close

კვლევები

არქეოლოგიაკვლევებიმსოფლიოსოფლის მეურნეობა

არქეოლოგებმა 10,900 წლის კარტოფილი აღმოაჩინეს

1.83K views on

არქეოლოგებმა აშშ-ის შტატ იუტაში კარტოფილის გრანულები აღმოაჩინეს, რომელიც ექსპერტების განცხადებით, შესაძლოა 10,900 წლის იყოს.

უფრო სწორად, ეს არის მცენარე Solanum jamesii-ის სახამებლის გრანულები, რომლისგანაც პატარა ველური კარტოფილი წარმოიქმნება. მათ შესაძლოა დიდი დახმარება გაუწიონ მეცნიერებს გვალვისა და დაავადების  მიმართ უფრო მდგრადი კარტოფილის წარმოებაში.

მეცნიერები ფიქრობენ, რომ აღმოჩენილი კარტოფილი შინაური კარტოფილის პირველი ნიმუშია,  რომელიც ისტორიკოსებს უძველესი წინაპრების კვების რაციონსა და საკვების მომზადების მეთოდების შესახებ აწვდის ინფორმაციას.

Solanum jamesii-ის კარტოფილი განსხვავდება  Solanum tuberosum-ის კარტოფილისგან, რომელსაც თანამედროვე ადამიანი სასურსათო მაღაზიაში ყიდულობს და საკვებად მოიხმარს და რომელიც პირველად სამხრეთ ამერიკის ანდებში 7,000 წლის წინ მოაშინაურეს.

მიუხედავად იმისა, რომ იშვიათია, S. Jamesii-ს კარტოფილი ჯერ კიდევ მოჰყავთ და ჭამენ იუტაში.  ვერავინ აცნობიერებს, თუ რამხელა ისტორია აქვს ამ პიკანტური გემოს ბოსტნეულს.

ამ ტიპის კარტოფილს რამდენიმე ამერიკული ტომი მოიხმარდა, მათ შორის, აპაჩები, ნავაჯო და ჰოპი. მას უაღრესად მაღალი კვებითი ღირებულება გააჩნია და S. Tuberosum-ზე მეტ ცილას, თუთიას, კალციუმსა და რკინას შეიცავს.

აღსანიშნავია, რომ იუტაში კარტოფილის თესლი იზოლირებულ ადგილებშია აღმოჩენილი, რაც იმაზე მეტყველებს, რომ ბოლქვები ამ ტერიტორიაზე გარეშე პირებმა მოიტანეს.

მკვლევარებს სურთ იმაში დარწმუნება, რომ S. jamesii-ის მცენარეს თაობების განმავლობაში შეუძლია სიცოცხლე. ისინი კარტოფილის დნმ-ის მოპივებას ცდილობენ, რათა გვალვებისა და დაავადებების მიმართ რეზისტენტულ გენებს მიაგნონ, რაც ხელს შეუწყობს თანამედროვე კარტოფილის კულტურების დივერსიფიცირებას.

 

წყარო: http://www.sciencealert.com

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევებიფიზიკაქიმია

ფიზიკოსები: ერთ-ერთ ძალას, რომელიც სამყაროს აკავშირებს, მისი დაშლაც შეუძლია

2.3K views on

აღმოჩნდა, რომ იმ ძალას, რომელიც მოლეკულებს ერთმანეთთან აკავშირებს, გამანადგურებელი ზეგავლენის მოხდენაც შეუძლია.

ძალები, რომლებსაც მეცნიერები  ვან-დერ-ვაალის ძალებს უწოდებენ, იმ შემთხვევაში უკუქმედებენ, როცა მოლეკულების ჯგუფები ზეწოლას განიცდიან. ახალი კვლევის თანახმად, ასეთი ცვლილება შესაძლოა რეალურ სამყაროში მაშინ მოხდეს, როცა მოლეკულები თავისუფლად ეჯახებიან ერთმანეთს. ეს არის იდეა, რომელმაც შესაძლოა ზეგავლენა იქონიოს ჩვენს დამოკიდებულებაზე ცილის დაკეცვიდან ნანოტექნოლოგიამდე.

იმ მოდელზე განხორციელებული დაკვირვებით, რომელიც ასახიერებს, თუ როგორ პოლარიზდებიან ნაწილაკების ელექტრონები გარკვეული პირობებში, და შემდეგ ექსპერიმენტის შედეგების შედარებით, მკვლევარებმა აჩვენეს, რომ ვან-დერ-ვაალის ძალები ატომებს ერთმანეთთან აკავშირებს.  თუმცა  აღმოჩნდა, რომ რეალობა ცოტა უფრო რთულია. თუკი ელექტრონებს უარყოფითად დამუხტულ ნაწილაკებად განვიხილავთ, რომლებიც პოზიტიურად დამუხტული ბირთვის გარშემო მოძრაობენ. როცა ისინი გადაადგილდებიან, ისინი ხშირად ატომის გარშემო უფრო მეტ ადგილს იკავებენ.

