close

ეკოლოგია

დედამიწაეკოლოგიაკვლევები

ჰაერის დაბინძურების პარალელურად სუიციდის შემთხვევები იმატებს და პირიქით

ჩინეთში ჩატარებული კვლევის თანახმად,როცა ჰაერის ხარისხი უარესდება, სუიციდის შემთხვევები იმატებს. საინტერესოა, რომ სახელმწიფოში ემისიების შესამცირებლად შემოღებული ცვლილებების შედეგად სულ რამდენიმე წელში თვითმკვლელობის მაჩვენებელმაც იკლო.

ჩინეთის ზოგიერთი ქალაქი მსოფლიოს მასშტაბით ყველაზე დაბინძურებული ჰაერის მქონე ადგილებს შორისაა, სადაც შენობები სქელ სმოგშია მოქცეული. ამავე დროს, სუიციდის გლობალური შემთხვევების დაახლოებით 16% სწორედ ამ ქვეყანაში ფიქსირდება. ეკონომისტთა ჯგუფმა ეს ორი ასპექტი დააკავშირა და მათ შორის გარკვეული ურთიერთდამოკიდებულება გამოავლინა.

2013 წელს ჩინეთში ჰაერის დაბინძურების პრევენციისა და კონტროლის სამოქმედო გეგმა გააქტიურდა. ის ინდუსტრიული ემისიების შემცირებას, ტრანსპორტის გამონაბოლქვის კონტროლს, გასათბობად ბუნებრივ აირზე გადასვლასა და მზისა და ქარის ენერგიის გამოყენების წახალისებას გულისხმობდა. ამ პერიოდში ქვეყანაში სუიციდის მაჩვენებელმა მნიშვნელოვნად იკლო.

2010-2021 წლებში თვითმკვლელობების ყოველწლიური მაჩვენებელი ყოველ 100 000 ადამიანზე 10.88-დან 5.25-მდე შემცირდა. ამაზე ჰაერის ხარისხის გავლენის გამოსაკვლევად, გუნდმა სხვადასხვა ფაქტორი გააანალიზა.

მათ ყურადღება მეტეოროლოგიურ ფენომენზე გაამახვილეს, რომელსაც თერმული ინვერსია ეწოდება. ამ დროს ჰაერის ზედა შრე მის ქვემოთ მოქცეულ ცივ და დაბინძურებულ აირს ზედაპირთან ახლოს უბიძგებს, რაც რამდენიმე საათს გრძელდება. ქვეყნის მასშტაბით ამას ჰაერში მცირე ზომის ნაწილაკების (PM2.5) ყოველკვირეული საშუალო შემცველობის დაახლოებით 1%-მდე გაზრდა შეუძლია.

სხვა კვლევებით დადგინდა, რომ ეს ნაწილაკები შესაძლოა, ტვინში მოხვდეს და სულ რაღაც 24 საათში მისი ქიმია შეცვალოს. შედეგად კი, არაა გამორიცხული, ეს უარეს მენტალურ ჯანმრთელობასა და, პოტენციურად, ემოციების რეგულაციის სირთულეს დაედოს საფუძვლად.

ამ და სხვა მონაცემების საფუძველზე ავტორებმა დაადგინეს, რომ იმ კვირებში, როცა თერმული ემისიები ფიქსირდებოდა, სუიციდის შემთხვევებიც მოულოდნელად იმატებდა. აღნიშნული ეფექტი მხოლოდ 7 დღის განმავლობაში შეინიშნებოდა.

„ეს თვითმკვლელობის ‘დამატებითი’ შემთხვევებია, ანუ ისინი არ დაფიქსირდებოდა, ჰაერის ხარისხი რომ არ გაუარესებულიყო”, – წერია ახალ ნაშრომში.

საბედნიეროდ, ბოლო წლებში ამ მხრივ ჩინეთში სიტუაცია გამოსწორდა. მეცნიერები სუიციდის მაჩვენებლის კლების თითქმის 10%-ს სწორედ ჰაერის ხარისხის გაუმჯობესებას უკავშირებენ. ეს 2013-17 წლებში 46 000 “გადარჩენილ” სიცოცხლეს ნიშნავს.

