ისტორია

ჟინვალის წყალსაცავში წყლის დონის კლებასთან ერთად XII საუკუნის ეკლესია და რამდენიმე
სოფლის ნაკვალევი ჩნდება, რომელიც ახლა წყალქვეშა სოფელი გამხდარა. ტაძრის ნანგრევები და
საფლავის ქვები მხოლოდ რამდენიმე თვის განმავლობაში ამოყოფს თავს.
ისტორიული სამოსახლო უკვე წლებია რაც წყლით არის დაფარული. წყლის ზემოთ აქ მხოლოდ ერთი
ნაგებობის დანახვა შეგვიძლია და ისიც რამდენიმე თვით, სახელად ჯვარიპატიოსანი.
ჟინვალის წყალსაცავის აშენების შემდეგ მოსახლეობის ნაწილი სხვადასხვა სოფელში გადასახლდა,
კერძოდ, არანისსა და ბიჩნიგაურთკარს შორის, ხოლონაწილი კი – სოფელ ჩინთის მახლობლად.
მიცვალებულთა გადასვენება სრულად ვერ მოხერხდა, სწორედ ამიტომ ჟინვალის წყალსაცავში
წყლის დონის კლების შემდეგ საფლავის ქვების დანახვა არ გაგიკვირდეთ.
წყალსაცავის მშენებლობა 1974 წელს დაიწყო და სოფლებიც დატბორვის ზონაში მოექცა.
ექსპლუატაციაში გაეშვა 1985 წელს და მისი დანიშნულება თბილისისა და მცხეთის სასმელი წყლით
მომარაგებაა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ვინ იყო და რით დაიმსახურა ქართველმა ექიმმა მენდელეევის გვერდით დაკრძალვა? 1913 წლის 27
ოქტომბერს პირველად გადარჩა გულში ტყვიით დაჭრილი ადამიანი, რომელიც ქართველმა
კარდიოქირურგმა იუსტინე ჯანელიძემ გადაარჩინა. ის იყო პირველი ადამიანი, რომელმაც ოპერაცია
მუშა გულზე წარმატებით გააკეთა, 50-მდე სამედიცინო მანიპულაცია დაამკვიდრა, სტალინის
ქალიშვილს რთულად გამოსაცნობი დიაგნოზი დაუსვა და გადაარჩინა.
იუსტინე ჯანელიძემ დააარსა ლენინგრადის სასწრაფო დახმარების ინსტიტუტი, რომელიც დღეს მის
სახელს ატარებს. აღსანიშნავია, რომ სანქტ-პეტერბურგის სამედიცინო ინსტიტუტში დღესაც გაიცემა
მისი სახელობის ორი სტიპენდია.
რკინის ფარდის ჩამოშვების მიუხედავად, ქართველი ექიმი აირჩიეს საფრანგეთის ქირურგთა
საზოგადოების საპატიო და ევროპის ქირურგთა საერთაშორისო ასოციაციის ნამდვილ წევრად, რაც
კიდევ ერთხელ მეტყველებს ამ ადამიანის ღვაწლზე მსოფლიო კარდიოქირურგიის ისტორიაში.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

უკვე დიდი ხანია ცნობილია, რომ ალკოჰოლური სასმელები მნიშვნელოვან სოციალურ-კულტურულ ფუნქციას ასრულებდა ძველ საზოგადოებაში, მათ შორის რიტუალურ დღესასწაულებზე. ახალი კვლევის თანახმად, 9000 წლის წინ ჩინეთში ლუდის დალევის ტრადიცია დასტურდება, რომელიც სავარაუდოდ გარდაცვლილთა რიტუალის ნაწილი იყო.

