ადამიანის ევოლუციის ისტორია ბევრად კომპლექსური და არაპირდაპირი პროცესია, ვიდრე ბევრს ჰგონია. მისი მონაწილეები უცნაური, გამორჩეული არსებები იყვნენ — შეიძლება ეწინააღმდეგებოდნენ კიდეც ჩვენს წარმოდგენებს ჩვენი წინაპრების განვითარების თაობაზე. ამ პრეისტორიულ არსებებს შორის არის ერთი ინდივიდი, რომელიც დაახლოებით 300 000 წლის წინ ჩინეთში ცხოვრობდა. ის არცერთ ცნობილ სახეობას არ მიეკუთვნება.
ინდივიდს მაბა 1 ჰქვია. მისი ნამარხი ფერმერებმა 1958 წელს აღმოაჩინეს კუანგტუნგის პროვინციაში. მისგან თავის ქალის ნაწილი და სახის რამდენიმე ძვალი შემორჩა, ამის გამო კი იდენტიფიცირება საკმაოდ გართულდა. თავდაპირველად ვარაუდობდნენ, რომ იგი ნეანდერტალელების ნათესავი შეიძლებოდა ყოფილიყო და ზოგჯერ მას “ჩინელ ნეანდერტალელსაც” უწოდებდნენ.
მაბა 1-ის უკეთ შესასწავლად ახალი კვლევის ავტორებმა თავის ქალის შიდა სტრუქტურები დეტალურად გააანალიზეს. კომპიუტერულმა ტომოგრაფიამ აჩვენა, რომ მასში არაერთი არქაული ჰომინიდის მახასიათებელია გაერთიანებული, რის გამოც მაბა 1-ს ვერცერთ მათგანს ვერ მივაკუთვნებთ.
ფოტო: IFLScience
მაგალითად, ავტორები აღნიშნავენ, რომ თავის ქალის საერთო ფორმით იგი უფრო ჰომო ერექტუსს ჰგავს, ვიდრე უფრო გვიან სახეობებს — ნეანდერტალელსა და ჰომო საპიენსს. მეორე მხრივ, შუბლის წილი მეტისმეტად მოკლეა იმისათვის, რომ იგი ჰომო ერექტუსად ჩავთვალოთ.
“მაბა 1 ადრე სახის არეში მსგავსების გამო “ჩინელ ნეანდერტალელად” ითვლებოდა. მიუხედავად ამისა, ამ კვლევამ თავის შიდა სტრუქტურებში ისეთი მახასიათებლები ვერ აღმოაჩინა, რომლებიც მხოლოდ ნეანდერტალელებს ეკუთვნით”, — წერენ ავტორები.
ერთი ფილოგენეზური კვლევა მიუთითებს, რომ მაბა 1 შესაძლოა, დენისოველების შთამომავალი ყოფილიყო. მეორე მხრივ, კომპიუტერულმა ტომოგრაფიამ აჩვენა, რომ ამ ინდივიდის ტვინი ბევრად პატარა იყო, ვიდრე დენისოველისთვის იქნებოდა მოსალოდნელი.
“ამ ყველაფრის გათვალისწინებით, მაბა 1 ამჟამად ჰომინინთა არცერთ ცნობილ ჯგუფს არ მიეკუთვნება”, — ასკვნიან მკვლევრები.
შესაძლოა, უცნაურად ჟღერდეს, მაგრამ სინამდვილეში სრულიად ბუნებრივია, რომ ამ პერიოდის ჰომინიდები არსებულ კატეგორიებს ვერ ერგებიან. ამ პერიოდს ხშირად “არეულ შუა საუკუნესაც” უწოდებენ. შუა პლეისტოცენის ეპოქაში მრავლად იყვნენ უცნაური არსებები, რომელთა შორისაც ზღვარი არეული იყო.
მსგავსი “შუალედური” არსების ნიმუშები აფრიკასა და ევრაზიაშიც აღმოაჩინეს. მათ შორის, ჰომო საპიენსის მაგვარი ინდივიდი მაროკოდან და ტანზანიიდან, ასევე ნახევრად ჰომო ჰაიდელბერგენზისი ზამბიიდან. ისინი იმავე დროს ცხოვრობდნენ, როდესაც მაბა 1. საინტერესოა ისიც, რომ მაბა 1 ამ აფრიკულ ნიმუშებს უფრო ჰგავს, ვიდრე ნეანდერტალელებს — მიუხედავად იმისა, რომ გეოგრაფიულად მათგან საკმაოდ დაშორებულია.
ამ ყველაფრის გათვალისწინებით, მაბა 1 შეგვიძლია, ადამიანის სახეობათა წარმოშობის ქაოსური ბუნების მაგალითად მივიჩნიოთ. საბოლოოდ, მკვლევრები ვარაუდობენ, რომ მაბა 1-სთვის საუკეთესო აღწერა შეიძლება უბრალოდ “არა ერექტუსი” იყოს.
კვლევა გამოცემაში American Journal of Biological Anthropology გამოქვეყნდა.