ისტორია

– „დაიჩოქე, პატიება გვთხოვე და შეაგინე ქართველებს!“
– „არასოდეს, სანამ ცოცხალი ვარ!“ – ეს არის საქართველოს ეროვნული გმირის, გურამ გაბესკირიას ცნობილი სიტყვები, რომელიც სეპარატისტებს უთხრა.
გურამ გაბესკირია 1947 წელს სოხუმში დაიბადა. სახელი სპორტით გაითქვა. წლების განმავლობაში დაკავებული იყო პროფესიული ფეხბურთით. 1972 წლიდან რესპუბლიკური დონის, მოგვიანებით კი საერთაშორისო დონის მსაჯიც გახლდათ. 1990 წელს აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის პარლამენტის არჩევნებში იღებდა მონაწილეობას. 1992 წელს სოხუმის მერი გახდა. 1993 წელს გაწევრიანდა აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ლეგიტიმურ მინისტრთა საბჭოსა და თავდაცვის საბჭოში.
1993 წლის 27 სექტემბერს, სოხუმის დაცემის დღეს, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ლეგიტიმური მთავრობის წარმომადგენლებთან ერთად, გურამ გაბესკირიამ უარი თქვა ქალაქის დატოვებაზე, რომელიც ალყაში იყო მოქცეული. რის შემდეგაც ტყვედ ჩავარდნილი მთავრობის ყველა წევრი სეპარატისტებმა დახვრიტეს, მათ შორის, გაბესკირიაც.
2017 წელს, პრეზიდენტმა გიორგი მარგველაშვილმა გურამ გაბესკირია დააჯილდოვა საქართველოს უმაღლესი ჯილდოთი – საქართველოს ეროვნული გმირის წოდებითა და ორდენით. ამავე წელს მოხერხდა მისი ნეშტის იდენტიფიცირება და სამხედრო პატივით დაკრძალეს დიღმის ძმათა სასაფლაოზე.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

