close

კვლევები

კვლევებიმედიცინა

მეცნიერებმა სიმსივნის უჯრედების თვითგანადგურების პოტენციურ გზას მიაგნეს – იქცევა თუ არა ეს აღმოჩენა კიბოს დამარცხების საშუალებად?

მკვლე­ვა­რე­ბი აცხა­დე­ბენ, რომ მათ კი­ბოს უჯრე­დე­ბის თვით­გა­ნად­გუ­რე­ბის გზას მი­აგ­ნეს. კა­ლი­ფორ­ნი­ა­ში მდე­ბა­რე კი­ბოს ცენ­ტრის მეც­ნი­ე­რებ­მა CD95-ის რე­ცეპ­ტორ­ში ცილა იპო­ვეს, რო­მელ­საც კი­ბოს უჯრე­დე­ბის მოკ­ვლა შე­უძ­ლია. CD95 დიდი ხა­ნია გა­ნი­ხი­ლე­ბა, რო­გორც “სიკ­ვდი­ლის რე­ცეპ­ტო­რი”, რად­გან მათ ისე­თი სიგ­ნა­ლის გაგ­ზავ­ნა შე­უძ­ლი­ათ, რო­მე­ლიც კი­ბოს უჯრე­დე­ბის “თვით­გა­ნად­გუ­რე­ბას” იწ­ვევს.

ჯო­გენ­დერ ტუ­შირ სინ­გჰი, მიკ­რო­ბი­ო­ლო­გი­ის და იმუნ­ლო­გი­ის დე­პარ­ტა­მენ­ტის ასო­ცი­რე­ბუ­ლი პრო­ფე­სო­რი და კვლე­ვის უფ­რო­სი ავ­ტო­რი ახა­ლი აღ­მო­ჩე­ნით კმა­ყო­ფი­ლია და იმე­დოვ­ნებს, რომ ეს სიმ­სივ­ნის მკურ­ნა­ლო­ბა­ში გა­დამ­წყვეტ ნა­ბი­ჯად იქ­ცე­ვა.

“ახ­ლად აღ­მო­ჩე­ნილ თე­რა­პი­ას, სიმ­სივ­ნუ­რი უჯრე­დე­ბის მოკ­ვლას­თან ერ­თად, იმუ­ნო­თე­რა­პი­ის ეფექ­ტი­ა­ნო­ბის გაზ­რდაც შე­ეძ­ლე­ბა. ეს სიმ­სივ­ნის წი­ნა­აღ­მდეგ მი­მარ­თუ­ლი ორ­მა­გი დარ­ტყმა იქ­ნე­ბა”, – ნათ­ქვა­მია მკვლე­ვარ­თა გან­ცხა­დე­ბა­ში.

ექ­სპერ­ტე­ბი იმე­დოვ­ნე­ბენ, რომ კი­ბოს სა­მო­მავ­ლო მე­დი­კა­მენ­ტებს შე­ეძ­ლე­ბათ გა­აძ­ლი­ე­რონ CD95-ის რე­ცეპ­ტო­რე­ბის აქ­ტი­ვო­ბა, რათა სიმ­სივ­ნე­ე­ბის წი­ნა­აღ­მდეგ საბ­რძოლ­ვე­ლი ახა­ლი ია­რა­ღი შე­იქ­მნას, რომ­ლებ­საც ის­ტო­რი­უ­ლად ქი­რურ­გი­ით, ქი­მი­ო­თე­რა­პი­ით და რა­დი­ა­ცი­ით მკურ­ნა­ლობ­დნენ. კვლე­ვის ხელ­მძღვა­ნელ­მა, ტუ­შირ სინ­გჰ­მა აღ­ნიშ­ნა, რომ კი­ბოს მკვლე­ვა­რებს ახლა შე­უძ­ლი­ათ კლი­ნი­კუ­რი კვლე­ვე­ბი­დან ადა­მი­ა­ნის სიმ­სივ­ნის ნი­მუ­შე­ბი შე­აგ­რო­ვონ, რათა ამ აღ­მო­ჩე­ნე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით ახა­ლი ანა­ლი­ზი ჩა­ა­ტა­რონ.

