close

ბიოლოგია

ბიოლოგია

მეცნიერებმა აღმოაჩინეს გენები, რომლებსაც შეუძლიათ პოსტტრავმული სტრესის გამოწვევა

მკვლევრებმა შეისწავლეს მილიონზე მეტი ადამიანის გენეტიკური ინფორმაცია და აღმოაჩინეს 43 გენი, რომლებსაც შეუძლიათ პოსტტრავმული სტრესული აშლილობის (PTSD) განვითარების პროვოცირება.

PTSD-ის დროს ადამიანი განიცდის აკვიატებულ აზრებს, განწყობის ცვალებადობას და სხვა სიმპტომებს. ეს ხდება იმ ადამიანების მხოლოდ 6%-ში, რომლებსაც განუცდიათ ტრავმული მოვლენები და დიდი ხნის განმავლობაში ექსპერტებმა არ იცოდნენ, როგორ და რატომ ჩნდება ეს აშლილობა.

ახლა კი მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიური ინსტიტუტისა და ჰარვარდის სპეციალისტთა ჯგუფმა გააანალიზა 1,2 მილიონზე მეტი ადამიანის გენომი და აღმოაჩინა გენომში 95 უბანი ან ადგილი, რომლებიც დაკავშირებულია PTSD-ის განვითარების რისკთან.

„ეს აღმოჩენა ადასტურებს, რომ მემკვიდრეობა არის PTSD-ის მთავარი მახასიათებელი და მხარს უჭერს გენეტიკური კომპონენტის არსებობას, რომელიც გავლენას ახდენს მის სიმძიმეზე“, – თქვა კვლევის თანაავტორმა კაროლინ ნივერგელტმა.

რა არის PTSD?

ჯანდაცვის სამინისტრომ აღნიშნა, რომ PTSD არის ფსიქიკური აშლილობა, რომელიც შეიძლება განვითარდეს ტრავმული მოვლენის შემდეგ. PTSD არ შეიძლება დაგემართოს მაშინ როდესაც, მაგალითად, სამსახურიდან გაგათავისუფლეს, რადგან ფსიქოლოგიური ტრავმა, რომელიც იწვევს PTSD-ს, ყოველთვის ასოცირდება უკიდურესად საშიშ ან კატასტროფულ ვითარებასთან“, – განმარტავენ ჯანდაცვის სამინისტროში.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიამედიცინა

შექმნეს ანტიბიოტიკების ახალი კლასი, რომელმაც რეზისტენტული ბაქტერიები სრულად გაანადგურა

მეცნიერებმა რეზისტენტული ბაქტერიული ინფექციების გასანადგურებლად სრულიად ახალ გზას მიაგნეს.

ანტიბიოტიკების ახალი კლასი შვედეთის უფსალას უნივერსიტეტის მკვლევრებმა აღმოაჩინეს. ის ჯერ მხოლოდ თაგვებზე გამოცადეს, მაგრამ მეცნიერებს მიაჩნიათ, რომ ამას ანტიბიოტიკების მიმართ რეზისტენტული ბაქტერიების დამარცხებაში მნიშვნელოვანი როლი ექნება.

უნიკალური წამალი, ისევე როგორც ამჟამად შემუშავების პროცესში მყოფი სხვა საშუალებები, მიზანში გრამ-უარყოფითი ბაქტერიების ორმაგ მემბრანას იღებს. ასეთი ბაქტერიების სიაშია ნაწლავის ჩხირი (Escherichia coli), რომელიც ნაწლავებისა და სისხლის ინფექციებს იწვევს. ასევე ასეთი ბაქტერიაა Klebsiella pneumoniae, რომელიც ფილტვის, შარდის ბუშტისა და სისხლის ინფექციების გამომწვევია.

გრამ-დადებითი ბაქტერიებისგან განსხვავებით, რომლებისთვისაც მრავალი მედიკამენტი შეიქმნა, გრამ-უარყოფით ბაქტერიულ უჯრედებს გარშემო მეორე ბარიერიც აკრავთ და ამიტომ, ბაქტერიებს მათ წინააღმდეგ მოქმედება უჭირთ.

ძლიერი გარე მემბრანა ლიპოპოლისაქარიდებს შეიცავს, რომლებიც უჯრედს მთლიანობას ანიჭებს და სხვა ზედაპირთან ურთიერთქმედების საშუალებას აძლევს — შედეგად, ტოქსინები გარეთ გამოდის, ხოლო საკვები ნივთიერებები შიგნით ხვდება.

უკვე წლებია, მეცნიერები ამ ლიპიდური მემბრანების დაშლას ცდილობენ. სწორედ ესაა გრამ-უარყოფითი ბაქტერიების ფუნქციონირებისთვის გადამწყვეტი. თუმცა, შვედეთში ჩატარებული ეს კვლევა პირველია, რომელმაც ფერმენტი LpxH ამოიღო მიზანში. ეს ლიპოპოლისაქარიდების მემბრანისთვის კრიტიკულად მნიშვნელოვანი სხვა ნაერთების სინთეზს უწყობს ხელს. გრამ-ბაქტერიების 70% სწორედ ამ ფერმენტს იყენებს და ამიტომ ეს შეიძლება იყო შესაბამისი სამიზნე.

