close

ქიმია

მსოფლიოქიმია

ელემენტის შემადგენლობაში ცვლილებებია

ყველასთვის ცნობილია, რომ  კარბონის დიოქსიდის  სიმრავლე ქმნიდა სხვადასხვა დაბრკოლებას, მაგრამ მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ კარბონის დიოქსიდი იქნება ელემენტის მომავალი.

წლების განმავლობაში მეცნიერები იკვლევდნენ კარბონის დიოქსიდს, სად შეიძლებოდა მისი გადატანა, მიწის ქვეშ, თუ ოკეანეში, მაგრამ ახლა უკვე ცხადია, რომ ეს პრობლემა მოგვარებულია, რადგან ელემენტების წარმოების ახალი ერა იწყება, კარბონის დიოქსიდი კი მთავარი მოქმედი ნივთიერებაა.

გამოკვლევები ჯერ არ დასრულებულა,  მაგრამ მეცნიერები აცხადებენ, რომ ყველაფერი რიგზეა და ექსპერიმენტები წარმატებით მიმდინარეობს.

წყარო : Sciencealert.com

მასალა მოამზადა : ლაშა ჯინჭარაძემ

სრულად ნახვა
განათლებასაქართველოქიმია

90 წლის მეცნიერი და ქიმიის პედაგოგი 65 წლის სტაჟით

მე-11 კლასში ვიყავი, ვენერა ბებოსთან რომ მიმიყვანეს, ქიმიასთან დიდად ვერ ვმეგობრობდი და – იქნებ რამე ,,გეშველოსო”. მეგონა, ტიპური ქიმიკოსი დამხვდებოდა, მხოლოდ რეაქციები და ნივთიერებები რომ აინტერესებს – შევცდი. ვენერა მასწავლებელმა ქიმია შემაყვარა – ისე, რომ რეაქციების ამოხსნა ჩემი ჰობიც კი გახდა, მაგრამ ჩვენ, ქიმიის გარდა, ვსაუბრობდით ლიტერატურაზე, მედიცინაზე, მაძლევდა საუკეთესო რჩევებს და, თქვენ წარმოიდგინეთ, 4 საათი ისე გადიოდა, ვერც ვხვდებოდით. ვენერა ბებო მაშინ 84 წლის იყო, ახლა კი – მალე 91-ის გახდება.

რომ ვუთხარი, თქვენთან ინტერვიუ უნდა ჩავწერო-მეთქი, ,,აღშფოთდა”- მე რა ჩასაწერი ვარო. არადა, ნამდვილად სჭირდებათ ახალგაზრდებს ისეთი მოტივატორი, რომელიც 90 წლის ასაკშიც კი მზადაა, საკუთარი ცოდნა უანგაროდ გასცეს, მუდმივად ისწავლოს რაღაც ახალი და განვითარდეს.

-მოკლედ რომ გვიამბოთ თქვენ შესახებ.

-ვარ ვენერა ლაზარაშვილი-ნათიძე, 1927 წელს დავიბადე ბორჯომში. ბაღში, სკოლაში – ხშირად მაქებდნენ, 4 წლიდან  გამოვდიოდი სცენაზე. არასდროს არ მიყვარდა თავის გამოჩენა, მაგრამ ხშირად ხდებოდა, რომ მამჩნევდნენ, სკოლაში კლასკომის თავმჯდომარე, უნივერსიტეტში ჯგუფხელიც ვიყავი. სკოლაში ფრიადებზე ვსწავლობდი. მახსოვს, მასწავლებელმა ერთი სუსტი მოწაფეც კი მომაბარა, რომ მემეცადინებინა.

ეს იშვიათად ხდებოდა, მაგრამ უნივერსიტეტში პროტექციის გარეშე შევძელი, რომ დაუსწრებელიდან დასწრებულ სწავლებაზე გადავეყვანე. სასწავლებელში წლების განმავლობაში იყო ჩემი სურათი ფრიადოსნების დაფაზე გამოკრული.  პასუხისმგებლობის დიდი გრძნობა მქონდა. ტყუილი არასდროს არ შემეძლო და ვცდილობდი, ჩემი ყველა საქმე პატიოსნად შემესრულებინა.

-ქიმიისადმი ინტერესი როდის გაგიჩნდათ?

-თავდაპირველად, ვაბარებდი სამედიცინოზე, ომი იყო… პირველ წელს ვერ წამოვედი ბორჯომიდან, რადგან მამა ომში დაიჭრა.  1945-ში მოვემზადე და წამოვედი თბილისში. ქართულში 4-იანი მივიღე. მაშინ შენით კი არ უნდა მოგეფიქრებინა ტექსტი, არსებული ტექსტები უნდა დაგეზეპირებინა.მე დაზეპირება არასდროს არ მიყვარდა.  ჩემ წინ ვინც იჯდა, იმას თემა ვუკარნახე – 5-იანი აიღო და ფაკულტეტზეც მოხვდა. მათემატიკასა და რუსულში კი მქონდა 5-ები, მაგრამ ამ ოთხიანის გამო, ვერ მოვხვდი. შემდეგ 1-თვიანი მოსამზადებელი კურსები გავიარე, რათა სამედიცინოზე ჩამებარებინა პედიატრიის გახრით. მომდევნო ცდაზე ყველა საგანი ჩავაბარე, ქიმია მართლა კარგად დავწერე, იმდენად კარგად, რომ კომისიის თავმჯდომარეც შემოიყვანეს. მიუხედავად ამისა, 4 ქულა დამიწერეს. თავმჯდომარეს ვთხოვე, შემამოწმეთ-მეთქი, მითხრა – გეყოფაო. არ მეყო. იმავე ქულების მქონეები კი მოხვდნენ, როგორც შემდეგ განმიმარტეს – ისინი გვჭირდებოდა და იმიტომ მოხვდნენო.  შემდეგ, ბედია ალბათ ყველაფერი – ინდუსტრიალური ინსტუტიტის (ე.წ. გეპეი) სილიკატურ ფაკულტეტზე ჩავაბარე. იქაც ბევრი წვალება მომიწია, რთული იყო პროტექციის გარეშე. ასე მოვხვდი ამ სფეროში.

-როგორ გაგრძელდა თქვენი საქმიანობა უნივერსიტეტის შემდეგ?

-უნივერსიტეტის შემდეგ კათედრაზე დავიწყე მუშაობა. სტუდენტებთან ვმუშაობდი ლაბორატორიაში – ცდებს ვატარებდი. ერთი წლის შემდეგ, ჩემმა ერთ-ერთმა თანამშრომელმა შემომთავაზა მისაღები გამოცდებისთვის მემეცადინებინა ერთ-ერთი მოსწავლე. თავიდან უარზე ვიყავი, მითხრა – შეძლებო. მოვამზადე, ალღო ავუღე.  

