share-icon0