ექსპერიმენტის ფარგლებში, თაგვებს პრეპარატებისადმი რეზისტენტული E. coli და K. pneumoniae ბაქტერიები შეუყვანეს. ერთი საათის შემდეგ მათ LpxH-ის დამთრგუნველი ნაერთი გაუკეთეს. შედეგებმა აჩვენა, რომ სისხლის მიმოქცევის ინფექციის მკურნალობა სულ რაღაც ოთხ საათში იყო შესაძლებელი.

“ამ პროცესში ბაქტერიები თაგვების სისხლში გავრცელდა. შედეგად, ამ ნაერთს აღმოაჩნდა უნარი სრულად შეამციროს საშიში ბაქტერიების რაოდენობა და ეს მხოლოდ ერთჯერადი დოზის გამოყენებით”, — აღნიშნულია კვლევაში.

მკვლევრებმა JEDI-1444 ნაერთით დაიწყეს. მიუხედავად იმისა, რომ ამ ნაერთმა გრამ-უარყოფითი ბაქტერიების განადგურების მხრივ შესანიშნავი შედეგები აჩვენა, ის სტაბილური არ აღმოჩნდა.

რამდენიმე მოდიფიკაციის შემდეგ, ჯგუფმა ბევრად უკეთესი შედეგი მიიღო EBL-3599 და EBL-3647 ნაერთების შემთხვევაში.

ეს უმნიშვნელოვანესი აღმოჩენაა, იმის გათვალისწინებით, რომ ორივე ეს ბაქტერია სხვა ანტიბიოტიკების მიმართ მდგრადია. 2019 წელს ანტიბიოტიკებისადმი რეზისტენტული ინფექციებისგან დაღუპულთა რაოდენობა დიდი გახლდათ და ეს სიკვდილიანობის მესამე მთავარი მიზეზი იყო. 2050 წლისთვის ეს რაოდენობა გაიზრდება და მოსალოდნელია, რომ დაღუპულთა რაოდენობა წელიწადში 10 მილიონი იქნება.

ჩვენ ვიცით, რომ ბაქტერიები მედიკამენტების მიმართ რეზისტენტულობას იმუშავებენ, შესაბამისად ახალი მეთოდები სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია.

2017 წელს ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ (WHO) წამლისადმი მდგრადი პათოგენების სია გამოაქვეყნა და აქ მოწინავე ადგილზე სწორედ E. coli და Klebsiella pneumoniae ბაქტერიები იყო.

კვლევა PNAS-ში გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ასტრონომია - კოსმოსიბიოლოგია

საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურში ბაქტერიებმა მუტაცია განიცადეს

მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ დედამიწის გარშემო მოძრავ საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურში (ISS) E. bugandensis-ის სახელით ცნობილი ბაქტერიის 13-მა შტამმა მუტაცია განიცადა. ისინი ახლა დედამიწაზე არსებული იმავე მიკრობებისგან საგრძნობლად განსხვავდებიან.

ISS ბაქტერიების გადარჩენისა და ადაპტაციის შესასწავლად იდეალური ადგილია. ცნობილია, რომ მიკროგრავიტაციაში ამგვარ ორგანიზმებს შესაძლოა, რეზისტენტობა ჩამოუყალიბდეთ, რაც ასტრონავტთა ჯანმრთელობისთვის პოტენციურად საფრთხის შემცველია.

პლანეტაზე მობინადრე შტამებთან შედარებამ საერთო ჯამში საშუალოდ 578 რთული მუტაცია გამოავლინა. ეს ნიშნავს, რომ ორბიტაზე განლაგებულ სადგურში ბაქტერიებს სხვაგვარი გენეტიკური ვარიაციები აქვთ. კერძოდ, მათში უფრო მეტი ისეთი გენია, რომელიც მნიშვნელოვან ფუნქციებთანაა დაკავშირებული, მაგალითად ამინომჟავების გადატანასთან.

ასევე, ამ მიკრობებში აღმოაჩინეს გენები, რომლებიც დედამიწაზე არსებულ შტამებში არაა. ეს მიუთითებს, რომ ისინი გადასარჩენად კოსმოსის პირობებთან ადაპტირდნენ. მათში 23 სხვადასხვა პრეპარატის მიმართ რეზისტენტობაც გამოავლინეს, 13-ივე გენომში კი ACT-77-ის ჯგუფში შემავალ გენს მიაკვლიეს, რომელიც ძლიერ რეზისტენტობაზე მიანიშნებს.

ამ ბაქტერიებში ანტიბიოტიკების მიმართ გამძლეობის 4 მექანიზმი დაფიქსირდა, ესენია: სამიზნის შეცვლა, ანტიბიოტიკის სეკრეცია, ანტიბიოტიკების შემცირებული შეღწევადობა და მათი ინაქტივაცია. ზოგ ორგანიზმში ამ მექანიზმების კომბინაცია ჩამოყალიბდა, მაგრამ ისინი მათთვის უნიკალური არაა, რადგან დედამიწაზეც ფიქსირდება.