ნიკო ნიკოლაძე გახლავთ ადამიანი, რომლის ტვინი, სხვა ქართველი გენიოსების ტვინთან ერთად, მუზეუმში ინახება. ქართველი პუბლიცისტი, კრიტიკოსი, პოლიტიკური და საზოგადო მოღვაწე დაიბადა 1843 წლის 27 სექტემბერს, ქალაქ ქუთაისში. რადგანაც ქვეყანაში უნივერსიტეტი ჯერ კიდევ არ არსებობდა, ნიკომ გადაწყვიტა ქუთაისის გიმნაზიის დამთავრების შემდეგ სწავლა პეტერბურგში, სამართლის მეცნიერებათა ფაკულტეტზე გაეგრძელებინა, მოგვიანებით კი პარიზში, სორბონის უნივერსიტეტში. სწავლა ამით არ დაუსრულებია და განათლება ჟენევისა და ციურიხის უნივერსიტეტებშიც მიიღო.
ნიკო კარგად ფლობდა ფრანგულს, რუსულს, ინგლისურს, იტალიურსა და გერმანულს. საქართველოში კი 1969 წელს დაბრუნდა. მიხვდა, რომ პირველ რიგში, განათლების რეფორმების გატარება იყო საჭირო. მისეულ განათლების რეფორმაში ნიკომ ქალებიც მოიაზრა. 1972 წელს ორი და, ორი დეიდაშვილი და ოლღა გურამიშვილი, რომელიც შემდეგ მისი მეუღლე გახდა, ბიჭურად ჩაცმულები გემით შვეიცარიაში სასწავლებლად გააპარა. გასაკვირი არაა, რომ ნიკოს ქმედებას თავადაზნაურობის მხრიდან უარყოფითი რეაქციები მოჰყვა, რადგან იმ პერიოდში მიუღებელი იყო ქალს სწავლა საზღვარგარეთ, უმაღლეს სასწავლებელში გაეგრძელებინა.
ნიკო სრულად იაზრებდა პრესის როლს საზოგადოების განვითარების საქმეში. სხვებთან ერთად გამოსცემდა გაზეთ „დროებას“, ხოლო 1871 წლიდან სათავეში ჩაუდგა ჟურნალ „კრებულს“. 1878 წელს ჟურნალი “ობზორი” დააარსა, სადაც კრიტიკის ქარცეცხლში ატარებდა მაშინდელ ქალაქის ხელმძღვანელობას. ცენზურასთან დამარცხების გამო, იგი სტავროპოლში გადაასახლეს და 5 წელიც მიუსაჯეს. უქმად არც სტავროპოლში ყოფილა, ბაქოდან ბათუმამდე ნავთობის ტრანსპორტირების საქმეზეც იმუშავა. მისი დიდი მცდელობით, ნავთობის ბაქოდან ბათუმამდე ტრანსპორტირება არა მილებით, არამედ სარკინიგზო გზის საშუალებით განხორციელდა.
სამშობლოში დაბრუნების შემდეგაც მთავარი პრიორიტეტი ისევ ქვეყნის განვითარება იყო. ქალაქის საბჭოში ყოფნის პერიოდში, თბილისში წყალმომარაგების სისტემა მთლიანად შეცვალა. 1883 წლამდე ქალაქში არ არსებობდა საზოგადოებრივი ტრანსპორტი, იყო მხოლოდ ფაეტონები და ომნიბუსები. ნიკოლაძის ახალი პროექტით, თბილისში გაჩნდა ცხენის ტრამვაი, ეგრეთწოდებულმა “კონკამ” კი 1910 წლამდე იარსება. დედაქალაქში კანალიზაციის გამართული სისტემა მოეწყო, რომელიც დააფინანსა საკრებულომ და ფრანგმა ინჟინერმა განახორციელა. მისი ინიციატივით აშენდა ვერის ხიდი, დღევანდელი გალაკტიონის ხიდი და თბილისის ორი ნაწილი ერთმანეთს დაუკავშირდა. 1885 წელს, როდესაც ფოთის მერის არჩევნებში აბსოლუტური უმრავლესობით აირჩიეს, მან სანაპირო ზოლს ბეტონის ჯებირები შემოავლო და ქალაქი წყალდიდობებისგან იხსნა. მანვე აღადგინა პორტი, რომლითაც საქართველო ევროპას კიდევ უფრო დაუკავშირდა და ეს ეკონომიკასაც საგრძნობლად დაეტყო. მისი მერობის წლებშივე აშენდა ელექტროსადგური, რომელიც პორტსა და ქალაქს ელექტროენერგიით ამარაგებდა. გახსნა ქალებისა და ვაჟების გიმნაზია. ნიკო ნიკოლაძეს ეკუთვნის საქართველოს დამოუკიდებლობის აქტის ტექსტი, რომელსაც 1918 წლის 26 მაისს მოაწერა ხელი და საქართველო დამოუკიდებელ რესპუბლიკად გამოცხადდა.
ნიკო ნიკოლაძე გარდაიცვალა 1928 წელს, 85 წლის ასაკში. სპეციალური განკარგულებით გადაწყდა, რომ მისი ტვინი სამედიცინო უნივერსიტეტის მუზეუმში შეენახათ. იგი უდავოდ მნიშვნელოვანი პერსონა იყო საქართველოს ისტორიაში, რომლის ნოვატორულ, საუკუნის წინ განხორციელებულ პროექტებს დღესაც დიდი სარგებელი მოაქვს ქვეყნისთვის.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