45 სამეცნიერო შრომა მაქვს. რაც შეეხება აღმოჩენებს – მივიღე რკინის ნაერთი, რომელიც მაგნიტით მიიზიდება. ნაშრომმა დიდი მოწონება დაიმსახურა – უცხოეთიდანაც კი მოვიდა წერილი, მთელი ნაშრომი გადმოგვიგზავნეთო.  კათედრიდან 7 წელიწადში წამოვედი, მივხვდი, რომ იქ მომავალი არ მელოდა. პროტექციის გარეშე წინ წასვლა რთული იყო. შემდეგ – მეცნიერებათა აკადემიის ანალიზური ქიმიის ლაბორატორიაში გადმოვედი.

-თითქმის 65  წელი ასწავლიდით – სულ რამდენი მოსწავლე გყავდათ?

– რვეულები მქონდა, სადაც ვიწერდი ყველა მოსწავლის საკონტაქტოს. რამდენიმე ასეული მოწაფე მეყოლება მომზადებული, ძალიან ბევრი, ზუსტად ვერც ვიტყვი რაოდენობას. ვამზადებდი მოსწავლეებსაც და სტუდენტებსაც. ძალიან ბევრი მათგანი დღემდე მახსოვს (რვეულებსა და სიას მაჩვენებს).

-რას ნიშნავს ქიმია თქვენთვის?

-ქიმია ისეთი მეცნიერებაა, რომლის ცოდნაც აუცილებელია. ჩვენ გარშემო რაცაა, ყველაფერი ქიმია. სიყვარულიც კი ქიმიაა – მიმზიდველობა! რატომ უერთდება ერთი ელემენტი მეორეს? იმიტომ რომ ერთი გასცემს ელექტრონს და მეორე იძენს. თუ მის მიერ გაცემული ელექტრონის შეძენა არ შეუძლია, არანაირი რეაქცია არ მოხდება. რა საინტერესოა, არა?! – ელემენტები,  რომლებიც მხოლოდ გასცემენ, მაგალითად, მეტალები, ერთმანეთს არ უერთდებიან.

-რას გვეტყვით დღევანდელ სწავლების მეთოდებზე?

-ქიმია სკოლებში არ ისწავლება. ჩემს დროს პატარა წიგნები იყო, მაგრამ ძალიან ღირებული და ისეთი, ცოდნის შეძენას რომ შეძლებდი.  ახლა უზარმაზარი წიგნებია – ძალიან პრიმიტიული და სისულელეებით გაჯერებული. ეს იმის ბრალია, რომ სკოლა გონებასუსტი ადამიანების სასწავლო ადგილად გადაიქცა.   საგანმანათლებლო სისტემა ძალიან სუსტია.

მე შევიმუშავე აბიტურიენტთათვის ქიმიის სწავლების უნიკალური მეთოდი – თავდაპირველად, მათ ატომის ელექტრონულ აღნაგობას ვუხსნი (რეზერფორდის მეთოდი), შემდეგ – ნაერთთა კლასებს. ეს იმას ნიშნავს, რომ ქიმიაში ,,წერა-კითხვას” ვასწავლი. მხოლოდ ამის მერე ვიწყებ პროგრამით მუშაობს. მიდა ვთქვა. რომ, ამ მეთოდის წყალობით, აბიტურიენტები 10 დღეში მიმეცადინებია (ბუნებრივია, ამაში არ შედის ამოცანების ნაწილი).

-მომავალ თაობას რას ურჩევთ?

-ბევრი იკითხონ და ისწავლონ. ჩემი პირვლი წიგნი იყო  რომანი ,,როგორ იწრთობოდა ფოლადი”. როცა მამაჩემმა მოიტანა სახლში, მალავდა, ეს პატარებისთვის არ არისო და მე ჩუმად წავიკითხე. წიგნი გონებას ავითარებს.

-როგორც ვიცი, არასდროს არ ჩერდებით, მუდმივად სწავლობთ, რაღაც ახალს ქმნით…

-უკვე 2 წელია სხვადასხვა ჟურნალიდან ვიწერ რჩევებს – მედიცინაზე, ჯანსაღ ცხოვრების წესზე და ა.შ. – უკვე 600-გვერდიანი წიგნაკი შევკარი. ძალიან ბევრი დეტალია ისეთი, რაც უნდა გავითვალისწინოთ, არის პროდუქტები, რომელთა ერთად მიღებაც არ შეიძლება და ა.შ. ვცდილობ, ვიკითხო – წიგნები, გაზეთები, ჟურნალები. ..

-დაახლოებით, ორი წელია, რაც აქტიურად აღარ მასწავლებლობთ – თუ გაქვთ კვლავ საქმიანობის გაგრძელების სურვილი?

-როგორ არ მინდა?! ძალიან მენატრება სწავლება. მესიზმრება ხოლმე, როგორ ვამეცადინებ. ბოლო ორი წელია, ნაკლებად ვახერხებ მოსწავლეების აყვანას, თუმცა –  სანამ შემიძლია, მინდა და მზად ვარ, ჩემი ცოდნა გავცე.

პ.ს. ესეც ვენერა ბებოს საკონტაქტო: 2 325 222

 

 

მასალა მოამზად:  ნატალია ჯალაღონიამ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაეს საინტერესოაკვლევებიმედიცინაქიმია

 ,,დაე, საკვები იყოს შენი წამალი!” – არა პესტიციდებს!

  ,,დაე, საკვები იყოს შენი წამალი!” – ანტიკური მედიცინის რეფორმატორის – ჰიპოკრატეს გამონათქვამს დღესაც არ დაუკარგავს თავის აქტუალობა. კვება – ნებისმიერი ცოცხალი ორგანიზმის სიცოცხლის საფუძველია და ადამიანის ჯანმრთელობის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ფაქტორია. დებულება: ,,ჯანმრთელობა კვების ფუნქციაა” – თანამედროვე საზოგადოების საფუძველია.რატომ უნდა დავიბანოთ ხელები ხშირად და არ ვჭამოთ გაურეცხავი ხილი და ბოსტნეული?

იმიტომ რომ…

ნიადაგი არის მიწის ზედა, ნაყოფიერი ფენა, რომელიც შედგება დედა ქანების, მკვდარი ორგანული ნივთიერებების, ცოცხალი არსებების, ჰაერისა და წყლისაგან.ნიადაგის როლი მიკროორგანიზმებით გამოწვეული დაავადებების გადატანაში დიდია.

დიდია მიკროორგანიზმთა როლი ნიადაგის თვითგაწმენდის პროცესში. სწორედ ამ ორგანიზმების მიერ ხდება ჯანმრთელობისათვის საშიში ორგანული და არაორგანული ნივთიერებების (რომლებიც სხვადასხვა გზებით ხვდება ნიადაგშისაყოფაცხოვრებო ნარჩენების, სამრეწველო ნარჩენების, ნაგვის და სხვ. სახით), გარდაქმნა მინერალურ მარილებად (მინერალიზაცია). 