მეცნიერებმა ის მიკრობებიც შეისწავლეს, რომლებიც საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურში E. bugandensis-თან თანაცხოვრობენ, რათა იქაური ბიოუსაფრთხოების შესახებ მეტი გაეგოთ. მათ შორის მეტაბოლური ურთიერთქმედების ანალიზისას შენიშნეს, რომ ზოგიერთი ბაქტერია E. bugandensis-გან უფრო მეტ სარგებელს იღებდა, ვიდრე სხვები, ანუ ის ISS-ში, სავარაუდოდ, მიკროორგანიზმების ბალანსის შენარჩუნებას უზრუნველყოფს.

ავტორთა ნაშრომი გამოცემაში Microbiome გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგია

აღმოაჩინეს ბაყაყი, რომელზეც უჩვეულო სოკო იზრდება

მეგობრებთან ერთად ბუნებაში სეირნობისას ინდოელმა მეცნიერმა უცნაური ბაყაყი აღმოაჩინა, რომლის ზურგზეც სოკო იყო ამოსული.

New York Times-თან ინტერვიუში, მდინარისა და ჭაობების სპეციალისტმა ი.ტ. ლოჰიტმა თქვა, რომ თავის მეგობრებთან ერთად საინტერესო ცხოველებს ეძებდა. სწორედ ამ დროს ბაყაყები შენიშნეს.

„ჩვენ ხუთნი ვიყავით. ძიების ადგილად ინდოეთის დასავლეთით, გატის ტერიტორია ავარჩიეთ”, — თქვა ლოჰიტმა.

რაოს ოქროს ზურგიანი ბაყაყების შესწავლისას, მეცნიერებმა რაღაც უცნაური დააფიქსირეს. ერთ-ერთ ბაყაყს, ზურგზე საინტერესო ამონაზარდი ჰქონდა. გადაიღეს სურათებიც და უფრო დეტალურად დათვალიერებისას აღმოჩნდა, რომ წვრილფეხა ამფიბიას უკანა მხრიდან სოკო იყო ამოზრდილი.

ლოჰიტმა ბაყაყის ახლოდან გადაღებული ფოტოები ინტერნეტში გამოაქვეყნა. საპასუხოდ, მოყვარულმა და პროფესიონალმა მიკოლოგებმა, დაწერეს, რომ ამონაზარდი კაპოტის სოკოს ჰგავდა. სოკოს ეს სახეობა ძირითადად დაშლილ მცენარეულ მატერიაზე იზრდება. შესაბამისად, ფაქტი, რომ სოკო ბაყაყის ზურგზე ამოვიდა, საკმაოდ უჩვეულო და საინტერესოა.

ზრდის ტემპი
ცოცხალ ორგანიზმებში სოკო არახალია. ვიცით საფუარიც, რომელიც ჩვენს კანზე იზრდება. თუმცა, ასეთი სოკოების უმეტესობა (fungi) ბოლომდე არ ვითარდება. მსგავსი განვითარებისთვის სოკოს საკვები ნივთიერებებით მდიდარი ზედაპირი სჭირდება. ეს მიცელიის უჯრედების აყვავებას იწვევს, ამისთვის კი შესაბამისი გარემოა საჭირო. როგორც წესი, ასეთი გარემო ცოცხალ ორგანიზმზე არ გვხვდება.

თუმცა, ცოცხალ ორგანიზმებზე სოკოების გამრავლების რამდენიმე დოკუმენტირებული შემთხვევაც არსებობს. ამას ზომბ სოკოებს უწოდებენ, რომელიც მწერების სხეულისა და ტვინისგან იკვებება. ეს სოკო თავისი მასპინძლის ტვინის კონტროლს იწყებს და შემდეგ კლავს მას.

და მაინც, ბაყაყის შემთხვევა უნიკალურია. როგორც ჩანს, სოკო ბაყაყზე უარყოფითად არ მოქმედებს. მეცნიერები შემთხვევის უფრო კომპლექსურად შესწავლას გეგმავენ.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიადედამიწა

მეცნიერები ვეშაპს მისსავე „ენაზე“ დაეკონტაქტნენ

რა საერთო აქვს ვეშაპების ექსპერტებს და არამიწიერ ცივილიზაციათა მძებნელებს? იმაზე მეტი, ვიდრე შეიძლება ფიქრობდეთ.

ახალ კვლევაში ძალები გააერთიანეს დევისის კალიფორნიის უნივერსიტეტისა, ალასკის ვეშაპების ფონდის (Alaska Whale Foundation) და SETI-ს (გონიერ არამიწიერ ცივილიზაციათა ძებნა) მეცნიერებმა.

მიზანი ვეშაპებთან კომუნიკაციის დამყარება იყო. მათ ეს მოახერხეს.