წყა­რო: nypost

მო­ამ­ზა­და: ანა სი­ბოშ­ვილ­მა

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევებიმედიცინა

თვალის გუგებზე დაკვირვებით, გულის უკმარისობით გარდაუვალი სიკვდილის დადგენა შეიძლება

ბევრ ადამიანს აინტერესებს, როგორ უნდა დადგინდეს გარდაუვალი სიკვდილი თვალებზე დაკვირვებით. ექიმებმა  დაადგინეს, რომ თუ გუგები პატარავდება, გულის უკმარისობით სიკვდილის ალბათობა იზრდება.

კიტასატოს საუნივერსიტეტო საავადმყოფოს მკვლევრები დარწმუნებულნი არიან, რომ ადამიანების თვალებს შეუძლიათ იწინასწარმეტყველონ მათი მოახლოებული სიკვდილი, გულის უკმარისობის გამო. კვლევის შედეგები გამოქვეყნდა კარდიოლოგიისადმი მიძღვნილ ერთ-ერთ ცნობილ ევროპულ პუბლიკაციაში.

მეცნიერებმა შეისწავლეს 870 პაციენტის გუგის ზომა და შემდეგ ორი წლის განმავლობაში აკვირდებოდნენ მათ.  კვლევის შედეგად მათ დაადგინეს, რომ გულის უკმარისობით დაავადებული ადამიანები, რომელთაც პატარა გუგები ჰქონდათ, 2-ჯერ უფრო ხშირად იღუპებოდნენ, ვიდრე ისინი, ვისაც დიდი გუგები აქვთ.

გარდა ამისა, პაციენტები პატარა გუგებით, დაბრუნდნენ კლინიკაში შემთხვევათა 50%-ში. მსხვილი გუგებით კი 28%.

კვლევის წამყვანი ავტორის, დოქტორი კოჰეი ნოზაკის თქმით, კვლევამ აჩვენა, რომ გუგების ანალიზი არის ახალი მეთოდი, რომელიც დაგეხმარებათ სიკვდილის ან შემდგომი ჰოსპიტალიზაციის მაღალი რისკის მქონე პაციენტების იდენტიფიცირებაში. ეს ხელს უწყობს დროულ ჩარევას და გავლენას ახდენს პერსპექტივაზე.

გარდა ამისა, იაპონელმა მეცნიერებმა ასევე აღნიშნეს, რომ გუგებზე დაკვირვება სხვა დაავადებების დიაგნოსტირებისთვისაც გამოიყენება. მაგალითად, ალცჰაიმერის დაავადება.
ქრონიკული ფორმა ვითარდება ხანგრძლივი დროის განმავლობაში. იგი ხასიათდება შემდეგი სიმპტომებით:

ქოშინი;
შეშუპება;
დაღლილობა და ა.შ.
გულის უკმარისობის გამო საავადმყოფოში მოთავსებული ადამიანების 45%-მდე იღუპება ჰოსპიტალიზაციის შემდეგ ერთი წლის განმავლობაში. უმეტეს შემთხვევაში, ადამიანები იღუპებიან ჰოსპიტალიზაციის შემდეგ 5 წლის განმავლობაში.

ამიტომ, ნოზაკის აზრით, ძალზე მნიშვნელოვანია ისეთი მეთოდების მოძიება, რომლითაც შესაძლებელი იქნება პაციენტების იდენტიფიცირება, რომლებიც დიდი ალბათობით დაიღუპებიან ან დაბრუნდებიან კლინიკაში. თქვენ შეგიძლიათ შეამციროთ გულის უკმარისობის რისკი არა მხოლოდ ფიზიკური აქტივობით, არამედ მარილის მიღების შეზღუდვით დღეში არაუმეტეს 5 გრამით.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევები

მეცნიერებს „ხელოვნური” სიცოცხლის შექმნა სურთ – კვლევა

ერთ-ერთი თეორიის მიხედვით, სიცოცხლე გაჩნდა მაშინ, როდესაც რნმ-მა საკუთარი თავის რეპლიკაცია დაიწყო. და, აი, ახლა მკვლევრების თქმით, მათ ამ პროცესის ნაწილი გაიმეორეს.