1942 წელს სოფელი ილემიდან, თაბუკაშვილების ოჯახიდან ერთ-ერთი ვაჟი, 19 წლის სევერიანი მეორე მსოფლიო ომში წასულა. ომის დასრულების შემდეგ სოფელში ცნობა მოვიდა, რომ სევერიანი უგზო-უკვლოდ დაიკარგა. ომის მეგობარს, რომელიც ომს გადარჩენილა, ოჯახისთვის უცნობებია, რომ სევერიანი მისი ხელით მიაბარა მიწას.
თუმცა, ისტორია აქ არ დასრულებულა. არავინ იცოდა, რომ ამ ისტორიის მიღმა თავის გადარჩენისთვის ხანგრძლივი ბრძოლა იყო და იმედი იმისა, რომ ერთ დღეს სამშობლოში დაბრუნებას შეძლებდა.
სევერიან თაბუკაშვილი პარაშუტისტი იყო. სამხედრო ოპერაციაზე იგი უკრაინაში გაგზავნეს. წითელი არმია ცდილობდა მდინარე დნეპრზე გადასვლას. გერმანელებმა მალევე შენიშნეს, რომ პარაშუტით დესანტი ეშვებოდა. მიწას ცოტამ მიაღწია, თუმცა, ტყვედ ჩავარდნენ, რასაც საკონცენტრაციო ბანაკი მოჰყვა. ოცამდე ოპერაცია, მძიმედ დაჭრა და დუმილი წარმომავლობის შესახებ. სიცოცხლე ამან შეუნარჩუნა და როდესაც ომი დამთავრდა, ბანაკი როგორც თავისუფალმა კაცმა ისე დატოვა. დასახლდა ვისბადენში, სადაც გაიცნო მომავალი მეუღლე და რომელთან ერთადაც 70 წელი გაატარა. მათ სამი შვილი შეეძინათ, რომელთაც წარმომავლობის შესახებ არაფერი იცოდნენ. მამა იქამდე არაფერს ლაპარაკობდა, მიხომ მხოლოდ 30 წლის ასაკში გაიგო, რომ ქართული ფესვები ჰქონდა. მამა ჰყვებოდა როგორი იყო ცხოვრება საქართველოში, აღწერდა სოფელ ილემს, როგორ იწურებოდა ღვინო ყველა ოჯახში, ამ ისტორიის მოყოლას წლები დასჭირდა.
როდესაც გაიგეს, რომ ქართული ფესვები ჰქონდათ, 1986 წელი იყო, ისევ საბჭოთა კავშირი. გრძელი გზა გაიარეს, სოფელი ილემი იპოვეს და თანასოფლელებს ამცნეს, რომ სევერიანი ცოცხალი იყო. მოძებნეს წინაპრები, თაბუკაშვილები და საბოლოოდ სევერიანის ძმას მიაკვლიეს. მიხომ უთხრა ფრონტიდან მამას მიერ გამოგზავნილი ფოტოს შესახებ, რომელზეც ეწერა -” დავბრუნდები სამშობლოში მაშინ, როდესაც სტალინი წავა”. მიუხედავად იმისა, რომ სევერიანმა ვეღარ შეძლო სამშობლოში ჩამოსვლა, უფროსმა დამ მოინახულა იგი გერმანიაში. მას ესმოდა დის ქართულად საუბარი, თუმცა, ვერაფერს პასუხობდა, მხოლოდ ტიროდა. 40 წელი არ ჰქონდა ქართული სიტყვა ნათქვამი. შეხვედრიდან 2 კვირა სევერიანს არ ეძინა, თითქოს მეხსიერებაში ღრმად დალექილ ენას იხსენებდა. 2 კვირის შემდეგ კი გამართული ქართულით ალაპარაკდა, მას შემდეგ აღარც გაჩერებულა.
სამწუხაროდ, სევერიანმა სამშობლოში დაბრუნების ოცნება ვერ აიხდინა, თუმცა, მიხომ გადაწყვიტა, რომ საქართველო მისი სახლია და დაბრუნდა კიდეც. “მე ქართველი ვარ და ვგრძნობ რომ სახლში ვარ”, – ამბობს მიხო.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

დღეს 9 მაისია – ფაშიზმზე გამარჯვების დღე. მეორე მსოფლიო ომის დასრულებიდან 77 წელი გავიდა.

მეორე მსოფლიო ომში საქართველოდან 700 000 ადამიანი წავიდა, აქედან ნახევარი, უკან არ დაბრუნებულა. 1945 წლის 8 მაისს გერმანიის მიერ კაპიტულაციის გამოცხადების შემდეგ მეორე მსოფლიო ომი დასრულდა, 9 მაისი კი ფაშიზმზე გამარჯვების დღედ გამოცხადდა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

ამ ცივსისხლიანმა დიქტატორებმა მილიონობით ადამიანი სიცოცხლეს გამოასალმეს. წარმოდგენილი ინფოგრაფიკა გვიჩვენებს, თუ რამდენი ადამიანი იმსხვერპლეს სხვადასხვა დროს დიქტატორებმა.

რეიტინგში პირველი ადგილი მაო ძედუნს ერგო, მეორე – იოსებ სტალინს, მესამე – ადოლფ ჰიტლერს.