საეტაპო ექსპერიმენტში, მკვლევართა ჯგუფი 20 წუთის განმავლობაში, საკუთარ ენაზე „ესაუბრა“ კუზიან ვეშაპს, სახელად ტუეინს.

რა თქმა უნდა, ტუეინს და მეცნიერებს ამინდზე ან თევზებს შორის მოარულ უახლეს ჭორებზე არ უსაუბრიათ — ამ დონემდე მისაღწევად ჯერ ძალიან ადრეა.

თუმცა, რაც მოხდა, ნამდვილად ღირსშესანიშნავია.

მეცნიერებმა ნავი ალასკის სანაპიროსთან გააჩერეს და ე. წ. საკონტაქტო ზარი გაუშვეს, რათა ენახათ, გამოეხმაურებოდა თუ არა რომელიმე ვეშაპი.

კვლევის ავტორის, კალიფორნიის უნივერსიტეტის ვეტერინარული სკოლის პროფესორის, ბერნდა მაკკოუანის განცხადებით, საკონტაქტო ზარები დაახლოებით ისეთია, როგორც ადამიანები კითხულობენ ერთმანეთს. ვეშაპები მას სხვა ვეშაპების დასაძახებლად ან მათი ადგილმდებარეობის გასაგებად იყენებენ.

„ისინი კუზიან ვეშაპთა სოციალურ რეპერტუარში ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული სიგნალებია“, — ამბობს კვლევის თანაავტორი, ალასკის ვეშაპების ფონდის მკვლევარი ფრედ შარპი.

მართლაც, ტუეინმა წყლიდან ამოყვინთა და ნავის გარშემო დაიწყო ცურვა. შემდეგი 20 წუთის განმავლობაში, მეცნიერებმა იგივე საკონტაქტო ზარი 36-ჯერ გაუშვეს დროის სხვადასხვა ინტერვალებით. ტუეინი ყოველ ზარს პასუხობდა, ახლო ინტერვალებში გაშვებულებსაც კი.

ტუეინი სიგნალებს 10 წამის შემდეგ ეპასუხებოდა; მაკკოუანის განცხადებით, ინტერვალების ამ ტიპის დამთხვევა იმას ნიშნავს, რომ ვეშაპი კომუნიკაციაში იყო ჩართული.

„ნამდვილად იგრძნობოდა, რომ ის ჩვენ გვისმენდა. იმედი გვაქვს, რომ გრძნობდა კიდეც. ეს გახლავთ პირველი ასეთი კომუნიკაცია ადამიანსა და კუზიან ვეშაპებს შორის, ვეშაპების ენაზე“, — აღნიშნავენ მკვლევრები.

რა კავშირი აქვს ამ ყველაფერს უცხოპლანეტელებთან?

კვლევის თანაავტორის, SETI ინსტიტუტის მკვლევრის, ლორენს დოილის განცხადებით, შესაძლოა, ტუეინის ქცევა ისეთი იყოს, როგორიც ადამიანის იქნებოდა არამიწიერი ცივილიზაციის კონტაქტის შემთხვევაში.

„გონიერ არამიწიერ ცივილიზაციათა ძებნაში მნიშვნელოვანია მოსაზრება, რომ ისინი დაინტერესებული იქნებიან კონტაქტის დამყარებით, რისთვისაც მიზანში ჩვენს მიმღებებს ამოიღებენ, დაახლოებით ისე, როგორც ტუეინმა უპასუხა საკონტაქტო ზარს“, — წერენ მკვლევრები.

დოილი და მისი კოლეგები SETI-დან, ვეშაპებთან და სხვა ცხოველებთან მუშაობენ, რათა ინტელექტის ფილტრები შექმნან, რომლებიც დიდ დახმარებას გაუწევს არამიწიერ ცივილიზაციათა ძებნაში.

თუკი არამიწიერ ცივილიზაციებს ნაპოვნი ვყავართ, სიგნალებს გვიგზავნიან და კომონიკაციას ცდილობენ, შეიძლება ვერც კი შევნიშნოთ, რადგან არ ვიცოდეთ, რას ვეძებთ.

ინტელექტის ამ ფილტრების სრულყოფით, მეცნიერებს მათი გამოყენება კოსმოსიდან მოსულ ხელოვნურ სიგნალთა იდენტიფიცირებაში დაეხმარება, არამიწიერ რასასთან პირველი კონტაქტის დამყარების მცდელობისას.

„ამ პლანეტაზე მრავალგვარი ინტელექტია და მათი შესწავლით, შეგვიძლია უკეთესად გავიგოთ, როგორი შეიძლება იყოს არამიწიერი ინტელექტი, რადგან ეჭვგარეშეა, რომ ის ზუსტად ჩვენნაირი არ იქნება“, — ამბობს მაკკოუანი.

მომზადებულია Business Insider-ის მიხედვით, რომელიც მიხეილ ჭაბუკაშვილმა თარგმნა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიადედამიწა

აღმოაჩინეს ბაყაყის ახალი სახეობა, რომელიც იხვის ხმას გამოსცემს

ჩრდილოეთ-აღმოსავლეთ ინდოეთში მუსიკალური ბაყაყის ახალი სახეობა აღმოაჩინეს.