Washington Post-თან ინტერვიუში მეცნიერები ამბობენ, რომ შექმნეს რნმ-ის მოლეკულა, რომელიც სხვა ტიპის რნმ-ის ასლებს ქმნის. ეს ლაბორატორიულ პირობებში ადრეულ დედამიწაზე სიცოცხლის გაჩენის სიმულირებაა.

მკვლევრებს მიაჩნიათ, რომ დნმ-ისა და ცილების გაჩენამდე არსებობდა რნმ. სწორედ ამ მიდგომას მიმართეს მკვლევრებმა და ე.წ. „პირველად სუპში” რნმ საწყის ინგრედიენტად გამოიყენეს.

მკვლევრებმა ლაბორატორიაში დამზადებული რნმ-ის მოლეკულა შექმნეს, რომელიც ზუსტად აკოპირებდა სხვებს და შედეგად წარმოიქმნა ფერმენტი. ახლა, როდესაც ეს მოხდა, შესაძლებელია სიცოცხლის ადრეული ეტაპის შესწავლა.

„ლაბორატორიაში შექმნილ მოლეკულას თვითგამრავლება ჯერ არ შეუძლია, მაგრამ ის ამისკენ წინ გადადგმული ნაბიჯია. თუ რნმ საკუთარი თავის გამრავლებას შეძლებს, მაშინ ის ცოცხალია. ეს არის გზა, რომელიც ლაბორატორიაში სიცოცხლის გაჩენამდე მიგვიყვანს”, – თქვა კვლევის ავტორმა, ჯარელ ჯოისმა.

კვლევაში აღნიშნულია, რომ „დარვინისეული ევოლუციის” დასაწყებად რნმ-მა ორიგინალის იდენტური ასლები უნდა შექმნას. თუ რამე არასწორად წარიმართა, ყველაფერი სწრაფად უარესდება და ყოველი მომდევნო ასლი უფრო ბუნდოვანი ხდება.

„თუ შეცდომის მაჩვენებელი მაღალია, თქვენ ვერ შეინარჩუნებთ გენეტიკურ ინფორმაციას”, — განმარტა ჯოისმა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევები

კვლევა – ფიზიკური ვარჯიში მნიშვნელოვანია დეპრესიისა და ფსიქიკურ ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული სხვა პრობლემების მკურნალობისთვის

სამხრეთ ავსტრალიის უნივერსიტეტის (UniSA) მკვლევარების აზრით, ფიზიკური ვარჯიშიდეპრესიისა და სხვა საერთო ფსიქიკურიჯანმრთელობის პრობლემის მკურნალობისპირველადი საშუალება უნდა იყოს.
ფსიქიკური ჯანმრთელობის აშლილობებიჯანმრთელობის პრობლემების წამყვანი მიზეზიამთელ მსოფლიოში.
კვლევის მიმოხილვა  აჩვენებს, რომ დეპრესიის, შფოთვისა და ფსიქოლოგიური სტრესის მსუბუქი დაზომიერი სიმპტომები შეიძლება შემსუბუქდესფიზიკური აქტივობით. მათი გამოკვლევის თანახმად, ვარჯიში 1,5-ჯერ უფრო ეფექტურია, ვიდრეკონსულტაცია და წამლები.
კვლევამ აჩვენა, რომ 12-კვირიანმა ან უფროხანმოკლე ვარჯიშმა ყველაზე მეტად შეამცირაფსიქიკური ჯანმრთელობის სიმპტომები.
“ცნობილია, რომ ფიზიკური აქტივობა ხელს უწყობსფსიქიკური ჯანმრთელობის გაუმჯობესებას, თუმცამტკიცებულებების მიუხედავად, ის ფართოდ არ არისმიღებული, როგორც მკურნალობის ყველაზე ოპტიმალური არჩევანია“, – აცხადებენ კვლევის ავტორები.
მკვლევართა ჯგუფმა 12 ელექტრონული მონაცემთაბაზიდან 2022 წლამდე გამოქვეყნებული ყველაშესაბამისი კვლევა ამოიღო და საერთო ჯამში, 97 მიმოხილვა გააანალიზა, რომელიც მოიცავდა 1039 კვლევას და ამ კვლევების 128,119-ზე მეტ მონაწილეს.
„აღმოვაჩინეთ, რომ ყველა სახის ფიზიკური აქტივობადა ვარჯიში სასარგებლო იყო, მათ შორის აერობიკა,სიარული, ძალისმიერი ვარჯიში, პილატესი და იოგა“, – აცხადებენ მკვლევარები.
მათი განმარტებით, ზოგიერთი სახის ვარჯიში, როგორც ჩანს, სხვადასხვაგვარად მოქმედებს. მაგალითად, იოგამ და სხვა გონება-სხეულისვარჯიშებმა ყველაზე მეტად შფოთვის შემცირებასშეუწყო ხელი, ძალისმიერმა ვარჯიშმა კი – დეპრესიის შემცირებას.
დასკვნები, რა თქმა უნდა, არ გამორიცხავს, რომმედიკამენტები და თერაპია მნიშვნელოვანიმკურნალობის საშუალებაა მრავალი ფსიქიკურიმდგომარეობისთვის, მაგრამ იძლევა იმის ვარაუდის საფუძველს, რომ ვარჯიში ასევე მნიშვნელოვანიმკურნალობის საშუალებაა და რომელიც ყურადღებასიმსახურებს.
კვლევა ჟურნალ British Journal of Sports Medicine-შიგამოქვეყნდა.

