დედამიწა

ევროპული კოსმოსური სააგენტოს სპეციალისტებმა აღმოაჩინეს, რომ არქტიკის თავზე ოზონის შრეში რეკორდული ზომის ხვრელი გაიხსნა. როგორც მეცნიერები ვარაუდობენ, ხვრელი ამ თვის ბოლოს გაქრება, თუმცა მისი ჩამოყალიბება იმაზე მიუთითებს, რომ პლანეტა საგანგაშო მდგომარეობაშია. ამის შესახებ Science Alert-ი წერს.

ოზონის შრის შეთხელება პლანეტის პოლარულ ნაწილებში ყოველ წელს ხდება, თუმცაა მიმდინარე წელს ოზონის ხვრელი ჩვეულებრივზე დიდი აღმოჩნდა. მეცნიერების განმარტებით, ამის მიზეზი სტრატოსფეროში არატიპურად დაბალი ტემპერატურა გახდა.

ოზონის შრე აირის ბუნებრივი დამცავი ფენაა სტრატოსფეროში, რომელიც პლანეტაზე არსებულ სიცოცხლეს მზის მავნე ულტრაიისფერი რადიაციისგან იცავს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

იაპონიის დედაქალაქ ტოკიოში თოვს.სინოპტიკოსების ვარაუდით, თოვლის სისქე იაპონიის დედაქალაქში ხუთ სანტიმეტრამდე მიაღწევს.

ადგილობრივი სინოპტიკოსები აღნიშნავენ, მარტის ბოლოს თოვლი ტოკიოში 10 წელია, აღარ ყოფილა.

აღსანიშნავია, რომ ჯერ კიდევ გუშინ ტოკიოში ჰაერის საკმაოდ მაღალი ტემპერატურა, 23°С ფიქსირდებოდა, ამჟამად კი ყინავს.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

იაპონიის დედაქალაქ ტოკიოში ბოლო 10 წლის განმავლობაში პირველად მარტის ბოლოს თოვლი მოვიდა. ინფორმაციას ამის შესახებ ადგილობრივი მედია ავრცელებს.

სინოპტიკოსების პროგნოზით, ქალაქის ცენტრალურ ნაწილში თოვლის საფარის სიმაღლემ შესაძლოა 5 სანტიმეტრს მიაღწიოს. აღსანიშნავია ისიც, რომ 28 მარტს ტოკიოში ჰაერის ტემპერატურამ 23 გრადუსს მიაღწია.

უამინდობის გამო იაპონურმა ავიაკომპანიებმა 20-მდე შიდა რეისი გააუქმეს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

23 წლის ლუსი ჰიუზმა შექმნა მასალა, რომელსაც ერთჯერადად გამოყენებადი პლასტმასას ჩანაცვლება შეუძლია. მასალას, სახელად MarinaTex, უფრო კონკრეტულად, შეუძლია პროდუქტების შეფუთვებში, ან პარკებში გამოყენებული პლასტმასა ჩაანაცვლოს. მასალის შესაქმნელად სტუდენტმა თევზის ნარჩენები გადაამუშავა და ამ პროექტით ის James Dyson-ის საერთაშორისო ჯილდოს მფლობელიც გახდა. ჯილდოს სახით, მან $41,000 მიიღო, იმისათვის, რომ განავითაროს პროდუქტი და მისი მასპროდუქციის გეგმა შეიმუშავოს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

 ეკოლოგიური პრობლემები არა მხოლოდ საქართველოში, არამედ მთელ მსოფლიოში აქტუალური თემაა, ბევრი ჩვენგანი ფიქრობს შექმნილი მდგომარეობიდან შესაძლო გამოსავალზე, მაგრამ ცოტას თუ გვაქვს საკმარისი ცოდნა და შესაძლელობა, რომ სურვილი საქმედ ვაქციოთ, თუმცა იმავეს ვერ ვიტყვით ანანო მჭედლიშვილზე, 19 წლის ქართველ სტუდენტზე, რომელსაც უკვე საკმაო ცოდნა აქვს აღნიშნულ სფეროში და მტკიცედ გათვლილი გეგმებითაც გვაოცებს, გავეცნოთ ახალგაზრდა ენთუზიასტს.