ამას ელექტრონის დამუხტვის სიმკვრივეს უწოდებენ.

მოლეკულებს, რომლებსაც შეუსაბამო ზომა აქვთ, როგორიცაა წყალი მისი პატარა წყალბადის ატომებითა და ჟანგბადით, შუსაძლოა დაუბალანსებელი ურყევი კონკურენტული ბრძოლა ჰქონდეთ საერთო ელექტრონებთან, რაც მოლეკულების გარშემო ამგვარ დაჯგუფებას იწვევს.

გაითვალისწინეთ, რომ ერთი და იმავე  მუხტის ნაწილაკებს ერთმანეთზე რეპრესიული ეფექტი გააჩნიათ, ელექტრონები, რომლებიც შეჯგუფდებიან, მოლეკულის ამ ნაწილს უფრო უარყოფითად აქცევენ, ამიტომ ისინი სხვა მოლეკულების ზონებისკენ მიემართებიან, რომლებიც უფრო პოზიტიურია.

ამ თავისუფალი შეკავშირების გამო ხდება ის, რომ H2O- ს მოლეკულები უფრო მეტად მიისწრაფიან ერთმანეთთან შესაერთებლად, რაც თხევად ზედაპირს  მაღალი ზედაპირის დაძაბულობას ანიჭებს. ურყევი კონკურენტული ბრძოლის ნაცვლად ერთად შეკრული ელექრტრონები ახლომდებარე ატომის ელექტრონებს უბიძგებენ, რის შედეგადაც სწრაფი კავშირი წარმოიქმნება.

ქიმიური შეკავშირების სხვა ფორმებთან შედარებით, მათ შორის წყალბადის შეკავშირება, ვან დერ ვალის ძალები არ არიან ისეთი ძლიერი და მოლეკულების  ერთმანეთთან შედარებით ახლოს ყოფნას ჭირდებათ.

მჭიდროდ დაკავშირებულმა მოლეკულებმა შესაძლოა თავიანთი ელექტრონის დამუხტვის სიმკვრივე შეცვალონ, რამაც შესაძლოა მოლეკულების ერთმანეთისგან განზიდვა გამოიწვიოს.

ვან-დერ-ვაალის ძალების მოდელების უმრავლესობა დაფუძნებულია მოლეკულების თავისუფალ სივრცში ურთიერთქმედებაზე.  მკვლევარებს სურდათ გაეგოთ, არის თუ არა ელექტრონების იგივე განლაგება უარმყოფელი სხვა პირობების შემთხვევაშიც.

მეცნიერებმა დრუდის ოსილატორიად წოდებული  მოდელი გამოიყენეს, რათა დაეხასიათებინათ მერყევი მუხტის სიმკვრივე შეზღუდულ სივრცეში ნაწილაკების გარშემო. აღმოჩნდა, რომ მოკლე მანძილზე მდებარე მოლეკულებს შორის არსებული გამწევი ძალა შესაძლოა ზოგჯერ შემთხვევით ბიძგებად იქცეს მაშინაც კი, როცა ისინი ერთად შემჭირდოვებული არ არიან.

ვან-დერ-ვაალის ძალები ერთობლივი შემაკავშირებლებია, განსაკუთრებით კი კომპლექსურ ქიმიაში, რომელიც ისეთ მრავალფეროვან მოლეკულებს მოიცავს, როგორიცაა – ჩვენი უჯრედები.

ის, რომ ძალებს ზოჯერ მიწოლა შეუძლიათ, მხოლოდ აკადემიურად საინტერესო არაა. ამან შესაძლოა გავლენა მოახდინოს ახალი მედიკამენტების განვითარებასა და გამტკნარების ტექნოლოგიაზე.

 

წყარო: http://www.sciencealert.com

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევებისაქართველოფსიქოლოგია

კავშირი აღზრდის სტილსა და მოზარდის თვითშეფასებას შორის – კვლევა საქართველოში

2.74K views on

,,დავითიანნის ფსიქოლოგიის ცენტრმა”  ჩაატარა კვლევა –  მშობლის აღზრდის სტილის გავლენა ბავშვის თვითშეფასებაზე. გამოყენებულ იქნა როზენბერგის თვითშეფასებისა და ოვჩაროვას აღზრდის სტილის კითხვარები.

კვლევის ფარგლებში გამოიკითხა 150 (ას ორმოცდაათი)  10-დან 17 წლამდე მოზარდი და მათი დედები. მოზარდთაგან 80 იყო მდედრობითი სქესის, ხოლო 70 – მამრობითი სქესის. კვლევსი შედეგად დადგინდა, რომ გამოკითხულთაგან 62 დედას ( 41.3%)  ჰქონდა დემოკრატიული აღზრდის სტილი, 51 დედას ( 34%) ავტორიტარული აღზრდის სტილი და 37 დედას ( 24.7%) ლიბერალური აღზრდის სტილი.