მაო ძედუნი (ჩინეთი, 1943-1976) – 78 მილიონი

იოსებ სტალინი (საბჭოთა კავშირი, 1922-1953) – 23 მილიონი

ადოლფ ჰიტლერი (გერმანია, 1934-1945) – 17 მილიონი

ლეოპოლდ II (ბელგია, 1865-1909) – 15 მილიონი

ტოძიო ჰიდეკი (იაპონია, 1941-1944) – 5 მილიონი

ისმაილ ენვერ ფაშა (თურქეთი, 1913-1919) – 2.5 მილიონი

პოლ პოტი (კამბოჯა, 1963-1981) – 1.7 მილიონი

კიმ ირ სენი (ჩრდილოეთ კორეა, 1948-1994) – 1.6 მილიონი

მენგისთუ ჰაილე მარიამი (ეთიოპია, 1974-1991) – 1.5 მილიონი

იაკუბუ გოვონი (ნიგერია, 1966-1975) – 1.1 მილიონი

მომზადებულია cloudfront.net-ის მიხედვით.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

2004 წელს, მეცნიერული სამყარო ინდონეზიის კუნძულ ფლორესზე ჰომინინის პატარა სახეობის ნამარხების აღმოჩენამ შეძრა. სახელწოდებით Homo Floresiensis პლეისტოცენის ეპოქაში არსებობდა და მას თანამედროვე ადამიანების წინაპრად თვლიან. თუმცა იგი ავსტრალოპითეკებსა და შიმპანზეებსაც ძალიან ჰგავს. ამას მეცნიერი პიტერ ბრაუნი, უცხოპლანეტელების აღმოჩენის ტოლფასადაც კი თვლის.

გრიგორი ფორტმა კონკრეტული მსგავსებების ახსნის გზების ძიების შედეგად წიგნი „მაიმუნსა და ადამიანს შორის“ დაწერა, სადაც ყურადღება გამახვილებულია არა ნამარხებზე, არამედ ადგილობრივ ადამიანთა პოპულაციაზე, სახელად „ლიო“. აქვე გაიგებთ, თუ რას ამბობენ ადამიანები ქმნილებებზე, რომლებიც ასე ძალიან ჰგვანან მათ. დასკვნის სახით კი წიგნში ნათქვამია, რომ Homo Floresiensis, შესაძლოა, დღემდე ცოცხალი იყოს, ან უახლეს წარსულში ყოფილიყო…

იმასაც ამბობდნენ, რომ „ლიო“ ევოლუციის თეორიაში პირველ ადგილზე ადამიანს აყენებს და დარვინის თეორიას პირიქით გვაჩვენებს. თუმცა ყველა შემთხვევაში ჰომოსაპიენსს უნიკალური თვისებები ცხოველებისგან განასხვავებდა. „ლიოს“ მაიმუნის მსგავსი თუ ნახევრად ადამიანის გარეგნობა ანომალიურ ქმნილებადაც აქცევს. მეცნიერებისთვის H. floresiensis კი ანალოგიურად პრობლემურია. ეს იმიტომ ხდება, რომ ეს სახეობა ძალიან გვიან ჩნდება გეოლოგიურ ჩანაწერებში და როგორც ამბობენ, მას თანამედროვე ადამიანების გამოჩენის შემდეგაც უნდა ეარსება.

საინტერესოა ისიც, რომ მეცნიერები ჰომინინის ევოლუციას ცალმხრივად აკვირდებოდნენ  და ამ სახეობის ჰომოსაპიენსში გადასვლაზე საუბრობდნენ, მათ შორის იმაზეც, რომ ეს სახეობა დედამიწაზე სულ ცოტა ხნის წინ დადიოდა. გამოდის, H. floresiensis-მა, შესაძლოა, ადგილი ადამიანთა ევოლუციის საფეხურებზე დაიკავოს. თუმცა ამასთან ერთად, ფიქრობენ, რომ მათი ზოგიერთი მახასიათებელი თანამედროვე მაიმუნების მეცნიერულად აღმოუჩენელ სახეობებზე ან პოპულაციაზე მიგვითითებს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