აღნიშნული დასკვნები უძველესი ქოთნების ანალიზს ემყარება, რომელიც ქიაოტუუს სამარხში აღმოაჩინეს. უძველესი ქოთნები ადამიანის ხელით შექმნილი თხრილის პლატფორმაზე იპოვეს. მეცნიერებმა, გარდა კერამიკული ჭურჭლისა, სამარხში ორი ადამიანის ჩონჩხსაც მიაკვლიეს. ზოგიერთი ჭურჭელი თეთრად იყო შეღებილი, ნაწილი კი – აბსტრაქტული დიზაინით მორთული. კვლევის თანახმად, ეს არტეფაქტები სავარაუდოდ მსოფლიოში ყველაზე ადრეული მოხატული ჭურჭელია.

მკვლევართა ჯგუფმა ქიაოტუში აღმოჩენილი სხვადასხვა სახის ჭურჭელს ჩაუტარა ანალიზები. იმის დასადასტურებლად, რომ ჭურჭელი ალკოჰოლის დასალევად იყო გამოყენებული, მეცნიერებმა მიკროფოსილების ნაშთები, სახამებელი, ფიტოლიტი და ქოთნებს შიგნით არსებული სოკოები შეისწავლეს. შედეგად, ჭურჭელში სწორედ ის ნაწილაკები აღმოჩნდა, რომლებიც ლუდის დუღილის ნარჩენებს შეესაბამება და ბუნებრივად არ გვხვდება ნიადაგში ან სხვა არტეფაქტებში.

“ქიატოუს ქოთნების ნაშთების ანალიზი ადასტურებს, რომ კერამიკული ჭურჭელი ლუდის შესანახად გამოიყენებოდა. რა თქმა უნდა, ეს უძველესი ლუდი ზუსტად ისეთი არ იქნებოდა, როგორიც დღეს გვაქვს, მაგრამ ძირითადი მახასიათებლები მაინც საერთოა” – ამბობს კვლევის თანაავტორი ჯიაჯინგ ვანგი.

ამასთან, ქოთნის ნამსხვრევებში ბრინჯის ქერქისა და სხვა მცენარეების ფიტოლიტები იქნა აღმოჩენილი. ისინი, შესაძლოა, ლუდს დაემატოს, როგორც დუღილისთვის საჭირო ერთ-ერთი საშუალება. თანაც 9000 წლის წინ ბრინჯის ათვისების კულტურა საწყის ეტაპზე იყო და საკმაოდ დიდ შრომასთან ასოცირდებოდა. აქედან გამომდინარე, ქიაოტუში ლუდი რიტუალურად მნიშვნელოვანი სასმელი იყო.

გარდა ამისა, ქოთნების ნაშთების ანალიზმა ობის კვალიც დაადასტურა, რომელიც ასევე ლუდის წარმოების პროცესში მონაწილეობდა. თანაც, ქოთნებში ნაპოვნი ფორმა ძალიან წააგავდა ყალიბს, რომელიც აღმოსავლეთ აზიაში საკესა და სხვა ფერმენტირებული ბრინჯის სასმელების დასამზადებლად გამოიყენებოდა.

“ჩვენ არ ვიცით, როგორ შექმნეს ადამიანებმა ეს ყალიბები 9000 წლის წინ, რადგან დუღილი შეიძლება, ბუნებრივად მოხდეს. მიუხედავად იმისა, რომ ძველმა ხალხმა ბიოქიმია არ იცოდა, რომელიც მარცვლეულთანაა დაკავშირებული, ისინი აშკარად აკვირდებოდნენ დუღილის პროცესს და ცდების შედეგად საბოლოო სახემდე მივიდნენ” – აღნიშნავს ვანგი.