დემოკრატიული აღზრდის სტილი მქონე დედების 38 შვილს ( 61.3%) ჰქონდა მაღალი თვითშეფასება, 24 მოზარდს ( 38.7%) საშუალო თვითშეფასება და არცერთ მათგან არ ჰქონდა დაბალი თვითშეფასება.

ავტორიტარული აღზრდის სტილი მქონე დედების 7 შვილს ( 13.7%) ჰქონდა მაღალი თვითშეფასება,   29 (56.9%)  მოზარდს საშუალო თვითშეფასება და 15 მოზარდს ( 29.4%)  დაბალი თვითშეფასება.

ლიბერალური აღზრდის სტილი მქონე დედების არცერთ შვილს არ აღმოაჩნდა მაღალი თვითშეფასება, 13 მოზარდს (35%) ჰქონდა საშუალო თვითშეფასება და 24 მოზარდს (65 %) დაბალი თვითშეფასება.

დემოკრატიული აღზრდის სტილის მშობლების  15 დედისერთა მოზარდიდან 12 მოზარდს (80%) ჰქონდა მაღალი თვითშფასება, 3 მოზარდ 20% ჰქონდა საშუალო თვითშეფასება და არცერთს დაბალი თვითშფასება.

გამოკითხულთაგან 35 მოზარდი იყო დედისერთა, აქედან 9 ბავშვის დედას ახასიათებდა ლიბერალური აღზრდის სტილი  და ამ 9 ბავშვიდან 5 მოზარდს ჰქონდა დაბალი თვითშეფასება ხოლო 4 ბავშვს საშუალო და არცერთს მაღალი. 11  დედისერთა ბავშვს ჰყავდა ავტორიტარული აღზრდის სტილის მშობელი და ამ 11 ბავშვიდან 6 ბავშვს ჰქონდა საშუალო თვითშეფასება ხოლო 5 ბავშვს დაბალი. 15 დედისერთა მოზარდს ჰყავდა დემოკრატიული აღზრდის სტილის მშობელი და ამ 15 მოზარდიდან 3 ჰქონდა საშუალო თვითშეფასება , ხოლო 12-ს მაღალი თვითშეფასება, არცერთს დაბალი.

გამოკითხულთაგან 36 მოზარდი იყო დედმამიშვილებიდან პირველი, აქედან 7 ბავშვის დედას ახასიათებდა ლიბერალური აღზრდის სტილი  და მათგან 5 მოზარდს ჰქონდა დაბალი თვითშეფასება, ხოლო 2 ბავშვს საშუალო და არცერთს მაღალი. 36 მოზარდიდან 7 ბავშვს ჰყავდა ავტორიტარული აღზრდის სტილის მშობელი; აქედან  4 ბავშვს ჰქონდა საშუალო თვითშეფასება, 1 ბავშვს დაბალი და 2 ბავშვს მაღალი. დარჩენილ 22 მოზარდს ჰყავდა დემოკრატიული აღზრდის სტილის მშობელი და მათგან 10 მოზარდს ჰქონდა საშუალო თვითშეფასება და 12 მოზარდს მაღალი თვითშეფასება, არცერთს დაბალი.

გამოკითხულთაგან 41 მოზარდი იყო დედმამიშვილებიდან მეორე, აქედან 9 ბავშვის დედას ახასიათებდა ლიბერალური აღზრდის სტილი  და ამ 9 ბავშვიდან 5 მოზარდსჰქონდა დაბალი თვითშეფასება ხოლო 4 ბავშვს საშუალო და არცერთს მაღალი. 41 მოზარდიდან 18 ბავშვს ჰყავდა ავტორიტარული აღზრდის სტილის მშობელი; აქედან  11 ბავშვს ჰქონდა საშუალო თვითშეფასება, 5 ბავშვს დაბალი და 2 ბავშვს მაღალი. დარჩენილ 14 მოზარდს ჰყავდა დემოკრატიული აღზრდის სტილის მშობელი და მათგან 7 მოზარდს ჰქონდა საშუალო თვითშეფასება და იმდენივე 7 მოზარდს მაღალი თვითშეფასება, არცერთს დაბალი.

გამოკითხულთაგან 27 მოზარდი იყო დედმამიშვილებიდან მესამე, აქედან 7 ბავშვის დედას ახასიათებდა ლიბერალური აღზრდის სტილი  და მათგან  4 მოზარდს ჰქონდა დაბალი თვითშეფასება ხოლო 3 ბავშვს საშუალო და არცერთს მაღალი. 27 მოზარდიდან 10 ბავშვს ჰყავდა ავტორიტარული აღზრდის სტილის მშობელი; აქედან  5 ბავშვს ჰქონდა საშუალო თვითშეფასება, 3 ბავშვს დაბალი და 2 ბავშვს მაღალი. დარჩენილ 10 მოზარდს ჰყავდა დემოკრატიული აღზრდის სტილის მშობელი და მათგან 3 მოზარდს ჰქონდა საშუალო თვითშეფასება და 7 მოზარდს მაღალი თვითშეფასება, არცერთს დაბალი.

