close

მსოფლიო

კვლევებიმედიცინამსოფლიო

სიმსივნური დაავადებები ახალგაზრდებში თითქმის გაორმაგდა – შვეიცარიელი ექსპერტი

„50 წლამდე ადამიანებში სიმსივნური დაავადებები ოდესღაც ძალიან იშვიათი იყო. ახლა ის ძალიან გახშირდა, თითქმის გაორმაგდა“, – ამბობს ლოზანის საუნივერსიტეტო კლინიკის სამედიცინო ონკოლოგიის განყოფილების ხელმძღვანელი, სოლანჟ პეტერსი. მისი აზრით, ეს „საგანგაშო ნიშანია“.

„შემთხვევების რაოდენობა 65 წელზე უფროსი ასაკის ადამიანებშიც იზრდება, მაგრამ, მათ შემთხვევაში, მოსახლეობის დაბერებასთან გვაქვს საქმე“, – განუცხადა ხუთშაბათს, 21 დეკემბერს პეტერსმა გაზეთ „24 საათს“ („24 heures“).

„50 წლამდე ასაკის ადამიანებში კიბო ადრე იშვიათობას წარმოადგენდა. ახლა ვითარება იცვლება, – ამბობს ის, – მართალია, ამ ასაკობრივ ჯგუფში (50 წელი და ქვემოთ) დააავდებულთა რაოდენობა, უფრო ხანდაზმულებთან შედარებით, კვლავ ნაკლებია, მაგრამ ისიც ფაქტია, რომ აღნიშნულ ასაკობრივ სეგმენტში (50 წელი) მათი რიცხვი თითქმის გაორმაგდა. ეს საგანგაშო ნიშანია“. დაავადების სიხშირის ზრდა განსაკუთრებით თვალშისაცემია სარძევე ჯირკვლის, მსხვილი ნაწლავის, პანკრეასის, ღვიძლის, პროსტატის, თირკმელების და საშვილოსნოს კიბოს შემთხვევებში.

სიმსივნური დაავადებების აქამდე კარგად ცნობილ ისეთ რისკ-ფაქტორებს, როგორიცაა სიმსუქნე, უმოძრაო ცხოვრების წესი, მოწევა და ალკოჰოლი, პიტერსი კიდევ უფრო განავრცობს და ჩამონათვალში ხელოვნური შაქარი და საკვები დანამატებიც შეჰყავს. „ეგრეთ წოდებულ „განვითარებულ ქვეყნებში“ ასეთი ევოლუცია, როგორც ჩანს, ჩვენს ცხოვრების წესს უკავშირდება“, – ამბობს პიტერსი.

„მიუღებელი უთანასწორობა“

„გამოიკვეთა სხვა მიზეზ-შედეგობრივი კავშირებიც: წითელი ხორცის გადაჭარბებულ მოხმარებასა და საჭმლის მომნელებელი ტრაქტის სიმსივნეებს შორის; გარემოს დაბინძურებასა და სასუნთქი და საშარდე გზების სიმსივნეებს შორის; ჰორმონებსა და ძუძუს კიბოს შორის“, – განმარტავს შვეიცარიელი ექსპერტი- ონკოლოგი.

მისივე თქმით, ჯანსაღი ცხოვრების წესი სიმსივნური დაავადებების პრევენციის მყარი საფუძველია, თუმცა, შესაძლოა, ეს დაავადებები გენეტიკურმა და ინფექციურმა ფაქტორებმაც გამოიწვიოს. ამასთან, პიტერსი ხაზს უსვამს ადრეული დიაგნოსტიკის მნიშვნელობას.

„უკეთესია, სამედიცინო სერვისები გამოვიყენოთ, ვიდრე სიმპტომების გახანგრძლივებას და დაგვიანებით გამოვლენას დაველოდოთ, – ამბობს ის, – მაგრამ ამ შემთხვევაში, სამწუხაროდ, ჯანმრთელობის დაზღვევის სისტემაში არსებულ ყოვლად მიუღებელ უთანასწორობასთან მოგვიწევს გამკლავება“.

1 tv.ge

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
დედამიწაკვლევებიმსოფლიო

2024 წლის ზაფხული ამინდზე დაკვირვების ისტორიაში ყველაზე ცხელი აღმოჩნდა🌡️☀️

2024 წლის ზაფხული ყველაზე ცხელი გახდა ამინდზე დაკვირვების ისტორიაში. მონაცემებს Reuters-ი ევროპის კლიმატის ცვლილების კონტროლის სამსახური „კოპერნიკზე“ დაყრდნობით აქვეყნებს.

ივნისში, ივლისსა და აგვისტოში ჰაერის საშუალო ტემპერატურამ +16,8 გრადუსი ცელსიუსი შეადგინა, რაც 2023 წელს დაფიქსირებულ რეკორდულ მაჩვენებელზე 0, 03 გრადუსით მეტია.

აღინიშნება, რომ პლანეტაზე კლიმატის ცვლილება კატასტროფების გამომწვევი მიზეზი ხდება. მაგალითად, სუდანში აგვისტოში ძლიერი წვიმით გამოწვეულმა წყალდიდობამ 300 ათასზე მეტი ადამიანი დააზარალა, ასევე ხელი შეუწყო გვალვას იტალიის კუნძულებზე – სიცილიასა და სარდინიაზე, გააძლიერა ტაიფუნი „გაემი“, რომელსაც ტაივანსა და ჩინეთში ივლისში 100-ზე მეტი ადამიანი ემსხვერპლა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევებიმედიცინამსოფლიო

პირველად მსოფლიოში, პირველი ტიპის დიაბეტი ღეროვანი უჯრედებით უკუაქციეს

პირველი ტიპის დიაბეტის მქონე ადამიანებს ამ ავტოიმუნური დაავადების უკუქცევა ან სპონტანურ რემისიაში გადაყვანა არ შეუძლიათ; ერთადერთი, რაც მათ ძალუძთ, არის ინსულინით სისხლში შაქრის დონის მართვა, ჯანსაღად კვება და რეგულარული ვარჯიში

 

ახლახან, ჩინეთში, ამ დაავადების მქონე ახალგაზრდა ქალზე ჩატარებული წარმატებული მკურნალობა აჩენს იმედს, რომ უკვე ძალიან ახლოს არის უნივერსალური სამკურნალო საშუალება.