ანანო მჭედლიშვილი საზოგადოებამ პირველად ბოტანიკურ ბაღში მოხალისეუბრივი საქმიანობის დროს გაიცნო, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ზუსტ და საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა ფაკულტეტის მე-3 კურსის სტუდენტი ეკოლოგიის მიმართულებით სწავლობს, კურსის ფარგლებში, ბოტანიკით განსაკუთრებით დაინტერესდა და ბოტანიკურ ბაღში მუშაობის გადაწყვეტილებაც აქედან გამომდინარე მიიღო, „ამ პერიოდში პრაქტიკულად განვიმტკიცე ის ცოდნა, რაც თეორიულად მივიღე უნივერსიტეტში. უფრო დაწვრილებით გავეცანი ტროპიკულ მცენარეებსა და მათი მოვლისა თუ გამრავლების წესებს, მცენარეების მოვლის პარალელურად, მათზე აწარმოებ დაკვირვებას და ეს ძალიან საინტერესოა. ბოტანიკურ ბაღში მუშაობამ უფრო დამაახლოვა ჩემს სამომავლო პროფესიასთან“– აღნიშნავს ანანო.

ყველაზე მეტად ანანოს საქართველოში შექმნილი ეკოლოგიური მდგომარეობა აწუხებს – „საქართველოში გარემოს დაცვა ჯერჯერობით ისევ მეორეხარისხოვანია და ბუნებრივი რესურსების მტაცებლური გამოყენების ხარჯზე ყველაზე მეტად ბუნება ზარალდება. ამჟამად იგეგმება „ბნელი ხევის“ საბადოზე ოქროს მოპოვებითი სამუშაოების ჩატარება. ძალიან დიდ ტერიტორიაზე იჩეხება ტყე და საფრთხე ემუქრება ფიტარეთის მონასტერს, რომელიც უნიკალურია საქართველოში თავისი ფრესკებით, არქიტექტურითა და ჩუქურთმებით. ეკოლოგიური მდგომარეობის გაუმჯობესება მოითხოვს მთელი საზოგადოების ერთიან ეკოლოგიურ აზროვნებას და ყველანაირად უნდა ვეცადოთ ამ კუთხით ვიმუშავოთ“.

მომავალი საქმიანობა ანანოს რამდენიმე კუთხით შეუძლია წარმართოს, ერთ-ერთი კი წყალმცენარეების შემსწავლელი მეცნიერება – ალგეოლოგიაა, რომლის სპეციალისტების საქართველოში დღესდღეობით არ გვყავს, „წყალმცენარეებს საკმაოდ ფართო გამოყენება აქვთ. გარდა იმისა, რომ მათი ნაწილი გამოიყენება საკვებად, სასუქად, იოდის მისაღებად, საფეიქრო მრეწველობაში და ა.შ., ისინი წყლის აუზებში ორგანული ნივთიერების მთავარ წარმომქმნელებს წარმოადგენენ. მაგალითად, ერთუჯრედიანი წყალმცენარე – ქლორელა თითქმის სრულად ითვისებს ადამიანისა და ცხოველის მიერ გამოყოფილ ნივთიერებებს. აქედან მიკროწყალმცენარეთა გამოყენება ბიორემედაციაში (ბიორემედიაცია გულისხმობს მიკროორგანიზმების საშუალებით გარემოს დამაბინძურებლების დაშლას) იწვევს მრავალი ორგანული დამბინძურებლის ბიოდეგრადაციას (დაშლას), წყალმცენარე „Portieria Hornemannii-ის“ კი ისეთი ტოქსიკური ნივთიერების დაშლაც კი შეუძლია, როგორიც ტროტილია. წყალმცენარეები ჯერ არ არის შესწავლილი ფუნდამენტურად და ესეც ამძაფრებს ჩემს ინტერესს“ – აღნიშნავს ის.

ანანო ასევე ამბობს, რომ, დღესდღეობით, ატომური ელექტროსადგურების მშენებლობების ფონზე, განსაკუთრებით იზრდება რადიაციული ეკოლოგიის საჭიროება, ამისთვის აუცილებელია ბირთვული ფიზიკის ცოდნა საკმაოდ მაღალ დონეზე და ჯერჯერობით უჭირს საბოლოო გადაწყვეტილების მიღება, იქამდე კი, ჯანდაცვის, უსაფრთხოებისა და გარემოზე ზემოქმედების საკონსულტაციო კომპანია „შპს გერგილში“ მუშაობს და დირექტორის აღმასრულებელი თანაშემწეა. როგორც ვხედავთ, ანანო ცდილობს სტუდენტობის წლები რაც შეიძლება აქტიურად, პროდუქტიულად გამოიყენოს და მომავალში უფრო ეფექტურად შეძლოს საკუთარ სფეროში არსებული გამოწვევების მიღება და გამკლავება.

