close

ასტრონომია - კოსმოსი

ასტრონომია - კოსმოსი

როდის “ჩაქრება” ჩვენი მზე?

სამყაროში ყველაფერს აქვს დასასრული და მრავალწლიანი მათემატიკური თუ ასტრონომიული გამოთვლების თანახმად, გამონაკლისი არც ჩვენი მზეა. უზარმაზარი ვარსკვლავი, რომლის გარშემოც დედამიწა და მისი მეზობელი პლანეტები მოძრაობენ, შორეულ მომავალში “ჩაქრება” და კოსმოსის ამ უმცირეს ნაწილს, რომელიც ჩვენთვის ასეთი ძვირფასია, უსიცოცხლო, ბნელ ადგილად აქცევს.

როგორც მიხვდით, აღნიშნული მოვლენა გარდაუვალია, ამიტომ ისღა დაგვრჩენია, გავიგოთ, როდის მოხდება ეს.

მზე და მასთან ერთად ჩვენი სისტემა 4.6 მილიარდი წლის წინ წარმოიქმნა. ის მთავარი მიმდევრობის მნათობთა კატეგორიას მიეკუთვნება, მაგრამ მისი სიცოცხლის ეს ეტაპი დიდხანს არ გაგრძელდება. ობიექტის ცენტრში მიმდინარე წყალბადის თერმობირთვული რეაქცია დიდძალი ენერგიის გამოყოფას უზრუნველყოფს, რომელიც საკმარის წნევას ქმნის, რათა ვარსკვლავი კოლაფსისგან დაიცვას. თუმცა, ამ ქიმიური ელემენტის ამოწურვის შემდეგ, დაახლოებით 5 მილიარდ წელში, ყველაფერი შეიცვლება.

მზე წითელ ჯუჯად გადაიქცევა. მისი ბირთვი შეიკუმშება და არასტაბილური გახდება, გარეთა ფენა კი გაფართოვდება, რაც 1 მილიარდ წელს გასტანს. შედეგად, პლაზმაში მოექცევა, როგორც მერკური, ასევე, ვენერა.

მისგან მომავალი დამუხტული ნაწილაკები დედამიწის მაგნიტურ ველსა და ატმოსფეროს გაანადგურებენ. ამ დროს აქ სიცოცხლე, დიდი ალბათობით, აღარ იარსებებს. მნათობის მომატებული სიკაშკაშის გამო, ჩვენს პლანეტაზე ყველა ოკეანე 1-1.5 მილიარდ წელში აორთქლდება, ცოტა ხანში კი ციური სხეულის მყარი მატერიაც შთაინთქმება.

ამის შემდეგ მზე ჰელიუმის ჟანგბადთან და ნახშირბადთან შერევას დაიწყებს მანამ, სანამ მისი ბირთვი საბოლოოდ კოლაფსირდება, რაც პლანეტური ნისლეულის ფორმირებას განაპირობებს. ეს უკანასკნელი მხოლოდ 10 000 წელი იქნება ხილული.

მზე სიმკვრივით გამორჩეული, მცირე ზომის თეთრი ჯუჯის სახით შენარჩუნდება, რომელიც მომდევნო ტრილიონობით წლის განმავლობაში ნელ-ნელა გაცივდება და იქცევა ობიექტად, რომელიც აღარ გაანათებს.

წყარო : on.ge 

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ასტრონომია - კოსმოსიდედამიწა

კიდევ რამდენ ხანს იარსებებს დედამიწა?

მზე დედამიწაზე არსებული სიცოცხლისთვის უმნიშვნელოვანესია, მაგრამ მომავალში ის ჩვენი პლანეტის სიკვდილში მთავარ როლს შეასრულებს. იქამდე კიდევ რამდენიმე მილიარდი წელია დარჩენილი, რაც ძალიან დიდი დროა, მაგრამ ეს, ადრე თუ გვიან, მაინც მოხდება.