გამოკითხულთაგან 11 მოზარდი იყო დედმამიშვილებიდან მეოთხე, აქედან 5 ბავშვის დედას ახასიათებდა ლიბერალური აღზრდის სტილი და ხუთივე მოზარდს ჰქონდა დაბალი თვითშეფასება და არცერთ ბავშვს საშუალო და მაღალი. 11 მოზარდიდან 5 ბავშვს ჰყავდა ავტორიტარული აღზრდის სტილის მშობელი; აქედან 3 ბავშვს ჰქონდა საშუალო თვითშეფასება, 1 ბავშვს დაბალი და 1 ბავშვს მაღალი. დარჩენილ 1 მოზარდს ჰყავდა დემოკრატიული აღზრდის სტილის მშობელი და თავად მოზარდსახასიათებდა საშუალო თვითშეფასება.

კვლევიდან გამომიდინარე შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ აღზრდის სტილი დიდწილად განაპირობებს თვითშეფასებას, მაგრამ ასევე მნიშვნელოვანი გავლენა აქვს რიგითობას ბავშვებში, ვინაიდან მესამე და შემდეგ ბავშვს თვითშეფასება უფრო მაღალი აქვს ვიდრე პირველ შვილს.

 

სრულად ნახვა
არქიტექტურა/დიზაინიკვლევებიკულტურამსოფლიო

რატომაა 2,000 წლის რომაული ბეტონი თანამედროვეზე ბევრად უკეთესი?

2.91K views on

უძველესი რომის ერთ-ერთი  საიდუმლოებაა ბეტონის ნავსადგურის ნაგებობები, რომლებიც მიუხედავად იმისა, რომ 2,000 წელია ზღვის ტალღები ეცემა, კიდევ შენარჩუნებულია მაშინ, როცა თანამედროვე ქმნილებები მხოლოდ ათწლეულებს უძლებს.

მეცნიერებმა ამ ფენომენის მიღმა დაუჯერებელი ქიმია აღმოაჩინეს და დიდი ხნის დაკარგულ რეცეპტს მიუახლოვდნენ. როგორც აღმოჩნდა, რომაული ბეტონი დროთა განმავლობაში კიდევ უფრო მყარდება.

მკვლევარების გუნდმა, რომელსაც იუტას უნივერსიტეტის გეოლოგი მარი ჯექსონი ხელმძღვანელობს, რომაული ბეტონის კრისტალური სტრუქტურა შეისწავლეს.

თანამედროვე ბეტონი, როგორც წესი,  დამზადებულია პორტლანდ ცემენტის, სილიკის ქვიშის, კირქვის, თიხის, ცარცის და სხვა ინგრედიენტების ნარევის დუღილის ტემპერატურაზე გაცხელებით. ეს პასტა აერთიანებს ,,აგრეგატს” – ქანებსა და ქვიშას.

რაც შეეხება რომაულ ბეტონს. ის შექმნილია ვულკანური ნაცრის, კირისა და ზღვის წყლის შედეგად წარმოშობილი ქიმიური რეაქციისგან.

ვულკანურ ნაცართან შერეული კირდუღაბი იყო ვულკანური კლდე, როგორც აგრეგატი, რომელიც შემდეგ ისეთ მასალასთან შედიოდა რეაქციაში, რომელიც რომაულ ბეტონს ბევრად უფრო გამძლედ აქცევდა, ვიდრე წარმოგვიდგენია.

მკვლევარებმა ნიმუშები ელექტრონული მიკროსკოპის, რენტგენის მიკრობიფორაციისა და რამაული სპექტროსკოპიის გამოყენებით მიიღეს. ამ განვითარებული ტექნიკით მათ შეძლეს უძველეს ბეტონში ყველა მინერალური კომპონენტის იდენტიფიცირება.

მეცნიერები განსაკუთრებით ალუმინის შემცველი ტუბერმორიტით დაინტერესდნენ, მძიმე სილიკონზე დაფუძნებული მინერალი, რომლის მიღება საკმაოდ იშვიათი და რთულია ლაბორატორიაშია, უძველეს ბეტონში უხვადაა წარმოდგენილი.

როგორც ირკვევა, ალუმინის ტუბერმორიტი და ფსოლიფსიტი ზღვის წყალთან შეხების შედეგად იზრდება, ნელ-ნელა შლის ვულკანურ ნაცარს და ქმნის სივრცეს ამ რკინაბეტონური კრისტალებიდან ძლიერი სტრუქტურის ჩამოსაყალიბებლად.

ეს საკმაოდ უცნაურია და იმის საწინააღმდეგოა, რაც თანამედროვე ბეტონში ხდება. ის  იფიტება, ვინაიდან მარილწყალი ჩამორეცხავს რკინის არმატურასა და იმ ნაერთებს, რომლებიც მასალის ერთიანობას განაპირობებს.