მასალა მოამზადა: თამარ დევდარიანმა
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

თელ-ავივის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა ორაგულში აღმოაჩინეს მედუზას მსგავსი პარაზიტი, რომელსაც მიტოქონდრიალური გენომი არ აქვს, რაც იმას ნიშნავს, რომ ის არ სუნთქავს, ანუ შეუძლია ისეთ გარემოში ცხოვრობა, სადაც ჟანგბადი არ არის .

ჰენიგუია სალმინიკოლა (Henneguya salminicola) გახლავთ დღემდე აღმოჩენილი პირველი მრავალუჯრედიანი ორგანიზმი მიტოქონდრიალური გენომის გარეშე.

მეცნიერები აცხადებენ, რომ უცნაური პარაზიტის აღმოჩენა არა მარტო ცვლის ჩვენს წარმოდგენებს დედამიწაზე არსებული სიცოცხლის შესახებ, არამედ ზეგავლენას ახდენს დედამიწის მიღმა სიცოცხლის ძებნის პროცესზეც.

ჰენიგუია სალმინიკოლა ჰიდროიდია – ანუ განეკუთვნება ცოცხალი ორგანიზმების იმავე კატეგორიას,  რომელსაც განეკუთვნებიან მედუზები, ფრინტები და მარჯნები. აღსანიშნავია, რომ მას ადამიანის ჯანმრთელობისთვის ზიანი არ მოაქვს.

მეცნიერებმა ჰენიგუია სალმინიკოლა დნმ-ის თანმიმდევრობის ანალიზისა და ფლუორესცენტული მიკროსკოპიის საშუალებით შეისწავლეს და აღმოაჩინეს, რომ მას დაკარგული ჰქონდა მიტოქონდრული გენომი, აერობული სუნთქვის უნარი და ასევე ყველა ნუკლეარული გენი, რომელიც მიტოხონდრიის ტრანსკრიპციასა და რეპლიკაციაშია ჩართული.

კვლევის შედეგებმა აჩვენა, რომ დედამიწაზე არსებობს სულ მცირე ერთი მრავალუჯრედიანი ორგანიზმი, რომელსაც სიცოცხლისთვის ჟანგბადი არ სჭირდება.

კვლევის შედეგები სამეცნიერო ჟურნალ PNAS-ში გამოქვეყნდა.

წყარო : sciencealert.com

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

ავსტრალიის ტყის ხანძრებისგან გამოწვეული კვამლი დედამიწას შემოუვლის, – ამის შესახებ ნასა-ს მიერ გავრცელებულ განცხადებაშია ნათქვამი.

„კვამლი დედამიწას სულ მცირე ერთხელ შემოუვლის,“- განაცხადა აშშ-ის კოსმოსურმა სააგენტომ.

ორგანიზაციის ინფორმაციით, ცეცხლის ალი იმდენად დიდია, რომ მან უჩვეულოდ დიდი კუმულონიმბუსური მოვლენები – ხანძრის შედეგად წარმოქმნილი ჭექა-ქუხილი გამოიწვია, კვამლმა კი სტრატოსფერომდე მიაღწია.

„სტრატოსფეროდან კვამლს ათასობით მილზე გავრცელება შეუძლია, რაც ატმოსფერულ პირობებზე გლობალურ ზეგავლენას მოახდენს,“- აცხადებს ნასა.

ავსტრალიაში მძვინვარე ასობით ტყის ხანძარს 28 ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, განადგურებლია 2000-ზე მეტი სახლი. ექსპერტები აცხადებენ, რომ უპრეცედენტო მასშტაბის ხანძრები კლიმატური ცვლილებების შედეგადაა გამოწვეული.

