საბუნებისმეტყველო მეცნიერებები

470 მილიონი წლის  გიგანტური ასტეროიდის შეჯახებამ დედამიწაზე გამყინვარება გამოიწვია, – ამის შესახებ ჩიკაგოს უნივერსიტეტის მეცნიერები ახლახანს ჩატარებულ კვლევაზე დაყრდნობით აცხადებენ.

93-მილის სიგანის ასტეროიდი მარსსა და იუპიტერს შორის დაიშალა და მისი მტვერი დედამიწისკენ გაიფანტა, მზის შუქს გადაეფარა და ჩვენს პლანეტაზე გლობალური სიცივე გამოიწვია.

მტვერი დედამიწას 2 მილიონი წლის განმავლობაში ეცემოდა, რაც საკმარისი დრო იყო იმისთვის, რომ დედამიწაზე არსებული სხვადასხვა სახეობა ახალ კლიმატთან ადაპტირებულიყო.

Science Advances-ში გამოქვეყნებული ინფორმაციის თანახმად, აღნიშნულ კვლევამდე გამყინვარების ხანის გამომწვევი მიზეზი უცნობი იყო.

ასტეროიდებისა და კომეტებისგან მომავალი კოსმოსური მტვერი ნორმალური მოვლენაა. დედამიწაზე მის მიღმა არსებული კოსმოსიდან ყოველწლიურად 40,000 ტონა მასალა ხვდება, თუმცა აღნიშნული ასტეროიდის დაშლის შედეგად ამ მტვრის რაოდენობა ბევრად გაიზარდა და 2 მილიონი წლის განმავლობაში დედამიწის კლიმატის ცვლილებებზე უდიდესი ზეგავლენა მოახდინა.

მეცნიერებმა დედამიწის დანალექების შესახებ არსებულ ჩანაწერებში ჩვენი პლანეტის მიღმა არსებული მატერია, მეტეორიტები და მიკრომეტეორიტები შეისწავლეს. მათ დედამიწის მიღმა არსებული მატერიის ამოღება კლდეზე მჟავის ზემოქმედებით განახორციელეს და ისეთი ელემენტებს დაუწყეს ძებნა, რომლებიც დედამიწის კლდეებზე იშვიათია.

მაგალითად ჰელიუმის ატომს, ჩვეულებრივ 2 პროტონი, 2 ნეიტრონი და 2 ელექტრონი აქვს, კოსმოსიდან გამოსროლილ ჰელიუმის ატომებს კი ნეიტრონი არ აქვთ. ამ ჰელიუმის იზოტოპებსა  და ასტეროიდებში იშვიათი მეტალის არსებობა ადასტურებს, რომ მტვერი კოსმოსიდან მოდის.

კვლევის ავტორები აცხადებენ, რომ აღნიშნული კლომატის ცვლილება ძალიან განსხვავებულია კლიმატის იმ  ცვლილებისგან, რომელმაც 65 მილიონი წლის წინ დინოზავრების გადაშენება გამოიწვია.

წყარო : www.independent.co.uk

მასალა მოამზადა :თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

ანტარქტიდას 315 მილიარდი ტონის სიმძიმის აისბერგი მოსწყდა. აისბერგის ფართობი 1 582 კვადრატული კილომეტრია. ეს არის ყველაზე დიდი აისბერგი, რომელიც ყინულოვან კონტინენტს ბოლო 50 წლის განმავლობაში მოწყვეტია.

აისბერგს D28 უწოდეს. სახელწოდება აშშ-ის ყინულის ნაციონალური ცენტრის მიერ დამკვიდრებუი კლასიფიკაციის სისტემის მიხედვით შეირჩა, რომელიც ანტარქტიდას ოთხკუთხედებად ჰყოფს.

აისბერგის მოწყვეტის პროცესი ევროკავშირის სატელიტურმა სისტემამ – Sentinel-1-მა- დააფიქსირა.

D28 ბერლინის ფართობზე ორჯერ დიდი ზომისაა. მეცნიერებს მიაჩნიათ, რომ მისი მოწყვეტა კლიმატის ცვლილებების გამო არ მომხდარა.

აისბერგის მასშტაბური მოწყვეტა ბოლოს 1960-იან წლებში დაფიქსირდა, როდესაც „ნასასა“ და სხვა ექსპერტების შეფასებით, ყინულის შელფს დაახლოებით 9,800 კვადრატული კოლომეტრის სიდიდის აისბერგი მოსწყდა.