2023 წლის ივნისში, ექიმებმა პაციენტს მუცლის კუნთებში დაახლოებით 1,5 მილიონი ინსულინის მწარმოებელი უჯრედი შეუყვანეს. უჯრედული საზოგადოება ზედმიწევნით გადააპროგრამეს მისივე საკუთარი ღეროვანი უჯრედებიდან.

2,5 თვის შემდეგ, დასრულდა ქალის სამუდამო დამოკიდებულება ინსულინის გაკეთებაზე — სრულიად უკუიქცა მისი ხანგრძლივი, ძნელად საკონტროლებელი დიაბეტი.

ტრანსპლანტაციიდან ოთხი თვის შემდეგ, მისი სხეული თავად გამოიმუშავებდა საკმარის ინსულინს, რათა დღის 98 პროცენტზე მეტი დროის განმავლობაში შეენარჩუნებინა სისხლში შაქრის უსაფრთხო დონე.

თუკი ამ პაციენტს ინსულინის ბუნებრივად წარმოება მომდევნო წლებშიც შეუნარჩუნდა, ერთ მშვენიერ დღეს, ის შეიძლება განკურნებულად გამოცხადდეს — ეს ამ სახის პირველი წარმატებული შემთხვევა იქნება მედიცინაში.

„გამორჩეული შემთხვევაა. თუკი სხვა პაციენტებშიც ასე მოხდა, დიდებული ამბავი იქნება“, — ამბობს დიაბეტის მკვლევარი დაისუკე იაბე, რომელიც ამ კვლევაში ჩართული არ ყოფილა.

ჩინელი მკვლევრები უკვე გეგმავენ ამ ცდის გაგრძელებას სხვა პაციენტებზე.

პირველი ტიპის დიაბეტი მაშინ ვითარდება, როცა სხეულის იმუნური სისტემა პანკრეასში თავს ესხმის ინსულინის მწარმოებელი უჯრედების, ე. წ. პანკრეასის კუნძულების კლასტერებს.

ზოგიერთ შემთხვევაში, დონორისგან პანკრეასის კუნძულების ან მთლიანად პანკრეასის გადანერგვამ პირველი ტიპის დიაბეტი შეიძლება განკურნოს, მაგრამ ეს უკიდურესი და პოტენციურად სახიფათო ვარიანტია და თანაც, დონორები სულ თითზე ჩამოსათვლელია მაშინ, როცა ეს ავტოიმუნური დაავადება მსოფლიოში მილიონობით ადამიანს აქვს.

უკვე ოც წელიწადზე მეტია, მეცნიერები ცდილობენ, სრულად განვითარებული, ზრდასრული ქსოვილის უჯრედები დააბრუნონ მდგომარეობაში, რომელსაც ინდუცირებული პლურიპოტენტური ღეროვანი უჯრედი ეწოდება და შემდეგ, უკვე ეს უჯრედები გარდაქმნან ინსულინის მწარმოებელ უჯრედებად.

თუმცა, უკიდურესად რთულია იმის გარკვევა, როგორ გაკეთდეს ეს საქმე სიზუსტით. საბოლოო პროდუქტი ყოველთვის არ ემთხვევა რეალურ პანკრეასის კუნძულებს.

ჩინელმა მეცნიერებმა ახალი გზა არჩიეს, რომელიც მათი თქმით, გაცილებით დიდი კონტროლის საშუალებას იძლევა. ღეროვან უჯრედებში ცილების შეყვანის ნაცვლად, რაც გარკვეულ გენთა ექსპრესიას იწვევს, ზრდასრული ქსოვილების სუფთა მდგომარეობაში გადაპროგრამებით, მკვლევრებმა ინდუცირებული პლურიპოტენტური ღეროვანი უჯრედები პატარა მოლეკულების გამოყენებით გამოიყვანეს.

მას შემდეგ, რაც ეს მეთოდი თაგვებსა და პრიმატებზე წარმატებითა და უსაფრთხოდ დატესტეს, ჯგუფმა ცდის ადამიანებზე ჩატარების ნებართვა მიიღო. ცდა ამჟამადაც გრძელდება და მასში სამი ადამიანია ჩართული.

ერთ-ერთი პაციენტი 26 წლის ქალია, რომელსაც პირველი ტიპის დიაბეტის დიაგნოზი 14 წლის ასაკში დაუსვეს და მისი ერთწლიანი ცდების შედეგები ახლა გამოქვეყნდა.

იქამდე, ამ პაციენტს მწვავე ჰიპოგლიკემიის (სისხლში შაქრის შემცველობის შემცირება) გამო უკვე გადანერგილი ჰქონდა პანკრეასი, მაგრამ მწვავე თრომბოზულ გართულებათა გამო, ორგანო ამოსაკვეთი გახდა.

სხვათა შორის, იმუნოსუპრესიულ წამლებთან ერთად, ღეროვანი უჯრედების ტრანსპლანტატმა უკეთესად იმუშავა, ვიდრე გადანერგილმა ორგანომ.