სიცოცხლე აქ მანამ განადგურდება, სანამ მზე ჩვენს მშობლიურ ციურ სხეულს შთანთქავს. მეცნიერები პროგნოზირებენ, რომ სახეობების უმეტესობა დაახლოებით 1.3 მილიარდ წელში გადაშენდება, რადგან დედამიწაზე მათთვის ხელსაყრელი პირობები აღარ იქნება. რაც შეეხება კაცობრიობას, თუ კლიმატის ცვლილებას ვერ შევაჩერებთ ან ბირთვულ ომს გავაჩაღებთ, დიდი დრო არც ჩვენ გვიწერია.

დავუბრუნდეთ მზეს. ეს ვარსკვლავი ევოლუციას განაგრძობს და დაახლოებით 4.5 მილიარდ წელში წითელ გიგანტად გადაიქცევა. შედეგად, ის გადიდდება და მის სიახლოვეში მოძრავ პლანეტებს შთანთქავს, მათ შორის დედამიწასაც.

წითელ გიგანტად გადაქცევა ნიშნავს, რომ იქ ბირთვული რეაქციებისთვის საჭირო წყალბადის მარაგი ამოიწურება, რითაც ვარსკვლავის სიკვდილის პროცესი დაიწყება. მძლავრი გრავიტაციის გამო მისი ბირთვი შეიკუმშება, რაც ტემპერატურას გაზრდის, პლაზმის გარეთა შრე კი გაფართოვდება.

ჩვენი პლანეტა ამ დროისთვის ისეთი მაინც აღარ იქნება, როგორიც ახლაა. მზის წითელ გიგანტად გადაქცევამდე დიდი ხნით ადრე ის გაუსაძლის მცხუნვარებას მიიღებს, რის გამოც, დიდი ალბათობით, ოკეანეები 2 მილიარდ წელში აორთქლდება, შემდეგ კი ატმოსფერო განადგურდება. ვარსკვლავის ე.წ. მოქცევითი ძალები პლანეტას, სავარაუდოდ, ნაწილებად დაშლის.

“დაახლოებით 1.3 მილიარდ წელში ადამიანები დედამიწაზე, ბუნებაში, ფიზიკურად ვეღარ გადარჩებიან”, — ამბობენ მეცნიერები.

მსგავს პირობებს შესაძლოა, მხოლოდ ისეთმა ორგანიზმებმა გაუძლონ, რომლებიც ამჟამად ოკეანეების ფსკერზე, ჰიდროთერმულ არხებში ბინადრობენ და მსგავს გარემოს შეჩვეულები არიან. მათგან განსხვავებით, ჩვენი სხეული სიცხეს ასე მარტივად ვერ უმკლავდება და ეგუება.

ტემპერატურის დასარეგულირებლად ოფლის გამოსაყოფად ამა თუ იმ ფაქტორის კომბინაციაა საჭირო, მათ შორის ქარის სიჩქარის, ტენიანობის, ღრუბლიანობის და ა.შ. ამ ერთობლიობას Wet-bulb temperature (WBT) ეწოდება და მისი მომაკვდინებელი ზღვარი 30 გრადუსი ცელსიუსია.

კლიმატური მოდელების მიხედვით, საუკუნის მიწურულს ამ ზღვარს ტემპერატურა შუა აღმოსავლეთის რეგიონში ხშირად გადალახავს. კერძოდ, მოსალოდნელია 35°C, რაც ოფლმდენი ცხოველებისთვის დამღუპველი შეიძლება აღმოჩნდეს. გამოდის, რომ შედარებით ახლო მომავალში, სანამ მზე თავისას იზამს, ჩვენი ბედი ჩვენსავე ხელში იქნება, ამიტომ კლიმატის ცვლილება როგორმე უნდა შევაჩეროთ.

წყარო : on.ge 

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ასტრონომია - კოსმოსი

ჩინურმა მავალმა მარსის ზედაპირის ქვეშ მრავალკუთხა სტრუქტურები დააფიქსირა

ჩინეთის მეცნიერებათა აკადემიაში მომუშავე მეცნიერებმა ქვეყნის მიერ მარსზე გაშვებული მავალის Zhurong მონაცემებში მნიშვნელოვან ინფორმაციას მიაგნეს. მისი ანალიზის შედეგად დაადგინეს, რომ აპარატმა წითელი პლანეტის ზედაპირის ქვეშ მრავალკუთხა სტრუქტურები დააფიქსირა, რომელთა ფორმირებაც, დიდი ალბათობით, ციურ სხეულზე ოდესღაც არსებულ წყალს უკავშირდება.

