დედამიწა

ანტარქტიდის თავზე ღრუბლები განსხვავებულია, რაც მზის სხივების არეკვლის ხარისხს განსაზღვრავს. ეს მაჩვენებელი მნიშვნელოვანია ზუსტი კლიმატის ცვლილების მოდელის შექმნისთვის.
ახალი კვლევის მიხედვით, ღრუბლებში არსებული მცირე ყინულოვანი ნაწილაკები ეჯახებიან წყლის ცივ წვეთებს, რაც ქმნის “მეორად ყინულის” ფორმაციებს და უფრო მეტ ნატეხებად იშლება. ყინულები მაღალი სიმკვრივისა და წონის გამო ზედაპირზე მალე ვარდება, ღრუბლებში კი წყლის რაოდენობა მცირდება. ეს პროცესი იწვევს ღრუბლების სიმკვრივისა და არეკლილი სინათლის რაოდენობის შემცირებას. შესაბამისად, იგი მეტ სითბოს ატარებს დედამიწის ზედაპირისკენ.
ამ ტიპის ღრუბლების პოტენციური ეფექტი კლიმატის ცვლილებაზე კარგად უნდა შეფასდეს. კვლევებში მისი გათვალისწინება მეტად ზუსტად დაგვანახებს, თუ როგორ იცვლება დედამიწის კლიმატი და რა გავლენა აქვს მას ეკოსისტემაზე.

მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

რა იმალება დედამიწის ბირთვში, ზუსტად არავინ იცის — მყარია, თხევადი თუ სულაც მატერიის ახალ ფორმას გვთავაზობს? ამ კითხვაზე პასუხის გასაცემად მკვლევრები კვლავ მუშაობენ.

ჩინეთის მეცნიერებათა აკადემიის ფიზიკოსმა იუ ჰემ, თავის კოლეგებთან ერთად, დაადგინა, რომ ჩვენი პლანეტის შიდა ბირთვი “სუპერიონურ მდგომარეობაშია”. გამოდის, ტექნიკურად არც მყარია და არც თხევადი — მას უცნაური შუალედური მდგომარეობა აქვს.

ბირთვის შიდა საზღვარზე რკინის გამაგრება მსუბუქი ელემენტების მობილობას არ ცვლის და მსუბუქი ელემენტები შიდა ბირთვში კვლავ გვხვდება. ეს საკმაოდ უჩვეულო მოვლენაა, ახალი კვლევა კი, დიდი ალბათობით, გაამხელს ჩვენი პლანეტის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან საიდუმლოს — რისგან შედგება დედამიწის ბირთვი.

წნევის ქვეშ

მაღალი ტემპერატურისა და წნევის გამო დედამიწის ბირთვამდე ჩასვლა შეუძლებელია. ამიტომ, გუნდი სიმულაციებს კომპიუტერის დახმარებით აკეთებს. მკვლევრებმა აღმოაჩინეს, რომ წყალბადის, ჟანგბადისა და ნახშირბადის მბრუნავი ნაზავი სუპერიონურ მდგომარეობაში იყო — ჟანგბადის იონები მყარად, წყალბადის იონები ერთგვარ სითხედ, ხოლო რკინის ატომები კრისტალური სტრუქტურით ჩამოყალიბდა. სწორედ ამიტომ, ვარაუდობენ, რომ შიდა ბირთვი არა ჩვეულებრივ მყარ მდგომარეობაში, არამედ სუპერიონურ მდგომარეობაშია.

“შიდა ბირთვის საზღვრის მიმდებარედ რკინის გამყარება მსუბუქი ელემენტების გადაადგილებას არ აფერხებს, რის შედეგადაც იქ მათი კონვექცია უწყვეტად მიმდინარეობს”, — აცხადებენ მეცნიერები.

სავარაუდოდ, ეს შედეგები, ახლოს დგას სინამდვილესთან, რადგან სხვა კვლევებმაც აჩვენა, რომ ბირთვი, მოსალოდნელზე უფრო რბილია.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

,,ჯოჯოხეთის კარიბჭე” არის ბუნებრივი აირით გაჯერებული ტერიტორია თურქმენეთში, რომელიც 1971 წელს მიწისქვეშ ჩაინგრა და ბუნებრივი აირის კრატერად იქცა. კრატერის დიამეტრი 69 მ-ია, სიღრმე კი 30 მეტრს აღწევს.