სასარგებლო მიკროორგანიზმების გარდა, ნიადაგში სახლობენ მრავალი ეპიდემიის მატარებელი ორგანიზმები, რომელიც ადამიანს სწორედ ნიადაგიდან გადაეცემა. ეს შეიძლება იყოს სხვადასხვა ინფექციური დაავადების გამომწვევი მიკროორგანიზმები, აგრეთვე ინვაზიური დაავადებების გამომწვევი ჰელმინტების კვერცხები და მატლები

ინფექციური დაავადებები შეიძლება მოხვდეს ადამიანის ორგანიზმში ნიადაგიდან დაბინძურებული მცენარეული და ცხოველური წარმომავლობის პროდუქტების საშუალებით.

   საკვებში არსებულ ქიმიურ ნივთიერებებს შორის ყველაზე მავნე პესტიციდებია. (ლათ. pestis — გადამდები სენი და caedo — ვკლავ) — ქიმიური ნაერთები, რომელსაც იყენებენ მცენარეთა მავნებლებისმარცვლეულის, მერქნის, ბამბის, შინაური ცხოველების ექტოპარაზიტების, აგრეთვე ადამიანისა და ცხოველის საშიშ დაავადებათა გადამტანების წინააღმდეგ საბრძოლველად. პესტიციდებში შედის დეფოლიანტები და დესიკანტები.

პესტიციდებს შემდეგ ჯგუფებად ყოფენ: ინსექტიციდებად, რომლებსაც იყენებენ მწერების გასანადგურებლად, ფუნგიციდებად – სოკოებთან საბრძოლველად, ჰერბიციდებად – სარეველების მოსასპობად და ა.შ. მსოფლიო პრაქტიკა გვიჩვენებს, რომ ადამიანისთვის უვნებელი პესტიციდი არ არსებობს. მათი 90% მიზანს ვერ აღწევს, გარემოში იფანტება და ჩამდინარე წყლებით წყალსატევებში ხვდება. ისინი იწვევენ ეკოსისტემის ღრმა ცვლილებას, რადგან წამლავენ ყველა ცოცხალ ორგანიზმს.

პესტიციდები ხშირად გამოიყენება ხილის მოყვანის პროცესში. იმის ალბათობა რომ პესტიციდების შემცველობას, ზომიერი კლიმატის ნაყოფში აღმოვაჩენთ, უფრო დიდია, ვიდრე სუბტროპიკული კლიმატის ხილში. ალბათ ყველას აწუხებს აზრი იმის თაობაზე, რომ შეგვიძლია თუ არა, გარეგნული დათვალიერებით ამოვარჩიოთ ნაკლები ქიმიკატის შემცველი პროდუქტი. დაჭიანებული ხილი პირველი ნიშანია იმისა, რომ იგი ნატურალურია, თუმცა სრულ გარანტიას იგი არ იძლევა იმის გამო, რომ მისი პესტიციდით დამუშავება მოხდა იმის შემდეგ, როდესაც იგი უკვე დაჭიანებული იყო. 

პესტიციდების გამოყენების შემთხვევაში დიდი მნიშვნელობა აქვს, იმ ნორმებისა და მოთხოვნების გათვალისწინებას, რომლებიც დადგენილია ამ ქიმიკატების მოხმარებისას. იგი უნდა ჩატარდეს გარკვეულ დროს და გამოყენებული იქნას ზომიერად.

პესტიციდების გამოყენება მოითხოვს სიფრთხილეს, დაკვირვებას და ცოდნას, რადგან მათი არასწორი გამოყენება დიდ საფრთხეს უქმნის ადამიანის ჯანმრთელობას. აქედან გამომდინარე, მოწამვლის თავიდან ასაცილებლად, საჭიროა ზედმიწევნით ზუსტად იქნეს დაცული პესტიციდებთან უსაფრთხო მოპყრობის შემდეგი წესები:

  1.  ქიმიური წამლობების დროს რეკომენდირებულია ისეთი სპეციალური ტანსაცმლის გამოყენება, რომელიც მაქსიმალურად ფარავს სხეულს;
  2. აუცილებელია ინდივიდუალური დაცვის საშუალებებისრეზინის ხელთათმანის, ჩექმის, თავსაბურავის, სათვალის, რესპირატორის გამოყენება;
  3. წამლობა საჭიროა ჩატარდეს მხოლოდ უქარო ამინდში, დილის ან საღამოს საათებში;
  4. დაუშვებელია ქიმიურ პრეპარატის (ფხვნილის, ხსნარის) შეხება დაუცველი ხელებით;
  5. აკრძალულია წამლობის დროს პესტიციდით დაბინძურებული ხელებით სიგარეტის მოწევა, საკვებისა და სასმელის მიღება;
  6. სამუშაოს დამთავრების შემდეგ დაბინძურებული ტანსაცმელი უნდა გაირეცხოს ჩვეულებრივი სარეცხისაგან განცალკევებით და მოხდეს მისი შენახვა;
  7. დაუშვებელია პესტიციდის ცარიელი ტარის გამოყენება შემდგომი მოხმარებისთვის, აუცილებელია მისი დახვრეტა და ღრმად ჩამარხვა სპეციალიზირებულ ამოცემენტებულ ორმოში. ქაღალდის ან მუყაოს ტარის შემთხვევაში, საჭიროა შესაფუთი მასალის დაწვა. გასათვალისწინებელია, რომ ძალიან სახიფათოა დაწვისას წარმოქმნილი ბოლის შესუნთქვა;
  8. წამლობის დასრულების შემდეგ, საჭიროა გამოყენებული შემასხურებელი აპარატურის გულდასმით გარეცხვა და ნარეცხი წყლის გახარჯვა დამუშავებულ ნაკვეთში;
  9. ყოვლად დაუშვებელია გამოყენებული პესტიციდების ტარისა და ნარჩენების, აგრეთვე, ვადაგასული და გამოსაყენებლად უვარგისი პესტიციდების უკონტროლოდ გადაყრა (გადასხმა) სასოფლოსამეურნეო დანიშნულების ნაკვეთებში, წყალსატევებში (მდინარე, ღელე, ხრამი, ტბა, ჭაობი), ბუნებრივ ველმინდვრებსა და ტყეებში. პესტიციდების ნარჩენები და ცარიელი ტარა შეიძლება განთავსდეს მხოლოდ სპეციალიზირებულ დროებით საცავებში!