როგორც მკვლევრები ამბობენ, ეს მრავალკუთხა სტრუქტურები რადარმა ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში არსებული უტოპიის დაბლობის მიმდებარედ გამოავლინა და ისინი თითქმის 11 მეტრ სიღრმეშია განლაგებული. მათ წარმოქმნაში დიდი როლი წყლის ყინულს უნდა შეესრულებინა.

საერთო ჯამში 16 მრავალკუთხა ნაპრალოვანი დანაყოფი იდენტიფიცირდა, რაც, მეცნიერთა თქმით, უტოპიის დაბლობის ტერიტორიაზე, გრუნტქვეშ, ასეთი წარმონაქმნების სავარაუდო სიუხვეზე მიანიშნებს.

ფოტო: Nature Astronomy

მსგავსი სტრუქტურები მარსზე აქამდე NASA-საც აქვს დაფიქსირებული, თუმცა ეს პირველი შემთხვევაა, როცა ისინი გეორადარის გამოყენებით იდენტიფიცირდა. ჯერჯერობით ზუსტად არ ვიცით, როგორ გაჩნდა ისინი, მაგრამ ვარაუდობენ, რომ ეს ყინვა-გალღობის ციკლებს უკავშირდება, რაც დედამიწაზეც ხდება.

ავტორთა გამოთვლებით, წითელ პლანეტაზე ზემოხსენებული წარმონაქმნები 3.7-2.9 მილიარდი წლის წინა შუა პერიოდში უნდა ფორმირებულიყო, გვიან ჰესპერულ-ადრეულ ამაზონურ გეოლოგიურ ეპოქებში. აქედან შეიძლება დავასკვნათ, რომ უტოპიის დაბლობზე ან მის მახლობლად მაშინ წყლის ბუნებრივი რეზერვუარები იყო.

Zhurong-ის წინა მიგნებები მიუთითებს, რომ მარსზე წყალი საკმაოდ გვიან, 400 000 წლის წინაც არსებობდა. ასევე, მან ადრინდელი მასშტაბური დატბორვების პოტენციური კვალიც გამოავლინა. ახლა ეს ჩინური მავალი აქტიური აღარაა.

მის მონაცემებზე დაფუძნებული ახალი ნაშრომი გამოცემაში Nature Astronomy გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ასტრონომია - კოსმოსი

NASA შეისწავლის ასტეროიდს, რომლის ღირებულებაც მეცნიერების ვარაუდით იმდენად დიდია, რომ დედამიწაზე ყველას მილიარდერად ქცევა შეუძლია

აშშ-ის აერონავტიკის და კოსმოსური სივრცის კვლევის ეროვნულმა სამმართველომ (NASA) ილონ მასკის კომპანია SpaceX-ს მიმართა, რათა შეისწავლონ ასტეროიდი სახელად 16 Psyche, – ამის შესახებ TechStartups-ი წერს.

მეცნიერების ვარაუდით ასტეროიდი მინერალების ნამდვილი საგანძურია და მისი ღირებულება $700,000 კვადრილიონია. ცნობილია, რომ იდუმალი ობიექტის შემადგენლობაში პლატინა, რკინა და ნიკელია. მისია 2022 წლის ზაფხულისთვის იგეგმება.

ასტეროიდს სახელი „ფსიქე“ ძველი ბერძნული მითოლოგიის გმირის გამო დაარქვეს. ის მითოლოგიაში ადამიანის სულის განსახიერებაა.

მეცნიერების ნაწილი ფიქრობს, რომ თუ ასტეროიდს დედამიწაზე ჩამოიტანენ, ეს ნედლეულზე ფასების ვარდნას გამოიწვევს.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ასტრონომია - კოსმოსი

ჩვენი გალაქტიკის კიდეზე სიცოცხლისთვის აუცილებელი ელემენტი აღმოაჩინეს

ორგანული მასალებისგან სიცოცხლის აღმოცენება რთული საქმეა. საჭიროა მთელი რიგი ინგრედიენტები, ყველა ერთად, შესაფერის გარემო პირობებში.