კვლევა National Geographic Explorer-ის მიერ ფინანსდებოდა. ინდოელი ბიოლოგებისა და ვულვერჰემპტონის უნივერსიტეტის მკვლევრების მიზანი ამფიბიების ახალი სახეობების აღმოჩენა და შესწავლა იყო.

ახალ სახეობას, მდინარე ნოა-დიჰინგთან აღმოჩენის შემდეგ, ნოა-დიჰინგის მუსიკალური ბაყაყი (Nidirana noadihing) უწოდეს.

„ახლად აღმოჩენილი სახეობა ექვსი სანტიმეტრის სიგრძისაა, ის ღია კრემისფერია და ბაყაყისთვის უნიკალურ ხმებს გამოსცემს. მისი ხმა პირველად ჭაობიდან, მდინარე ნოა-დიჰინგთან ახლოს მოგვესმა. ეს ველური იხვის ხმა გვეგონა, მაგრამ მისი შემოქმედი ბაყაყი აღმოჩნდა”, – თქვა ექიმმა დიპაკ ვეერაპანმა, ჰერპეტოლოგმა და ვულვერჰემპტონის უნივერსიტეტის მკვლევარმა.

ახლად აღმოჩენილმა ბაყაყებმა მკვლევრებში ინტერესი მხოლოდ ხმის გამო არ აღძრეს. მათი თქმით, ამ ბაყაყებს შეწყვილების გამორჩეული მეთოდი აქვთ და შთამომავლობასაც სხვა ბაყაყებისგან განსხვავებულად ზრდიან. ცალკე ინტერესს იწვევს უშუალოდ ეს რეგიონი.

„ერთი წლის განმავლობაში აქ ამფიბიების სამი ახალი სახეობა აღმოვაჩინეთ. ეს ამ რეგიონის მიმართ ინტერესს ზრდის და ხაზს უსვამს მეტი კვლევის საჭიროებაზე”, – თქვა ვეერაპანმა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”
სრულად ნახვა
ბიოლოგიაკვლევებიმედიცინამსოფლიო

ახალი სიტყვა გენურ ინჟინერიაში – რას წარმოადგენს ქიმერა და იხსნის თუ არა ის კაცობრიობას უკურნებელი დაავადებებისგან

ღე­რო­ვა­ნი უჯრე­დე­ბის შე­სა­ხებ კა­ცობ­რი­ო­ბის ცოდ­ნა ფარ­თოვ­დე­ბა. დღე­ის­თვის უკვე ცნო­ბი­ლია, რომ ღე­რო­ვა­ნი უჯრე­დე­ბი არის ორ­გა­ნიზ­მის “სა­შე­ნი აგუ­რე­ბი”, რომ­ლე­ბიც გა­ნუ­წყვე­ტე­ლი გამ­რავ­ლე­ბით მთელ ორ­გა­ნიზმსა და მის ორ­გა­ნო­ებს წარ­მოქ­მნის: გულს, კანს, ღვიძლს, თმას და ა.შ.