   სამწუხაროდ, უნდა აღინიშნოს, რომ დღემდე არ არსებობს მეცნიერების დასკვნა იმის თაობაზე, რომ პესტიციდების თუნდაც ძალიან მცირე ნარჩენი უსაფრთხოა ადამიანისათვის. საერთოდ ექიმები გვაფრთხილებენ, რომ ისინი დაბლა წევენ იმუნიტეტს და ორგანიზმში დაგროვების უნარი გააჩნიათ. ხილის და ბოსტნეულის მოხმარებამდე, საგულდაგულოდ უნდა გავრეცხოთ ისინი, გავთალოთ (ანუ გავათავისუფლოთ ზედაპირული ფენისაგან) შემდეგ, დავამუშაოთ თერმულად. საერთოდ უფრო სასარგებლოა ნატურალური პროდუქტები, რომლებიც მიღებული არიან ყოველნაირი ქიმიური ნივთიერებების გამოყენების გარეშე.

     პესტიციდებს მავნებლები 10-30 თაობაში ეგუებიან მაშინ, როცა ადამიანს ამისთვის ასეულობით წელი სჭირდება. ჩვენში დღემდე იყენებენ სასოფლო-სამეურნეო პრეპარატებს, რომელთა წარმოება 50-60 წლის წინათ დაიწყეს, როცა ადამიანის ჯანმრთელობაზე შორეული მავნე ზემოქმედების საკითხი საერთოდ არ იდგა. სამწუხაროდ, ასეთმა ზემოქმედებამ უკვე მკაფიოდ იჩინა თავი. მაგალითად, ავთვისებიანი სიმსივნური დაავადებებით სიკვდილიანობის ზრდა პირდაპირ კავშირშია პესტიციდების გამოყენებასთან.

ამერიკის შეერთებულ შტატებში ყოველწლიურად 20 ათასი ადამიანის სიცოცხლე ეწირება პესტიციდებს. როგორც ვიცით, დედის რძეს საოცარი ბაქტერიოციდული თვისებები აქვს, რითაც განპირობებულია მისი გამაჯანსაღებელი ეფექტი, მაგრამ თავად განსაჯეთ, რა სარგებლობის მოტანა შეუძლია დედის რძეს, როცა მასშიც კი აღმოჩნდა დდტ და კიდევ უფრო ძლიერი შხამი ქლოროფოსი.

პესტიციდები ხოცავს ყველა მწერს – მავნესაც და სასარგებლოსაც (მაგალითად, ფუტკარს). გარდა ამისა, უნდა გვახსოვდეს, რომ მავნებელს ჰყავს თავიანთი მტაცებლები და პარაზიტები, რომლებიც ამცირებენ მათ რაოდენობას. პესტიციდები კი ანადგურებს არა მარტო მავნებლებს, არამედ მათ ბუნებრივ მტრებსაც. იდეალური პესტიციდები უნდა სპობდეს მწერების მხოლოდ განსაზღვრულ სახეობას, სხვებისთვის ზიანის მიუყენებლად.

პესტიციდების გამოყენების ზრდასთან ერთად იმატა გონებასუსტ ბავშვთა რაოდენობამ. თუ ადრე მრავალი დაავადების მიზეზად ალკოჰოლს თვლიდნენ, შემდეგში გაირკვა, რომ მათი უმრავლესობა (სისხლის დაავადება და სხვა მძიმე სნეულებანი) ინტენსიური ქიმიზაციის შედეგი ყოფილა.

ამერიკაში ზრდიან არა პესტიციდთა გამოყენებას, არამედ იქ აკრძალული პესტიციდების ექსპორტს სხვა ქვეყნებში.

 ცნობილია, რომ პესტიციდების ძირითადი რაოდენობა გროვდება ბოსტნეულის და ხილის კანში. პესტიციდებს ყველაზე დიდი რაოდენობით შეიცავს: კიტრი, კომბოსტო, ატამი, ვაშლი, ჟოლო. ყველაზე ნაკლებ გავლენას პესტიციდებისგან განიცდის თავიანი ხახვი, სიმინდი, სოკო, ბადრიჯანი, ანანასი. კულინარიულ დამუშავებამდე საჭიროა ხილის და ბოსტნეულის საგულდაგულოდ გარეცხვა (სასურველია წყალს დაამატოთ ლიმონმჟავა და ზღვის მარილი). ხილის გათლით, კომბოსტოს და სხვა ფოთლოვანი ბოსტნეულის გარე ფოთლების მოცილებით პესტიციდების რაოდენობა უფრო ეფექტურად მცირდება.

პროდუქტებში პესტიციდების ნარჩენი რაოდენობის დაშლის სიჩქარე დამოკიდებულია პირობებზე. მაგალითად, ტემპერატურის აწევით (23 გრადუსზე მაღალა) დაშლა ძლიერდბა. ასევე – იზრდება დაშლის სიჩქარე პროდუქტის შენახვის ხანგრძლივობის გადადებასთან ერთად.

ხორცისა და რძის პროდუქტებში ნარჩენი პესტიციდების შემცველობის შემცირება შესაძლებელია თერმული დამუშავებით. ამ მხრივ, ყველაზე ეფექტურია ხორცის მოხარშვა.

პესტიციდები გროვდება ადამიანის ცხიმოვან ქსოვილში და ზოგიერთ შინაგან ორგანოში. პესტიციდებით გამოწვეული ყველაზე განვითარებული შედეგებია – ნაწლავების, მკერდის, საშარდე ბუშტის, ღვიძლის, თავის ტვინის, საშვილოსნოს ავთვისებიანი სიმსივნეები. მოწამვლის ნიშნები შესაძლებელია იყოს რეგულარული თავის ტკივილი, დაღლილობა და უხალისობა. მთავარი ისაა, რომ მცირდება სიცოცხლის ხანგრძლივობა და ხარისხი. ზოგიერთი პესტიციდი გენეტიკურ აპარატზე უფრო ძლიერად მოქმედებს, ვიდრე რადიაცია. განსაკუთრებით მგრძნობიარენი პესტიციდების მიმართ არიან ბავშვები.

ინფექციის გავრცელების ერთ-ერთი ყველაზე ხშირი გზა არის ავადმყოფი (ინფექციის წყარო) – ნიადაგი – მცენარეული წარმოშობის საკვები პროდუქტები – მიმღები ორგანიზმი. 
სწორედ ამიტომ, თავიდან რომ აიცილოთ მთელი რიგი ინფექციური დაავადებები, მიირთვით მხოლოდ საგულდაგულოდ გარეცხილი ხილი და ბოსტნეული, ხშირად დაიბანეთ ხელები, განსაკუთრებით მიწასთან შეხების დროს და მიაჩვიეთ თქვენი პატარები სისუფთავეს.

 

მასალა მოამზადა:  ნინო ჯალაღონიამ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

 

სრულად ნახვა
ბიზნესიეს საინტერესოატექნოლოგიებიქიმია

მსოფლიოს უმსხვილესი ალმასის კომპანია – ,,De Beers-ი“ ხელოვნურ ბრილიანტს შექმნის

მსოფლიოს უმსხვილესი ალმასის კომპანია  – ,,De Beers-ი ხელოვნური ალმასის წარმოებას იწყებს. არსებობის 130-წლიანი ისტორიის მანძილზე, კომპანიამ ასეთი გადაწყვეტილება პირველად მიიღო.