სამწუხაროდ, რომაელების ბეტონის დამზადებიოს რეცეპტი დაიკარგა. ამ ბეტონის გამოყენება საუკეთესო იქნებოდა თანამედროვე ნაგებობებშიც, განსაკუთრებით სანაპირო ნაგებობებში. ასე რომ, ამ რეცეპტის აღდგენით მკვლევარების ზემოთხსენებული გუნდი დიდ სამსახურს გაუწევს საზღვაო ინჟინრებს.

 

წყარო: http://www.sciencealert.com

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა:

 

სრულად ნახვა
ასტრონომია - კოსმოსიკვლევებიმსოფლიო

ჩინეთის მიერ გაშვებულმა რაკეტამ მარცხი განიცადა

1.63K views on

ჩინეთის მიერ გაშვებულმა ახალმა მძიმე რაკეტამ – Long March-5 Y2-მა, რომელსაც, ხელისუფლების განცხადებით, ყველაზე მძიმე თანამგზავრი გადაჰქონდა, მარცხი განიცადა.

ამის შესახებ ჩინეთის ოფიციალური საინფორმაციო სააგენტო ,,Xinhua” იუწყება.

იმავე ტიპის რაკეტის მთვარეზე გაგზავნა და იქიდან გამოსაკვლევი ნიმუშების ჩამოტანა ჩინეთს მიმდინარე წელს ჰქონდა დაგეგმილი. თუმცა განცდილი მარცხი, სავარაუდოდ, დაგეგმილ გრაფიკზე ზეგავლენას იქონიებს.

„რაკეტის ფრენისას ანომალია მოხდა. ჩატარდება დამატებითი გამოძიება,“ – ნათქვამია ,,Xinhua-ს” მიერ გავრცელებულ ინფორმაციაში.

 ჩინეთი ბოლო პერიოდში კოსმოსში მნიშვნელოვნად გააქტიურდა. 2003 წელს ის გახდა მესამე ქვეყანა ყოფილი საბჭოთა კავშირისა და აშშ-ის შემდეგ, რომელმაც საკუთარი რაკეტით ადამიანი კოსმოსში გაუშვა. 2013 წლის ბოლოს, ჩინეთის როვერი Jade Rabbit მთვარე დაეშვა, თუმცა ტექნიკური სირთულეების წინაშე დადგა.

პრეზიდენტმა სი ძინპინიმ კოსმოსური პროგრამის განვითარება ქვეყნის პრიორიტეტად გამოაცხადა.  ჩინეთი ირწმუნება, რომ მისი კოსმოსური პროგრამა მშვიდობიანია, თუმცა აშშ-ის თავდაცვის დეპარტამენტი აცხადებს, რომ ჩინეთის კოსმოსში გააქტიურება მიზნად ისახავს მოწინააღმდეგეებს კრიზისის დროს ხელი შეუშალოს კოსმოსის აქტივების გამოყენებაში.

აღსანიშნავია, რომ ჩინეთის კოსმოსური პროგრამის ბიუჯეტი აშშ-სი ბიუჯეტზე ათჯერ ნაკლებია. ჩინეთის სახელმწიფო მედია საშუალებების ინფორმაციით, ქვეყანა კოსმოსურ პროგრამაზე ყოველწლიურად 2 მილიარდ აშშ დოლარს ხარჯავს.

ჩინეთი 2020 წლისთვის მარსზე ზონდის გაგზავნას გეგმავს. ქვეყნის მთვარის კვლევის პროგრამის ფარგლებში კი – 2036 წლისთვის მთვარეზე ასტრონავტს გააგზავნის.

 

წყარო: http://www.reuters.com

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დართა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
არქეოლოგიაკვლევებიმსოფლიო

მეხიკოში აღმოჩენილი თავის ქალების კოშკი აცკეტებზე ახალ ინფორმაციას გვაწვდის 

2.11K views on

მეხიკოში აღმოჩენილი ადამიანების თავის ქალების კოშკი ახალ კითხვებს ბადებს აცკეტების იმპერიის მსხვერპლთ შეწირვის  კულტურის შესახებ მას შემდეგ, რაც იქ ქალებისა და ბავშვების თავის ქალების იდენტიფიცირება მოხდა.

არქეოლოგებმა აცკეტების დედაქალაქ ტენოჩტიტლანიში (რომელიც შემდეგ მეხიკო გახდა) მდებარე ერთ-ერთ ტაძარში – Templo Mayor-ში, ცილინდრულ ნაგებობაში 650-ზე მეტი კირში ჩამაგრებული თავის ქალა და ათასობით ფრაგმენტი აღმოაჩინეს.

მეცნიერები მიიჩნევენ, რომ კოშკი არის Huey Tszompantli- ის ნაწილი, თავის ქალების მასიური მწკრივები, რომელმაც ესპანელი კონკისტადორები შეაშინა, როდესაც მათ ერნან კორტესის დროს მეხიკო დაიპყრეს.