მიუხედავად იმისა, რომ ზუსტი გარემო პირობები ჯერ კიდევ დებატების საგანია, უკვე საკმაოდ კარგი წარმოდგენა გვაქვს, პერიოდული სისტემის რომელი ელემენტებია ამისათვის საჭირო.

ერთ-ერთი კრიტიკულად მნიშვნელოვანი ელემენტია ფოსფორი, რომელიც სულ ახლახან აღმოაჩინეს ირმის ნახტომის გარეუბანში აღმოაჩინეს — ალბათ ერთ-ერთ უკანასკნელ ადგილას, სადაც მეცნიერები მის პოვნას ვარაუდობდნენ. აღმოჩენა მოულოდნელია იმ თვალსაზრისით, რომ უზარმაზარ ვარსკვლავთა ის კლასი, რომლებიც ფოსფორს წარმოქმნიან, გალაქტიკის ამ ნაწილში არ გვხვდება.

„ფოსფორის წარმოქმნისთვის საჭიროა გარკვეული სახის სასტიკი მოვლენა. მიჩნეულია, რომ ფოსფორი ვარსკვლავის სუპერნოვად აფეთქებისას წარმოიქმნება და ამიტომ, საჭიროა ვარსკვლავი, რომელიც მზეზე სულ მცირე 20-ჯერ მასიურია“, — ამბობს არიზონის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ასტრონომი და ქიმიკოსი ლუსი ზიურისი.

ყოველ შემთხვევაში, ასეთია საუკეთესო თეორია. რომელიმე მასიური ვარსკვლავის ან სუპერნოვას ნარჩენისგან შორს ფოსფორის აღმოჩენა მიუთითებს, რომ სიცოცხლისათვის საჭირო ამ ელემენტის წარმოქმნის რაღაც სხვა გზაც უნდა არსებობდეს.

თითქმის ყველა ელემენტი, რომელსაც გარშემო ხედავთ, ვარსკვლავების მიერ არის წარმოქმნილი. როდესაც პირველყოფილ პლაზმაში სამყაროს პირველი ატომები შეერთდნენ, ძირითადად წყალბადი და ცოტა ჰელიუმი წარმოქმნეს; ყველა სხვა დანარჩენი ელემენტი მხოლოდ ვარსკვლავთა დაბადების შემდეგ გაჩნდა. ცეცხლის ეს მრისხანე ბურთები უფრო მეტია, ვიდრე უბრალოდ წყვდიადის მანათობლები. ისინი ატომთა „მდღვებავი“ მანქანებია, რომლებიც საკუთარ ბირთვში ელემენტებს ერთმანეთს ურწყავენ, რის შედეგადაც, უფრო მძიმე ელემენტები ჩნდება.

თუმცა, ვარსკვლავის მასაზეა დამოკიდებული, თუ რომელი ელემენტი წარმოიქმნება. მზის ზომის და უფრო პატარა ვარსკვლავებში მიმდინარეობს სინთეზის რეაქციები, რომელთა შედეგადაც, წყალბადისა და ჰელიუმის სინთეზით იწარმოება მსუბუქი ელემენტები, მაგალითად, ლითიუმი და ბერილიუმი. უფრო დიდ ვარსკვლავებში მიდის სინთეზის სხვა ფორმა, რომელიც ჟანგბადის და აზოტის მსგავს ელემენტებს წარმოქმნის.

ფოსფორი ვარსკვლავური სინთეზის პროდუქტი არ არის; ის სუპერნოვად აფეთქებისას წარმოიქმნება.

სუპერნოვად მხოლოდ მაღალი მასის ვარსკვლავები ფეთქდებიან და ამ პროცესს სხვა სარგებელიც მოაქვს: ისინი კოსმოსში ელემენტებს ტყორცნიან, ვარსკვლავთშორის სივრცეში მიმოფანტავენ მძიმე ინგრედიენტებს, რომლებსაც შემდეგი თაობის ვარსკვლავები, პლანეტები თუ კომეტები იყენებენ.