რა თქმა უნდა, ამ ორ ფაქტორს შორის პირდაპირი მიზეზშედეგობრივი დამოკიდებულების შესახებ მრავალი კითხვა არსებობს, მაგრამ საკითხის შესასწავლად პირველი ნაბიჯები უკვე გადადგმულია.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
გეოგრაფიადედამიწაეკოლოგია

ლურჯი ვეშაპები სეიშელის კუნძულებზე დაბრუნდნენ, სადაც მათი პოპულაცია გასულ საუკუნეში გაანადგურეს🐋

მსოფლიოს ყველაზე დიდი ცხოველები – ლურჯი ვეშაპები ინდოეთის ოკეანის იმ ნაწილში ბრუნდებიან, სადაც მათი პოპულაცია ნადირობის შედეგად სრულად განადგურდა. ამის შესახებ BBC წერს.

გამოცემის ინფორმაციით, საუბარია სეიშელების კუნძულებზე, სადაც სპეციალისტებმა წყალქვეშა აუდიომონიტორინგის დახმარებით დაადგინეს, რომ ვეშაპები რეგიონში თვეების განმავლობაში რჩებიან. მათი ვარაუდით, ცხოველები ამ ადგილს გასამრავლებლად იყენებენ.

მისიაში ჩართული მეცნიერები ამბობენ, რომ ეს კონსერვაციონისტების გამარჯვებაა, რადგან 1960-იან წლებში საბჭოთა კავშირის ვეშაპებზე მონადირე ფლოტმა სეიშელებზე ამ ცხოველების პოპულაცია სრულად გაანადგურა.

ამის მიუხედავად, ლურჯი ვეშაპები გადაშენების ზღვარზე მყოფ ცხოველებად ითვლებიან. მათი რაოდენობა დედამიწაზე კატასტროფულად მცირეა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეკოლოგიაეს საინტერესოა

ციცინათელა – მალე ეს მწერი საერთოდ გადაშენდება

საბინადრო არეალის შემცირებამ, ხელოვნური განათების და სასუქების ზრდამ პესტიციდებთან ერთად, არა მხოლოდ ჩვენთვის საყვარელი მანათობელი ხოჭოების, არამედ სხვა მწერების გადაშენების მთავარი მიზეზი იქნება.

ექსპერტები შიშობენ, რომ მალე დედამიწაზე არსებული მწერების 40% შეიძლება საერთოდ გაქრეს, რაც ეკოსისტემას უზარმაზარ ზიანს მიაყენებს.
”ჩვენ მიმოვიხედეთ და …. ჰმ, როგორც ჩანს, გარშემო იმდენი ციცინათელას ვეღარ ვხედავთ, როგორც ეს ადრე იყო, – ამბობს კვლევის ავტორი სარა ლუისი Popular Science-სთან ინტერვიუში. ბევრი მწერი გადაშენების პირასაა, მაგრამ მეცნიერებმა გადაწყვიტეს, სწორედ ციცინათელა გამოეკვლიათ. ”ციცინათელა – არის მწერი, რომლის გარშემოც შეგვიძლია შემოვიკრიბოთ საერთო მხარდაჭერა, ” – აღნიშნავს სარა ლუისი.

გასულ ორშაბათს BioScience- ის ექსპერტებმა გამოაქვეყნეს კვლევა მსოფლიოში 2, 000 სახეობის ციცინათელას შესახებ.ბუნების დაცვის საერთაშორისო კავშირის (IUCN) 350 სპეციალისტის გამოკითხვის შემდეგ დადგინდა, რომ მანათობელი ხოჭოს-ციცინათელას გადაშენების სამი ძირითადი მიზეზი არსებობს: ბინადრობის არეალის შეცირება, ხელოვნური განათება და პესტიციდები.

ციცინათელას შეუძლია საკუთარი სურვილით გაზარდოს ან შეამციროს ნათების ინტენსივობა, “ჩართოს” წყვეტილი შუქი ან სულაც გამორთოს.
ტროპიკულ აფრიკაში ციცინათელების ერთ სახეობას ფანრის მაგივრად იყენებენ. ამისათვის რამდენიმე მანათობელ ციცინათელას მარლის ტომარაში ათავსებენ და ასე ინათებენ გზას.ადგილობრივი გოგონები სილამაზისთვის ციცინათელებს თმაშიც იმაგრებენ.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
დედამიწაეკოლოგია

გაერო: დედამიწის ოზონის შრის აღდგენის გეგმა წარმატებით მუშაობს

დედამიწის ოზონის შრის სრულ აღდგენას 4 ათწლეული დასჭირდება. ასეთ დასკვნამდე გაეროს ექსპერტთა ჯგუფი მივიდა, რომელთა ანგარიშსაც BBC აქვეყნებს.