წყარო : sciencealert.com

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევები

მალე, მსხვილი ნაწლავის კიბოს დადგენა სისხლის ანალიზით იქნება შესაძლებელი – ახალი კვლევა

2024 წელს დაამტკიცებენ სისხლის ტესტს, რომელიც შეამოწმებს კოლორექტალურ (მსხვილი ნაწლავის) კიბოს. ამის შესახებ ახალ კვლევაშია ნათქვამი.

დასკვნებმა დაადგინა, რომ სისხლის ტესტი ძალზე ეფექტური იყო კოლორექტალური კიბოს აღმოჩენაში. თუმცა ეს არ ჩაანაცვლებს კოლონოსკოპიას.

კვლევაში მონაწილეობდა 7861 ადამიანი შეერთებული შტატებიდან, რომლებსაც ჩაუტარდათ როგორც კოლონოსკოპია – სამედიცინო პროცედურა, ასევე სისხლის ტესტი.

კვლევის თანახმად, სისხლის ანალიზმა დააფიქსირა კოლონოსკოპიით აღმოჩენილი კიბოს 83%, მაგრამ გამოტოვა 17%. იმავდროულად, იმ პირთა 10%-ისთვის, რომელთა კოლონოსკოპიის შედეგებმა ვერაფერი იპოვა, სისხლის ანალიზმა დაადგინა, რომ შესაძლოა საქმე ეხებოდეს მსხვილი ნაწლავის კიბოს.

ამჟამად, Shield სისხლის ტესტი უკვე იყიდება აშშ-ში 895 დოლარად. ის ასევე არ არის დამტკიცებული სურსათისა და წამლების ადმინისტრაციის (FDA) მიერ. Guardant Health მოელის, რომ გადაწყვეტილება მიიღება ამ წლის ბოლოს. თუ სისხლის ტესტი დამტკიცებული იქნება FDA-ს მიერ, ის ჩატარდება ყოველ სამ წელიწადში ერთხელ, 45 წლის ასაკიდან.

აღსანიშნავია, რომ მსხვილი ნაწლავის კიბოს სიმპტომებით და რისკ-ფაქტორებით ჯერ კიდევ დასჭირდებათ კოლონოსკოპია.