წყარო : www.bbc.com

მასალა მოამზადა :თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

“მნიშვნელოვანი სიახლე განხორციელდება შემდეგ წლებში და სახელმწიფო გადავა ჰოსპიტალური სექტორის აქტიური მართვის ფაზაში, რაც მოკლე ვადაში თანაბარ კონკურენტულუნარიანს გახდის სახელმწიფოს დაქვემდებარებაში მყოფ დაწესებულებებს, ეს კი თავის მხრივ წარმოადგენს მომსახურების ხარისხისა და სახელმწიფო ხარჯების მიზნობრივ და მეტად გარანტირებულ ხარჯვას”- ამის შესახებ ჯანდაცვის მინისტრმა გასული თვის დასაწყისში პარლამენტში მთავრობის ახალი შემადგენლობის მოსმენის დროს განაცხადა.

იქიდან გამომდინარე, რომ ტიკარაძე მედიასთან აქტიურობით დიდად არ გამოირჩევა და მეტი დეტალის გარკვევა დაანონსებულ ცვლილებებთან დაკავშირებით ვერ შევძელით,  ჯანდაცვის კომიტეტის ხელმძღვანელს, აკაკი ზოიძეს მივამართეთ და ვკითხეთ, იგულისხმა თუ არა მინისტრმა მათ შორის კერძო კლინიკების მართვაში სახელმწიფოს მონაწილეობა.

როგორც ზოიძე განმარტავს, საუბარია სახელმწიფო კლინიკების კონკურენტუნარიანობის გაზრდაზე კერძო კლინიკებთან მიმართებაში. იქნება თუ არა ეს კერძო და სახელმწიფო პარტნიორობის ფარგლებში, ამაზე მუშაობა უკვე დაწყებულია. კიდევ ერთი საკითხია საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამაში იმ კლინიკების მონაწილეობა, რომელთა მომსახურების ხარისხი საკმაოდ დაბალია.

„ძალიან მომრავლდა ასეთი კლინიკები, რაც არ იმოქმედებს კარგად ჩვენი მოქალაქეების ჯიბეზე, იმიტომ რომ კლინიკა პაციენტს ყოველთვის პულობს, თუმცა რამდენად სჭირდება პაციენტს ის მომსახურება მეორე თემაა.
საუბარია, რომ სახელმწიფო გადავა აქტიურ შესყიდვაზე, სტრატეგიულ შესყიდვაზე. ეს ნიშნავს, რომ ყველასთან არ იქნება ხელშეკრულება დადებული. იქნება მხოლოდ იმ დაწესებულებებთან, რომლებიც შესაბამის ხარისხს, გარანტიებს და შესაბამისი მოცულობის სამუშაოებს შეასრულებენ, რომელიც გარანტია იქნება, რომ ინფრასტრუქტურა, პერსონალი, პროცესები ხარისხის არის ადექვატური ამ დაწესბეულების.

როცა სახელმწიფო ყიდულობს ამ მომსახურებას, ეს მომსახურება უნდა იყოს ხარისხიანი. ეს გაკეთდება, ეს არის სტრატეგიული შესყიდვის არსი. შესაბამისად ტარიფები და ფასები დარეგულირდება ისე, რომ ის, რასაც ხარჯავს სახელმწიფო, იმის სანაცვლოდ მიიღოს გაცილებით მაღალი შედეგები“-აცხადებს აკაკი ზოიძე.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

იაპონურ სამედიცინო კოლეჯში შექმნეს ხელოვნური სისხლი, რომელიც ნებისმიერი პაციენტის სისხლთან თავსებადია. გამოგონება შეიძლება ძალიან სასარგებლო იყოს შემთხვევებში, როცა სისხლის დონორის პოვნა ვერ ხერხდება. სამედიცინო ჟურნალ Transfusion-ში გამოქვეყნებული კვლევის თანახმად, ამ ტიპის ხელოვნური სისხლით შესაძლებელი იქნება ისეთი პაციენტების პირველადი და სწრაფი დახმარება, რომელთა სისხლის ჯგუფი, დახმარების საჭიროების მომენტისთვის, დადგენილი არ არის.

