ასტრონომია - კოსმოსი

პირველად სამეცნიერო ისტორიაში, მეცნიერებმა მზის სისტემის მიღმა მდებარე დედამიწის მსგავს პლანეტაზე წყალი აღმოაჩინეს.

University College London-ის მეცნიერებმა ოთხშაბათს სამეცნიერო ჟურნალ Nature Astronomy-ში ახალი კვლევის შედეგები გამოაქვეყნეს, რომლის თანახმადაც პლანეტა K2-18b-ის ატმოსფეროში, რომელიც დედამიწისგან დაახლოებით 100 სინათლის წლითაა დაშორებული, წყლის კვალია აღმოჩენილი.

მეცნიერებმა „ჰაბლის“ ტელესკოპის საშუალებით პლანეტის ატმოსფეროზე გამავალი ვარსკვლავის სინათლის ანალიზი განახორციელეს.

მეცნიერთა განმარტებით, კვლევის მიზანი დედამიწის მსგავსი პლანეტების მზის სისტემის მიღმა აღმოჩენაა, თუმცა არა მასზე გამგზავრების მიზნით.

„ეს სამეცნიერო ფანტასკტიკის სფეროს განეკითვნება, ვინაიდან K2-18b მზის სისტემიდან 100 სინათლის წლით არის დაშორებული, ეს კი იმას ნიშნავს, რომ სინათლის სხივს პლანეტის ვარსკვლავიდან დედამიწამდე მოსაღწევად საუკუნე სჭირდება,“ აცხადებენ კვლევის ავტორები. 

აღსანიშნავია, რომ მზის სისტემის მიღმა დღემდე 4,000-ზე მეტი ეგზოპლანეტაა აღმოჩენილი.

წყარო : reuters.com

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

კოსმოსური სააგენტო „ნასა“ მთვარის ზედაპირზე წყლის საბადოების აღმოსაჩენად 2022 წელს რობოტს გააგზავნის.

მისიის მიზანი 2024 წელს ადამიანის მთვარეზე დაბრუნებისთვის მომზადება და იმ რესურსების მოძიებაა, რის გამოყენებსასაც იმ დროისთვის ასტრონავტები შეძლებენ.

რობოტი VIPER-ი მთვარის ზედაპირზე „ასობით მილიონ ტონა წყლის ყინულის ჯიბეს აღმოაჩენს“, რომლის არსებობასაც „ნასას“ ასტრონავტი ჯიმ ბრაიდენშტაინი რამდენიმე თვეა დაჟინებით იწმუნება.

VIPER-ი მთვარის სამხრეთ პოლუსს, სავარაუდოდ, 2022 წლის დეკემბერში მიაღწევს. ის ოთხი ხელსაწყოს საშუალებით მთვარის ნიადაგის ნიმუშს აიღებს, რათა მეცნიერებმა ნიადაგში არსებული წყალბადისა და ჟანგბადის კვალი გამოიკვლიონ, რომლებიც წყლის მთავარი კომპონენტები არიან და მთვარეზე გასამგზავრებელი კომერციული ხომალდების საწვავით უზრუნველყოფის მიზნით ამ კომპონენტების დაყოფა და საწვავში სინთენზირებაა შესაძლებელი.

VIPER-ი დაახლოებით 100 დღის მონაცემებს შეაგროვებს, რაც „ნასას“ მთვარის პირველი წყლის რესურსების რუკის შედგენაში დაეხმარება.

შეგახსენებთ, რომ „ნასა“ ე.წ. „არტემიდეს“ პროგამის დასაწყებად ემზადება, რომლის მიზანი ადამიანის მთვარეზე დაბრუნებაა. მოგვიანებით კი სააგენტო ადამიანების გაგზავნას პლანეტა მარსზეც გეგმავს. მეცნიერები მიიჩნევენ, რომ მთვარეზე არსებულ წყლის რესურსს ორივე მისიის განხორციელებაში გადამწყვეტი როლი აქვს, თუმცა ის, თუ რა რაოდენობიტა და ფორმით არსებობს წყალი მთვარეზე, ჯერ-ჯერობით უცნობია. ამ კითხვაზე პასუხის გასაცემად კი მთვარის ზედაპირზე წყლის აღმომჩენი რობოტის გაგზავნას დიდი მნიშვნელობა აქვს.

წყარო : www.reuters.com

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ამერიკელ მკვლევარებს თუ დავუჯერებთ, დღეს, 7 ოქტომბერს გავრცელებული ინფორმაციით, თანამგზავრების რაოდენობით, სატურნმა იუპიტერს აჯობა.