ღე­რო­ვა­ნი უჯრე­დე­ბის გამ­რავ­ლე­ბის პრო­ცე­სი ბუ­ნებ­რი­ვი და გარ­და­უ­ვა­ლია ემ­ბრი­ონ­ში, რო­დე­საც მიმ­დი­ნა­რე­ობს ნა­ყო­ფის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბა. შემ­დეგ ღე­რო­ვა­ნი უჯრე­დე­ბის გამ­რავ­ლე­ბა მცირ­დე­ბა, თუმ­ცა მათი გან­სა­ზღვრუ­ლი რა­ო­დე­ნო­ბა ორ­გა­ნიზ­მში სი­ცო­ცხლის ბო­ლომ­დე რჩე­ბა, მეტ-ნაკ­ლე­ბად სხვა­დას­ხვა ორ­გა­ნო­ში (უმე­ტე­სო­ბა ძვალ­ში) – ანუ ეს უჯრე­დე­ბი ყვე­ლა­ზე ცხო­ველ­მოქ­მე­დი ემ­ბრი­ო­ნის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბის პე­რი­ოდ­შია.A ამი­ტო­მაც გაჩ­ნდა ჭიპ­ლა­რის უჯრე­დე­ბის ბან­კე­ბი, სა­დაც ამ უჯრე­დებს გა­ყი­ნულ მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში ინა­ხა­ვენ. მი­ზა­ნი: თუ ოდეს­მე ადა­მი­ა­ნი მძი­მედ და­ა­ვად­დე­ბა, ექი­მე­ბი ჭიპ­ლა­რის ღე­რო­ვან უჯრე­დებს მის და­ა­ვა­დე­ბულ ორ­გა­ნო­ებ­ში “გა­უშ­ვე­ბენ”, რის შემ­დე­გაც ჭიპ­ლა­რის ჯან­მრთე­ლი ღე­რო­ვა­ნი უჯრე­დე­ბი ამა­ვე ორ­გა­ნოს ჯან­მრთელ უჯრე­დე­ბად გა­და­იქ­ცე­ვი­ან, გამ­რავ­ლდე­ბი­ან და და­ა­ვა­დე­ბულ უჯრე­დებს გან­დევ­ნი­ან. შე­დე­გად დგე­ბა გა­მო­ჯან­მრთე­ლე­ბა. თუმ­ცა ყო­ველ­თვის ასე არ არის, ჯერ­ჯე­რო­ბით, ღე­რო­ვან უჯრე­დებ­საც აქვს “ნაკ­ლი”. ამი­ტო­მაც დღეს უკვე მას მეც­ნი­ე­რე­ბი სრუ­ლი­ად ფან­ტას­ტი­კურ სფე­რო­ებ­ში ცდი­ან. მსოფ­ლი­ოს სხვა­დას­ხვა სა­მეც­ნი­ე­რო ლა­ბო­რა­ტო­რი­ა­ში მიმ­დი­ნა­რე­ობს ექ­სპე­რი­მენ­ტე­ბი ე.წ. ქი­მე­რე­ბის გა­მოყ­ვა­ნა­ზე. ქი­მე­რე­ბი ის ორ­გა­ნიზ­მე­ბია, რომ­ლე­ბიც, ჯერ­ჯე­რო­ბით, გარ­კვე­უ­ლიც არ არის, კა­ცობ­რი­ო­ბის სა­კე­თილ­დღე­ოდ იქ­მნე­ბა თუ პი­რი­ქით. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ჯერ ეს მხო­ლოდ ექ­სპე­რი­მენ­ტია, ამ კი­თხვის დას­მა უკვე სა­ინ­ტე­რე­სოა. რა არის ქი­მე­რა? მეც­ნი­ე­რებს სურთ ქი­მე­რებ­ში ჩა­მო­ა­ყა­ლი­ბონ ორ­გა­ნო­ე­ბი, რო­მელ­თაც ტრან­სპლან­ტა­ცი­ის მომ­ლო­დი­ნე მი­ლი­ო­ნო­ბით ავად­მყოფს გა­და­უ­ნერ­გა­ვენ. მაგ­რამ რა მოხ­დე­ბა იმ შემ­თხვე­ვა­ში, თუ რო­მე­ლი­მე მეც­ნი­ე­რი ამ აკ­რძა­ლულ ზღვარს გა­და­ლა­ხავს და თა­ვის შექ­მნილს სხვა მიზ­ნე­ბის­თვის გა­მო­ი­ყე­ნებს? ამა­სო­ბა­ში კი ჩი­ნელ­მა მეც­ნი­ე­რებ­მა მა­ი­მუ­ნის ქი­მე­რა შექ­მნეს ორი სხვა­დას­ხვა ჯი­შის მა­ი­მუ­ნის­გან… ამ თე­მა­ზე ბი­ო­ლოგ ნანო ალა­ვი­ძეს ვე­სა­უბ­რეთ:

 

– ბევ­რი ჩვენ­გა­ნი სახ­ტად დარ­ჩა სტა­ტი­ით, რო­მე­ლიც ცნო­ბილ­მა ამე­რი­კულ­მა სა­მეც­ნი­ე­რო ჟურ­ნალ­მა Cell-მა გა­მო­აქ­ვეყ­ნა და რო­მე­ლიც მა­ი­მუ­ნი-ქი­მე­რას და­ბა­დე­ბა­ზე მოგ­ვი­თხრობს. რა შე­იძ­ლე­ბა მოხ­დეს, თუ მეც­ნი­ე­რე­ბა შეძ­ლებს ნე­ბის­მი­ე­რი ტი­პის ქი­მე­რის შექ­მნას?

 

– ქი­მე­რე­ბის შექ­მნა გე­ნუ­რი ინ­ჟი­ნე­რი­ის მიღ­წე­ვაა. ეს ემ­ბრი­ო­ნუ­ლი უჯრე­დე­ბის მარ­თვის ექ­სპე­რი­მენ­ტი აქამ­დე მღრნე­ლებ­ზე, ბოლო დროს კი მა­ი­მუ­ნებ­ზეც ჩა­ა­ტა­რეს. ამ კვლე­ვე­ბით მეც­ნი­ე­რებ­მა უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნე­სად წა­ი­წი­ეს წინ. არის რის­კე­ბიც, თუმ­ცა ჯერ და­დე­ბით შე­დე­გებ­ზე ვი­სა­უბ­როთ. დღეს ქი­მე­რე­ბის ექ­სპე­რი­მენ­ტი პირ­ველ რიგ­ში მო­ი­აზ­რე­ბა იმ ნევ­რო­ლო­გი­უ­რი და­ა­ვა­დე­ბე­ბის სამ­კურ­ნა­ლოდ, რომ­ლე­ბი­თაც კა­ცობ­რი­ო­ბა იტან­ჯე­ბა და მე­დი­ცი­ნა ვე­რა­ფერს შვე­ლის. მათ შო­რის არის პარ­კინ­სო­ნი, ჰიდ­რო­ცე­ფა­ლია, ეპი­ლეფ­სია, გა­ფან­ტუ­ლი სკლე­რო­ზი, დე­მენ­ცია…თუ შე­იქ­მნე­ბა ადა­მი­ა­ნის უჯრე­დუ­ლი ქსო­ვი­ლის მსგავ­სი ქსო­ვი­ლე­ბი ცხო­ვე­ლებ­ში, ცხა­დია, ასე­თი ქსო­ვი­ლი მოგ­ვცემს სა­შუ­ა­ლე­ბას, რომ ამ და­ა­ვა­დე­ბებ­ზე ექ­სპე­რი­მენ­ტე­ბი და­ვაჩ­ქა­როთ და სამ­კურ­ნა­ლო სა­შუ­ა­ლე­ბას რაც შე­იძ­ლე­ბა სწრა­ფად მი­ვაგ­ნოთ, ამით კი ადა­მი­ა­ნებს ტან­ჯვა ავა­ცი­ლოთ.