გამოცემის ინფორმაციით, ანგარიშში, რომელიც 4 წელიწადში ერთხელ ქვეყნდება, აღნიშნულია, რომ მიმოქცევიდან ოზონის შრის დამაზიანებელი ქიმიკატების თითქმის 99%-ის ეტაპობრივმა გაყვანამ ოზონის შრის შენარჩუნების საშუალება მოგვცა. შედეგად, ადამიანზე მავნე ულტრაიისფერი სხივებს ზემოქმედება შემცირდა.

მოქმედი პოლიტიკის შენარჩუნების პირობებში, ოზონის შრე 1980 წლის მაჩვენებელს ანტარქტიკის თავზე 2066 წლისთვის, არქტიკის თავზე 2045 წლამდე, მსოფლიოს დანარჩენ რეგიონებში კი 2040 წლამდე დაუბრუნდება.

„ის რომ ოზონის შრე აღდგენის გზაზეა ნამდვილად ფანტასტიკური ამბავია“ – განაცხადა გაეროს გარემოს პროგრამის აღმასრულებელმა მდივანმა მეგ სეკიმ.

ოზონის შრე დედამიწის ატმოსფეროს ნაწილია, რომელიც ბუნებრივ ეკრანს წარმოადგენს და პლანეტას და მთელ ბიოსფეროს მზის ულტრაიისფერი გამოსხივების მავნე ზემოქმედებისაგან იცავს. პირველი ხვრელი შრეში მეცნიერებმა 1985 წელს აღმოაჩინეს. მისი დიამეტრი 1000 კილომეტრს აღემატებოდა. ხვრელის წარმოქმნის ძირითად მიზეზად სპეციალისტებმა ფრეონის შემცველი ნივთიერებების მასობრივი გამოყენება მიიჩნიეს. ამიტომ 1987 წელს 46 სახელმწიფომ „მონრეალის პროტოკოლს“ მოაწერა ხელი, რომელიც მავნე ქიმიკატების გამოყენების აღმოფხვრას ითვალისწინებდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეკოლოგია

ამაზონის მდინარეებში წყლის დონე რეკორდულად დაეცა

ბრაზილიაში, ამაზონის ტყის მდინარეებში ბოლო 121 წლის განმავლობაში წყლის ყველაზე დაბალი დონე დაფიქსირდა. ამის შესახებ CNN-ი იტყობინება.

ტელეარხის ცნობით, ამის მიზეზი რეკორდული გვალვაა, რომელმაც გავლენა იქონია ათასობით ადამიანზე და ჯუნგლების ეკოსისტემა დააზიანა.

მაგალითად, ქალაქ მანაუში, მდინარეების რიო ნეგრო და ამაზონი შერწყმის ადგილას, წყლის დონე 13,59 მეტრზე დაფიქსირდა, როდესაც შარშან ეს მაჩვენებელი 17, 60 მეტრი იყო. მდინარეებში წყლის დონის ვარდნის გამო დარღვეულია ამაზონში წყლის ტრანსპორტის მიმოსვლა, რის გამოც შორეულ სოფლებში საკვებისა და წყლის მიწოდების ჯაჭვი დაირღვა. ამასთან, წყლის მაღალი ტემპერატურის გამო 100-ზე მეტი მდინარის დელფინი დაიხოცა.

ბრაზილიის მეცნიერების სამინისტრო მომხდარში კლიმატურ ფენომენ ელ ნინიოს ადანაშაულებს, რომელიც გლობალურად ექსტრემალურ ამინდს იწვევს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეკოლოგია

მეცნიერები – ნახშირბადის გამონაბოლქვის გამო, გლობალური ტემპერატურის ზრდის 1.5°C-იანი ზღვრის გადაჭარბება მსოფლიოს მოსალოდნელზე სწრაფად ემუქრება