თავდაპირველად, როდესაც საბჭოთა კავშირის ინჟინრებმა ეს ადგილი აღმოაჩინეს, ის ნავთობის საბადოდ მიიჩნიეს,  ადგილზე დაიწყო საბურღი ოპერაციები, რათა შეეფასებინათ აქ არსებული ნავთობის მარაგი. ადგილზე ნავთობის ნაცვლად, მათ აირი დახვდათ, ტერიტორიის მონაკვეთი კი ჩაინგრა და ბანაკიც მასში ჩაიშალა.

ინჟინრებმა, მომწამლავი აირების მეზობელ ქალაქებში გავრცელების თავიდან ასაცილებლად, გადაწყვიტეს, რომ აირისთვის ცეცხლი მოეკიდებინათ. ისინი მიიჩნევდნენ, რომ აირი რამდენიმე კვირაში ამოიწურებოდა, თუმცა აქ ცეცხლი უკვე ოთხი ათწლეულია არ განელებულა.

2010 წლის აპრილში თურქმენეთის პრეზიდენტი ესტუმრა ,,ჯოჯოხეთის კარიბჭეს” და გადაწყვიტა, რომ ღრმული უნდა დაიხუროს, ან შესაბამისი ზომები იქნას მიღებული ბუნებრივი აირისგან თავის დასაცავად.  თურქმენეთი გეგმავს ბუნებრივი აირის ექსპორტის გაზრდას უცხო ქვეყნებში, როგორებიცაა – პაკისტანი, ჩინეთი, ინდოეთი, რუსეთი და სხვა.

წყარო: www.thevintagenews.com

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

იემენში მდებარე საიდუმლოებებით მოცულ ბარჰუტის ღრმულზე ალბათ გსმენიათ. ისტორიაში პირველად ჯოჯოხეთის ჭის ფსკერზე 10 დამწყები სპელეოლოგი ჩავიდა ღრმულის საიდუმლოებების ამოსახსნელად.
მკვლევრებს ღრმულის კედლებზე უსწორმასწორო ზედაპირი და ზედ სტალაგმიტები დახვდათ. მათი ნაწილის სიმაღლე 9 მეტრსაც კი აღწევს, რის გამოც ვარაუდობენ, რომ მილიონობით წლის წინაა ფორმირებული. სტალაგმიტები წარმოიქმნება მინერალების დაგროვების შედეგად, როგორიცაა მაგალითაც კალციუმის კარბონატი. ღრმულში სითხე რამდენიმე ნაპრალიდან მოედინება, სწორედ ამ გზით ხდება მინერალების დაგროვება.
ღრმულის ფსკერზე იპოვეს მობინადრე ორგანიზმები, ასევე ცხოველთა და ფრინველთა ნაშთები, რომლებიც სავარაუდოდ, ღრმულში ჩაცვივდნენ და ამოსვლა ვეღარ მოახერხეს, რის გამოც საშინელი სუნი ამოდიოდა ხვრელიდან.
,,ჯოჯოხეთის ჭა” ალ-მაჰრას პროვინციაში მდებარეობს, 30 მეტრი სიგანისა და 112 მეტრი სიღრმის ღრმულის შესახებ თქმულებებიც კი არსებობდა, თუმცა, რა თქმა უნდა, იქ არანაირი ზებუნებრივის ნიშნები არ აღმოჩნდა.
მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

საიდუმლოებებით მოცული ბარჰაუტის ჭა მდებარეობს აღმოსავლეთ იემენში, მას ასევე ჯოჯოხეთის ჭასაც უწოდებენ. ჭის სიღრმე 100-250 მეტრამდე უნდა იყოს და იგი ამ დროისათვის არ არის კარგად შესწავლილი. იემენის ოფიციალური პირები ამბობენ, რომ არ იციან რა შეიძლება ხდებოდეს მის ფსკერზე, თუმცა, ხვრელიდან ამოსული საშინელი სუნი ძლიერდება.

გიგანტური ხვრელი მაჰრას პროვინციის ერთ-ერთ უდაბნოში მდებარეობს და მაჰრას გეოლოგიური კვლევისა და მინერალური რესურსების მართვის გენერალური დირექტორი ამბობს, რომ ხვრელი ძალიან ღრმაა და ფსკერამდე ჯერ არავინ ჩასულა, ამის მიზეზი ჟანგბადის ნაკლებობა და ჩახუთული გარემოა.