ხელოვნური სისხლი შეიცავს თრომბოციტებსა და ერითროციტებს და მისი უსაფრთხოდ შენახვა შესაძლებელია ოთახის ტემპერატურაზე, ერთ წელზე მეტი ხნის განმავლობაში. ხელოვნური სისხლის თრომბოციტები, ისევე, როგორც ნამდვილ სისხლში, უზრუნველყოფენ სისხლის შედედებასა და გათხელებას, ერითროციტები კი უზრუნველყოფენ ორგანიზმში ჟანგბადის მიწოდებას. ამ ეტაპზე, ხელოვნური სისხლი კურდღლებზე გამოსცადეს და მან ეფექტურად იმუშავა.

„რთული იქნებოდა საკმარისი რაოდენობის ხელოვნური სისხლის წარმოება და მისი მიწოდება სხვადასხვა ქვეყანაში. უფრო ვფიქრობთ, რომ ხელოვნური სისხლის გამოყენება შეგვიძლია ისეთი ადამიანების შემთხვევაში, რომლებსაც მისი გამოყენების გარეშე ვერ გადავარჩენთ“, – ამბობს მანაბუ კინოშიტა, იაპონიის National Defense Medical College-ის ასოცირებული პროფესორი.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

NASA-მ შავი ხვრელის მიერ ვარსკვლავის შთანთქმის პროცესი გადაიღო. აღნიშნული გალაქტიკა (2MASX J07001137-6602251) და შესაბამისად, შავი ხვრელი დედამიწიდან 375 მილიონი სინათლის წელიწადითაა დაშორებული. euronews-ის თქმით, მოვლენა კოსმოსური სააგენტოს თანამგზავრმა – TESS, 2019 წლის 21 იანვარს გადაიღო. კადრებში ასახულია მზის მსგავს ვარსკვლავზე შავი ხვრელის გრავიტაციული ველის გავლენა, საბოლოოდ კი, ვარსკვლავის შთანთქმა. მოვლენა, რომლის ასახვა და დაკვირვებაც მეცნიერებმა შეძლეს ძალიან იშვიათია 100 000 წელში ერთხელ ხდება. შავი ხვრელის მიერ ვარსკვლავის შთანთქვის მოვლენას ASASSN-19bt უწოდეს. მას TESS თავიდან ბოლომდე აკვირდებოდა, მოვლენისკენ იყო მიმართული თანამგზავრის ოთხივე კამერა.

აღსანიშნავია, რომ მოვლენის მიმდინარეობისას, გალაქტიკაში ტემპერატურა 50%-ით დაეცა (დაახლოებით, 40 000-დან 20 000 ცელსიუსი გახდა). ჩვეულებრივ, შავი ხვრელები ყველაზე დიდი გალაქტიკების ცენტრებშია. მსგავს მოვლენაზე დაკვირვების შედეგად, მეცნიერები უფრო მეტი ინფორმაციის მიღებას შეძლებენ იმის შესახებ, თუ როგორ „მოქმედებს“ შავი ხვრელი. მოვლენის გადაღების პროცესის შესახებ, დეტალურად, NASA-ს მიერ გავრცელებული ვიდეოდან შეგიძლიათ გაიგოთ.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი  – ,,დოქტრინა”

აშშ-ში უიშვიათესი შემთხვევა გამოვლინდა, როცა ფეხმძიმე ქალი ხელახლა დაფეხმძიმდა. სხვადასხვა დროს ჩასახულ ტყუპებს ოთხი მშობელი ჰყავდათ.

სუროგატი დედა ჯესიკა ალენი, რომელიც მუცლით ჩინელი წყვილის შვილს ატარებდა, საკუთარი პარტნიორიდან დაორსულდა.

სანამ სუროგატი დედა გახდებოდა, ალენი უკვე ორი ბიჭის დედა იყო.  ის ჩინელ წყვილს სუროგატობაზე 30,000 აშშ დოლარის სანაცვლოდ დასთანხმდა.

ორსულობა შეუფერხებლად მიმდინარეობდა. ექვსი კვირის ვადაზე,  გეგმიური ულტრაბგერითი კვლევის დროს ექიმმა შენიშნა, რომ ალენი მუცლით ორ ნაყოფს ატარებდა. ,,ემბრიონის გაყოფის შანსი ძალიან მცირეა, მაგრამ თავდაპირველად ვფიქრობდი, რომ ეს მოხდა,“ – იხსენებს იგი.