ბოლო პერიოდში ჩატარებული სხვა კლინიკური ცდებიც მიუთითებს, რომ ღეროვანი უჯრედების ტრანსპლანტაციაზე კვლევები აუცილებლად უნდა გაგრძელდეს.

მაგალითად, აშშ-ში ჩატარებულ კვლევაში, პირველი ტიპის დიაბეტის მქონე 12 პაციენტს დონორის მიერ გაღებული ღეროვანი უჯრედებისგან შექმნილი პანკრეასის კუნძულები შეუყვანეს. ჯგუფს ასევე მისცეს იმუნოსუპრესანტი მედიკამენტები. პირველადი შედეგების თანახმად, მათი სისხლის მიმოქცევაში გლუკოზის შესვლისთანავე დაიწყო ინსულინის ბუნებრივი წარმოება.

კვლევა ჟურნალ Cell-ში გამოქვეყნდა. მომზადებულია ScienceAlert-ის მიხედვით.

 

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
მედიცინამსოფლიო

ვრცელდება ნაკბენით… – ევროპაში, ახალი ვირუსი გავრცელდა

ევროპაში, დაიწყო ვირუსის გავრცელება, რომელიც იწვევს ცხელებას, სახელწოდებით,  Oropush. ვირუსის წინააღმდეგ, ამ ეტაპზე, ვაქცინა არ არსებობს

რა არის ოროპუშის ცხელება?

დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ევროპულმა ცენტრმა 2024 წლის 9 აგვისტოს  გაავრცელა ინფორმაცია, რომ 2024 წელს, მარტიდან ივლისამდე, ესპანეთში, იტალიასა და გერმანიაში გამოვლინდა ოროპუშის ცხელების 19 შემთხვევა: ესპანეთში 12 შემთხვევა, იტალიაში – 5 და 2 – გერმანიაში.

ყველა ადამიანი, ვინც დაავადდა, ჩამოვიდა ბრაზილიიდან ან კუბიდან, სადაც ეს ვირუსი 2023 წლის ბოლოდან „დადის“. 2024 წელს, სამხრეთ ამერიკის ქვეყნებში – ბრაზილია, პერუ, ბოლივია, კოლუმბია და კუბა – დაახლოებით, 8 ათასი ადამიანი დაავადდა ცხელებით, ყველაზე მეტად კი, დაავადება გავრცელებულია ბრაზილიაში.

რა არის ოროფუშის ცხელების გამომწვევი მიზეზი? 

დაავადება გამოწვეულია ვირუსით, რომელიც ვრცელდება მწერებისა და კოღოების ნაკბენით.

აღნიშნული ვირუსი თითქმის 70 წელია არსებობს, მაგრამ გარდაცვალება მხოლოდ წელს დაფიქსირდა.

რამდენადაც ცნობილია, ვირუსი არ გადაეცემა ადამიანიდან ადამიანს.

ოროფუშის ცხელება – დაავადების სიმპტომები

სიმპტომები ჩვეულებრივ ვლინდება 3-12 დღეში. მაგრამ, ამავე დროს, დაავადება ადამიანების 40%-ში  უსიმპტომოდ მიმდინარეობს. 2-7 დღის შემდეგ, სიმპტომები ქრება, თუმცა, შესაძლოა, დაბრუნდეს რამდენიმე დღის ან თუნდაც კვირის შემდეგ და გამოიწვიოს ზოგადი სისუსტე.

დაავადების ძირითადი სიმპტომებია:

ცხელება;

გამონაყარი;

თავის ტკივილი;

ტკივილი კუნთებსა და სახსრებში.

ზოგჯერ აღინიშნება დიარეა, გულისრევა.. დაავადება არ იწვევს სურდოს, ხველას ან ქოშინს.

შესაძლებელია თუ არა მისგან თავის დაცვა?

ვირუსის საწინააღმდეგო ვაქცინები ან ანტივირუსული პრეპარატები არ არსებობს, ამიტომ დაავადების პრევენცია მნიშვნელოვანია.

რას გვირჩევენ სპეციალისტები:

გამოიყენეთ მწერების საწინააღმდეგო საშუალება. განსაკუთრებით, თუ იმყოფებით პოტენციურად საშიშ უბანში, სადაც ვირუსი შეიძლება გავრცელდეს;

გამოიყენეთ კოღოს საწინააღმდეგო ბადეები, რომლებიც იცავენ მწერებს;

ექსპერტები ასევე გვირჩევენ, რომ იმ ქვეყნებიდან დაბრუნებისას, სადაც ოროპუშის ვირუსი არსებობს, 3 კვირის განმავლობაში განსაკუთრებით გააკონტროლოთ ჯანმრთელობის მდგომარეობა

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
გამოგონება - ინოვაციაკვლევებიმსოფლიო

მეცნიერებმა შექმნეს ახალი ტიპის ბაქტერია, რომელიც პლასტმასის ნარჩენებით იკვებება

1950-იანი წლებიდან კაცობრიობა აწარმოებს უზარმაზარი რაოდენობით პლასტმასის ნარჩენებს. გამოყენების შემდეგ პლასტმასის ბოთლები და სხვა პროდუქტები ხვდება ნაგავსაყრელებზე და ასევე ზღვებსა და ოკეანეებში. წყალში ბევრი პლასტმასის ნარჩენია, მაგრამ ინფორმაცია ყველგან განსხვავებულია. ზოგიერთი წყარო საუბრობს 170 ტრილიონ ნაწილაკზე, რომელთა წონაა 2 მილიონ ტონამდე. სხვა შეფასებით, პლასტმასის ნარჩენების მასა მსოფლიო ოკეანეში მინიმუმ 25 მილიონი ტონაა. დაბინძურება შედის თევზის და სხვა ცხოველების სხეულში, რაც იწვევს მათ გადაშენებას. პლანეტის სრული დაბინძურებისგან გადასარჩენად მეცნიერები ავითარებენ წყლის ნარჩენებისგან გაწმენდის სხვადასხვა გზებს. ცოტა ხნის წინ, გენური ინჟინერიის სპეციალისტებმა შეძლეს შეექმნათ ახალი ტიპის ბაქტერია, რომელსაც შეუძლია პლასტმასით იკვებება. როგორ მოახერხეს მათ ახალი ჯიშის მიკრობების გაზრდა?