იმის გათვალისწინებით, რომ აღნიშნული ჭურჭელი სამარხების მახლობლადაა ნაპოვნი, ლუდის კულტურა გარდაცვლილთა რიტუალს უკავშირდებოდა. ასევე, მკვლევრების ვარაუდის თანახმად, სარიტუალო სმა სოციალურ ურთიერთობებსა და თანამშრომლობას უკავშირდებოდა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

მუზეუმის მკვლევართა გუნდმა ახალი აღმოჩენა გააკეთა. დმანისის მუნიციპალიტეტში,  სოფელ ქვემო ოროზმანთან, ნაპოვნია საქართველოში აფრიკის კონტინენტის ფარგლებს გარეთ ჰომინიდების გავრცელების ახალი კერა, რომელიც დათარიღებულია 1.77-1.84 მილიონი წლით.

განამარხებულ ცხოველთა ნაშთებთან ერთად აღმოაჩინეს არტეფაქტები – ქვის იარაღები, ანატკეცი და ა.შ. ექსპედიციის ხელმძღვანელი გიორგი ბიძინაშვილი განმარტავს, რომ ძეგლი თარიღით დმანისის ძველი აღმოჩენის თარიღს ემთხვევა და იარაღებიც თითქმის იდენტურია.

აფრიკის შემდეგ ჰომინიდების ყველაზე ძველი ნაშთები სწორედ დმანისშია აღმოჩენილი, ოროზმანის აღმოჩენა კი ნამდვილად დიდ ინტერესს გამოიწვეს ქართველ და უცხოელ სპეციალისტებში, რადგან ოროზმანი ძალიან ბევრ საინტერესო ინფორმაციას შეიცავს და მტკიცდება, რომ დმანისის ტერიტორია და სამხრეთ კავკასია მასიურად იყო ათვისებული აფრიკიდან ევრაზიაში მიგრირებული უძველესი ჰომინიდების მიერ.

მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ვინ არიან ადამიანები, რომლებიც უძველეს ქაღალდს, რომელთან ეგვიპტელი ფარაონები იყენებდნენ, დღესაც ამზადებენ? ეგვიპტის ერთ სოფელში ცხოვრობენ ადამიანები, რომლებიც ისევ ამზადებენ უძველეს პაპირუსის ქაღალდს ძველი ეგვიპტიდან.

5 000 წლის წინ ფარაონებმა არ იცოდნენ თანამედროვე ფურცლის დამზადების ტექნოლოგია, მათ კი სჭირდებოდათ რაღაც, რაზე დაწერასაც შეძლებდნენ, ამიტომ მათ დაიწყეს პაპირუსის მცენარის გამოყენება.

როგორც კი იაფი თანამედროვე ფურცლის გამოყენება დავიწყეთ, პაპირუსი უსარგებლო გახდა, მაგრამ ეგვიპტის ამ პატარა სოფელში ტრადიცია გრძელდება. ხოლო რაც შეეხება პაპირუსის ქაღალდის დამზადების ტექნიკას, პირველ რიგში იჭრება პაპირუსი თანაბარ ზომებად, რასაც შემდეგ ასველებენ რამდენიმე დღის განმავლობაში, შემდეგ თითოეულ ზოლს ხელით ალაგებენ ვერტიკალურად და ჰორიზონტალურად, წურავენ და აშრობენ დღეების განმავლობაში იმისათვის, რომ პაპირუსის ქაღალდი მიიღონ.

სოფელში ამბობენ, რომ სიტყვა ,,paper” მომდინარეობს სიტყვა ,,papyrus”-დან. თანამედროვე ფუცლები კი დღეს გაცილებით იაფია და ადამიანები, რომლებიც პაპირუსის ქაღალდს ყიდულობენ არტისტები ან ტურისტები არიან, რომლებიც ეგვიპტეს სტუმრობენ.

მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

იცოდით, რომ დღეს იტალიაში ოფიციალური მეფე არსებობს? თუმცა, აქ რაღაც არაორდინალურს ნამდვილად აქვს ადგილი. მეფეს არ აქვს გვირგვინი, სასახლე, არც ოქრო და არც მოსამსახურეები ჰყავს, როგორც ჩვეულებრივ. ის არ ატარებს დროს ლამაზ სასახლეში, მხოლოდ მის ბაღსა და რესტორანში. ასევე მსოფლიოს ნებისმიერი წერტილიდან შეუძლია ტურისტს მასთან სტუმრობა.
ტონინო ბერტოლეონი(Tonino Bertoleoni) როგორც აღმოჩნდა არის ყველაზე პატარა სამეფოს მფლობელი. ერთ დღეს ტონინოს დიდმა ბაბუამ, ჯუზეპე ბერტოლეონმა თავის მეგობარს, სარდინიის მეფეს ხუმრობით ჰკითხა, შეეძლო თუ არა მისი გამეფება. მისდა გასაკვირად სარდინიის მეფემ მიიღო შემოთავაზება და ჯუზეპე მაშინდელი დაუსახლებელი სარდინიის ჩრდილო -აღმოსავლეთ კუნძულის მეფეც გახდა, სახელად ტოვოლარას სამეფო. ასე იქცა ჯუზეპე ბერტოლეონის ოჯახის ყველა შთამომავალი სამეფო ოჯახის წევრად.
აღსანიშნავია, რომ მან ასევე მიიღო ოფიციალური აღიარება ინგლისის დედოფლისგან.

მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

“ფორბს ესპანეთი“ შვიდ შთამბეჭდავ მიმართულებას ასახელებს, რომლის მონახულებაც „კოვიდ-19“-ის პირობებშიც შესაძლებელია. პოპულარული გამოცემა მკითხველს ირლანდიის, ნამიბიის, ბოლივიის პარალელურად, საქართველოში ვარძიის მონახულებას ურჩევს.

„ეს მისტიკური XII საუკუნის ადგილი, ჯავახეთში, ასპინძის რაიონში, ზღვის დონიდან 1300 მეტრზე მდებარეობს. მსოფლიოში ერთ -ერთი ულამაზესი გამოქვაბული ქალაქი, სადაც შესაძლებელია ღრმა ჩაძირვა კლდოვან მთაში საიდუმლო გადასასვლელებით. 300-მდე დარბაზი შემორჩა საუკუნეებს, ასევე სარწყავი მილები, რომლებიც დღემდე ფუნქციონირებენ, 15 ეკლესია მოჩუქურთმებული ქვაში და 28 მარანი მათი თიხის ქოთნებით. გარდა ამისა, მისი გალერეებისშესწავლისას შესაძლებელია მეფე გიორგისა და მისი ქალიშვილის თამარის პორტრეტის პოვნა, რომელიც დაკავშირებულია ვარძიის მონასტრის ისტორიასთან“, – აღნიშნულია სტატიაში.

„ფორბსის“ ესპანური გამოცემა მკითხველს ვარძიაში მოსახვედრად საქართველოში არსებულ კოვიდშეზღუდვებს აცნობს და წერს, რომ საჭიროა სრული ვაქცინაციის საბუთი და უარყოფითი პისიარტესტი.

სტატიაში აღნიშნულია, რომ 2021 წლის იანვრიდან მარტამდე, მსოფლიოში გასული წლის პირველ კვარტალთან შედარებით 180 მილიონით ნაკლები საერთაშორისო ტურისტული მოგზაურობა განხორციელდა. ტურიზმის მსოფლიო ორგანიზაციის (UNWTO) ეს მონაცემები ადასტურებს „კოვიდ-19“-ის შედეგს, რამაც 2020 წელი მსოფლიოს ინდუსტრიისათვის ყველაზე უარესი წელი გახადა – საერთაშორისო ტურისტთა რაოდენობა 73%-ით შემცირდა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