ადამიანის მიერ გამოწვეული წიაღისეული საწვავის ემისია ქმნის იმის საფრთხეს, რომ გლობალური ტემპერატურის ზრდის ზღვარმა, 1.5°C-ს არა 2030-იანი წლების შუა პერიოდისთვის გადააჭარბოს, როგორც ეს მოსალოდნელი იყო, არამედ უფრო სწრაფად, 2029 წლისთვის, – ამის შესახებ ახალ სამეცნიერო ანგარიშშია აღნიშნული.
მეცნიერების აზრით, მთავარი ფაქტორი ბოლო სამი წლის განმავლობაში ნახშირორჟანგის რეკორდული საშუალო გამონაბოლქვია. ისინი ასევე მიუთითებენ იმაზე, რომ უკეთ ესმით, თუ როგორ მოქმედებს წიაღისეული საწვავის წვა ატმოსფეროზე.
წელს, ივლისში ყველაზე ცხელი თვე დაფიქსირდა და მოსალოდნელია, რომ 2023 წელს ტემპერატურა, მთლიანობაში, 1.5°C -იანი ზრდის ნიშნულს მიუახლოვდეს. მიუხედავად იმისა, რომ ეს შეიძლება ერთჯერადი იყოს, მეცნიერები შიშობენ, რომ მალე მსოფლიოში გამოიყოფა საკმარისი სათბური აირები იმისთვის, რომ ტემპერატურა ამ დონეზე გაცილებით დიდხანს შენარჩუნდეს.
მეცნიერები აცხადებენ, რომ ატმოსფეროში ნახშირორჟანგისა და სხვა გაზების დონის მატება იწვევს ტემპერატურის ზრდას, რადგან ისინი დედამიწის რადიაციაში ეხვევა და სათბური აირების ეფექტს ქმნის.
გლობალური ტემპერატურის ზრდის 1.5°C მაჩვენებელი არის პოლიტიკური ლიდერების დაპირებების ძირითადი კომპონენტი, როდესაც მათ, 2015 წელს პარიზის კლიმატის შეთანხმებას მოაწერეს ხელი. ლიდერებმა აიღეს ვალდებულება, რომ შეინარჩუნებდნენ გლობალური ტემპერატურის 2C-ზე დაბლა ზრდას და მაქსიმალურად შეეცდებოდნენ, რომ ეს ზრდა, ამ საუკუნეში, 1.5°C-ს არ გასცდეს. მკვლევრების აზრით, იმისთვის, რომ მსოფლიომ თავიდან აიცილოს 1.5°C-ზე მეტი ზრდა ნახშირორჟანგის გლობალურმა გამონაბოლქვმა ნულს 2034 წლისთვის უნდა მიაღწიოს და არა 2050 წლისთვის, როგორც ეს ამჟამად არის მოსალოდნელი.

წყარო : bbc.com

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეკოლოგია

კლიმატის ცვლილება ბავშვების ჯანმრთელობას საფრთხეს უქმნის

გლობალური კვლევის თანახმად, დღეს დაბადებულ ბავშვებს ჯანმრთელობის მხრივ განსაკუთრებული საფრთხეები ემუქრებათ და ეს კლიმატის ცვლილებით არის განპირობებული. კვლევის შესახებ ინფორმაცია ჟურნალ ლანცეტში“ გამოქვეყნდა. 

ჰაერის ტემპერატურის მკვეთრი დათბობის გამო, მატულობს შიმშილის, ინფექციური დაავადებების, წყალდიდობების და გაუსაძლისი სიცხის რისკი. ასეთ პირობებში გაზრდილ ბავშვებს კი სხვადასხვა სახის დაავადება ემუქრებათ, მათ შორის ისეთიც, რომელიც მათ ჯანმრთელობაზე სამუდამო კვალს დატოვებს.

ყოველწლიური კვლევის თანახმად, კლიმატის ცვლილებამ დედამიწის მოსახლეობა მნიშვნელოვნად უკვე დააზიანა. ერთ-ერთი მთავარი საფრთხე ჰაერის დაბინძურებაა.

მკვლევრები გაფრთხილებას ავრცელებენ: თუ მსოფლიო არაფერს მოიმოქმედებს კლიმატის ცვლილებასთან საბრძოლველად, შედეგად დაავადებულ ახალ თაობას მივიღებთ.

ლანცეტში“ გამოქვეყნებული „ჯანმრთელობისა და კლიმატის ცვლილების კვლევის“ ხელმძღვანელი, ნიკ უატსი აცხადებს:

„ბავშვები განსაკუთრებით მოწყვლადი ჯგუფია. მათი ორგანიზმი და იმუნური სისტემა ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესშია და მათზე განსაკუთრებით მავნე ზეგავლენას ახდენს გარემოს დამაბინძურებლები. თუკი ყველა ქვეყანა დაუყოვნებლივ ზომებს არ მიიღებს და სათბური აირების გაფრქვევას არ შეამცირებს, მნიშვნელოვნად დაიკლებს ადამიანის სიცოცხლის ხანგრძლივობა. გარდა ამისა, კლიმატის ცვლილება მთელი ახალი თაობის ჯანმრთელობის მდგომარეობას განაპირობებს“.

სტატიის თანახმად, ახლა დედამიწაზე 7.5 მილიარდი ადამიანი ცხოვრობს და საჭიროა თითოეული მათგანის აქტიური მუშაობა იმისათვის, რომ კლიმატის ცვლილებამ ჩვენი შვილების ჯანმრთელობა სამუდამოდ არ შეცვალოს.