სამეცნიერო მუშაობის ფარგლებში, მეცნიერებმა შეაჯვარეს ორი ტიპის ბაქტერია. პირველი სახეობაა Vibrio natriegens, რომელიც სწრაფად მრავლდება მარილიან წყალში. მეორე ტიპის ბაქტერია, Ideonella sakaiensis, წარმოქმნის ნივთიერებებს, რომლებიც საშუალებას აძლევს მას, დაშალოს პლასტმასა და მიირთვას იგი საკვებად.
სამეცნიერო ნაშრომის ავტორებმა აიღეს ბაქტერია Ideonella sakaiensis და იზოლირებული გენები, რომლებიც პასუხისმგებელნი არიან პლასტმასის დაშლაზე. გენეტიკური ინჟინერიის საშუალებით ისინი შეიყვანეს ბაქტერიაში Vibrio natriegens. ასე მივიღეთ ჰიბრიდი, რომელიც კარგად ცურავს მარილიან წყალში და ანადგურებს პლასტმასას. ლაბორატორიულმა ექსპერიმენტმა აჩვენა, რომ გენმოდიფიცირებულ ბაქტერიებს შეუძლიათ პლასტმასის დაშლა მარილიან წყალში +30 გრადუს ცელსიუს ტემპერატურაზე.

ამჟამად გაურკვეველია გამოიყენებენ თუ არა ახალ ბაქტერიებს პრაქტიკაში. მეცნიერებს სურთ გააგრძელონ ექსპერიმენტები, რადგან მათ შეუძლიათ მიიღონ რაიმე სასარგებლო, პლასტმასის დაშლისგან.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაკვლევებიმედიცინამსოფლიო

ახალი სიტყვა გენურ ინჟინერიაში – რას წარმოადგენს ქიმერა და იხსნის თუ არა ის კაცობრიობას უკურნებელი დაავადებებისგან

ღე­რო­ვა­ნი უჯრე­დე­ბის შე­სა­ხებ კა­ცობ­რი­ო­ბის ცოდ­ნა ფარ­თოვ­დე­ბა. დღე­ის­თვის უკვე ცნო­ბი­ლია, რომ ღე­რო­ვა­ნი უჯრე­დე­ბი არის ორ­გა­ნიზ­მის “სა­შე­ნი აგუ­რე­ბი”, რომ­ლე­ბიც გა­ნუ­წყვე­ტე­ლი გამ­რავ­ლე­ბით მთელ ორ­გა­ნიზმსა და მის ორ­გა­ნო­ებს წარ­მოქ­მნის: გულს, კანს, ღვიძლს, თმას და ა.შ.

ღე­რო­ვა­ნი უჯრე­დე­ბის გამ­რავ­ლე­ბის პრო­ცე­სი ბუ­ნებ­რი­ვი და გარ­და­უ­ვა­ლია ემ­ბრი­ონ­ში, რო­დე­საც მიმ­დი­ნა­რე­ობს ნა­ყო­ფის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბა. შემ­დეგ ღე­რო­ვა­ნი უჯრე­დე­ბის გამ­რავ­ლე­ბა მცირ­დე­ბა, თუმ­ცა მათი გან­სა­ზღვრუ­ლი რა­ო­დე­ნო­ბა ორ­გა­ნიზ­მში სი­ცო­ცხლის ბო­ლომ­დე რჩე­ბა, მეტ-ნაკ­ლე­ბად სხვა­დას­ხვა ორ­გა­ნო­ში (უმე­ტე­სო­ბა ძვალ­ში) – ანუ ეს უჯრე­დე­ბი ყვე­ლა­ზე ცხო­ველ­მოქ­მე­დი ემ­ბრი­ო­ნის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბის პე­რი­ოდ­შია.A ამი­ტო­მაც გაჩ­ნდა ჭიპ­ლა­რის უჯრე­დე­ბის ბან­კე­ბი, სა­დაც ამ უჯრე­დებს გა­ყი­ნულ მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში ინა­ხა­ვენ. მი­ზა­ნი: თუ ოდეს­მე ადა­მი­ა­ნი მძი­მედ და­ა­ვად­დე­ბა, ექი­მე­ბი ჭიპ­ლა­რის ღე­რო­ვან უჯრე­დებს მის და­ა­ვა­დე­ბულ ორ­გა­ნო­ებ­ში “გა­უშ­ვე­ბენ”, რის შემ­დე­გაც ჭიპ­ლა­რის ჯან­მრთე­ლი ღე­რო­ვა­ნი უჯრე­დე­ბი ამა­ვე ორ­გა­ნოს ჯან­მრთელ უჯრე­დე­ბად გა­და­იქ­ცე­ვი­ან, გამ­რავ­ლდე­ბი­ან და და­ა­ვა­დე­ბულ უჯრე­დებს გან­დევ­ნი­ან. შე­დე­გად დგე­ბა გა­მო­ჯან­მრთე­ლე­ბა. თუმ­ცა ყო­ველ­თვის ასე არ არის, ჯერ­ჯე­რო­ბით, ღე­რო­ვან უჯრე­დებ­საც აქვს “ნაკ­ლი”. ამი­ტო­მაც დღეს უკვე მას მეც­ნი­ე­რე­ბი სრუ­ლი­ად ფან­ტას­ტი­კურ სფე­რო­ებ­ში ცდი­ან. მსოფ­ლი­ოს სხვა­დას­ხვა სა­მეც­ნი­ე­რო ლა­ბო­რა­ტო­რი­ა­ში მიმ­დი­ნა­რე­ობს ექ­სპე­რი­მენ­ტე­ბი ე.წ. ქი­მე­რე­ბის გა­მოყ­ვა­ნა­ზე. ქი­მე­რე­ბი ის ორ­გა­ნიზ­მე­ბია, რომ­ლე­ბიც, ჯერ­ჯე­რო­ბით, გარ­კვე­უ­ლიც არ არის, კა­ცობ­რი­ო­ბის სა­კე­თილ­დღე­ოდ იქ­მნე­ბა თუ პი­რი­ქით. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ჯერ ეს მხო­ლოდ ექ­სპე­რი­მენ­ტია, ამ კი­თხვის დას­მა უკვე სა­ინ­ტე­რე­სოა. რა არის ქი­მე­რა? მეც­ნი­ე­რებს სურთ ქი­მე­რებ­ში ჩა­მო­ა­ყა­ლი­ბონ ორ­გა­ნო­ე­ბი, რო­მელ­თაც ტრან­სპლან­ტა­ცი­ის მომ­ლო­დი­ნე მი­ლი­ო­ნო­ბით ავად­მყოფს გა­და­უ­ნერ­გა­ვენ. მაგ­რამ რა მოხ­დე­ბა იმ შემ­თხვე­ვა­ში, თუ რო­მე­ლი­მე მეც­ნი­ე­რი ამ აკ­რძა­ლულ ზღვარს გა­და­ლა­ხავს და თა­ვის შექ­მნილს სხვა მიზ­ნე­ბის­თვის გა­მო­ი­ყე­ნებს? ამა­სო­ბა­ში კი ჩი­ნელ­მა მეც­ნი­ე­რებ­მა მა­ი­მუ­ნის ქი­მე­რა შექ­მნეს ორი სხვა­დას­ხვა ჯი­შის მა­ი­მუ­ნის­გან… ამ თე­მა­ზე ბი­ო­ლოგ ნანო ალა­ვი­ძეს ვე­სა­უბ­რეთ:

 

– ბევ­რი ჩვენ­გა­ნი სახ­ტად დარ­ჩა სტა­ტი­ით, რო­მე­ლიც ცნო­ბილ­მა ამე­რი­კულ­მა სა­მეც­ნი­ე­რო ჟურ­ნალ­მა Cell-მა გა­მო­აქ­ვეყ­ნა და რო­მე­ლიც მა­ი­მუ­ნი-ქი­მე­რას და­ბა­დე­ბა­ზე მოგ­ვი­თხრობს. რა შე­იძ­ლე­ბა მოხ­დეს, თუ მეც­ნი­ე­რე­ბა შეძ­ლებს ნე­ბის­მი­ე­რი ტი­პის ქი­მე­რის შექ­მნას?

 

– ქი­მე­რე­ბის შექ­მნა გე­ნუ­რი ინ­ჟი­ნე­რი­ის მიღ­წე­ვაა. ეს ემ­ბრი­ო­ნუ­ლი უჯრე­დე­ბის მარ­თვის ექ­სპე­რი­მენ­ტი აქამ­დე მღრნე­ლებ­ზე, ბოლო დროს კი მა­ი­მუ­ნებ­ზეც ჩა­ა­ტა­რეს. ამ კვლე­ვე­ბით მეც­ნი­ე­რებ­მა უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნე­სად წა­ი­წი­ეს წინ. არის რის­კე­ბიც, თუმ­ცა ჯერ და­დე­ბით შე­დე­გებ­ზე ვი­სა­უბ­როთ. დღეს ქი­მე­რე­ბის ექ­სპე­რი­მენ­ტი პირ­ველ რიგ­ში მო­ი­აზ­რე­ბა იმ ნევ­რო­ლო­გი­უ­რი და­ა­ვა­დე­ბე­ბის სამ­კურ­ნა­ლოდ, რომ­ლე­ბი­თაც კა­ცობ­რი­ო­ბა იტან­ჯე­ბა და მე­დი­ცი­ნა ვე­რა­ფერს შვე­ლის. მათ შო­რის არის პარ­კინ­სო­ნი, ჰიდ­რო­ცე­ფა­ლია, ეპი­ლეფ­სია, გა­ფან­ტუ­ლი სკლე­რო­ზი, დე­მენ­ცია…თუ შე­იქ­მნე­ბა ადა­მი­ა­ნის უჯრე­დუ­ლი ქსო­ვი­ლის მსგავ­სი ქსო­ვი­ლე­ბი ცხო­ვე­ლებ­ში, ცხა­დია, ასე­თი ქსო­ვი­ლი მოგ­ვცემს სა­შუ­ა­ლე­ბას, რომ ამ და­ა­ვა­დე­ბებ­ზე ექ­სპე­რი­მენ­ტე­ბი და­ვაჩ­ქა­როთ და სამ­კურ­ნა­ლო სა­შუ­ა­ლე­ბას რაც შე­იძ­ლე­ბა სწრა­ფად მი­ვაგ­ნოთ, ამით კი ადა­მი­ა­ნებს ტან­ჯვა ავა­ცი­ლოთ.