ხელოვნურ ალმასს  1950 წლიდან აწარმოებენ, კომპანია ,,De Beers-ი“ კი – სინთეტიკურ ბაზარზე გადასვლას გამუდმებით ეწინააღმდეგებოდა, თუმცა ბოლო დროს დამოკიდებულება შეცვალა და აცხადებს, რომ ხელოვნური ალმასის წარმოების ტექნოლოგია საკმაოდ ეფექტურია იმისათვის, რომ საუკეთესო ხარისხის ძვირფასი ქვის მსგავსი ალმასი დიდი რაოდენობით აწარმოონ.

ალმასი გახლავთ ძვირფასი ქვა, რომელიც ყველაზე მეტად ბრწყინავს, გახლავთ ერთ-ერთი მტკიცე მასალა და შეხებისას სიცივე იგრძნობა. 

ყველა ეს თვისება განპირობებულია ალმასის კრისტალში ატომების სრულყოფილი განლაგებით – ეს ატომები ნახშირბადია. ამ განლაგებაში მცირე დეფექტიც კი ალმასის ფერის მკვეთრ ცვლილებას იწვევს. მაგალითად, ყოველ 10,000 ატომში ერთის გადანაცვლება გამჭირვალე ძვირფას ქვას ყავისფერს ხდის. ნახშირბადის ატომების განლაგების სიზუსტის დაცვა იოლი არაა.

ბუნებრივი ბრილიანტი მზადდება დედამიწის სიღრმეში, სწორი ტემპერატურისა და, წნევის წყალობით, ინგრედიენტები იკრიბება და მილიონობით წლის შემდეგ – ზედაპირზე ამოდიან.

პირველი ხელოვნური ბრილიანტი დაამზადეს ლაბორატორიაში, სადაც ეს პირობების უზარმაზარ დანადგარებში შექმნეს. ეს გახლავთ პატარა ბრილიანტების წარმოების გზა.

ასევე – შესაძლებელია, მაღალხარისხიანი ხელოვნური ალმასის კრისტალების წარმოქმნა ნახშირბადის ატომების ფენების მეთანის გამოყენებით გაზრდის გზით. ეს კეთდება წყალბადის მოშორებით მეთანიდან მოლეკულებისგან სუპერსუფთა რეზერვუარებში ცხელი პლაზმის გამოყენებით.

ამის შემდეგ, ნახშირბადს ალმასის კრისტალებად გარდაქმნიან. ამ პროცესის – ქიმიური ორთქლის დეპონირების (CVD) მთავარი გამოწვევა გახლავთ ხარჯეფექტიანობა. კომპანია ,,De Beers-ი“ მიიჩნევს, რომ ამ გამოწვევას თავს გაართმევს და მაღალი ხარისხის ხელოვნურ ბრილიანტს შექმნის.

წყარო: https://www.sciencealert.com

 მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოაკვლევებიმსოფლიოქიმია

ტყლარწში ჯანმრთელობისთვის საშიში ნივთიერება აღმოაჩინეს

საკმაოდ პოპულარულ ტყლარწში საშიში ნივთიერება – ბორაკი აღმოაჩინეს. დიდი ბრიტანეთისა და აშშ რამდენიმე სკოლაში ტყლარწის გაყიდვა უკვე აიკრძალა.

ეს ის ნივთიერებაა, რომელსაც შეიცავს საოჯახო ქიმიის ნაწარმი – მას ლაქების ამომყვან სითხეებსა და ფხვნილებში იყენებენ.

გარდა ამისა – ტყლარწი წებოსა და საღებავსაც შეიცავს. ამ სამი ნივთიერების კომბინაცია კი – დამწვრობასა და ბევრ უკუჩვენებას იწვევს.

კვლევების ჩატარება მას შემდეგ გადაწყდა, რაც მშობლებმა სააკუთარი ბავშვებს ხელებზე დამწვრობა აღმოაჩინეს.

წყარო: The Guardian

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
საქართველოქიმია

სახალისო მეცნიერება ანუ ქართველი ქიმიკოსის წარმატება

ერთი შეხედვით თავად მეცნიერება და მისი ყველა დარგი საკმაოდ რთული და ბევრისთვის გაუგებარიცაა.  ფორმულების გროვა, ჩახლართული სისტემები, გაუგებარი ტერმინები – ყველაფერი ეს სწორედ ისაა, რაზეც ზოგადად სამყარო დგას, თუმცა უჩინარი თვალისთვის მაინც დაფარულია.

22  წლის გიორგი კოტორაშვილმა გადაწყვიტა რთული და თითქოს „მოსაწყენი“ მეცნიერების დარგი, კერძოდ ქიმია,  გაემხიარულებინა და მას მეტი სიფერადე შემატა.

საშუალო განათლება მან 210-ე საჯარო სკოლაში მიიღო. სკოლის პერიოდიდან მოყოლებული განსაკუთრებული სიყვარულით ქიმიას სწავლობდა. თეორიების შესწავლის შემდეგ პრაქტიკით დაინტერესდა. აგრარულ უნივერსიტეტში ლავუაზიეს წრეში ჩატარებული ცდები მისი ტრამპლინი აღმოჩნდა და იმ დიდი გზის დასაწყისი, რაც მან ქიმიის სიყვარულიდან ამ დიდი  მეცნიერების ლაბირინთებამდე  განვლო.

ამჟამად ტექნიკურ უნივერსიტეტში სწავლობს და  პარალელურად ქიმიკოსად მუშაობს.

გარდა ამისა, საკუთარი ქიმიის სკოლა აქვს, სადაც ბავშვებს თავის გამოცდილებას უზიარებს და მეცნიერების სიყვარულს უნერგავს.

გიორგი სახალისო მეცნიერებათა მუზეუმ „ექსპერიმენტორიუმში“ მუშაობს და მეცნიერულ პროექტეზე მუშაობს, რომელიც ქიმიას კიდევ უფრო მეტ ხალისს და ხალხურობას მატებს.

როგორც თვითონ ამბობს,  მისი მიზანია ერთი შეხედვით რთული და გაუგებარი მეცნიერება ყველასთვის საყვარელ და სახალისო საქმედ აქციოს.

გარდა სამეცნიერო საქმიანობისა, ბოლო პერიოდში განსაკუთრებით დაინტერესებულია ღვინის და ყავის ტექნოლოგიებით. პრაქტიკებს გადის დუგლაძის ქარხანაში, სადაც ეუფლება თავის საყვარელ საქმეს.

ასევე თავისუფალ დროს მეგობრებთან ერთად უყვარს ახალი და საინტერესო ადგილების დალაშქრვა.

გიორგი საკუთარ საქმესა და მეცნიერებისადმი სიყვარულზე დოქტრინას ესაუბრა:

როდის და რატომ გაგიჩნდა ქიმიის მიმართ სიყვარული?