წყარო :bbc 

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

მექსიკაში, ყველაზე აქტიური ვულკანი პოპოკაპეტელი ამოიფრქვა. ფერფლის სვეტის სიმაღლე სამ კილომეტრს გაუტოლდა. ინფორმაციას მექსიკის სამოქალაქო თავდაცვის სამსახური ავრცელებს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

„ბიბისი“ 2019 წელს კოსმოსში გადაღებულ საუკეთესო ფოტოებს აქვეყნებს. ჩამონათვალში მოხვდნენ : იუპიტერის ღრუბლები, „თოვლის კაცი“, ვარსკვლავისებრი ფეიერვერკი, სელფი მარსზე, მთვარის ბნელი მხარე და გალაქტიკური „მეტოქე“.

1. იუპიტერის ღრუბლები

ნასა-ს კოსმოსურმა ხომალდმა “ჯუნომ“ იუპიტერის ღრუბლებისგან განსაცვიფრებელ სურათებს გამოაგზავნა მას შემდეგ, რაც ის 2016 წელს გიგანტურ პლანეტაზე ორბიტაზე ჩავიდა. გამოსახულება შედგება ოთხი სურათიდან,  რომელიც კოსმოსურმა ხომალდმა 29 მაისს გადაიღო.

  2. თოვლის კაცი

ნასა-მ კოსმოსური ხომალდი „ნიუ ჰორიზონსი“ კუიპერის სარტყელში გაგზავნა, რომელიც იუპიტერის ორბიტის გასწვრივაა გადაჭიმული. სარტყელზე უამრავი  ყინულის ობიექტია, რომლებიც ჩვენი მზის სისტემის დასაბამის შესახებ ინფორმაციას გვაწვდის.

მეცნიერებმა ერთ-ერთი ობიექტის – MU 69-ის ფოტო გადაიღეს, რომელიც 2014 წელს აღმოაჩინეს (მოგვიანებით მას ულტიმა ტულე უწოდეს, ამჟამად კი აროკოტად მოიხსენებენ). აღმოჩნდა, რომ MU 69-ი არის ბინარული, ყინულის ორი ბურთისგან შემდგარი 39 კილომეტრი სიგრძის ობიექტი. მოწითალო ფერს კი მის ზედაპირზე ორგანული ნაერთი tholin-ის არსებობა განაპირობებს.

3. ვარსკვლავისებრი ფეიერვერკი

ეტა კარინა (Eta Carinae) არის ვარსკვლავთა სისტემა, რომელიც დედამიწიდან 7,500 სინათლის წლით დაშორებით მდებარეობს. ის შედგება სუმ მცირე ორი ვარსკვლავისგან, რომლებიც ჩვენს მზეზე დაახლოებით ხუთ მილიონჯერ მერ ენერგიას გამოყოფენ.

ამ ვარსკვლავისებრი ფეიერვერკის ფოტო წელს გავრცელდა და ოს ჰაბლის კოსმოსური ტელესკოპის Wide Field-ის კამერამ გადაიღო.

4. სელფი მარსზე

ნასა-ს „კურიოზიტი“ პლანეტა მარსზე კრატერ გეილს 2012 წლიდან სწავლობს. რობოტმა წელს „სელფი“ გადაიღო, როცა შარპის მთის (Mount Sharp) კალთები აღმოაჩინა.

5.მთვარის შორი მხარე

მიმდინარე წლის 3 იანვარს ჩინურმა კოსმოსურმა ხომალდმა Chang’e-4-მა მთვარის შორეულ მხარეზე დაჯდომა განახორციელა. რამდენიმე დღეში რობოტ როვერმა და მისმა ლენდერმა მთვარის შორეულ მხარეზე ერთმანეთს ფოტოები გადაუღეს.

6. გალაქტიკური კონკურენტი  

ფოტოზე, რომელიც „ჰაბლის“ ტელესკოპმა გადაიღო, აღბეჭდილია გალაქტიკა სახელად NGC 772, რომელიც დედამიწიდან 130 მილიონი სინათლის წლითაა დაშორებული. NGC 772-ს ბევრი საერთო აქვს ჩვენს გალაქტიკასთან – „ირმის ნახტომთან.“  მაგალითად, ორივე მათგანს პატარა თანამგზავრი გაალქტიკები ჰყავთ, რომლებიც მშობლიურ გალაქტიკასთან ახლოს ორბიტაზე მოძრაობენ.

თუმცა, მათ შორის მნიშვნელოვანი განსხვავებაცაა. მაგალითად, NGC 772 არ აქვს  ცენტრში მბრუნავი ბარის სტრუქტურა, რომელიც ვარსკვლავებისა და გაზისაგან შედგება.

წყარო : BBC
მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”