შემ­დე­გია ტრან­სპლან­ტა­ცია. მსოფ­ლი­ო­ში ყო­ველ­დღე 22-25 ადა­მი­ა­ნი იღუ­პე­ბა ჯან­მრთე­ლი ორ­გა­ნოს ტრან­სპლან­ტა­ცი­ის მო­ლო­დინ­ში და თუ მეც­ნი­ე­რე­ბი ქი­მე­რებ­ში ჯან­მრთელ ორ­გა­ნო­ებს გა­მოზ­რდი­ან, ეს ხომ მძი­მე სე­ნით და­ა­ვა­დე­ბულ­თა ხსნა იქ­ნე­ბა. გა­ნაგ­რძეთ კი­თხვა

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოაკვლევებიმსოფლიოსამართალიფსიქოლოგია

რატომ არიან მასობრივი მკვლელების 98% კაცები?

როდესაც მასობრივი მკვლელობები ხდება, 98 %-ია იმის შანსი, რომ დამნაშავე მამრობითი სქესის წარმომადგენელი იქნება.

მიუხედავად იმისა, რომ რთულია მასობრივი მკვლელის კატეგორიაზაცია, რადგან კონკრეტული ინდივიდის სოციო-ეკონომიკური მდგომარეობა, რასა და ასაკი დიდ როლს ასრულებს, მკვლევარებს დარწმუნებით შეუძლიათ განაცხადონ, რომ მასობრივი მკლელი თითქმის ყოველთვის იქნება კაცი.  ,,THE TIMES-მა“ გამოაქვეყნა კვლევა, სადავ აღნიშნულია, რომ მასობრივი მკლელობები, სხვა ძალადობრივი ქმედებებისგან განსხვავებით, მამრობითი სქესით დომინირებული ფენომენია, შემთხვევათა 98 %-ში დამნაშავე მამაკაცია.

ქალები აშშ-ში მომხდარ მკვლელობათა მხოლოდ 10-13 %-ში არიან ეჭვმიტანილნი. ამასთან, ამ შემთხვევებში, იშვიათადაა გამოყენებული ცივი იარაღი. უპირატესობა ენიჭება საწამლავის ან ცეცხლის გამოყენებას.

„ქალების მასმკლელობებში მონაწილეობა იმდენად იშვიათია, რომ ეს ფენომენი საკმარისად შესწავლილი არ არის“- აცხადებს ჯეიმს გარბარინო, ადამიანის განვითარებისა და ძალადობის მკვლევარი.

ამ განსხვავების მიზეზი მრავალგვარია და შეიძლება ვეძიოთ ევოლუციაში, ბიოლოგიასა და კულტურულ პროცესებში.

ევოლუციური ახსნა მოიაზრებს, რომ კაცობრიობის განვითარების მანძილზე, ტიპურად, მამრობითი სქესი აგრესიასა და ძალას იყენებდა საკუთარი სოციალური სტატუსის გასამყარებლად. (საპირისპირო სქესის მოხიბვლა, კონკურენტებისთვის წინააღმდეგობის გაწევა და ა.შ.) ეს შეხედულება დროთა განმავლობაში კულტურაშიც ჩაინერგა. ზემოთ აღნიშნული განსაკუთრებით რელევანტურია სკოლაში განხორციელებულ მასობრივი სროლებისთვის: ახალგაზრდა მამაკაცები და მოზარდი ბიჭები უფრო მეტად განიცდიან იმედგაცრუებას, სოციალური ჯგუფებიდან გარიყულობასა და ზოგჯერ დამცირებასაც. საპასუხო რეაქცია ძალადობრივი ქმედებებია, რომელიც, დამნაშავის აღქმით, მასკულინობასა და სიმამაცესთანაა დაკავშირებული – ამტკიცებს მასაჩუსეტსის უნივერსიტეტის სოციოლოგი.

ბიოლოგიურ ფაქტორებში მოიაზრება ადამიანში ე.წ MAOA-ს გენის ვარიაცია, რომელიც მყარი საფუძველი ხდება მამაკაცის კრიმინალად ჩამოყალიბებისთვის, თუკი მას თან ახლავს ნარკოტიკდამოკიდებულება ან დაჩაგვრის, დამცირების ეპიზოდები ბავშვობაში.

კულტურული ფაქტორები, როგორიცაა – ძალადობრივი სპორტი, ვიდეოთამაშები და სხვა, გავლენას ახდენს მამაკაცებში აგრესიის დონეზე. კვლევებით დასტურდება, ასევე, სექსუალური ფაქტორების ზეგავლენა.

წყარო: thescienceexplorer

 ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
ანალიტიკაეკონომიკაკვლევებიმსოფლიოსამართალისოციოლოგია

რამდენ მოგებას აკარგვინებს მსოფლიო ეკონომიკას ქალისა და მამაკაცის ანაზღაურებას შორის სხვაობა

მსოფლიო ბანკის მიერ 141 ქვეყანაში ჩატარებული კვლევის მიხედვით, მამაკაცსა და ქალს შორის სამუშაო ანაზღაურებას შორის განსხვავების გამო, მსოფლიო ეკონომიკა დიდ ზარალს განიცდის. იგივე მკლევარების შეფასებით, გენდერული თანასწორობა შრომის ანაზღაურების სფეროში, დამატებით 160 ტრილიონი დოლარის დოვლათს შექნის  მსოფლიო ეკონომიკისთვის.

,,თანაბარი ანაზღაურება და სამუშაო საათები გაზრდის არა მხოლოდ წლიურ შემოსავალს ინდივიდუალურ დონეზე, არამედ ისეთი პრობლემების აღმოფხვრაშიც დაგვეხმარება, როგორიცაა ბავშვთა სიკვდილიანობა არასაკმარისი საკვების გამო“, – აღნიშნულია კვლევის ანგარიშში.