თავდაპირველად ყველა ფიქრობდა, რომ ემბრიონის გაყოფის შედეგად ქალი იდენტურ ტყუპებს გააჩენდა. არავინ ფიქრობდა, რომ საქმე უაშვიათეს შემთხვევასთან  – სუპერფეტაციასთან ჰქონდათ.

სუპერფეტაცია – ეს არის მეორე კვერცხუჯრედის განაყოფიერება ორსულობის დაწყებიდან რამდენიმე ხანში. ამის შედეგად, საშვილოსნოში ვითარდება სხვადასხვა ასაკის ორი ნაყოფი.

სუპერფეტაცია, რომელიც ადამიანებში უიშვიათეს ფენომენად ითვლება, ცხოველებსა და მღრენელებში უფრო ხშირად გვხვდება.

აღსანიშნავია, რომ ეს შემთხვევა კიდევ უფრო იშვიათია, ვინაიდან სუროგაციის გამო ბავშვების მშობლები გენეტიკურად განსხვავებული ორი წყვილია.

წყარო: http://www.sciencealert.com

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

აშშ–ის კოსმოსური სააგენტოს – ,,ნასას“ კოსმოსური ხომალდი ორიონის 100-ზე მეტ ნაწილს 3Dპრინტერებით  დაამზადებენ. ამისათვის მეცნიერები იმ ტექნოლოგიას გამოიყენებენ, რომელიც, ექსპერტთა შეფასებით, ადამიანის მარსზე გასაგზავნად მთავარი ერთ–ერთი მთავარი ელემენტი გახდება.

აშშ-ის თავდაცვის კონტრაქტორმა ,,Lockheed Martin-მა“, 3Dბეჭდვის სპეციალისტმა Stratasys-მა და საინჟინრო ფირმა ,,PADT-მა” შექმნეს ნაწილები ახალი მასალების გამოყენებით, რომლებსაც შეუძლიათ ღრმა კოსმოსური მისიების ექსტრემალურ ტემპერატურასა და ქიმიურ დასხივებას გაუმკლავდნენ.

3Dბეჭდვა ანუ დანამატის წარმოება, მრავალი წლის მანძილზე პროტოტიპების დამზადების მიზნით გამოიყენება, თუმცა ის სულ უფრო მეტად გამოიყენება მასშტაბური წარმოებისთვის.

ტექნოლოგია ხელს შეუწყობს პლასტმასის მსუბუქი წონის ნაწილებს უფრო სწრაფად და იაფად დამზადებას, ვიდრე ტრადიციული მეთოდებით ხდება, რომლებიც საჭიროებენ მნიშვნელოვანი ინვესტიციების განხორციელებას აღჭურვილობაში.

Stratasys-ის პარტნიორი Lockheed Martin-ი აცხადებს, რომ 3Dბეჭდვა ორიონის პროექტს უფრო ეკონომიურს გახდის.

ორიონი ნასას პროგრამის ნაწილია. ნასას განცხადებით, ახალი კოსმოსური ხომალდი ასტრონავტებს კოსმოსში 2021 წლის შემდეგ წაიყვანს.

წყარო: Reuters

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

პირველად ისტორიაში, ამერიკელმა და ბრიტანელმა მეცნიერებმა ლაბორატორიაში საკვერცხის ქსოვილში ადამიანის კვერცხუჯრედები შექმნეს. პორცესი ადრეული ეტაპიდან სრულ სიმწიფემდე წარმატებით განხორციელდა.

კვლევის შედეგები სამეცნიერო ჟურნალ Molecular Human Reproduction-ში გამოქვეყნდა. მეცნიერები აცხადებენ, რომ კვლევამ შესაძლოა ხელი შეუწყოს რეგენერაციული მედიკამენტების მკურნალობის თერაპიებისა და უნაყოფობის მკურნალობის ახალი მეთოდის განვითარებას.

ედინბურგის კვლევით ჰოსპიტალებსა და ნიუ-იორკის ადამიანის რეპროდუქციის ცენტრში განხორციელებული სამუშაო უპრეცედენტოა, ვინაიდან წარმოადგენს პირველ შემთხვევას სამეცნიერო ისტორიაში, როდესაც ადამიანის კვერცხუჯრედების შექმნა და განვითარება, ადრეული ეტაპიდან სიმწიფის ჩათვლით, ადამიანის ორგანიზმის გარეთ მოხდა.  იგივე აქამდე მხოლოდ თაგვებზე ხორციელდებოდა.