თუმცა, მასიური ვარსკვლავები შეიძლება წარმოიქმნას მხოლოდ იმ რეგიონებში, სადაც ამისათვის საკმარისი მასალაა. რაც უფრო შორს მიდიხარ გალაქტიკის ცენტრიდან, მატერია უფრო იშვიათად გხვდება; შესაბამისად, მასიური ვარსკვლავები გალაქტიკების გარეუბნებში ვერ იბადებიან. სწორედ ამიტომ არის ზედმეტად გასაკვირი ფოსფორის აღმოჩენა ღრუბელში, სახელად WB89-621, რომელიც იმის ნახტომის ცენტრიდან დაახლოებით 74 000 სინათლის წლით არის დაშორებული.

„გალაქტიკის კიდეზე აღმოვაჩინეთ ფოსფორი, იქ, სადაც ის არ უნდა იყოს. ეს იმას ნიშნავს, რომ ფოსფორის წარმოქმნის რაღაც სხვა გზაც უნდა არსებობდეს“, — ამბობს არიზონის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ქიმიკოსი ლილია კოელემი.

არსებობს ორი ძირითადი ახსნა. ერთ-ერთია ე. წ. გალაქტიკური შადრევანი. ეს გახლავთ მოდელი, რომლის მიხედვითაც, სუპერნოვებს ელემენტები გალაქტიკის შიდა რეგიონებიდან გარე რეგიონებში გადააქვს, გალაქტიკური ჰალოსკენ, საიდანაც ის შემდეგ უკან ცვივა.

მკვლევართა განცხადებით, ეს სცენარი ნაკლებად სავარაუდოა; გალაქტიკური შადრევნების შესახებ მტკიცებულებები მწირია და მათ მასალები არც ისე შორს უნდა გადაჰქონდეთ.

თუმცა, არსებობს კიდევ ერთი შესაძლებლობა. რამდენიმე წლის წინ, ასტრონომებმა დაადგინეს, რომ ფოსფორის წარმოება ნაკლებად მასიურ ვარსკვლავებსაც შეუძლიათ. არა აფეთქებით, არამედ უშუალოდ მათი ბირთვის გარშემო რეგიონში, პროცესით, რომელსაც ნეიტრონის დაჭერა ეწოდება. ამ პროცესში, სილიციუმის იზოტოპებს შეუძლიათ დამატებითი ნეიტრონების დაჭერა და ფოსფორის წარმოქმნა.

რომელიმე სუპერნოვა წყაროსგან ასე შორს ფოსფორის აღმოჩენა მიუთითებს, რომ ეს მოდელი შეიძლება რეალური იყოს.

ამბავი ნამდვილად ამაღელვებელია, რადგან ფოსფორი ბოლოა ე. წ. NCHOPS ელემენტებიდან, რომელიც გალაქტიკის გარეუბანში აღმოაჩინეს; ამ სიის ელემენტებია: აზოტი, ნახშირბადი, წყალბადი, ჟანგბადი, ფოსფორი და გოგირდი. ფოსფორის გარდა, გალაქტიკის გარეუბანში ყველა მათგანი უკვე აღმოჩენილი იყო.

„იმისათვის, რათა პლანეტა სიცოცხლის ჩვენთვის ცნობილი ფორმისთვის ხელსაყრელი იყოს, ყველა ეს ელემენტი უნდა გქონდეს. მათი არსებობა განსაზღვრავს გალაქტიკის სასიცოცხლო ზონას. ფოსფორის აღმოჩენით, ახლა უკვე ყველა მათგანია ნაპოვნი გალაქტიკის კიდეზე, რაც გალაქტიკის სასიცოცხლო ზონას მის გარეუბნებამდე აფართოებს“, — ამბობს ზიურისი.

არამიწიერი სიცოცხლის ძებნისას, ასტრონომები გალაქტიკის გარეუბნებს არც კი განიხილავენ ხოლმე, რადგან ფიქრობდნენ, რომ იქ საკმარისი ფოსფორი არ იყო. ამ აღმოჩენის შემდეგ, ძებნა შეგვიძლია გავაფართოოთ.