კიბოს სიკვდილიანობის მიხედვით, კოლორექტალური კიბო მეორე წამყვანი მიზეზია აშშ-ში და მესამე მსოფლიოში. კოლორექტალური კიბოს სკრინინგი რეკომენდებულია 45 წლის ასაკიდან.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევები

მეცნიერები აცხადებენ, რომ სასურველი სქესის ჩვილების გაჩენისთვის ახალი, უსაფრთხო მეთოდი შეიმუშავეს

ამერიკელმა მეცნიერებმა შეიმუშავეს ახალი მეთოდი, რომელიც, მათი მტკიცებით, უსაფრთხო და დაახლოებით 80%-ით ეფექტურია სასურველი სქესის ჩვილების გაჩენისთვის.
მეცნიერები აცხადებენ, რომ სიმკვრივის საზომების საშუალებით შეძლეს სპერმის იმის მიხედვით შერჩევა, X ქრომოსომას შეიცავდა ის, თუ Y-ს. კვლევის თანახმად, სპერმა, რომელიც შეიცავს X ქრომოსომას, ოდნავ უფრო მძიმეა, ვიდრე Y ქრომოსომის შემცველი.
კვლევის დროს მეცნიერებმა 1317 წყვილის გამოყენებით ცდა ჩაატარეს. წყვილები ორ ჯგუფად დაყვეს. საკვლევი ჯგუფი, რომელზეც ახალი მეთოდი გამოიყენეს, 105 წყვილს აერთიანებდა. ჯგუფში 59 წყვილს გოგო სურდა და მეთოდის საშუალებით მიღებულმა მდედრობითი სქესის ემბრიონების რაოდენობამ 79.1%-ი შეადგინა. საბოლოოდ კი 16 ჯანმრთელი გოგონა გაჩნდა.
46 წყვილს ბიჭის მშობლობა სურდა და მამრობითი სქესის ემბრიონების რაოდენობამ 79.6%-ი შეადგინა. შედეგად კი 13 ჯანმრთელი ბიჭი დაიბადა.
თუმცა, კვლევის დროს გადასატანად არჩეული ემბრიონის სქესი ცნობილი არ იყო.
სქესის შერჩევის საკითხი სერიოზულ ეთიკურ შეშფოთებას იწვევს და სქესის მიხედვით ემბრიონების შერჩევა ბევრ ქვეყანაში უკანონოდ ითვლება.
„სქესის შერჩევის საკითხი ეთიკური თვალსაზრისით პრობლემური საკითხია. ემბრიონების შერჩევა სქესის მიხედვით, შემამსუბუქებელი მიზეზის გარეშე, როგორიცაა სქესთან დაკავშირებული დაავადება, უკანონოა“, – განაცხადა კენტის უნივერსიტეტის პროფესორმა გენეტიკის საკითხებში დარენ გრიფინმა.
Imperial College London-ის ანდროლოგიის განყოფილების ხელმძღვანელის, დოქტორი ჩანა ჯაიასენის აზრით, შედეგები დამაჯერებლად აჩვენებს, რომ ამ მეთოდს შეუძლია სპერმის შერჩევა ამ სპერმის გამოყენებით დამზადებული ემბრიონის სქესის დასადგენად. თუმცა, მათი ტექნოლოგიური მიღწევა უმნიშვნელოა კვლევის შედეგად წამოჭრილ სერიოზულ ეთიკურ შეშფოთებასთან შედარებით“.
კვლევა ჟურნალ Plos One-ში გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევები

ულტრა დამუშავებული საკვები 32 ფიზიკურ და ფსიქიკურ პრობლემასთანაა დაკავშირებული

ულტრა დამუშავებული საკვები პირდაპირ კავშირშია ჯანმრთელობაზე 32 მავნე ზემოქმედებასთან, მათ შორის გულის დაავადებების, კიბოს, ტიპი 2 დიაბეტის, მავნე ფსიქიკური ჯანმრთელობისა და ნაადრევი სიკვდილის მაღალ რისკთან, – ამის შესახებ მიმოხილვის შეგედებშია აღნიშნული, რომელიც BMJ-ში გამოქვეყნდა.
კვლევა ულტრა დამუშავებული საკვების სწრაფად მზარდი გლობალური მოხმარების ფონზე ჩატარდა. სტატისტიკის თანახმად, გაერთიანებულ სამეფოსა და შეერთებულ შტატებში საშუალო კვების რეჟიმზე ნახევარზე მეტი ახლა ულტრა დამუშავებული საკვებისგან შედგება. ზოგიერთისთვის, განსაკუთრებით მათთვის, ვინც უფრო ახალგაზრდა ან ღარიბია, ტიპიურია კვების რეჟიმი, რომელიც 80%-მდე ულტრა დამუშავებულ საკვებს შეიცავს.
მიმოხილვაში, რომელშიც 10 მილიონზე მეტი ადამიანი იყო ჩართული, ბევრმა წამყვანმა ინსტიტუტის ექსპერტმა, მათ შორის ჯონ ჰოპკინსის სახელობის ბლუმბერგის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სკოლამ აშშ-ში, სიდნეის უნივერსიტეტმა და საფრანგეთის სორბონის უნივერსიტეტმა მიიღო მონაწილეობა.
”საერთო ჯამში, აღმოჩნდა პირდაპირი კავშირი ულტრა დამუშავებულ საკვებსა და ჯანმრთელობის 32 პარამეტრს შორის, რომლებიც მოიცავს ნაადრევ სიკვდილს, კიბოს, ფსიქიკური, რესპირატორული, გულ-სისხლძარღვთა, კუჭ-ნაწლავის და მეტაბოლურ ჯანმრთელობასთან დაკავშირებულ პრობლემებს“,  – აცხადებენ კვლევის ავტორები.
მათი მტკიცებით, „დამაჯერებელმა“ მტკიცებულებები აჩვენა, რომ ულტრა დამუშავებული საკვების უფრო დიდი რაოდენობით მიღება დაკავშირებულია გულ-სისხლძარღვთა დაავადებებისგან სიკვდილის რისკის 50%-ით გაზრდასთან, ტიპი 2 დიაბეტის 12%-ით და შფოთვის განვითარების რისკის 48-53%-ით გაზრდასთან.

ასევე არსებობდა “უაღრესად დამაფიქრებელი” მტკიცებულება, რომ ულტრა დამუშავებული საკვების მიღებამ შეიძლება გაზარდოს სიმსუქნის, ტიპი 2 დიაბეტის, ძილის პრობლემების და გულის დაავადებებისგან სიკვდილის რისკი 40-66%-ით, ასევე დეპრესიის განვითარების რისკი 22%-ით გაიზარდოს.
მკვლევარების თქმით, ულტრა დამუშავებული საკვების მიღებასა და ასთმას, კუჭ-ნაწლავის პრონლემებს, ზოგიერთი სახეობის კიბოს და კარდიომეტაბოლურ რისკ-ფაქტორებს შორის კავშირის შესახებ შეზღუდული მტკიცებულებები არსებობს და შემდგომ გამოკვლევას საჭიროებს.
მეცნიერები აცხადებენ, რომ ულტრა დამუშავებული საკვები, მათ შორის შეფუთული ცომეული და ე.წ. „სნექები“, გაზიანი სასმელები, შაქრიანი მარცვლეული და მზა კერძები შეიცავს მეტ შაქარს, ცხიმს და/ან მარილს, ქიმიკატებს, საღებავებს, დამატკბობლებს და კონსერვანტებს, რომლებიც ახანგრძლივებს შენახვის ვადას, მაგრამ მათში მცირე რაოდენობითაა ვიტამინები და ბოჭკოები.
მიმოხილვაში ხაზგასმითაა აღნიშნული, რომ აუცილებელია ზომების მიღება ულტრა დამუშავებული საკვების მიღების შემცირების მიზნით.
წყარო : news.sky.com

theguardian.com

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
დედამიწაეკოლოგიაკვლევები

ჰაერის დაბინძურების პარალელურად სუიციდის შემთხვევები იმატებს და პირიქით

ჩინეთში ჩატარებული კვლევის თანახმად,როცა ჰაერის ხარისხი უარესდება, სუიციდის შემთხვევები იმატებს. საინტერესოა, რომ სახელმწიფოში ემისიების შესამცირებლად შემოღებული ცვლილებების შედეგად სულ რამდენიმე წელში თვითმკვლელობის მაჩვენებელმაც იკლო.