77 წლის შემდეგ სიმართლე გაირკვა. გამოძიებამ დაადგინა პირი, რომელმაც მეორე მსოფლიო ომის დროს ანა ფრანკისა და მისი ოჯახის ადგილმდებარეობა გასცა. სავარაუდოდ, ეს პიროვნება იყო არნოლდ ვან დენ ბერგი.
BBC ავრცელებს ინფორმაციას, რომ საგამოძიებო ჯგუფმა გაარკვია სავარაუდო ვინაობა ადამიანის, რომელსაც საკუთარი ოჯახის გადასარჩენად ფრანკების ოჯახის ადგილმდებარეობის გაცემა მოუწია. ვან დე ბერგი ამსტერდამში მცხოვრები ებრაელი და ამსტერდამის ებრაული საბჭოს წევრი გახლდათ. მიუხედავად იმისა, რომ საბჭო 1943 წელს დაიშალა და წევრები საკონცენტრაციო ბანაკებში გაგზავნეს, ვან დე ბერგი გაუგზავნიათ ამსტერდამში, სადაც ჩვეულებრივ ცხოვრებას განაგრძობდა. რის გამოც გაჩნდა ეჭვი, რომ ინფორმაციას ნაცისტები სწორედ მისგან იღებდნენ. ერთ-ერთი ნიდერლანდური გამოცემის, “Volkskrant” თქმით, ვან დენ ბერგი 1950 წელს გარდაიცვალა.

მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სინამდვილეში 1989 წლის 9 აპრილის ღამეს 22 ადამიანი გარდაიცვალა, რადგან ხარაგაულელი, 24 წლის გოგონა, ელისო ჭიპაშვილი ექვსი თვის ფეხმძიმედ იყო.

თითქმის ყოველდღე დადიოდა მიტინგებზე რუსთაველის გამზირზე. რამდენჯერმე მის ძმას უნახავს და უთქვამს – წადი სახლში თავს მიხედეო, მაგრამ იქ ასეთი ამბები ხდებოდა სახლში რა გააჩერებდაო – იხსენებს ვახტანგ ჭიპაშვილი.

მთელი ბაშვობა სოფელ ბაზალეთში გაატარა ელისომ, ძალიან ცელქი და ვერცხლსწყალივით მოუსვენარი გოგო ყოფილა. იმ საბედისწერო ღამეს ვიღაც ბავშვისთვის დაურტყამთ სალდათებს და სწორედ იმ ბავშვს გადაფარებია ელისო, მერე მისკენ მობრუნებულა სალდათი და გოგონას ხმამაღლა შეუძახნია – „რა შვრები მე ფეხმძიმეთ ვარო“, მაგრამ კიდევ უფრო გამეტებით დაურტყამს ურჯულოს.

რესპუბლიკურ საავადმყოფოში სანიტრად მუშაობდა თურმე, სხვა სამსახურებსაც ითავსებდა, დაღლას ვერ შეატყობდითო. მძიმე ტრაგედია ვერ გადაიტანა მისმა დედამ და ელისოს დაკრძალვამდე გარდაიცვალა.

სოფელ ბაზალეთში, დღეს, ელისო ჭიპაშვილის სახლის მიმდებარე ტერიტორიაზე მისი სახელობის ცაცხვების ხეივანი გაშენდა.

გმირის სახელს ატარებს ასევე, ხარაგაულში ერთ-ერთი ქუჩა.
ელისომ არაჩვეულებრივი თავგანწირვისა და გმირობის მაგალითი მისცა თანამედროოვეებს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

ეკა ბეჟანიშვილი 1989 წლის 9 აპრილის ტრაგიკული მოვლენების ყველაზე პატარა მსხვერპლი აღმოჩნდა.

„ადამიანი ისე როგორ უნდა მოკვდეს, რომ საკუთარი კვალი არ დატოვოს“ – ეს ფრაზა ეკა ბეჟანიშვილის დღიურიდანაა. ფრაზა, რომელიც გოგონას წინასწარმეტყველებად ექცა და თავისი სახელი და გვარი მთელ საქართველოს სამუდამოდ დაამახსოვრა.

ტიბაანელი 16 წლის, გოგონა კომაროვის სკოლის მე-10 კლასის მოსწავლე იყო, როდესაც საქართველოს დამოუკიდებლობის მოთხოვნით დაწყებულ მიტინგებზე კლასელებთან ერთად დაიწყო სიარული და მშობლებლსაც ეუბნებოდა, რომ იცოდეთ რა მუხტია, იქიდან წამოსვლა აღარ მოგინდებათო.

როგორც დედამისი, ლალი ყანჩაველი იხსენებს, ეკა სახლში ყოველთვის დროულად ბრუნდებოდა. 8 აპრილს მამამ მასწავლებელთან დატოვა, იქიდან ეკა აქციაზე წავიდა. საღამოს 8 საათი რომ გახდა და სახლში არ დაბრუნდა, მშობლებმა მისი ძებნა დაიწყეს, მივიდნენ სკოლაში, პარლამენტის წინ, დადიოდნენ და მომიტინგეებს ეკითხებოდნენ ეკას შესახებ.