„იმედი გვაქვს, რომ გალაქტიკის კიდეზე ფოსფორის აღმოჩენა შორეულ ეგზოპლანეტათა შესწავლის მოტივაციას მოგვცემს“, — ამბობს არიზონის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ქიმიკოსი კეტრინ გოლდი.

მომზადებულია news.arizona.edu-სა და ScienceAlert-ის მიხედვით, რომელიც მიხეილ ჭაბუკაშვილმა თარგმნა

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ასტრონომია - კოსმოსი

„ჯეიმს ვებმა“ ირმის ნახტომის ცენტრის აქამდე არნახული დეტალები დააფიქსირა🔭

NASA-მ ტელესკოპ „ჯეიმს ვების“ მიერ გადაღებული ირმის ნახტომის ცენტრის ახალი ფოტო წარადგინა. ამის შესახებ CNN-ი იტყობინება.

ტელეარხის ცნობით, ტელესკოპის ადამიანისთვის უხილავმა ინფრაწითელმა აღჭურვილობამ, რეგიონის აქამდე არნახული დეტალები დააფიქსირა.

კერძოდ, ასტრონომებმა „ვების“ მეშვეობით ვარსკვლავების ფორმირების აქტიური რეგიონი შეისწავლეს, რომელიც ჩვენი გალაქტიკის ცენტრალური სუპერმასიური შავი ხვრელიდან 300 სინათლის წელიწადის მანძილზე მდებარეობს. ფოტოზე დაახლოებით 500 ათასი ვარსკვლავია გამოსახული. მათ შორის არის პროტოვარსკვლავები და მტვრისა და გაზის მასები, რომლებიდანაც ვარსკვლავები წამოიშვება. კლასტერის ცენტრში არსებული პროტოვარსკლავის მასა კი მზისას 30-ჯერ აღემატება.

ასტრონომების განმარტებით, ირმის ნახტომის ცენტრის შესწავლა მათ ვარსკვლავების ფორმირებაზე მეტ ინფორმაციას მისცემთ.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ასტრონომია - კოსმოსი

მეცნიერებმა მთვარიდან აღებულ ნიმუშებში წყალბადი აღმოაჩინეს

აშშ-ის სამხედრო-საზღვრო კვლევითი ლაბორატორიის (NRL) მეცნიერებმა მთვარიდან აღებულ ნიმუშებში წყალბადი აღმოაჩინეს. კვლევის შედეგები ჟურნალ Communications Earth & Environment-ში გამოქვეყნდა.

მეცნიერების თქმით, მთვარის ზედაპირზე არსებული წყალბადის მარაგები შესაძლოა მომავალი მისიებისთვის წყლის წყაროდ იქცეს.

მთვარის გრუნტის ნიმუშები Apollo-ს პროგრამის ფარგლებში არის აღებული. წინა კვლევების ფარგლებში მთვარიდან აღებულ ნიმუშებში მეცნიერებმა ჰელიუმი იპოვეს.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ასტრონომია - კოსმოსი

დედამიწიდან მალე ურანის დანახვას შევძლებთ

მომდევნო კვირის დასაწყისში მსოფლიოდან ურანის ხილვას შევძლებთ. სწორედ ამ დროს მოუახლოვდება ეს პლანეტა დედამიწას ყველაზე მეტად.

ურანის ხილვას ყველაზე უკეთ 13 ნოემბერს შევძლებთ. ამ დღით ეს პლანეტა დედამიწასთან 2.78 მილიარდი კილომეტრის მანძილზე იქნება დაშორებული. ერთი შეხედვით, ეს საკმაოდ შორია, თუმცა არც ის უნდა დავივიწყოთ, რომ ურანი საკმაოდ განიერია — მეტიც, დედამიწაზე 4-ჯერ განიერი. შესაბამისად, მისი დანახვა პატარა სამოყვარულო ტელესკოპით ან სულაც ბინოკლითაც შესაძლებელი იქნება.

სავარაუდოდ, უფრო დიდი ტელესკოპებით კვირის სხვა ღამეებშიც შევძლებთ მის ხილვას. შესაბამისი აღჭურვილობის ქონის შემთხვევაში, შესაძლოა, სულაც მისი რგოლებიც კი შენიშნოთ.