კვლევაში არაპირდაპირ  ჩართული ექსპერტები შედეგებს დადებითად აფასებენ, თუმც აცხადებენ, რომ მიღებული კვერცხუჯრედის სპერმით უსაფრთხოდ განაყოფიერების, ემბრიონისა და ჯანმრთელი ბავშვის მეღებამდე ჯერ კიდევ უამრავი სამუშაოა ჩასატარებელი.

დენენ გრიფინი, ბრიტანეთში კენტის უნივერსიტეტის გენეტიკის პროფესორი აცხადებს, რომ ის, რაც  ამერიკელმა და ბრიტანელმა მეცნიერებმა ლაბოორატორიაში განახორციელეს, ,,შთამბეჭდავი ტექნიკური მიღწევაა”.

მისივე განმარტებით, თუკი წარმატება და უსაფრთხოების ხარისხი გაუმჯობესდება, შეიძლება ითქვას, რომ მომავალში დიდ დახმარებას გაუწევს კიბოთი დაავადებულ პაციენტებს, რომლებსაც ქიმიოთერაპიის მკურნალობის პროცესში ნაყოფიერების შენარჩუნება სურთ, ასევე გააუმჯობესებს უნაყოფობის მკურნალობის მეთოდს და გააღრმავებს ადამიანის ცხოვრების ადრეული ეტაპების ბიოლოგიის შესახებ მეცნიერულ ცოდნას. 

წყარო: Reuters

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძე

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

მეცნიერებმა შექმნეს მედიკამენტი, რომელიც მზის შუქის იმიტაციას წარმოადგენს და კანის ტონს მავნე UVრადიაციის გარეშე ქმნის.

მეცნიერებმა ცდები კანის ნიმუშებსა და თაგვებზე ჩაატარეს, რომლის დროსაც კანში პიგმენტური მელანინის ყავისფერი ფორმა წარმოიქმნა.

მტკიცებულების თანახმად, მედიკამენტი ჟღალთმიანებზეც მოქმედებს, რომლებიც, როგორც წესი, მზეზე იწვებიან.

მასაჩუსეტსის გენერალური საავადმყოფოს მეცნიერთა გუნდი იმედოვნებს, რომ მათი აღმოჩენა კანის კიბოს თავიდან ასაცილებლად და დაბერების წინააღმდეგ საუკეთესო საშუალება გახდება.

ყველასთვის ცნობილია, რომ ულტრაიისფერი სინათლე კანს აზიანებს. ის ბლოკავს ქიმიური რეაქციების ჯაჭვს, რომელიც საბოლოოდ მუქ მელანინს – სხეულის ბუნებრივ მზისგან დამცავი კრემს – წარმოქმნის.

მედიკამენტს კანს აზელენ, რათა მელანინის წარმოქმნის პროცესი დაზიანების გარეშე განხორციელდეს. „მას გარუჯვის ძლიერი ეფექტი აქვს,“ – განაცხადა ერთ-ერთმა მკვლევარმა – დოქტორმა დევიდ ფიშერმა.  “მიკროსკოპის ქვეშ ეს ნამდვილი მელანინია, ის ნამდვილად წარმოქმნის პიგმენტს UV-ის გარეშე,“ – დასძინა მან.

მეცნიერთა გუნდი აცხადებს, რომ მათი მიზანი არა კოსმეტიკური საშუალების შექმნა, არამედ კანის კიბოსა და  ულტრაიისფერი რადიაციისგან დაცვაა.

ტესტებმა, რომელიც ჟურნალ ,,Cell Reports-შია” აღწერილი, აჩვენა, რომ მედიკამენტის მიერ წარმოქმნილი მელანინი ულტრაიისფერ სხივებს ბლოკავს.

საბოლოოდ, მეცნიერებს სურთ, თავიანთი მედიკამენტი მზის კრემს შეურიონ, რათა მზის რადიაციისგან მაქსიმალური დაცვა უზრუნველყონ.

თუმცა, ბაზარზე გამოსვლამდე, მედიკამენტმა კიდევ არაერთი ტესტი უნდა გაიაროს, რათა მეცნიერები მის უსაფრთხოებაში დარწმუნდნენ.

წყარო: http://www.bbc.com

მასალა მოამზადა: თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”