-ქიმიისადმი სიყვარული გამიჩნდა,  მაშინ როდესაც ცხოვრებაში პირველად მივაღწიე მცირედ წარმატებას. ქიმია თავიდან მეგონა ძნელი სასწავლი, მაგრამ სახალისო ცდების დახმარებით ეს სტერეოტიპი დავამსხვრიე.

გვიამბე შენს ერთ-ერთ პროექტზე.

-სტუდენტების და უნივერსიტეტის დახმარებით შევქმენით პროექტი ,,შეიყვარე პროფესია და შეაყვარე სხვას “, რომლის დახმარებითაც სკოლები გადიოდნენ რეგისტრაციას chemistry.ge -ზე.  რის შედეგადაც სკოლებში ვგეგმავდით ვიზიტს.  ამ ვიზიტის ფარგლებში ბავშვებს ვუზიარებდით ცოდნას და  ვატარებდით სახალისო ცდებს.

– სახალხო პროექტ ,,ნიჭიერში“ მიიღე მონაწილეობა და საკმაოდ დიდ წარმატებას მიაღწიე. რა გამოცდილება იყო ეს შენთვის?

-2017 წელს მივიღე მონაწილეობა პროექტში ” ნიჭიერი” , სადაც ვაჩვენებდი მეცნიერების დახმარებით სახალისო ცდებს,  ამავდროულად მეცნიერებას ვუწევდი პოპულარიზაციას.

 პროექტმა უფრო კომუნიკაბელური გამხადა და უფრო მეტი შესაძლებლობა მომცა, ხალხისთვის მეჩვენებინა,  ის რაც მე ასე ძალიან მიყვარს ანუ საკუთარი საქმე.

– რამდენად რთულია ერთი შეხედვით გაუგებარი მეცნიერების გახალისება?

-მეცნიერება   ყველასთვის რთული,  გაუგებარი ფორმულებისგან შედგება, მაგრამ ვცდილობ, ჩემი საქმით და სახალისო ცდებით  ეს ყველაფერი გავხადო მათთვის გასაგები. მინდა ამ სფეროსადმი   ინტერესი გავაღვიძო  მეცნიერებისგან  ,,შეშინებულ“ თაობაში.

მასალა მოამზადა;  ანა ურუშაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

 

სრულად ნახვა
ასტრონომია - კოსმოსიქიმია

მეცნიერებმა მოწყობილობა შექმნეს, რომელიც მთვარის ქვებისგან წყალსა და ჟანგბადს ქმნის

კოსმოსურმა ინჟინერმა – ტორსტენ დენკმა შეიმუშავა მზის რეაქტორი, რომელიც საშუალებას მისცემს ასტრონავტებს, მთვარეზე საკუთარი წყალი და ჟანგბადი შექმნან.

დენკი მოწყობილობაზე 10 წლის განმავლობაში Plataforma Solar de Almeria-ში (CIEMAT) მუშაობდა.

სისტემას შეუძლია მთვარის ნიადაგიდან წყლის ამოღება და ამისთვის მხოლოდ დედამიწიდან წაღებული წყალბადია საჭირო.

იმის გამო, რომ წყალბადის გაცილებით მსუბუქია, ვიდრე ჟანგბადი, სისტემამ შესაძლოა მთვარის მისიის წონა საგრძნობლად შეამციროს.

მოწყობილობას ექვსთვიანი ტესტი  ჩაუტარდა  და მისი შემქმნელი აცხადებს, რომ მას რვა ასტრონავტისთვის საკმარისი ჟანგბადისა და წყლის მიწოდება შეუძლია.

მკვლევარები მთვარეზე ჟანგბადის გზების მისაკვლევად ათწლეულების მანძილზე მუშაობენ.

ასტრონავტები აცხადებენ, რომ ახლად შექმნილ მოწყობილობას, რომელიც 400კგ-ს იწონის, საათში 700 კგ წყლის, ხოლო ოთხ საათში – 2,5 კგ ჟანგბადის წარმოება შეუძლია.

პროცესში გამოიყენება რკინის ტიტანის ოქსიდის ილმენიტი (FeTiO3), რომელიც მთვარის ,,ბნელ” ადგილებში მოიპოვება. მისი ამოთხრა და რეაქტორამდე მიტანა სპეციალური მთვარის რობოტის საშუალებითაა შესაძლებელი.

პროცესის განსახორციელებლად პირველ რიგში დედამიწიდან წყალბადის ჩატანაა საჭირო.

,,წყალბადი მხოლოდ პირველი რამდენიმე საათის განმავლობაში იქნება. შემდეგ ის ელექტროლიზის საშუალებით გადამუშავდება”– განმარტავს დენკი.

 ,,მაშინაც კი, თუ დედამიწიდან წყალბადს ჩაიტანთ და მთვარიდან ჟანგბადს მიიღებთ რაკეტის საწვავის შესაქმნელად, თქვენ წონის დაახლოებთ 90 პროცენტს დაზოგავთ. წყალბადი ყველაზე უფრო მსუბუქი ელემენტია, ჟანგბადი კი – გაცილებით მძიმეა. მთვარეზე მზის სინათლის გრძელ, 2-კვირიან პერიოდს იგივე ხანგრძლივობის სიბნელე მოსდევს – რაც ,,იდეალურ პირობებს” იძლევა მზის საწვავის შესაქმნელად,” – აღნიშნა დენკმა.

მისი განმარტებით, ქიმიური რეაქცია 800°C -დან იწყებს მოქმედებას, თუმცა აგლომერირება პრობლემა 1,050°C გრადუსზე ხდება. ამიტომ, მისი მიზანი იყო, რომ ტემპერატურა 1000°C-ს არ გადასცილებოდა, რასაც, დენკის თქმით, მიაღწია კიდეც.

 

წყარო: dailymail

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
დედამიწაეს საინტერესოაფიზიკაქიმია

საწყისი ელემენტები, რომლისგანაც სამყარო არის აგებული

 ადამიანს უძველესი დროიდან აინტერესებდა, რა საწყისი ელემენტებისაგან არის აგებული სამყარო. ძველბერძნულ ფილოსოფიაში ჩამოყალიბდა სამყაროს შემადგენელი უმცირესი ელემენტის ცნება, თუმცა წარმოდგენები მის შესახებ სხვადასხვაგვარი იყო.