გაერთიანებული სამეფოს კულტურულმა ღირსშესანიშნაობამ, როგორიცაა სტოუნჰენჯი, შესაძლოა დაკარგოს მსოფლიო მემკვიდრეობის სტატუსი. UNESCO-ს წარმომადგენელთა უკმაყოფილება გამოიწვია სტოუნჰენჯის მიმდებარედ 3.2 კილომეტრი სიგრძის მქონე საავტომობილო გვირაბის გაყვანის პროექტის დამტკიცებამ. ისინი მიიჩნევენ, რომ შემოვლითი გზა კულტურულ ძეგლს მნიშვნელოვანი საშიშროების წინაშე დააყენებს. რის გამოც შესაძლოა, სტოუნჰენჯი “საფრთხის ქვეშ მყოფთა” სიაში შეიტანონ, ხოლო შემდეგ დაკარგოს მსოფლიო მემკვიდრეობის სტატუსი.
კულტურულ ღირსშესანიშნაობას სტატუსი მინიჭებული აქვს 1986 წლიდან. უნდა აღინიშნოს, რომ საპორტო ქალაქი ლივერპული უკვე ამოიღეს მსოფლიო მემკვიდრეობის სიიდან, რისი მიზეზიც სანაპიროზე ვიქტორიანული ეპოქის ნავსადგურების მახლობლად ახალი შენობების, ასევე საფეხბურთო სტადიონის მშენებლობა გახდა. უკანასკნელ 50 წელში ეს პირველი მსგავსი შემთხვევა იყო.
გვირაბის მშენებლობა 2023 წელს უნდა დაიწყოს და გაგრძელდეს შემდეგი 5 წლის განმავლობაში, ხოლო ბიუჯეტი შეადგენს 1.7 მილიარდ გირვანქა სტერლინგს. შემოვლითი გზის მშენებლობამ უნდა გადაჭრას უილტშირის საგრაფოს ტერიტორიაზე საცობებისა და გადატვირთული გზების პრობლემა.

წყარო:theguardian.com
მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

საქართველოს, ავსტრიის, ბრიტანეთის, დანიის, ირლანდიისა და ისრაელის სამეცნიერო ინსტიტუციების მიერ ჩატარებული ერთობლივი კვლევების შედეგად წამყვან სამეცნიერო ჟურნალში Current Biology გამოქვეყნდა სტატია „სედიმენტიდან მიღებული 25,000 წლის წინანდელი დნმ-ი, ადამიანის, მგლისა და ბიზონის გენომის სეკვენირებული შკალა“ (Genome-scale sequencing and analysis of human, wolf, and bison DNA from 25,000-year-old sediment).

სტატიაში აღწერილია საწურბლიას მღვიმეში 25 ათასი წლის წინანდელი ადამიანისა და ძუძუმწოვრების ბირთვული და მიტოქონდრიალური დნმ-ი, რომელიც გაიშიფრა shotgun მეთოდით.

კვლევა ეყრდნობა 2012-2017 წლებში საქართველოს ეროვნული მუზეუმის, წყალტუბოს ქვის ხანის შემსწავლელი საერთაშორისო, ინტერდისციპლინური ექსპედიციის მიერ მოპოვებული მასალის ანალიზების შედეგებს. მეცნიერების ინტერნაციონალურმა ჯგუფმა გამოიყენა ინოვაციური მეთოდი და შეძლო სეკვენირების შედეგად გამოეყო გარემოს დნმ-ით მდიდარი მასალა.

Current Biology-ში გამოქვეყნებულ სტატიაში აღწერილია მღვიმის ნიადაგიდან (აქამდე კვლევები ანთროპოგენურ ან ფაუნისტურ მასალაზე ტარდებოდა) მიღებული დნმ-ის გაშიფვრის შედეგად მიღებული შედეგები, რომელიც აღწერს სამი ძუძუმწოვრის პოპულაციის ისტორიას.