დოქტორ სკოტ შეფარდი, ვაშინგტონის კარნეგის სამეცნიერო ინსტიტუტიდან, რომელიც მკვლევართა გუნდს ხელმძღვანელობდა, ამბობს, რომ ბეჭდიანი პლანეტის ორბიტის გარშემო, 20 ახალი მთვარე ბრუნავს.

თავის მხრივ კი, ეს მაჩვენებელი, სატურნის თანამგზავრების რიცხვს 82-მდე ზრდის და ამით, იუპიტერის 79 თანამგზავრს უკან იტოვებს.

როგორც დოქტორი შეფარდი ამბობს, 1990 წლიდან, იუპიტერი იყო ყველაზე ბევრი თანამგზავრით ცნობილი.

მთვარეები ტელესკოპ სუბარუს გამოყენებით, მაუნა-კეაზე, ჰავაიზე აღმოაჩინეს.

სატურნის გარშემო ახლად აღმოჩენილი თითოეული ობიექტი ზომაში მსგავსია. მათი დიამეტრი, დაახლოებით, 5 კმ-ს, ანუ სამ მილს უდრის. 20 პლანეტიდან, 17 სატურნის საპირისპიროდ (რეტროგრადულად), ხოლო დანარჩენი 3 – სატურნის მიმართულებით მოძრაობს.

2 ახალ თანამგზავრს, პლანეტის გარშემო შემოსავლელად, 2 წელი სჭირდება მაშინ, როცა დანარჩენ 18 ახალ მთვარეს, 3 წელზე მეტი დროის დათმობა უწევს იმისთვის, რომ სატურნის ორბიტას შემოუაროს.

ამ მთვარეების ორბიტების შესწავლამ, შესაძლოა, მათი წარმოშობის შესახებ გვამცნოს და ასევე, სატურნის გარშემო არსებული პირობების შესახებაც მოგვცეს ინფორმაცია,  – ამბობს დოქტორი სკოტ შეფარდი.

ამ მცირე მთვარეების შესწავლისა და მათი მზის სისტემის დიდ პლანეტებთან ურთიერთქმედების შედეგად, ასტრონომებს შეუძლიათ, უპასუხონ კითხვებს, თუ როგორ ჩამოყალიბდა და განვითარდა ჩვენი სამყარო.

რეტროგრადულად მოძრავი მთვარეების ორბიტა სხვა, უკვე ცნობილი მთვარეების მსგავსია. ასტრონომები ეჭვობენ, რომ ეს მთვარეები, დიდი ალბათობაა, რომ გაცილებით უფრო დიდი მთვარის ნაწილები უნდა იყვნენ, რომელიც დიდი ხნის წინ დაიშალა.

ჩვენ ადრე ვფიქრობდით, რომ ისინი სატურნის მთვარეები იყვნენ, მაგრამ აქამდე ვერ შევძელით ამის დადგენა“, – დოქტორი შეფარდი.

როგორც დოქტორი შეფარდი ამბობს, ალბათ, სატურნის გარშემო, ბევრად მეტი მთვარე იტრიალებს. უბრალოდ, ასტრონომებს უფრო დიდი ტელესკოპები დასჭირდებათ, რომ 1 კმ ზომის, პატარა სატელიტების დანახვა და აღმოჩენაც შეძლონ.

რამდენიმე საათის წინ, მკვლევართა გუნდმა ახალი მთვარეების დასახელების კონკურსიც წამოიწყო.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

მათგან აღარაფერია გასაკვირი – ჩინელებმა მთვარეზე ბამბა დარგეს და მცენარეს უკვე ფოთლებიც აქვს. ვიზუალი, რომელსაც გაჩვენებთ, 3D რეკონსტრუქციითაა შექმნილი. მოგეხსენებათ, ჩინური კოსმოსური ხომალდი მთვარის შორეულ მხარეს 2019 წლის იანვარში დაეშვა. მთვარემავალი Chang’e-4 მოიცავდა მცირე ბიოსფეროს, რომელშიც სხვა ხუთ სიცოცხლის ფორმასთან ერთად, იყო ბამბის თესლიც. ბიოსფეროს ექსპერიმენტის მონაცემებზე დაყრდნობით, მკვლევარებმა აღადგინეს ციფრული სურათი, თუ როგორ გამოიყურებოდა ორფოთოლიანი ბამბის მცენარე სიცივისგან დაღუპვამდე.

NASA-ს ისტორიული გასვლა ღია კოსმოსში დასრულდა – ეს იყო პირველი შემთხვევა, როდესაც ექსპედიციის წევრები მხოლოდ ქალები – კრისტინა კოჩი და ჯესიკა მეირი – იყვნენ.