დედამიწიდან ურანის ხილვა მილიარდობით წლის წინ ბევრად უფრო შთამბეჭდავი იქნებოდა. მიჩნეულია, რომ აღნიშნული პლანეტა დაახლოებით 4.5 მილიარდი წლის წინ შეიქმნა — გრავიტაციის წყალობით მტვერი და აირი მორევად შეერთდა, რომელიც უმეტესად სითხეებისგან შედგებოდა. მათი ამჟამინდელი ადგილმდებარეობის გათვალისწინებით, ურანი და მისი მეზობელი ყინულის გიგანტი ნეპტუნი თავიანთი ფორმირებისთვის საკმარის მასალას ვერ შეაგროვებდა.

სიმულაციების თანახმად, პლანეტები მზესთან ბევრად ახლოს ჩამოყალიბდა, სადაც მასალები ხელმისაწვდომი იყო. შემდეგ მათ ნელ-ნელა უკან გადაინაცვლა, თავიანთ ამჟამინდელ პოზიციებამდე. ამის პარალელურად, სავარაუდოდ, კოიპერის სარტყელში გავლისას ისინი ყველა მიმართულებით ობიექტებს ისვრიდა. შესაძლოა, სხვა ყინულის გიგანტები ამ დროს შეიქმნა და მზის სისტემა მთლიანად დატოვა ანდა უბრალოდ მის კიდეში მიიმალა.

ურანმა ამის შემდეგ განვითარების საკმაოდ კომპლექსური ისტორია განვლო. სავარაუდოდ, თავისი უჩვეულო დახრილობა მან დედამიწაზე ორჯერ მასიურ პლანეტასთან შეჯახების შედეგად შეიძინა დაახლოებით 4 მილიარდი წლის წინ. ეს მართლაც შთამბეჭდავი სანახაობა იქნებოდა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ასტრონომია - კოსმოსი

NASA-მ ახალი პლანეტური სისტემა აღმოაჩინა და მისი “მრავალხმიანობა” გამოავლინა

NASA-მ ექსპლუატაციიდან გასული კეპლერის კოსმოსური ტელესკოპის მონაცემების ანალიზის შედეგად 7 პლანეტისგან შემდგარი ახალი სისტემა აღმოაჩინა. თითოეული მათგანი საკუთარი ვარსკვლავისგან იმაზე ძლიერ მცხუნვარებას იღებს, ვიდრე დედამიწა ან ჩვენი მეზობელი ნებისმიერი ციური სხეული.

ამ სისტემას Kepler-385 ეწოდება და მასში შემავალი 7-ვე კოსმოსური ობიექტი დედამიწაზე დიდი, მაგრამ ნეპტუნზე პატარაა. ის იმ მცირერიცხოვან სისტემებს მიეკუთვნება, რომლებიც არსებობა დადასტურებულ ან კანდიდატის სტატუსის მქონე 6-ზე მეტ ციურ სხეულს აერთიანებს.

კეპლერის მიერ მოპოვებულ მონაცემებში ამ დრომდე პლანეტის თითქმის 4 400 კანდიდატი, და 700-ზე მეტი მრავალპლანეტური სისტემაა დაფიქსირებული. მეცნიერებმა ახლახან მათი ყველაზე მწყობრი სია შექმნეს, რომელიც ასტრონომებს მნიშვნელოვან ინფორმაციას მიაწვდის.

რაც შეეხება Kepler-385-ს, მის ცენტრში არსებული მნათობი მზეზე 10%-ით დიდი და 5%-ით ცხელია. 2 შიდა ციური სხეული ზომით დედამიწას ოდნავ აღემატება, სავარაუდოდ, მყარია და შესაძლოა, თხელი ატმოსფეროც ჰქონდეს. დანარჩენი 5-ვე ობიექტის რადიუსი ჩვენი პლანეტისას დაახლოებით 2-ჯერ აჭარბებს, მათ გარშემო კი სქელი აირადი გარსი უნდა იყოს ფორმირებული.