მონისტური მიდგომის თანახმად, სამყაროში არსებული საგნების თავისებურებას განაპირობებს ერთი ძირითადი სუბსტანცია – ელემენტი; თალესს ასეთად მიაჩნდა წყალი, ანაქსიმანდრეს – ჰაერი და ა.შ. პლურალისტური მიდგომა რამდენიმე ელემენტს აღიარებდა. მაგალითად, ემპედოკლე მიიჩნევდა, რომ ყველაფრის საწყისია ოთხი ელემენტი – ჰაერი, ცეცხლი, წყალი და მიწა; საგნების ბუნებას ამ ელემენტთა პროპორცია და ურთიერთგანლაგება განაპირობებს; მათი კომბინაცია იცვლება, მაგრამ თვითონ ეს ელემენტები – არა. პლატონისა და არისტოტელეს მიხედვით, დაშვებულია მეხუთე საწყისი ელემენტის არსებობაც. ატომისტები მიიჩნევდნენ, რომ საგნები შედგება დაუყოფელი ელემენტებისაგან, ატომებისაგან, რომელთა შეგრძნება ან დანახვა შეუძლებელია (ძველბერძნულად „ატომი“ ნიშნავს „დაუყოფელს“). დემოკრიტე მიიჩნევდა, რომ ატომებს აქვთ სხვადასხვა ფორმა, ისინი მოძრაობენ, ურთიერთქმედებენ და მათი ურთიერთგანლაგება განსაზღვრავს საგნის მახასიათებლებს. არისტოტელე მიუთითებდა რამდენიმე წინააღმდეგობაზე ამ თეორიაში; თუ ატომებს აქვთ ფორმა და ზომა, მაშინ ისინი ვერ იქნებიან დაუყოფელი; თუ ატომები წარმოადგენენ მათემატიკურ წერტილებს ნულოვანი ზომით, მათი ერთობლიობა ვერ მოგვცემს არანულოვანი ზომის საგანს; თუ ატომებს შორის სიცარიელეა, გარემო ვერ გაუწევს წინააღმდეგობას სივრცეში მოძრავ სხეულს და სხეული უსასრულოდ იმოძრავებს.

 ძველი ბერძენი ფილოსოფოსების მიდგომა სამყაროს საწყის ელემენტთა ძიებასთან დაკავშირებით საფუძველში მართებულია, მაგრამ დეტალებში – მცდარი. მათ მიერ საწყის ელემენტებად მიჩნეული მიწა, ჰაერი და ა. შ., თანამედროვე მეცნიერების მიხედვით, თვითონ შედგება ქიმიური ელემენტებისაგან, ანუ ატომებისაგან. მაგალითად, სუფთა წყალი (წყლის მოლეკულა H2O) შედგება ორი ქიმიური ელემენტის – ჟანგბადისა და წყალბადის ატომებისაგან, ჰაერი – აზოტის, ჟანგბადის, ნახშირბადისა და სხვა მინარევებისაგან. დედამიწის ქერქი შეიცავს 90-ზე მეტ ბუნებრივად წარმოქმნილ ქიმიურ ელემენტს. ისევე როგორც ასოებისაგან იქმნება ათასობით სიტყვა, ატომების შეერთებით იქმნება უამრავი სხვადასხვა მოლეკულა. თავის მხრივ, მოლეკულა ნივთიერების (მაგალითად, წყლის) თავისებურების განმსაზღვრელი უმცირესი ნაწილია. ასეულობით წლის განმავლობაში ატომი დაუყოფელ უმცირეს ნაწილაკად იყო მიჩნეული, მაგრამ XIX საუკუნის ბოლოს ფიზიკოსებმა დაადგინეს, რომ ატომს რთული სტრუქტურა აქვს, ის უფრო მცირე ნაწილაკებისაგან შედგება. ატომის ცენტრში მოთავსებულია მკვრივი ბირთვი, რომელშიც თავმოყრილია ატომის მასის ძირითადი ნაწილი. ბირთვი შედგება ელემენტარული ნაწილაკებისაგან – პროტონებისა და ნეიტრონებისაგან; პროტონები დადებითადაა დამუხტული და მათი ერთობლიობა ატომის ბირთვის დადებით მუხტს ქმნის, ნეიტრონი კი ნეიტრალურია. ატომის გარე შრეებში ბრუნავს ძალზე მცირე და მსუბუქი უარყოფითი ელექტრული მუხტის მქონე ნაწილაკები – ელექტრონები. მათ ბრუნვას ატომის ბირთვის გარშემო განაპირობებს საწინააღმდეგო ნიშნის მუხტების ურთიერთმიზიდულობა. რაც უფრო მეტი პროტონია ბირთვში, მით მეტია მისი ელექტრული მუხტი და, შესაბამისად, მეტ ელექტრონს შეუძლია თანამგზავრის მსგავსად ბირთვის გარშემო იმოძრაოს. ელექტრონის მოძრაობის კოორდინატების განსაზღვრა ძალიან რთულია. ატომს არა აქვს მკაფიოდ გამოხატული გარესაზღვრები, მაგრამ მისი ზომის განსაზღვრა შესაძლებელია მეზობელი ატომების ბირთვებს შორის არსებული მანძილით. ატომის ზომის სიმცირის შესახებ წარმოდგენის შესაქმნელად შეიძლება ასეთი თვალსაჩინო მაგალითის მოყვანა: საღებავი, რომლითაც ნაბეჭდ ტექსტში წერტილია გამოსახული, შეიცავს ნახშირბადის ას მილიარდ ატომს; ატომი რომ დავინახოთ, წერტილის მასშტაბი 100 მეტრის დიამეტრის მქონე წრემდე უნდა გაიზარდოს. ატომის ბირთვსა და მის გარშემო მბრუნავ ელექტრონებს შორის არის „ცარიელი“ სივრცე, მაგრამ ეს პირობითი სიცარიელეა, ეს სივრცე შევსებულია ძლიერი ელექტრული და მაგნიტური ველებით, ამიტომ ატომის შიგნით შეღწევა ძალიან რთულია.

 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

 

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოაქიმია

რატომ გვატირებს ხახვი?