შემ­დე­გია ტრან­სპლან­ტა­ცია. მსოფ­ლი­ო­ში ყო­ველ­დღე 22-25 ადა­მი­ა­ნი იღუ­პე­ბა ჯან­მრთე­ლი ორ­გა­ნოს ტრან­სპლან­ტა­ცი­ის მო­ლო­დინ­ში და თუ მეც­ნი­ე­რე­ბი ქი­მე­რებ­ში ჯან­მრთელ ორ­გა­ნო­ებს გა­მოზ­რდი­ან, ეს ხომ მძი­მე სე­ნით და­ა­ვა­დე­ბულ­თა ხსნა იქ­ნე­ბა. გა­ნაგ­რძეთ კი­თხვა

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგია

მეცნიერები: თევზები შეიძლება სიყვარულის გამო იტანჯებიან

ფრანგი მეცნიერების ახალი კვლევის თანახმად, თევზები შეიძლება სიყვარულისგან იტანჯებიან. ამის შესახებ გერმანული გაზეთი Stern-ი წერს.

ბურგუნდიის უნივერისტეტის სპეციალისტებმა აღმოაჩინეს, რომ ციხლიდები უცნაურად იქცევიან, როდესაც მათ იმ პარტნიორებთან აშორებენ, რომლებთანც დიდხანს იცხოვრეს. როგორც მეცნიერები ამბობენ, ამ შემთხვევაში თევზები აპათიურები გახდნენ.

„კვლევის ავტორები მიიჩნევენ, რომ თევზები შესაძლოა ემოციურ მიჯაჭვულობას განიცდიან და სიყვარულის გამო ადამიანების მსგავსად იტანჯებიან. რათა თავიანთი დასკვნა გაემყარებინათ, სპეციალისტებმა 2 კვირის განმავლობაში 33 თევზზე დამატებითი ექსპერიმენტი ჩაატარეს. ისინი აკვირდებოდნენ მამრ თევზებს, რომლებსაც იმ მდედრ თევზებთან ერთად ამყოფებდნენ, რომელიც მათ თავად არ აურჩევიათ. შედეგად თევზები ნაკლებად და უფრო ნელა ქვირითობდნენ. იმ შემთხვევაში კი, თუ ისინი პარტნიორებს თავად არჩევდნენ, კვლავ აქტიურები ხდებოდნენ”- წერია სტატიაში.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიამედიცინა

დიდ ბრიტანეთში დაიბადნენ პირველი ბავშვები სამი მშობლის დნმ-ით

დიდ ბრიტანეთში ექსტრაკორპორალური განაყოფიერების ნოვატორული პროცედურის გამოყენების შემდეგ დაიბადნენ ბავშვები, რომლებსაც 3 მშობლის – დედის, მამისა და კიდევ ერთი ქალის დნმ-ი აქვთ. ამის შესახებ The Guardian-ი წერს.

გამოცემის ინფორმაციით, ამ მეთოდის გამოყენებით დაბადებული ბავშვების ზუსტ რაოდენობას ხელისუფლება არ ასახელებს კონფიდენციალურობის დაცვიდან გამომდინარე. ცნობილია მხოლოდ ის, რომ საუბარი სულ მცირე 5 ბავშვზეა.

ამ მეთოდის მიზანი განუკურნებელი მიტოქონდრიული დაავადებების თავიდან აცილებაა. ეს დაავადებები მემკვიდრეობით გადადის ნაყოფზე დედისგან, რომელსაც კვერცხუჯრედშიც დაზიანებული მიტოქონდრიები აქვს. პროცედურის დროს დაზიანებული კვერცხუჯრედიდან იღებენ გენეტიკური მასალის შემცველ ბირთვს და ათავსებენ ჯანმრთელი ქალი-დონორის კვერცხუჯრედში, რომლიდანაც ბირთვი წინასწარ არის ამოღებული. შედეგად, ბავშვი იღებს დედისა და მამის დნმ-ის 99,8%-ს და ასევე დონორის გენეტიკური მასალის მცირე ნაწილს (დაახლოებით 37 გენს).