ისტორიკოსები აღწერენ, თუ როგორ რთავდა დატყვევებული მებრძოლების მოჭრილი თავები, ანუ ქალების  საკიდრები, tzompantli-ს. თუმცა 2015 წელს ძველ მეხიკოში ჩატარებულმა არქეოლოგიურმა გათხრებმა აჩვენა, რომ სურათი სრულყოფილი არ იყო.

„ჩვენ მხოლოდ მამაკაცებს ველოდებოდით, კერძოდ კი ახალგაზრდა მამაკაცებს, ვინაიდან მეომრები მამაკაცები არიან, თუმცა, ქალებისა და ბავშვების თავის ქალების აღმოჩენამ ცხადყო, რომ იქ ისეთი რამ ხდებოდა, რაც ჩვენ ჯერჯერობით არ ვიცით,“ – აცხადებს ბიოლოგიური ანთროპოლოგი როდრიგო ბოლანოსი.

არქეოლოგ რაულ ბარერას განცხადებით, როგორც ჩანს, თავის ქალები კოშკში მიტანამდე tzompantli-ზე, სახალხოდ იყო გამოფენილი.

6 მეტრი დიამეტრის კოშკი ჰუტიზილოპოქტლის სამლოცველოს კუთხეში იდგა. ეს გახლავთ აცკეტების  მზის, ომისა და ადამიანის მსხვერპლის ღმერთი.

ეჭვგარეშეა, რომ კოშკი ესპანელი ჯარისკაცის, ანდრეს დე ტაპიას მიერ ნახსენები თავის ქალების ნაგებობაა. ტაპია მეხიკოს დაპყრობის დროს კორტესს ახლდა.

ერთ-ერთ წყაროში ტაპია აღნიშნავს, რომ მან დაითვალა ათეულობით ათასი თავის ქალა.

არქეოლოგი რაულ ბარერა აცხადებს, რომ აქამდე ნაპოვნია 676 თავის ქალა, თუმცა ეს რიცხვი ევაკუაციის დროს გაიზრდება.

 

წყარო: Reuters

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ასტრონომია - კოსმოსიკვლევებიმედიცინა

მზე დედამიწისკენ კიბოს გამომწვევ ამოფრქვევებს აგზავნის

2.98K views on

 გრძელვადიანი ელექტროენერგიის შემცირებას, ელექტრონული მოწყობილობების განადგურებას და კიბოს რისკის გაზრდას დედამიწაზე მზის ამოფრქვევა იწვევს. ახალი კვლევის თანახმად, ეს კორონალური მასის ამოფრქვევები დედამიწას ეჯახება და მისი პროგნოზირება იმაზე ბევრად უფრო ძნელია, ვიდრე ადრე ფიქრობდნენ.

მზის პლაზმის უზარმაზარი ,,დაცემინება” ერთ-სამ დღეში ჩვენს პლანეტამდე აღწევს და სიცოცხლეშე შესაძლოა დამანგრეველი ეფექტიც მოახდინოს.

University of Reading-ის მკვლევარები აცხადებენ, რომ კორონალური მასის ამოფრქვევები ღრუბლის მსგავსი სტრუქტურებია, რომლებზეც დედამიწის გადამკვეთი მზის ქარები ახდენენ გავლენას.  მათი მოძრაობის პროგნოზირება უფრო რთულია, ვიდრე იმ შემთხვევაში,  ისინი რომ ბუშტისებური სტრუქტურები იყვნენ, როგორც ამას აქამდე ვარაუდობდნენ.

პირდაპირ დარტყმას შესაძლოა კატასტროფული შედეგები ჰქონდეს. კორონალურ მასის ამოფრქვევებს პოტენციურად შეუძლიათ, თვითმფრინავის მგზავრებს კიბოს გამომწვევი რადიაცია დაასხივონ.  თუმცა იმის დადგენა, რომელი მათგანი იქნება ძლიერი და რამდენად ცუდ გავლენას მოახდენს დედამიწაზე, რთულია.

მეცნიერები მუდმივად აკონტროლებენ მზეს, რათა მზის ქარსა და კოსმოსურ ამინდს მიადევნონ თვალი.

მკვლევარებს მიაჩნიათ, რომ მზის ქარის შესახებ ინფორმაცია კორონალური მასის ამოფრქვევების დაკვირვებებში უნდა იყოს ჩართული, რათა ვიცოდეთ იმ საფრთხეების შესახებ, რასაც ისინი დედამიწას უქმნიან.

 

წყარო:  http://www.dailymail.co.uk

მასალა მოამზადა: თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

 

 

 

 

 

სრულად ნახვა
ასტრონომია - კოსმოსიკვლევები

მეცნიერებმა მზის სისტემის მეათე პლანეტის არსებობის ახალი მტკიცებულება მოიპოვეს 

1.83K views on

მზის სისტემა პლუტონის პლანეტიდან ჯუჯაპლანეტად გადაფასების შემდეგ უცვლელი აღარაა.