ამ ახალმა მეთოდმა დაამტკიცა, რომ ძვლოვანი მასალის/ჩონჩხის არ არსებობის შემთხვევაშიც კი შესაძლებელია გარემოს გენომის მიღება. ანალიზით დამტკიცდა, რომ SAT29 ნიმუში წარმოადგენს ადამიანის იმ გამქრალ გენს, რომელმაც დიდი როლი შეასრულა დღევანდელი დასავლეთ ევროპის მოსახლეობის გენეტიკაში. შედეგების გადასამოწმებლად მეცნიერებმა შეადარეს ძუძუანას მღვიმეში აღმოჩენილი ადამიანის ძვლოვან მასალას და დაასკვნეს, რომ ამ ორ ინდივიდს ერთნაირი გენეტიკური მახასიათებელი აქვს. აღნიშნული კვლევით კიდევ ერთხელ დამტკიცდა რომ, ევრაზიის კონტინენტზე, უკანასკნელი გამყინვარების შემდგომ პერიოდში, ძირითადი მოსახლეობა სამხრეთ კავკასიის გენის მატარებელია.

კვლევამ გამოავლინა სავარაუდოდ გადაშენებული კავკასიური მგლისა და ძაღლის მემკვიდრეობითი ხაზი, ასევე ევროპული ბიზონის გენი, რომლის მემკვიდრეა თანამედროვე სახეობა. მიღებული შედეგები ახალ მონაცემებს იძლევა გვიან პლეისტოცენის (ზედაპალეოლითური) ძუძუმწოვართა სამი სახეობის გენეტიკის ისტორიაში და აღწერს ნიადაგში დნმ-ის სეკვენირების ‘shotgun’ მეთოდის გამოყენების შედეგებს, რომელიც იძლევა ჩვენი წინაპრის შესახებ უფრო ფართო ინფორმაციას და მის ფილოგენეტიკური კავშირების დადგენის შესაძლებლობას.

სამხრეთ კავკასიამ, რომელიც კაცობრიობის კულტურათა გზაჯვარედინადაა მიჩნეული, კიდევ ერთხელ დაადასტურა თავისი გეოგრაფიული, კულტურული და ისტორიული გავლენა ძველი მსოფლიოს ისტორიაში.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ლეონარდო და ვინჩის ოჯახის დმნ-ის შესწავლის შედეგად გამოვლინდა მხატვრის 14 ცოცხალი შთამომავალი, 1-დან 85 წლამდე ასაკის. ისინი ცხოვრობენ ტოსკანაში, იტალიის ცენტრალურ რეგიონში, სადაც დაიბადა რენესანსის გენიოსი.
ისტორიული წყაროების კვლევით გამოვლინდა 21 თაობა, მათ შორის დიდი-დიდი ბაბუა – მიშელ და ვინჩიც გამოავლინეს, რომელიც 1331 წელს დაიბადა და პირველი იყო, ვინც ამ გვარს ატარებდა.
ცნობილია, რომ ლეონარდო და ვინჩის შესახებ არ არსებობს არანაირი მტკიცებულება, რომ ის ოდესმე ქორწინებაში იყო ან შვილი ჰყავდა. სწორედ ის ფაქტი არის მნიშვნელოვანი, რომ და ვინჩის მამას, პიეროს ლეონარდოს გარდა 22 შვილი ჰყავდა. Y – ქრომოსომის საშუალებით კი, რომელიც შთამომავალს მამისგან გადაეცემა, მკვლევრებს საშუალება ეძლევათ აღმოაჩინონ ინდივიდების წინაპრები. ამიტომ მეცნიერები იმედოვნებენ, რომ Y ქრომოსომა და ვინჩის დიდი ოჯახის ხარჯზე გავრცელდა.
21 თაობისა და ხუთი ოჯახის ტოტის გაანალიზების შემდეგ აღმოჩენილ შთამომავლებზე, რომლებიც ამჟამად სხვადასხვა პროფესიით არიან დაკავებულნი, დნმ-ის ტესტირება უახლოეს მომავალში დაიწყება. მიზანი გენიოსის დნმ-ის შესახებ ინფორმაციის მოპოვებაა.

მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”