ამასობაში ალყაში აღმოჩნდნენ და არეულობაც დაიწყო. ეკას დედა ამბობს, რომ ამ მომენტიდან აღარაფერი ახსოვს. მეხსიერება სრულად მხოლოდ 6 თვის შემდეგ აღუდგა, საკუთარი შვილის დაკრძალვას არ დასწრებია.

ლალი ყანჩაველმა მოგვიანებით გაიგო, 9 აპრილის მოვლენების მომსწრე ერთ პოლიციელს უთქვამს, ქერა ქალს დააკლეს შავგვრემანი, ხუჭუჭა გოგოო, ეს იყო ეკა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

9 აპრილის ტრაგედია ერთ-ერთი ისეთი თარიღია საქართველოს ისტორიიდან, რომელიც არასდროს არ უნდა დაავიწყდეს ქართველ ხალხს, არც ერთ თაობას. იმ დღემ ბევრი ტკივილი, ბევრი საფიქრალი და დიდი გმირობის მაგალითი დაუტოვა შთამომავლობას. 
ამ გმირების სახელები და გვარები ბევრს დღემდე ახსოვს: აზა ადამია, ნათია ბაშალეიშვილი, ეკა ბეჟანიშვილი, ნატო გიორგაძე, თამუნა დოლიძე, თინა ენუქიძე, ნინო თოიძე, ზაირა კიკვიძე, მანანა ლოლაძე, თამარ მამულიშვილი, ვენერა მეტრეველი, მამუკა ნოზაძე, ნანა სამარგულიანი, შალვა ქვასროლიაშვილი, მარინა ჭყონია-სამარგულიანი, ელისო ჭიპაშვილი, თამარ ჭოველიძე, ნოდარ ჯანგირაშვილი, მზია ჯინჭარაძე, მანანა მელქაძე, გია ქარსელაძე…

დაღუპულთა შორის იყო სამი პატარა გოგონა და ერთი ფეხმძიმე. ამ ერთი შეხედვით სუსტმა და დაუცველმა ადამიანებმა არაჩვეულებრივი თავგანწირვისა და გმირობის მაგალითი მისცეს თანამედროვეებს…

ეკა ბეჟანიშვილი
16 წლისა, კომაროვის სკოლის X კლასის მოსწავლე.
– წინა დღეებში მითხრა: – ბებო, ფოთოლცვენა მესიზმრა, და მე ამ ფოთლების წვიმაში დავდიოდი, ეს რაღას ნიშნავსო?
– არ ვიცი-მეთქი, – ვეუბნებოდი… ვაითუ, ესეც სიკვდილს ნიშნავდა…
ბებია – ქ. ბეჟანიშვილი.

ნათია ბაშალეიშვილი
16 წლისა. 51-ე საშუალო სკოლის მოსწავლე.
სკოლაში მასწავლებელს თემა მიუცია დასაწერად სათაურით: „ვის მივულოცავდი სახელსა და დიდებას?“ – მერაბ კოსტავასა და ზვიად გამსახურდიასო, – დაუწერია.
დედა – მ. ბაშალეიშვილი.

თამუნა ჭოველიძე
16 წლისა, 51-ე საშუალო სკოლის მოსწავლე.
აპრილში, ისევე როგორც ნოემბერში,

თამუნას არ გაუცდენია მიტინგის არც ერთი დღე. სულ მოშიმშილეებთან იყო – მიჰქონდა წყალი და თბილი ტანსაცმელი…
დედა – ლია ჭოველიძე.

ელისო ჭიპაშვილი
25 წლისა, თბილისიდან. რესპუბლიკური საავადმყოფოს სანიტარი, 6 თვის ორსული
საოცრად მორწმუნე გოგონა იყო ელისო, ვაჟკაცური ბუნების.
ერთმა კაცმა ჩამომიტანა ამბავი ფასანაურში: იმ ღამით ვიღაც ბავშვისთვის დაურტყამთ სალდათებს და იმ ბავშვს გადაფარებია ელისო. ახლა ელისოს რომ მოუტრიალდა სალდათი, შეუძახნია: – რას შვრები, მე ფეხმძიმედ ვარო! იმას კიდევ უფრო გამეტებით დაურტყამს: – „ეშჩო ლუჩშეო!“

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”