შარშან კალიფორნიის ტექნოლოგიის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა განაცხადეს, რომ ჩვენს მზის სისტემაში მეცხრე პლანეტა არსებობს, რომელიც დედამიწაზე 10-ჯერ უფრო დიდი ზომისაა და ჩვენი მზის სისტემის მოძრავ ჩაღრმავებულებში იმალება.

„ახალი ექსცენტრიული KBO აღმოვაჩინეთ, რომელიც უნდა იყოს ის ადგილი, სადაც მე-9 პლანეტა მდებარეობს,“ – განაცხადა მეცნიერმა მაიკ ბრაუნმა.

მსგავსი აღმოჩენები გაკეთდა ახალ ჯუჯაპლანეტებთან მიმართებითაც. 530 კმ დიამეტრის 2014 UZ224-ს ორბიტის შესასრულებლად დაახლოებით 1,100 დედამიწის წელი სჭირდება.

თუმცა, როგორც აღმოჩნდა, ჩვენს მზის სისტემაში სხვა სიურპიზებიც არსებობს.

არიზონას უნივერსიტეტის მეცნიერებმა -კეტრინ ვოლკმა და რენიუ მალჰოტრამ  კუიპერის სარტყელში უცნაური მოძრაობა შენიშნეს. მათი აზრით, ეს მოძრაობა მეათე პლანეტის არსებობის ვარაუდს აჩენდა.

კუპერის სარტყელში საგნები ჩვენი მზის სისტემის სხვა ძირითად სხეულებთან იმდენად დაშორებულია, რომ დიდი პლანეტების გრავიტაციული გავლენა მათზე გავლენას არ ახდენს. თუმცა მათი მოძრაობის წინასწარმეტყველება შესაძლებელია ცის კვლევებისა და  მოწინავე ტექნოლოგიების წყალობით. ხოლო თუ ეს წინასწარმეტყველება შეუსაბამოა, ეს ნიშნავს, რომ სხვა ობიექტიც არსებობს – სხვა დიდი სხეული, რომლის სიმძიმის ძალაც კუპერის სარტყლის ობიექტების მოძრაობებზე ზეგავლენას ახდენს.

მეცნიერები მიიჩნევენ, რომ მეცხრე პლანეტა მზის გარშემო დაახლოებით 700 AU მანძილზე მოძრაობს. კეტრინ ვოლკისა და რენიუ მალჰოტრას მტკიცებით, მეათე პლანეტა მზესთან მეცხრე პლანეტასთან შედარებით ახლოს მდებარეობს (50 AU). მათივე აზრით, პლანეტა ზომის თვალსაზრისით მარსთანაა მიახლოებული.

თუმცა სხვა ასტრონავტები ამ ფაქტს სკეპტიკურად უყურებენ და აცხადებენ, რომ ამდენად ახლოს მდებარე და ასეთი კაშკაშა პლანეტა შეუმჩნეველი არ დარჩებოდა.

 

წყარო: http://www.sciencealert.com/

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

 

სრულად ნახვა
დედამიწაკვლევებიმედიცინამსოფლიო

მეცნიერები: მსოფლიოს მოსახლეობის დაახლოებით სამ მეოთხედს სიცხისგან დაღუპვა ემუქრება  

2.24K views on

მეცნიერები გვაფრთხილებენ: იმ შემთხვევაში, თუ სათბური გაზების ატმოსფეროში გამოყოფა გაგრძელდება, მომავალი 80 წლის მანძილზე მსოფლიოს მოსახლეობის დაახლოებით სამ მეოთხედს პაპანაქება სიცხისგან დაღუპვა ემუქრება.

სამეცნიერო ნაშრომების მიმოხილვამ აჩვენა, რომ მსოფლიოში 1,900-ზე მეტი ადგილია, სადაც 1980 წლიდან ადამიანები სიცხისგან იღუპებიან. მაგალითად 2010 წელს მოსკოვში სიცხისგან 10,800-ზე მეტი ადამიანი დაიღუპა,  დაახლოებით 4,900 ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა მაღალ ტემპერატურას პარიზში 2003 წელს, სიცხის შედეგად 740 ადამიანი გარდაიცვალა ჩიკაგოში 1995 წელს.

მეცნიერების შეფასებით, თუკი ნახშირბადის გამონაბოლქვის დონე მოიმატებს,  ეს მონაცემები საუკუნის ბოლოსთვის  დაახლოებით 74 პროცენტით გაიზრდება.

მათივე მტკიცებით, კლიმატი იმდენად სწრაფად იცვლება  იცვლება, რომ ნაკლებად სავარაუდოა, ადამიანებმა მომატებულ ტემპერატურასთან გამკლავება შეძლონ. დათბობის სწრაფი ტემპი – ერთ-ერთი კვლევის თანახმად, ადამიანის აქტივობა კლიმატის ცვლილებას 170-ჯერ უფრო სწრაფად იწვევს, ვიდრე ბუნებრივი ძალები – უკვე მრავალ მცენარისა და ცხოველის სახეობის უქმნის პრობლემას.