დიდმა ბრიტანეთმა ხელოვნური განაყოფიერება სამი მშობლის დნმ-ით 2015 წელს დაუშვა. მსოფლიოში პირველი ასეთი ბავშვი კი მექსიკაში, 2016 წელს დაიბადა. მისი მშობლები იორდანიიდან არიან და პროცედურას გენეტიკური დაავადების გამო მიმართეს, რომელიც შვილების ყოლის საშუალებას არ აძლევდათ.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაკვლევებიმედიცინა

მეცნიერებმა ხანდაზმული და ახალგაზრდა თაგვების სიხლის შეერთებით თაგვების სიცოცხლე გაახანგრძლივეს

მეცნიერებმა ხანდაზმული თაგვების სიცოცხლე მათი სისხლძარღვების ახალგაზრდა თაგვების სისხლძარღვებთან შეერთებით გაახანგრძლივეს და ფიქრობენ, რომ ამ აღმოჩენამ, შესაძლოა, მედიკოსები ხანდაზმულ ადამიანებში სხეულის გაახალგაზრდავების ახალ თერაპიებამდე მიიყვანოს.
მკვლევარებმა, მათ შორის დიუკის უნივერსიტეტის სამედიცინო ცენტრიდან, აღმოაჩინეს, რომ ახალგაზრდა და ხანდაზმული თაგვების სისხლის მიმოქცევის სისტემების ქირურგიული გზით შეერთების პროცესს შეუძლია შეანელოს დაბერება უჯრედულ დონეზე და გაზარდოს ხანდაზმული ცხოველის სიცოცხლის ხანგრძლივობა 10 პროცენტით.
დასკვნები, რომელიც ახლახან გამოქვეყნდა ჟურნალში Nature Aging, მიანიშნებს, რომ ახალგაზრდებს შეუძლიათ ისარგებლონ სისხლში კომპონენტებისა და ქიმიკატების კოქტეილით, რაც ხელს უწყობს სიცოცხლისუნარიანობას.
მეცნიერებმა განაცხადეს, რომ ეს ფაქტორები პოტენციურად შეიძლება გამოყოფილ იქნას როგორც სწრაფი სამკურნალო თერაპია სხეულის გასაახალგაზრდაველად და ხანდაზმული ადამიანებისთვის სიცოცხლის წლების გასახანგრძლივებლად.
“ეს არის პირველი მტკიცებულება იმისა, რომ პროცესს, რომელსაც ჰეტეროქრონული პარაბიოზი ეწოდება, შეუძლია შეანელოს დაბერების ტემპი, რასაც თან ახლავს სიცოცხლის ხანგრძლივობისა და ჯანმრთელობის გახანგრძლივება“, – განაცხადა დიუკის უნივერსიტეტის მედიცინის სკოლის მეცნიერმა, კვლევის უფროსმა ავტორმა ჯეიმს უაითმა.
კვლევა ცდილობდა დაედგინა ჰეტეროქრონული პარაბიოზის სარგებელი – რომელიც შესრულებულია ორი სხვადასხვა ასაკის ცხოველის ქირურგიული შერწყმით, რათა ხელი შეუწყოს საერთო სისხლის მიმოქცევის სისტემას – იყო ხანმოკლე თუ უფრო ხანგრძლივი.
კვლევაში მონაწილე ახალგაზრდა თაგვი ოთხი თვის იყო, ხოლო უფროსი – ორი წლის. მეცნიერებმა დაკვირვების დროს დაადგინეს, რომ ხანდაზმულ თაგვებს ფიზიოლოგიური შესაძლებლობები გაუუმჯობესდათ და 10 პროცენტით მეტხანს ცხოვრობდნენ, ვიდრე თაგვების, რომლებსაც ეს პროცედურა არ გაუვლიათ.
მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ გამაახალგაზრდავებელი ეფექტი ნარჩუნდება განცალკავებიდან ორი თვის შემდეგაც და ასევე დააფიქსირეს, რომ რაც უფრო დიდხანს იზიარებდნენ ცხოველები სისხლის მიმოქცევას, მით უფრო დიდხანს გრძელდებოდა დაბერების საწინააღმდეგო სარგებელი მას შემდეგ, რაც ეს ორი ერთმანეთთან აღარ იყო დაკავშირებული.
კვლევის თანახმად, უჯრედულ დონეზეც, პარაბიოზის პროცესი, როგორც ჩანს, მკვეთრად ამცირებს სისხლის ასაკის ქიმიურ ნიშნებს.
წარმატებული შედეგის მიუხედავად, მეცნიერები პარაბიოზის პროცესის გამოყენებით ადამიანების დაწყვილებას არ გეგმავენ, რადგან ეს არა მხოლოდ არაპრაქტიკული, არამედ არაეთიკურიცაა, რადგან ნიშნავს 50 და 18 წლის ადამიანების დაახლოებით რვა წლის განმავლობაში დაწყვილებას.

წყარო : independent.co.uk

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
1 2 3 12
Page 1 of 12