ადგილობრივებში არსებობს ცრურწმენები ჯოჯოხეთის ჭასთან დაკავშირებით, რომ თითქოს ჭამ შეიძლება მის სიახლოვეს მისული ობიექტები შეიწოვოს, რომ ჭაში ზებუნებრივი არსებები, ჯინები ცხოვრობენ. სახელიც ჭამს ამ ყველაფრის გამო მიიღო და ადგილობრივებს ჭასთან მიახლოებაც კი აშინებთ.

ხვრელში მზის სინათლე შორს ვერ აღწევს და მაღლიდან ბევრი არაფერი ჩანს, ვიდეოგრაფები კი აღნიშნავენ, რომ ჭაში გადაღება თითქმის შეუძლებელია, თუმცა აშკარაა, რომ ბარჰაუტის ჭა ბევრ სამეცნიერო კვლევას მოითხოვს.

მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

წყნარ ოკეანეში ამოიფრქვა წყალქვეშა ვულკანი, რომლის სიმაღლე რამდენიმე კილომეტრს
აღწევდა. ვულკანის ამოფრქვევას მოჰყვა ცუნამი წყნარი ოკეანის სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში, 65
კილომეტრით დაშორებულ ტონგაში. ტალღებმა დედაქალაქის დატბორვა გამოიწვია და საჭირო
გახდა სამეფო სასახლიდან მეფის ევაკუაცია.
ვულკანის ამოფრქვევა გრძელდებოდა 8 წუთის განმავლობაში და ტონგას გარდა ავსტრალიასა და
ახალ ზელანდიაშიც იგრძნობოდა. შეერთებულმა შტატებმა და იაპონიამ გააფრთხილეს წყნარი
ოკეანის სანაპიროებზე მცხოვრები ადამიანები მოერიდონ ოკეანეების ნაპირებს, რათა თავი
აარიდონ ცუნამის ტალღებს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ლონდონის საბუნებისმეტყველო მუზეუმის მეცნიერება წელს 522 ახალი ბიოლოგიური სახეობა აღწერეს, მათ შორის როგორც გადაშენებული, ასევე პლანეტაზე დღეს მობინადრე არსებები არიან. ინფორმაცია ამის შესახებ მუზეუმის ვებგვერდზე ვრცელდება.

ახალ სახეობებს შორის 6 დინოზავრია, მათ შორის მტაცებლები Ceratosuchops inferodios და Riparovenator milnerae, რომელთა ნეშტებიც ინგლისში, კუნძულ უაითზეაღმოაჩინეს.

291 ახალი სახეობა ნიჩაბფეხიანებსმიეკუთვნება. ეს პატარა არსებები, რომელთა ზომაც 10 მილიმეტრს არ აღემატება გარეგნულად კრევეტებს ჰგვანან და წყალში ბინადრობენ. ასევე ახალ სახეობებს შორის 90 ხოჭო, 52 კრაზანა, 13 კოღოს მატლი, 7 კიბორჩხალა და 6 ბუზია.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

მეცნიერებმა გააჟღერეს, რომ შესაძლოა, მომდევნო ათწლეულში ანტარქტიკის შელფური მყინვარი
დაიშალოს, რაც ზღვის დონის დაახლოებით 30 სანტიმეტრით აწევას გამოიწვევს.
ორეგონის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორის, ერინ პეტიტის, ვარაუდით, 2031 წლისთვის
ჩამოიშლება თვეიტსის მყინვარი, რომელსაც წყალში ჩაძირვისგან აღმოსავლეთ შელფური მყინვარი
აკავებს და ისიც ნაწილებად იშლება. პეტიტის ახალი კვლევის მიხედვით, შელფური მყინვარი
შესაძლოა, მომდევნო 5 წლის განმავლობაში ჩამოიშალოს, რადგან შელფის წვერზე არსებულ
ყინულზე ახლახან ჯვარედინი ბზარები გაჩნდა, რომლებიც შელფის ცენტრისაკენ წელიწადში 2
კილომეტრით ფართოვდება.
თვეიტსი მსოფლიოში ყველაზე ფართო მყინვარია, იგი ზღვის დონეს ყოველწლიურად 4 პროცენტით
სწევს, თუმცა, შელფის ჩამოშლის შემთხვევაში, შესაძლოა, მაჩვენებელი 25 პროცენტამდეც კი
გაიზარდოს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ევროპა კვლავ პანდემიის ეპიცენტრი გახდა, რამაც ზოგიერთი ქვეყნის მთავრობა აიძულა, „ლოქდაუნის“ ხელახლა დაწესების საკითხი განიხილოს. შვიდდღიანი ინფიცირების მაჩვენებელით, ევროპაზე მსოფლიოში დაფიქსირებული დაინფიცირებისა და გარდაცვალების შემთხვევების დაახლოებით ნახევარი მოდის.