მკლევართა შეხედულებით, სახელმწიფოები თავიანთი შემოსავლის საშუალოდ 14 %-ს კარგავენ მხოლოდ გენდერული უთანასწორობის გამო. „141  ქვეყანაში ჩატარებული კვლევის მიხედვით, ყველა ქვეყანაში, ქალები უფრო ნაკლებ ანაზღაურებას იღებენ, ვიდრე კაცები, ამიტომაც, ჩვენ გამოვითვალეთ თუ რა რაოდენობის თანხა დაემატებოდა მსოფლიო ეკონომიკას ანაზღაურება და სამუშაო საათები ორივე სქესისთვის იდენტური რომ ყოფილიყო“. – აცხადებს მსოფლიო ბანკის ეკონომისტი კუენტინ ვოდონი.

მთავარი დასკვნა აღნიშნული კვლევისა არის ის, რომ თანაბარი შრომის პირობებისა და ანაზღაურების შექმნით, მოგებული დარჩებიან არა მხოლოდ ქალები, არამედ, ზოგადად, საზოგადოება, რადგან მაღალი ცხოვრების სტანდარტი ნიშნავს ნაკლებ სიღარიბეს ოჯახში  რაც ეროვნულ დონეზეც უკეთეს მაჩვენებელს უდრის.

 ჩრდილოეთი ამერიკა და ევროპის ქვეყნები სიის სათავეში არიან გენდერული უთანასწორობით გამოწვეული ფინანსური დანაკარგების კუთხით. ეს თანხა 40 ტრილიონი დოლარიდან 50 ტრილიონ დოლარამდე მერყეობს. იმის გათვალისწინებით, რომ ამ რეგიონის ქვეყნების მოსახლეობის უმეტესობას მაღალი ან საშუალო შემოსავლის დონე აქვთ, დანაკარგებიც ერთ ერთეულზე უფრო მეტია.

მკლევარების განცხადებით, „აღნიშნული დასკვნა კიდევ უფრო ნათელს ხდის ფაქტს, რომ მსოფლიო ლიდერებმა აქტიურად უნდა დაიწყონ ამ საკითხის განხილვა და ისეთი პოლიტიკის ინიცირება და დაფინანსება, რომელიც ხელს შეუწყობს ქალებს დასაქმებასა თანაბარი ანაზღაურების მიღებაში“.

წყარო: The Guardian

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
მედიცინამსოფლიო

მსოფლიოში პირველი ვაქცინა, რომელიც კიბოს განკურნების თვალსაზრისით შესაძლოა რევოლუციურიც კი აღმოჩნდეს

დიდი ბრი­ტა­ნეთ­ში, ექი­მებ­მა უკვე ასო­ბით პა­ცი­ენტზე და­ი­წყეს მე­ლა­ნო­მის ვაქ­ცი­ნის გა­მოც­და. შე­გახ­სე­ნებთ, რომ მე­ლა­ნო­მა კა­ნის კი­ბოს ერთ-ერთი ყვე­ლა­ზე მო­მაკ­ვდი­ნე­ბე­ლი ფორ­მაა. ექ­სპერტთა შე­ფა­სე­ბით, ეს არის მსოფ­ლი­ო­ში პირ­ვე­ლი ვაქ­ცი­ნა, რო­მე­ლიც კი­ბოს გან­კურ­ნე­ბის თვალ­საზ­რი­სით შე­საძ­ლოა რე­ვო­ლუ­ცი­უ­რიც კი აღ­მოჩ­ნდეს.

ერთ-ერთი პირ­ვე­ლი, ვინც ექ­სპე­რი­მენ­ტუ­ლი წამ­ლის დოზა მი­ი­ღო, 52 წლის სტივ იან­გია. კაცს გა­სუ­ლი წლის აგ­ვის­ტო­ში ოპე­რა­ცია ჩა­უ­ტარ­და და კა­ნის სიმ­სივ­ნუ­რი მო­ნაკ­ვე­თე­ბი ამოკ­ვე­თეს. ვაქ­ცი­ნის მი­ღე­ბის შემ­დეგ სტი­ვის იმუ­ნურ­მა სის­ტე­მამ უნდა ამო­იც­ნოს და გა­ა­ნად­გუ­როს ორ­გა­ნიზ­მში დარ­ჩე­ნი­ლი კი­ბოს უჯრე­დე­ბი.

ექი­მე­ბი იმე­დოვ­ნე­ბენ, რომ ეს ხელს შე­უშ­ლის და­ა­ვა­დე­ბის დაბ­რუ­ნე­ბას, რად­გან აც­რილ სხე­ულ­ში ახა­ლი სიმ­სივ­ნე ვე­ღარ წარ­მო­იქ­მნე­ბა.

ვაქ­ცი­ნას, რო­მელ­საც ჯერ სა­ხე­ლიც არ აქვს, მი­ნი­ჭე­ბუ­ლი აქვს შემ­დე­გი კოდი mRNA-4157 (V940). ლონ­დო­ნის სა­უ­ნი­ვერ­სი­ტე­ტო კო­ლე­ჯის კლი­ნი­კის ექი­მე­ბი და­მა­ტე­ბი­თი სიფრ­თხი­ლის­თვის ვაქ­ცი­ნას­თან ერ­თად, მო­ხა­ლი­სე­ებს უკე­თე­ბენ პემ­ბრო­ლი­ზუ­მა­ბის (ანუ Keytruda) დო­ზას, რო­მე­ლიც ასე­ვე ეხ­მა­რე­ბა იმუ­ნურ სის­ტე­მას კი­ბოს უჯრე­დე­ბის გა­ნად­გუ­რე­ბა­ში.