ჟურნალ ,,Nature Climate Change-ში” გამოქვეყნებული კვლევის თანახმად, გლობალური დათბობა ადამიანის სიცოცხლეს საფრთხეს უქმნის.

ადამიანებს შეუძლიათ 37C (98.6 F)-ზე მაღალ ტემპერატურას გაუძლონ, თუ ისინი სითბოს დაკარგვას შეძლებენ, ძირითადად, ოფლიანობით. მაგრამ მაღალი ტენიანობის დროს, როდესაც ჰაერი წყლის ორთქლით გაჯერებული ხდება, ეს პროცესი ხდება ,,არაეფექტური”, ვინაიდან ოფლი ორთქლდება კანიდან.

ტენიანობის პირობებში სიკვდილი შესაძლოა 37C- ზე ნაკლებმა ტემპერატურამაც გამოიწვიოს, რადგან სხეული მნიშვნელოვან სითბოს წარმოქმნის – დასვენებისას დაახლოებით 100 ვატს.

მეცნიერების დასკვნით, სასიკვდილო კლიმატური პირობების ზემოქმედების შედეგები კიდევ უფრო გამწვავდება ასაკიან მოსახლეობაში. სიცხის ეფექტს ამწვავებს მზარდი ურბანიზაციაც.

 

წყარო: http://www.independent.co.uk

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

 

სრულად ნახვა
ასტრონომია - კოსმოსიკვლევები

მეცნიერებმა მზის სისტემის მიღმა 10 პლანეტა აღმოაჩინეს, რომელზეც შესაძლოა სიცოცხლე არსებობდეს

2.73K views on

ასტრონომებმა მზის სისტემის მიღმა კიდევ 219 კანდიდატი პლანეტა აღმოაჩინეს. 10 მათგანი დაახლოებით იმავე ზომისაა და მასზე ისეთივე ტემპერატურაა, როგორიც დედამიწაზე, რაც სიცოცხლის არსებობის შანსს ზრდის.

ასტრონავტებმა პლანეტის კანდიდატები ნასას Kepler Space Telescope-ის საშუალებით გედის თანავარსკვლავედში აღმოაჩინეს.

კანდიდატებს შორისაა 10 ახლად აღმოჩენილი კლდოვანი სამყარო, რომლებიც თავიანთი მშობელი ვარსკვლავისგან ისეთი მანძილითაა დაშორებული, რაც პლანეტების ზედაპირზე წყლის დაგროვების საშუალებას იძლევა. წყალი კი, მეცნიერების აზრით, სიცოცხლის არსებობის ძირითადი ინგრედიენტია.

,,ჩვენთვის მნიშვნელოვანი საკითხია ის, ვართ თუ არა სამყაროში მარტო. შესაძლოა კეპლერი დღეს არა პირდაპირ გვეუბნება, რომ მარტო არა ვართ,” – განაცხადა კეპლერის პროგრამის მეცნიერმა მარიო პერეზმა.

ნასამ კეპლერის ტელესკოპი დედამიწის მსგავსი პლანეტების შესასწავლად 2009 წელს გაუშვა. 4-წლიანი მისიის პეიოდში კეპლერა 2,335  დადასტურებული და 1,699 კანდიდატი პლანეტა აღმოაჩინა, ანუ საერთო ჯამში -4,034.  მათ შორისაა დაახლოებით 50 ისეთი სამყარო, რომელიც დაახლოებიით დედამიწის ზომისაა და მასთან მიახლოებული ტემპერატურაა.

კეპლერის მონაცემებმა მეცნიერებს საშუალება მისცა შეეფასებინათ, პლანეტას დედამიწის მსგავსად მყარი ზედაპირი აქვს, თუ ნეპტუნის მსგავსად – აირის. განსხვავება მეცნიერებს დაეხმარება პოტენციურად დედამიწის მსგავსსა და სიცოცხლისთვის ხელსაყრელი პირობების მქონე პლანეტის აღოჩენაში.

კეპლერის გუნდმა აღმოაჩინა, რომ პლანეტები, რომლებიც დედამიწაზე დაახლოებით 1.75 ჯერ დიდია,  ნაკლებად კლდოვანია, ხოლო დედამიწაზე 3.5 ჯერ დიდი ზომის პლანეტები ნეპტუნის მსგავსად აირით შემოგარსული არიან.

ჯერჯერობით, ასეთი პლანეტები, რომლებსაც მეცნიერებს ,,სუპერ-დედამიწებსა” და ,,მინი-ნეპტუნებს” უწოდებენ, დედამიწის მზის სისტემაში აღმოჩენილი არაა.

,,საინტერესოა ის ფაქტი, რომ გალაქტიკაში პლანეტის ყველაზე გავრცელებული სახეობა არ გვხვდება”, – აცხადებენ კეპლერის მეცნიერები.

 

წყარო: http://www.reuters.com

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

 

 

სრულად ნახვა
1 … 95 96 97 98 99 100
Page 97 of 100