თავდაპირველი გეგმის მიხედვით, ექსპედიცია, საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურზე 21 ოქტომბერს უნდა დაწყებულიყო. მათი მისია სადგურის გარე პერიმეტრზე ახალი ელემენტების მონტაჟი. თუმცა, NASA-ს ხელმძღვანელობის გადაწყვეტილებით, კოსმოსში გაფრენის თარიღი შეიცვალა, რადგან ორბიტული ფრენის ლაბორატორიის სიმძლავრის მაკონტროლებელი გამოვიდა მწყობრიდან. ამიტომ, კოსმონავტებმა, ღია კოსმოსში 7 საათიანი და 17 წუთიანი მისია 18 ოქტომბერს შეასრულეს – შეცვალეს მწყობრიდან გამოსული სიმძლავრის მაკონტროლებელი. ასევე, ღია კოსმოსში მომდევნო ექსპედიციის განსახორციელებლად აუცილებელი რამდენიმე სპეციალური დავალებაც შეასრულეს.

ამ დღეს კიდევ ერთი სიმბოლური დატვირთვა ჰქონდა – სკაფანდრი, რომლითაც 35 წლის წინ, პირველი ამერიკელი ქალი გაფრინდა კოსმოსში. სწორედ ეს აღჭურვილობა გამოიყენეს ახლაც ექსპედიციის წევრებმა.

NASA-ს ინფორმაციით, კრისტინა კოჩი და ჯესიკა მეირი პრესკონფერენციას 21 ოქტომბერს გამართავენ, სადაც ექსპედიციის დეტალებზე თავად ისაუბრებენ. 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

3,5 მილიონი წლის წინ ჩვენი გალაქტიკის ცენტრში ძლიერი აფეთქება მოხდა. ამის შესახებ BBC ავსტრალიელი მეცნიერების კვლევაზე დაყრდნობით წერს.

გამოცემის ინფორმაციით, აფეთქების ზუსტი მიზეზი უცნობია, თუმცა ის იმდენად ძლიერი იყო, რომ 200 000 სინათლის წელიწადის რადიუსში იგრძნობოდა. ამ მოვლენის შესასწავლად მეცნიერებმა ტელესკოპ „ჰაბლის“ მიერ შეგროვილი მონაცემები გამოიყენეს.

სპეციალისტების აზრით, აფეთქება ამტკიცებს, რომ გალაქტიკის ცენტრი გაცილებით უფრო დინამიკური ადგილია, ვიდრე მეცნიერებს ადრე ეგონათ. მათი თქმით, ეს აღმოჩენა „ირმის ნახტომის“ ევოლუციის რეინტერპრეტაციას გამოიწვიოს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

NASA-მ შავი ხვრელის მიერ ვარსკვლავის შთანთქმის პროცესი გადაიღო. აღნიშნული გალაქტიკა (2MASX J07001137-6602251) და შესაბამისად, შავი ხვრელი დედამიწიდან 375 მილიონი სინათლის წელიწადითაა დაშორებული. euronews-ის თქმით, მოვლენა კოსმოსური სააგენტოს თანამგზავრმა – TESS, 2019 წლის 21 იანვარს გადაიღო. კადრებში ასახულია მზის მსგავს ვარსკვლავზე შავი ხვრელის გრავიტაციული ველის გავლენა, საბოლოოდ კი, ვარსკვლავის შთანთქმა. მოვლენა, რომლის ასახვა და დაკვირვებაც მეცნიერებმა შეძლეს ძალიან იშვიათია 100 000 წელში ერთხელ ხდება. შავი ხვრელის მიერ ვარსკვლავის შთანთქვის მოვლენას ASASSN-19bt უწოდეს. მას TESS თავიდან ბოლომდე აკვირდებოდა, მოვლენისკენ იყო მიმართული თანამგზავრის ოთხივე კამერა.

აღსანიშნავია, რომ მოვლენის მიმდინარეობისას, გალაქტიკაში ტემპერატურა 50%-ით დაეცა (დაახლოებით, 40 000-დან 20 000 ცელსიუსი გახდა). ჩვეულებრივ, შავი ხვრელები ყველაზე დიდი გალაქტიკების ცენტრებშია. მსგავს მოვლენაზე დაკვირვების შედეგად, მეცნიერები უფრო მეტი ინფორმაციის მიღებას შეძლებენ იმის შესახებ, თუ როგორ „მოქმედებს“ შავი ხვრელი. მოვლენის გადაღების პროცესის შესახებ, დეტალურად, NASA-ს მიერ გავრცელებული ვიდეოდან შეგიძლიათ გაიგოთ.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი  – ,,დოქტრინა”