ფოტო: NASA

ამ მახასიათებლების გამოვლენა სწორედ ახალი კატალოგის დამსახურებაა. წინა მსგავსი ბაზები იმის დადგენას ემსახურებოდა, თუ რამდენად გავრცელებულია პლანეტები სხვა ვარსკვლავების გარშემო. უკანასკნელი სია კი უკვე თითოეულ სისტემას გვაცნობს. სწორედ ამის წყალობით აღმოაჩინეს Kepler-385.

კატალოგში გამოყენებულია ვარსკვლავთა მახასიათებლების გაუმჯობესებული საზომები, პლანეტების ორბიტული მოძრაობის შესახებ ბევრად ზუსტი გამოთვლები და ა.შ. კვლევის ფარგლებში სპეციალისტებმა დაასკვნეს, რომ რაც უფრო მეტი ციური სხეულია სისტემაში, მით უფრო წრიულია მათი ტრაექტორია მნათობის გარშემო, ვიდრე სხვა შემთხვევებში.

აღსანიშნავია ისიც, რომ მეცნიერებმა Kepler-385-ის მონაცემების სონიფიკაციაც შექმნეს, ანუ ის აუდიო მასალად აქციეს. მასში ყოველი პლანეტის ორბიტა ახალი ხმით შემოდის. ჩანაწერი ჯერ ყველაზე შიდა პლანეტებით იწყება და ნელ-ნელა შორეულ ციურ სხეულებზე გადადის, რითაც ერთგვარი მრავალხმიანობა იქმნება.

აი, როგორ “ჟღერს” Kepler-385:

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ასტრონომია - კოსმოსი

NASA-მ მისია „ლიუსის“ ასტეროიდთან პირველი შეხვედრის კადრები მიიღო

NASA-ს სპეციალისტები მისია „ლიუსის“ ასტეროიდთან პირველი შეხვედრის შემდეგ მიღებულ ინფორმაციას აანალიზებენ. ამის შესახებ CNN-ი იტყობინება.

ტელეარხის ცნობით, 1-ელ ნოემბერს აპარატმა მარსსა და იუპიტერს შორის ასტეროიდ დინკინეშს ჩაუფრინა და ფოტოები გადაუღო. აღმოჩნდა, რომ დინკინეში ბინარული წყვილის ნაწილია და მის ორბიტაზე პატარა ასტეროიდი მოძრაობს.
თუმცა, დეტალური გამოსახულებების მიღების შემდეგ ასტრონომებმა აღმოაჩინეს, რომ პატარა ასტეროიდი სინამდვილეში კონტაქტურ წყვილს წარმოადგენს – ორ ასტეროიდს, რომლებიც ერთმანეთს ეხებიან.

ასტრონომები აღნიშნავენ, რომ კონტაქტური წყვილები მზის სისტემაში გავრცელებული მოვლენაა, თუმცა „ლიუსიზე“ მომუშავე მეცნიერები მაინც გაკვირვებულები იყვნენ.

„ვერასოდეს ვიფიქრებდი, რომ სისტემა შეიძლება ასე გამოიყურებოდეს. კერძოდ, არ მესმის რატომ არის კონტაქტური წყვილის ორივე კომპონენტი მსგავსი ზომის. მეცნიერებისთვის სახალისო იქნება ამის გარკვევა“, – განაცხადა ასტრონომმა ჰალ ლევისონმა.

„ლიუსი“ დინკინეშთან შეხვედრის შესახებ ინფორმაციას NASA-ს ჯერ კიდევ აწვდის. შემდეგ ასტეროიდს – დონალდჯოჰანსონს აპარატი 2025 წელს ჩაუფრენს, მერე კი იუპიტერისკენ გაემართება, სადაც ტროას ასტეროიდების ჯგუფს შეისწავლის.

„ლიუსი“ 2021 წლის ოქტომბერში გაუშვეს. მისიას სახელწოდება ავსტრალოპითეკ ლიუსის ჩონჩხის პატივსაცემად შეურჩიეს, იმიტომ რომ ტროას ასტეროიდების კვლევამ შეიძლება მზის სისტემის ადრეული ისტორიის ფაქტები გამოავლინოს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
1 2 3 4 5 6 54
Page 4 of 54