კლიმატის ცვლილების საფრთხეების შესახებ გამოქვეყნებული კვლევა 35 დაწესებულების, მათ შორის ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის და მსოფლიო ბანკის, 120 ექსპერტის ერთობლივი ნამუშევარია.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეკოლოგიაკვლევები

კვლევა: 2070 წლისთვის 3 მილიარდი ადამიანი ექსტრემალური სიცხის პირობებში იცხოვრებს

ევროპელი, ჩინელი და ამერიკელი მეცნიერების კვლევის თანახმად, 2070 წლისთვის 3 მილიარდი ადამიანის საცხოვრებელ ადგილებში ჰაერის ტემპერატურა გაუსაძლისამდე გაიზრდება. ამის შესახებ BBC წერს.

გამოცემის ინფორმაციით, თუ უახლოეს მომავალში სათბურის გაზების დონე არ შემცირდება, უამრავ ადამიანს 29 გრადუსზე მაღალ საშუალო ტემპერატურის პირობებში მოუწევს ცხოვრება. შედეგის მისაღებად სპეციალისტებმა გაეროს პლანეტის მოსახლეობის ზრდის პროგნოზი და გლობალური დათბობის განვითარების მოდელები გამოიყენეს.

მეცნიერები განმარტავენ, რომ ადამიანების უმეტესობა ვიწრო კლიმატურ სივრცეებში ცხოვრობს, სადაც საშუალო ტემპერატურა 11-15C გრადუსს შეადგენს. შედარებით მცირე ნაწილის ბინადრობის არეალში საშუალო ტემპერატურა 20-25C გრადუსია. ადამიანები ასეთ პირობებში ათასობით წლის განმავლობაში ცხოვრობენ, თუმცა, გლობალური დათბობის გამო უამრავი ადამიანის საცხოვრებელი ადგილი ამ „კლიმატურ ნიშებს“ გასცდება.

ცვლილებები შეეხება ჩრდილოეთ ავსტრალიას, ინდოეთს, აფრიკას, სამხრეთ ამერიკას და ახლო აღმოსავლეთის ნაწილებს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეკოლოგიაკვლევები

გრენლანდია ყინულს 7-ჯერ უფრო სწრაფად კარგავს, ვიდრე 1990-იან წლებში

გრენლანდია ყინულს 7-ჯერ უფრო სწრაფად კარგავს, ვიდრე 1990-იან წლებში. ასეთი შეფასება სპეციალისტთა საერთაშორისო ჯგუფმა გააკეთა, რომელმაც 26-წლიანი პერიოდის განმავლობაში სატელიტის დახმარებით შეგროვებული ინფორმაცია გააანალიზა. ინფორმაციას BBC ავრცელებს.

გრენლანდიაზე ყინულის დნობას თავის მხრივ გავლენა აქვს ზღვებში წყლის დონის მატებაზე და სპეციალისტების თქმით, მოცემული ანალიზის თანახმად, ივარაუდება, რომ წყლებში საუკუნის ბოლოს მხოლოდ გრენლანდიის გამო დამატებით 7სმ-იანი ზრდაა მოსალოდნელი.

ეს საფრთხეს უქმნის სანაპიროებთან ახლოს მცხოვრებ მილიონობით ადამიანს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაეკოლოგიაკვლევებიმსოფლიოქიმია

აღმოაჩინეს მიკრობები, რომლებსაც დაბალ ტემპერატურაზე პლასტმასის მონელების უნარი აქვთ

შვეიცარიელმა მეცნიერებმა აღმოაჩინესმიკრობები, რომლებსაც დაბალ ტემპერატურაზე პლასტმასის მონელების უნარი აქვთ.

აქამდე აღმოჩენილ მიკროორგანიზმებს ამ ფუნქციის შესრულება 30°C ტემპერატურიდან შეეძლოთ, რაც მეთოდს ძვირადღირებულსა და არაეკოლოგიურს ხდიდა, რადგან გათბობაზე დიდი რაოდენობით ენერგია იხარჯებოდა. ახალი მიგნება პლასტმასის გადამუშავებას 15°C-ზე იწყებს.

მეცნიერებმა ცდები 19 სახეობის ბაქტერიასა და 15-მდე სოკოზე ჩაატარეს. 126-დღიანი კვლევის შემდეგ ვერცერთმა მიკროორგანიზმმა პოლიეთილენის მონელება ვერ შეძლო, თუმცა მათმა 56%-მა წარმატებით გადაამუშავა პოლიურეთანი და ზოგიერთი პლასტმასის ნარევი.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
1 2 3 29
Page 1 of 29