როდესაც ნებისმიერი ბოსტნეული დაზიანებულია, მისი უჯრედები ღიაა. ამ დროს მცენარე ცდილობს დაიცვას თავი მწარე გემოს მქონე ქიმიური ნივთიერება – პოლიფენოლების გამოყოფით.
მაგრამ ხახვის დაცვის მექანიზმი კიდევ უფრო შორს მიდის, რაც კიდევ უფრო არასასიამოვნო ქიმიკალის -propanethial S-oxide-ის გამოყოფაში გამოიხატება, ეს მცენარეს პარაზიტებისგან იცავს.
ეს აქროლადი ქიმიკატი lachrymatory factor–ის სახელითაცაა ცნობილი. აქროლვადობა ნიშნავს, რომ, როგორც კი ის გამოიყოფა, სწრაფად აორთქლდება და თვალში ხვდება. იქ ის შთანთქავს წყალს, რომელიც ჩვენი თვალის ზედაპირს ფარავს და წარმოიქმნება სულფენინის მჟავა.
ეს აღიზიანებს ლაქიმიურ ჯირკვალს, რომელიც ცრემლსადენი ჯირკვლის სახელითაცაა ცნობილი. იმის გამო, რომ წარმოებული მჟავას რაოდენობა ძალიან მცირეა, მისი ეფექტი მხოლოდ გამაღიზიანებელია და არა მავნე.
თავდაპირველად ფიქრობდნენ, რომ propanthial s-oxide-ის გამოყოფა ხახვის ერთ ენზიმში (ფერმენტში) ხდებოდა, რომელიც allicinase-ის სახელითაა ცნობილია, ეს გახლავთ ბიოლოგიური კატალიზატორი, რომელიც აძლიერებს თვალის გამაღიზიანებელი ნაერთების გამომუშავებას.
მაგრამ ზოგიერთი კვლევის ვარაუდით ცრემლის გამოსაყოფად ორი ენზიმია საჭირო.
ორი ფერმენტების შეიძლება საჭიროა აწარმოოს ამ თვალის მორწყვა ეფექტი.
ეს უფრო კომპლექსური ახსნა იწყება გოგირდით, რომელსაც ხახვი შთანთქავს ნიადაგიდან და ინარჩუნებს PRENCSO 1-ის(1-პროპენილ-ლ-ცისტეინის სულფქსიდს) სახელით ცნობილ ნაერთში.
როდესაც ხახვი დაზიანებულია, ის გამოყოფს allicinase-ს, რომელიც რეაგირებს PRENCSO-თან ამიაკისა და 1-პროპენილსლფლენჰინის მჟავას წარმოსაქმნელად.
მეორე ფერმენტი, რომელიც lachrymatory-factorსინთეზის სახელითაა ცნობილი, propanthial s-oxide-ად გადაიქცევა.
მაშ, რატომ გვიწვავს ზოგი ხახვი სხვაზე მეტად თვალს? ამის შესახებ უამრავი დებატი არსებობს.
ერთი დამაჯერებელი ახსნა იმაში მდგომარეობს, რომ ის დაკავშირებულია გოგირდის რაოდენობასთან, რომელსაც ხახვი ნიადაგიდან შეიწოვს, რაც თავის მხრივ, ნიადაგსა და გაზრდის პირობებზეა დამოკიდებული. ნიადაგში გოგირდის მაღალი დონე ხელს უწყობს მოსავლიანობისა და ხახვის სიმწარის გაზრდას.
როგორ შევაჩეროთ ცრემლები?
ტირილის პრობლემის გადაჭრის ერთ-ერთი გზა შეიძლება იყოს ხახვის lachrymatory-factor-ის სინთეზის ფერმენტის ჩასახშობად სასელექციო ან გენეტიკური მოდიფიკაცია.
ასევე, არსებობს რამდენიმე იოლი ტექნოლოგიური გამოსავალი. ვინაიდან რეაქცია მოიცავს ფერმენტებს, რეაქციის სიჩქარე და გამაღიზიანებელი ქიმიკატების წარმოშობა შეიძლება შემცირდეს ფერმენტების დაზიანებით ან შემცირებით.
თეორიულად, ხახვის ბლანშირება (ხილის და ბოსტნეულის დამუშავება ცხელი წყლით ან ორთქლით) ამცირებენ ფერმენტებს და რეაქციას ხელს უშლიან.
ეს მეთოდი ეფექტურია, თუმცა არა პრაქტიკული. რეაქციის შემცირება მიიღწევა დაჭრამდე ხახვის მაცივარში ჩადებით. თუმცა, ხახვის მაცივარში დიდი ხნით შენახვა არ შეიძლება, ვინაიდან სველდება, რბილდება და არომატს კარგავს. უმჯობესია, თუ ხახვს გრილ, ბნელ ადგილზე შევინახავთ.
იმისთვის, რომ ტირილი ავიცილოთ, კარგია ხახვის გამდინარე წყალში გავლებაც.

 

წყარო: http://www.sciencealert.com/

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
გამოგონება - ინოვაციაკვლევებიქიმია

მინის ნაწილაკებისგან შექმნილი კბილის პასტა კარიესს ეფექტურად ებრძვის

მეცნიერებმა კარიესის საწინააღმდეგო მინის პატარა ნაწილაკებისგან დამზადებული კბილის პასტა შექმნეს.

BioMin C, კბილების ზედაპირზე ეწებება და გამოყოფს მინერალებს, რომელიც მინანქრიდან შაქრიანი საკვებითა და მჟავე სასმელებით გამოწვეული ნადებს აშორებს.

 მიკროსკოპული ნაწილაკები, რომლებიც ადამიანის თმის ღერის დაახლოებით მეასედი ზომისაა, იმ მასალის მსგავსია, რომლისგანაც ფანჯრებს ამზადებენ. ის შეიცავს ქლორიდს, კალციუმსა და ფოსფატს – მინერალები, რომლებიც კბილების მინანქარის შესაქმნელადაა საჭირო.

ქლორიდი ცვლის ფტორს, რომელსაც, ჩვეულებრივ, კბილების რემინერალიზირებისთვის კბილის პასტებში გამოიყენებენ. მიუხედავად იმისა, რომ ის ეფექტურია კბილების დაშლის თავიდან ასაცილებლად, ფტორის გადაჭარბებულ რაოდენობას შეუძლია კბილები ააჭრელოს (რასაც ქლორიდი არ აკეთებს).

კბილების BioMin C- ით გაწმენდისას, მინის ნაწილაკები კბილებზე იმ შემთხვევაშიც კი რჩება, როცა პასტას წყლით ჩამოიბანთ.

როგორც ნაწილაკები იშლებიან, ისინი კბილებზე კალიუმსა და ფოსფატს გამოყოფენ, რის შემდეგაც ისინი მინანქრის კრისტალებად გადაიქცევიან. კბილის პასტაში შემავალი ქლორიდი აღნიშნულ პროცესს აჩქარებს.

ეს კრისტალები უფრო დიდდება ცილის კოლაგენის დახმარებით, რაც კბილების სტრუქტურას აყალიბებს და კარიესისგან განადგურებულ ადგილებს აღადგენს.

ლაბორატორიული კვლევების დროს, BioMin C-ს ადამიანების კბილებზე 7 დღის განმავლობაში, დღეში 2-ჯერ იყენებდნენ და შემდეგ კბილებს რენტგენს უღებდნენ.

შედეგებმა აჩვენა, რომ კბილის პასტა ორჯერ უფრო ეფექტურია კბილების დაცვის კუთხით, ვიდრე ნერწყვი (ნერწყვი იგივეს ბაქტერიების ჩამორეცხვით აკეთებს, ისიც ასევე შეიცავს მინერალებს).

ლონდონის Queen Mary University-ის მეცნიერები, რომლებმაც შიმუშავეს კბილის პასტა, აცხადებენ, რომ  BioMin C ასევე ამცირებს კბილების მგრძნობელობას.

BioMin C-ის ფასი დაახლოებით 7 დოლარი იქნება.

 

წყარო: http://www.dailymail.co.uk

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

 

 

სრულად ნახვა
1 2 3
Page 2 of 3