ჩინეთის ზოგიერთი ქალაქი მსოფლიოს მასშტაბით ყველაზე დაბინძურებული ჰაერის მქონე ადგილებს შორისაა, სადაც შენობები სქელ სმოგშია მოქცეული. ამავე დროს, სუიციდის გლობალური შემთხვევების დაახლოებით 16% სწორედ ამ ქვეყანაში ფიქსირდება. ეკონომისტთა ჯგუფმა ეს ორი ასპექტი დააკავშირა და მათ შორის გარკვეული ურთიერთდამოკიდებულება გამოავლინა.

2013 წელს ჩინეთში ჰაერის დაბინძურების პრევენციისა და კონტროლის სამოქმედო გეგმა გააქტიურდა. ის ინდუსტრიული ემისიების შემცირებას, ტრანსპორტის გამონაბოლქვის კონტროლს, გასათბობად ბუნებრივ აირზე გადასვლასა და მზისა და ქარის ენერგიის გამოყენების წახალისებას გულისხმობდა. ამ პერიოდში ქვეყანაში სუიციდის მაჩვენებელმა მნიშვნელოვნად იკლო.

2010-2021 წლებში თვითმკვლელობების ყოველწლიური მაჩვენებელი ყოველ 100 000 ადამიანზე 10.88-დან 5.25-მდე შემცირდა. ამაზე ჰაერის ხარისხის გავლენის გამოსაკვლევად, გუნდმა სხვადასხვა ფაქტორი გააანალიზა.

მათ ყურადღება მეტეოროლოგიურ ფენომენზე გაამახვილეს, რომელსაც თერმული ინვერსია ეწოდება. ამ დროს ჰაერის ზედა შრე მის ქვემოთ მოქცეულ ცივ და დაბინძურებულ აირს ზედაპირთან ახლოს უბიძგებს, რაც რამდენიმე საათს გრძელდება. ქვეყნის მასშტაბით ამას ჰაერში მცირე ზომის ნაწილაკების (PM2.5) ყოველკვირეული საშუალო შემცველობის დაახლოებით 1%-მდე გაზრდა შეუძლია.

სხვა კვლევებით დადგინდა, რომ ეს ნაწილაკები შესაძლოა, ტვინში მოხვდეს და სულ რაღაც 24 საათში მისი ქიმია შეცვალოს. შედეგად კი, არაა გამორიცხული, ეს უარეს მენტალურ ჯანმრთელობასა და, პოტენციურად, ემოციების რეგულაციის სირთულეს დაედოს საფუძვლად.

ამ და სხვა მონაცემების საფუძველზე ავტორებმა დაადგინეს, რომ იმ კვირებში, როცა თერმული ემისიები ფიქსირდებოდა, სუიციდის შემთხვევებიც მოულოდნელად იმატებდა. აღნიშნული ეფექტი მხოლოდ 7 დღის განმავლობაში შეინიშნებოდა.

„ეს თვითმკვლელობის ‘დამატებითი’ შემთხვევებია, ანუ ისინი არ დაფიქსირდებოდა, ჰაერის ხარისხი რომ არ გაუარესებულიყო”, – წერია ახალ ნაშრომში.

საბედნიეროდ, ბოლო წლებში ამ მხრივ ჩინეთში სიტუაცია გამოსწორდა. მეცნიერები სუიციდის მაჩვენებლის კლების თითქმის 10%-ს სწორედ ჰაერის ხარისხის გაუმჯობესებას უკავშირებენ. ეს 2013-17 წლებში 46 000 “გადარჩენილ” სიცოცხლეს ნიშნავს.

რა თქმა უნდა, ამ ორ ფაქტორს შორის პირდაპირი მიზეზშედეგობრივი დამოკიდებულების შესახებ მრავალი კითხვა არსებობს, მაგრამ საკითხის შესასწავლად პირველი ნაბიჯები უკვე გადადგმულია.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევები

30 წლის განმავლობაში გრენლანდიაში მცენარეულობის ფართობი გაორმაგდა – კვლევა

1980-დან 2010 წლამდე გადაღებული სატელიტური ფოტოების ანალიზმა აჩვენა, რომ ამ პერიოდის განმავლობაში გრენლანდიაში მცენარეულობის ფართობი გაორმაგდა. ამის მიზეზად მყინვარების დნობა სახელდება.

მეცნიერების თქმით, ეს პროცესი სახიფათოა იმის გამო, რომ მცენარეულობის ფართობის ზრდის შედეგად ჭაობების ფართობი იზრდება, რაც მეთანის გამოყოფას უწყობს ხელს.

შეშფოთების კიდევ ერთ საგანს წარმოადგენს ის, რომ მიწის ზედაპირი, რომელსაც ყინული აღარ ფარავს, უფრო ადვილად ინარჩუნებს სითბოს, რაც ტემპერატურას კიდევ უფრო ზრდის. ამის შედეგად მყინვარების დნობა კიდევ უფრო სწრაფად მიმდინარეობს.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევები

მეცნიერებმა ადამიანის 62 პლაცენტა შეისწავლეს და ყველაში მიკროპლასტმასას მიაგნეს – რას ნიშნავს ახალი აღმოჩენა

მიკროპლასტმასა, ანუ პლასტმასის მიკრონაწილაკები, უკვე თითქმის ყველგანაა აღმოჩენილი, მათ შორის საკვებში, სასმელში, ოკეანეებში, ჩვენს სხეულსა და ღრუბლებშიც კი. მას ადამიანის პლაცენტაში პირველად 2020 წელს მიაგნეს,ახალი კვლევა კი აჩვენებს, რამდენად გავრცელებულია ის ამგვარ ქსოვილებში.

მეცნიერებმა დონაციის გზით მიღებული 62 პლაცენტა შეისწავლეს და საპონიფიკაციის სახელით ცნობილი პროცესის შედეგად მასში ცხიმები და ცილები დაშალეს. შემდეგ ეს ნიმუშები სპეციალურ მოწყობილობაში ძალიან სწრაფად დაატრიალეს და პატარა გუნდად აქციეს.

მომდევნო ეტაპზე მკვლევრებმა პიროლიზის ტექნიკას მიმართეს, რაც პლასტიკური მატერიის გაცხელებას გულისხმობს, რის შედეგადაც ის წვას განიცდის. ავტორებმა სწორედ ამ პროცესში წარმოქმნილი აირი გააანალიზეს, რისთვისაც მას-სპექტრომეტრი გამოიყენეს. ეს ნიმუშში არსებული პლასტმასის ტიპებს ავლენს.

აღმოჩნდა, რომ მიკროპლასტმასა ყველა პლაცენტაში იყო, რომელიც მეცნიერებმა გამოიკვლიეს. კერძოდ, ასეთი ნაწილაკების ოდენობა ქსოვილის თითო გრამში 6.5-დან 750 მიკროგრამამდე მერყეობდა.

ასევე, ნიმუშებში აღმოჩნდა, ნეილონი, პოლივინილ ქლორიდი და პოლისტიროლი.

მიკროპლასტმასას აქვს პოტენციალი, რომ ადამიანის ჯანმრთელობას საფრთხე შეუქმნას. ამგვარი ნაწილაკები 5 მილიმეტრზე ნაკლები ან რამდენიმე ნანომეტრი ზომისაა, საკმაოდ პატარა, რომ ჩვენი ორგანიზმის მემბრანებში შეაღწიოს

„თუ ამ ეფექტს პლაცენტებში ვხედავთ, მაშინ ამან ჩვენს პლანეტაზე არსებულ ყველა ძუძუმწოვარზე შეიძლება გავლება იქონიოს, რაც კარგი ნამდვილად არაა“, – აცხადებენ ავტორები.

ჯერჯერობით უცნობია, შესაძლებელია თუ არა, რომ მიკროპლასტმასა პლაცენტიდან ნაყოფში გადავიდეს. ამის გასაგებად სათანადო კვლევების ჩატარებაა საჭირო.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
1 2 3 98
Page 1 of 98