კომ­ბი­ნი­რე­ბუ­ლი მკურ­ნა­ლო­ბა ერ­თობ­ლი­ვად შე­ი­მუ­შა­ვა ორმა ამე­რი­კულ­მა კომ­პა­ნი­ამ, Moderna-მ და Merck Sharp-მა და ის ჯერ­ჯე­რო­ბით ხელ­მი­საწ­ვდო­მია მხო­ლოდ კლი­ნი­კურ კვლე­ვებ­ში მო­ნა­წი­ლე პა­ცი­ენ­ტე­ბის­თვის.

 

ბრი­ტა­ნე­თის გარ­და, ექ­სპე­რი­მენ­ტი პა­რა­ლე­ლუ­რად ჩა­ტარ­დე­ბა რამ­დე­ნი­მე სხვა ქვე­ყა­ნა­ში – მათ შო­რის ავ­სტრა­ლი­ა­ში. ვაქ­ცი­ნის შე­მად­გენ­ლო­ბა ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რად ირ­ჩე­ვა ყვე­ლა პა­ცი­ენ­ტის­თვის, მისი იმ­ჟა­მინ­დე­ლი მდგო­მა­რე­ო­ბის შე­სა­ბა­მი­სად.

“ვაქ­ცი­ნა შე­ირ­ჩე­ვა, აბ­სო­ლუ­ტუ­რად, ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რად კონ­კრე­ტუ­ლი პა­ცი­ენ­ტის­თვის. აზრი არ აქვს პრე­პა­რა­ტის მე­ო­რე პი­რის­თვის გა­და­ცე­მას – ამ შემ­თხვე­ვა­ში შე­დე­გი არ დად­გე­ბა“, – ამ­ბობს კა­ლი­ფორ­ნი­ის უნი­ვერ­სი­ტე­ტის დოქ­ტო­რი ჰე­ზერ შოუ. გააგრძელეთ კითხვა

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
მედიცინამსოფლიო

ჯანმო – ფრინველის გრიპის ადამიანებში მზარდი გავრცელება შემაშფოთებელია – მიმდინარეობს მუშაობა ვაქცინებისა და თერაპიული საშუალებების შემუშავების მიზნით

ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ შეშფოთება გამოხატა H5N1 ფრინველის გრიპის მზარდი გავრცელების გამო ახალ სახეობებზე, მათ შორის ადამიანებზე, რომლებსაც სიკვდილიანობის “არაჩვეულებრივად მაღალი” მაჩვენებელი აქვთ.
”ვფიქრობ, ეს უზარმაზარ შეშფოთებას იწვევს”, – განუცხადა ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მთავარმა მეცნიერმა ჯერემი ფარარმა ჟურნალისტებს.
ფრინველის გრიპის ამჟამინდელი აფეთქება 2020 წელს დაიწყო და ათობით მილიონი ფრინველის დაღუპვა გამოიწვია, დაინფიცირდნენ გარეული ფრინველებიც, ასევე ხმელეთისა და ზღვის ძუძუმწოვრები.
აღსანიშნავია, რომ ამ სიას ცოტა ხნის წინ ძროხები და თხებიც შეუერთდნენ, რამაც სპეციალისტების გაკვირვება გამოიწვია, რადგან მანამდე ისინი ამ ტიპის გრიპის მიმართ მგრძნობიარეებად არ მიიჩნეოდნენ.
„A (H5N1) შტამი გლობალური ზოონოზური ცხოველების პანდემია გახდა“, – აღნიშნაფარარმა.
მისი თქმით, შეშფოთებას იწვევს ის, რომ ვირუსი ვითარდება და ადამიანების დაინფიცირების უნარს იძენს, შემდეგ კი, შესაძლოა, ადამიანიდან ადამიანზეგადაცემაც დაიწყოს, თუმცა, ჯერჯერობით, არ არსებობს არანაირი მტკიცებულება, რომ A(H5N1) ტიპის გრიპის ვირუსი  ადამიანებს შორის ვრცელდება.
ამასთან, ჯერემი ფარარის განმარტებით, ასობით შემთხვევაში, როდესაც ადამიანები ცხოველებთან კონტაქტის შედეგადდაინფიცირდნენ, “სიკვდილობის მაჩვენებელი არაჩვეულებრივად მაღალია”, თქვა ფარარმა.
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მონაცემებით, 2003 წლიდან მიმდინარესწლის 1-ელ აპრილამდე პერიოდში, მსოფლიოს 23 ქვეყანაში, ადამიანების დაინფიცირების 889 შემთხვევიდან 463ფატალური შემთხვევა დაფიქსირდა, რაც იმას ნიშნავს, რომ სიკვდილიანობის მაჩვენებელმა 52 პროცენტი შეადგინა.
ჯერემი ფარარმა განაცხადა, რომ მიმდინარეობს ძალისხმევა H5N1-ის ვირუსისვაქცინებისა და თერაპიული საშუალებების შემუშავების მიზნით და დასძინა, რომ აუცილებელია, რეგიონულ და ეროვნულ ჯანდაცვის ორგანოებს მთელ მსოფლიოში ვირუსის დიაგნოსტიკის საშუალება ჰქონდეთ.
მისი თქმით, ეს საჭიროა იმისთვის, რომ თუ H5N1 ვირუსი ადამიანებიდან ადამიანებზე გადასვლას დაიწყებს, მსოფლიო „მყისიერი რეაგირების პოზიციაში“ იყოს. ფარარის განმარტებით, მნიშვნელოვანია, რომ ვაქცინებზე, თერაპიულ საშუალებებსა და დიაგნოსტიკაზე თანაბარი ხელმისაწვდომობა არსებობდეს.

წყარო : sciencealert.com

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
1 2 3 90
Page 1 of 90