ქვეყნები, მათ შორის ნიდერლანდები, გერმანია, ავსტრია და ჩეხეთი, ატარებენ ან გეგმავენ ზომებს ვირუსის გავრცელების შესაჩერებლად. ნიდერლანდების პრემიერ-მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელმა მარკ რუტემ სამკვირიანი ნაწილობრივი „ლოქდაუნი“ გამოაცხადა, რომელიც ძალაში დღეიდან შედის. შეზღუდვების ფარგლებში ბარები, რესტორნები და სუპერმარკეტები ყოველდღე 20:00 საათზე დაიხურება, ის მაღაზიები კი, რომლებიც პირველადი საჭიროების პროდუქტებით არ ვაჭრობენ – 18:00 საათზე. სპორტული ღონისძიებები მაყურებლების გარეშე ჩატარდება, მოსახლეობას კი მოუწოდებენ, იმუშაონ დისტანციურად, თუკი ამის შესაძლებლობა აქვთ.

გერმანიაში დღეიდან კოვიდ-19 -ზე ტესტის ჩატარება კვლავ უფასო ხდება. ამასთან, ქვეყნის პარლამენტში შეტანილია კანონპროექტი, რომელიც ხელისუფლებას საშუალებას მისცემს მიიღოს ზომები საჯარო ადგილებში პირბადეების სავალდებულო გამოყენებისა და დისტანციის წესის დაცვასთან დაკავშირებით, რომელიც მომდევნო წლის მარტამდე გაგრძელდება.

ავსტრიის ხელისუფლება არავაქცინირებული მოქალაქეებისთვის „ლოქდაუნის“ დაწესებას გეგმავს, რომლის ფარგლებშიც მოქალაქეებს, რომლებსაც კოვიდ 19-ის საწინააღმდეგო აცრა გაკეთებული არ აქვთ, გადაადგილება შეეზღუდებათ.

ლიეტუვამ ოქტომბრის შუა რიცხვებში ოთხკვირიანი „ლოქდაუნი“ დააწესა. ამასთან, გუშინ, ქვეყნის პარლამენტმა მხარი დაუჭირა ცვლილებას, რომლის თანახმადაც, იმ დეპუტატებს, რომლებიც უარს იტყვიან ვაქცინაციაზე, კენჭისყრასა და დისკუსიებში მონაწილეობა აეკრძალებათ.

შეზღუდვები გაამკაცრეს ჩეხეთმა, სლოვაკეთმა და რუსეთმაც. ვირუსოლოგები აცხადებენ, რომ პანდემიის დასამარცხებლად „ვერცხლის ტყვია“ მხოლოდ ვაქცინაცია არაა და აუცილებელია სხვა ზომების მიღებაც, როგორიცაა მაგალითად დისტანციის დაცვა და პირბადეების გამოყენება.

ქანების ახალი ანალიზის მიხედვით, დედამიწაზე პირველი კონტინენტი 700 მილიონი წლით ადრე
გაჩნდა, ვიდრე ეს მეცნიერებს ეგონათ. მკვლევრებმა აღმოსავლეთ ინდოეთში შეისწავლეს კლდის
ქანები, ახალმა აღმოჩენამ კი შეიძლება ახსნას ატმოსფეროში ჟანგბადის ზრდა და მყინვარების
წარმოქმნა დედამიწის ისტორიის უძველეს პერიოდში.
კვლევის თანახმად, პირველი სტაბილური კონტინენტი 3.3-დან 3.2 მილიარდი წლის წინ გაჩნდა.
კვლევის ავტორი, დოქტორი მონაშის უნივერსიტეტიდან ამბობს, რომ კონტინენტები, სავარაუდოდ,
ჩამოყალიბდა ტექტონიკური ფილების არსებობამდე, რაც დღეს კონტინენტების მთავარი
მამოძრავებელია.
მკვლევართა ჯგუფმა Singhbhum-დან(კოლკატას ახლოს მდებარე ტერიტორია) ცირკონის სახელით
ცნობილი მინერალის პატარა მარცვალი ამოიღო, რომელზე დაკვირვებითაც გუნდმა შეძლო
კლდეების ასაკის დადგენა. მასალა მსგავსი იყო სამხრეთ აფრიკაში და დასავლეთ ავსტრალიაში
შესწავლილი მასალის.

მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა