ისტორია Archives - Page 7 of 33

არქიტექტურა/დიზაინი ისტორია კულტურა რელიგია და მეცნიერება საქართველო

5 პირველი ქართული ეკლესია – ისტორია, რომელიც უნდა ვიცოდეთ

3.27K views on 10/01/2023

საქართველოში ქრისტიანობის გავრცელებამ IV საუკუნეში ხუროთმოძღვრებასა და არქიტექტურას მიზნად ახალი მოთხოვნები დაუსახა, – ახალი ეკლესიები უნდა აშენებულიყო. თავიდან ბაზილიკები იგებოდა, რომლებიც ქართულ ტრადიციებთან იყო შერწყმული და IV-დან VI საუკუნის ჩათვლით, ამ ტიპის რამდენიმე ეკლესია კიდეც აშენდა.

ძველი შუამთა

ეს ტაძარი კახეთში, თელავიდან 7 კმ-ში, ტყეში V საუკუნეშია აგებული. ალაზნის ხეობის ზედა პლატოზე გაშლილია სამონასტრო კომპლექსის სამი ეკლესია, მათ შორის უძველესი – V საუკუნეში აგებული სამნავიანი ბაზილიკა და ჯვრის ფორმის 2 ეკლესიაა. ორივე რიყის ქვითაა ნაგები.

XVI საუკუნეში ძველი შუამთის მონასტერი დაცარიელდა. მის მახლობლად კახეთის მეფის ლევან II-ის (1520-1570) მეუღლემ თინათინ გურიელის ასულმა შუამთის ახალი მონასტერი დაარსა. აგურით ნაგები ეკლესია ჯვარ-გუმბათოვანია, შიგნით – მოხატულია, რომელიც ერეკლე II-მ განაახლა. კომპლექსში სამრეკლო და სხვა ნაგებობები შედის.

ბოლნისის სიონი

სამთავიანი ბაზილიკის ტიპის ნაგებობათა შორის ბოლნისის სიონი ერთ-ერთი უდიდესი და უძველესი ძეგლია. მდებარეობს ქვემო ქართლში, სოფელ ბოლნისში. ჩრდილოეთით, ერთ-ერთი შესასვლელის თავზე არის წარწერა, რომლის მიხედვითაც (478-493 წლებში) შემონახულია საქართველოში არსებული უძველესი წარწერა. ბოლნისის ცნობილი ტაძარი IV საუკუნის ბოლო წლებში ელია მთავარეპისკოპოსს აუგია. ვახტანგ გორგასალმა ბოლნისის სიონის ტაძარში საეპისკოპოსო საყდარი დააარსა. პირველ ბოლნელ ეპისკოპოსად დავითია მიჩნეული, რომელიც ბოლნისის სიონის აღმოსავლეთი ფასადის წარწერაშია მოხსენიებული. ეკლესიის გვერდით, სამხრეთ-დასავლეთით, XVII საუკუნის სამრეკლოა შემონახული. ბოლნისის სიონი XVII საუკუნეში რესტავრირებული და შეკეთებულია. 1936-1939 ჩატარებულ სამუშაოების შედეგად ძეგლი გათხარეს, შეაკეთეს, გადახურეს და გაამაგრეს. რეტავრაცია 1967-1969 წლებშიც ჩატარდა. ბოლნისის სიონში თავიდანვე მწიგნობრული საქმიანობა იყო გაჩაღებული. დღეს კი ის ბოლნისი ეპარქიის ნაწილია.

ურბნისი

მდებარეობს ქართლში, სოფელ ურბნისთან. წარწერების შესწავლის საფუძველზე, ტაძარი V-VI საუკუნეებით თარიღდება, სადაც მოხსენიებულები არიან ეკლესიის მშენებლები – კონსტანტინე და მამა მიქაელი. ტაძარი სამთავიანი ბაზილიკაა. ეკლესია თავდაპირველად აგებულია ურთიერთმორგებული ქვიშაქვით, ქვები სხვადასხვა ზომისაა, მაგრამ ჰორიზონტალობა დაცულია. IX საუკუნეში ეკლესიას რესტავრიცია გაუკეთდა. ურბნისის კომპლექსი გორის ეპარქიას ექვემდებარება და მოქმედია.

თბილისის ანჩისხატი

მდებარეობს თბილისში, მტკვრის მარცხენა სანაპიროზე. XX საუკუნეში, რესტავრაციის დროს ორი ფილა აღმოაჩინეს, სადაც “ჯვრის ამაღლების” რელიეფთან ერთად, შემონახულა წარწერა, რომლის მიხედვითაც, ტაძარი X საუკუნის დასაწისში, ვახტანგ გორგასლის შვილის დაჩის მიერ, დედაქალაქის თბილისში გადმოტანისას აიგო. ტაძარი ერთ საუკუნეში, შემოსევების შედეგად ძალიან დაზარალებულა, მისი აღდგენისას მახლობლად კათოლიკოსისთვის რეზიდენცია აუგიათ. 1664 წელს ქართლის კათოლიკოსმა დომენტი III-მ თბილისელი ვაჭრისაგან შეიძინა სამცხიდან, ანჩის მონასტრიდან ჩამოტანილი ბექა ოპიზრის მიერ მოჭედილი მაცხოვრის ხელთუქმნელი ხატი. ხატის ახალ ადგილსამყოფელად საკათოლიკოსო ტაძარი – ყოვლადწმიდა მარიამის შობის ეკლესია – შეირჩა. სწორედ ამ დროიდან დამკვიდრდა მისი ახალი სახელი – ანჩისხატის ეკლესია.

ნეკრესი

მდებარეობს კახეთში, ყვარლის მუნიციპალიტეტში, სოფელ შილდის მახლობლად, მთის ფერდობზე. დააარსა 13 ასურელ მამათაგან ერთ-ერთმა, აბიბოსმა VI საუკუნეში. ნეკრესის სამონასტრო კომპლექსი რამდენიმე ისტორიულ ძეგლს აერთიანებს. მისი მნიშვნელობა განსაზღვრულია შემდეგი ფაქტორებით: ერთი მხრივ საქართველოს ტერიტორიაზე სწორედ აქ აიგო ერთ-ერთი პირველი ქრისტიანული სამლოცველო (IV საუკუნის III მეოთხედში); მეორე მხრივ კი, უკვე VI საუკუნის მეორე ნახევარში აქ დიდად მნიშვნელოვანი კულტურული კერა გაჩნდა. ეს მოვლენა დაკავშირებულია იოანე ზედაზნელის თანამოღვაწის, აბიბოს სახელთან, რომელიც ნეკრესის მღვდელმთავრად აკურთხეს.

ამ მონასტერს უკავშირდება ლეგენდა: ცნობილია, რომ მუსლიმები ღორის ხორცს არ ჭამენ. ამიტომ, შაჰ-აბასის შემოსევის დროს, მონასტერში ღორები სამი დღით გამოკეტეს. როდესაც თათრები ახალი გაღვიძებულები იყვნენ, მიუსიეს. დამშეულ ღორებს ეგონათ, საჭმელად მივყავართო და გაეკიდნენ. ეს ამბავი შაჰ-აბასს მოახსენეს, რომელმაც ბრძანა, რომ მონასტრისთვის ალყა მოეხსნათ და იმ ადგილს აღარ გაკარებოდნენ.

ნეკრესში სხვადასხვა დროს მოღვაწე ქართველი მღვდელმთავრები წერდნენ და წიგნებს თარგმნიდნენ… ნეკრესის ეპარქია 1811 წელს გაუქმდა.

AMBEBI.GE

მოამზადა ლალი ფაციამ

სრულად ნახვა

ისტორია

ძველრომაული სიცრუის დეტექტორის ისტორია

3.24K views on 09/01/2023

თუკი ,,რომაული არდადეგები” გინახავთ, მაშინ აუცილებლად გაგახსენდებათ ,,სიმართლის პირი” (იტალიურად La Bocca della Verita) – მარმარილოს დისკო, ქალაქ რომის ერთ–ერთი ღირსშესანიშნაობა, რომელსაც იტალიის დედაქალაქში ჩასული ტურისტი აუცილებლად ესტუმრება ხოლმე და რომლის ნახვის მოლოდინში დამთვალიერებელთა უწყვეტი ჯაჭვი არ წყდება. ,,სიმართლის პირი” წარმოადგენს ძველრომაულ მარმარილოს დისკოს, რომელზეც რელიეფურად ადამიანის – წვერიანი მამაკაცის პირისახით – წარმართული ღვთაებაა გამოსახული.

დისკოს შესახებ არაერთ თქმულებას მოუღწევია დღემდე, თუმცა ყველაზე გავრცელებული მოსაზრებით, ის ერთგვარ სიცრუის დეტექტორს წარმოადგენდა, თუკი მატყუარა ადამიანი ხელს ჩაყოფდა ღვთაების გაღებულ პირში, იგი აუცილებლად დაიხურებოდა, ხოლო დისკოს უკან ჩასაფრებული ჯალათი ალესილი ხმლით მას სასტიკად დასჯიდა.

აღსანიშნავია, რომ ამ ღირსშესანიშნაობას სულხან-საბა ორბელიანიც ესტუმრა, როდესაც დიპლომატიური მისიით იყო მივლინებული ევროპაში.

ვერსიის თანახმად, მარმარილოზე გამოსახულია ღვთაება ოკეანოსი – სამყაროს უდიდესი მდინარის სტიქია.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა

ემიგრანტი ისტორია საქართველო

ქართველი ემიგრანტები ფრანგულ ჯარში

1.37K views on 09/01/2023

საქართველოს ოკუპაციის შემდეგ, 1921 წლის შემოდგომაზე, სტამბოლში გახიზნული 80-მდე ქართველი ოფიცერი და იუნკერი პოლონეთმა მიიღო. ხუთი იუნკერი საფრანგეთის სენ-მიქსენის სამხედრო სკოლაში გაიგზავნა, რომლის დამთავრების შემდეგ ისინი კოლონიურ ჯარებში მსახურობდნენ.

ქართველ ლტოლვილთა უმრავლესობა საფრანგეთში დასახლდა. თითქმის ყველამ დაიტოვა საქართველოს პასპორტი, ლტოლვილის სტატუსი და არ მიიღო საფრანგეთის მოქალაქეობა 1928 წლიდან, საფრანგეთის მაშინდელი სამხედრო სამინისტროს დადგენილებით, ქვეყანაში მცხოვრები ჯარში გასაწვევი ასაკის უცხოელი ლტოლვილები, მათ შორის ქართველებიც, ვალდებული იყვნენ სამხედრო სამსახური მოეხადათ. 1831 წელს საფრანგეთში შეიქმნა უცხოური ლეგიონი, რომელიც დაარსების დღიდან მონაწილეობდა პლანეტის თითქმის ყველა მნიშვნელოვან სამხედრო ოპერაციაში. ლეგიონში იღებდნენ 18-40 წლის უცხოელ მამაკაცებს. ხუთწლიანი კონტრაქტის დასრულების შემდეგ ლეგიონერი საფრანგეთის მოქალაქეობას იღებდა. ხელფასი მაღალი იყო. ამიტომ ქართველ ლტოლვილთაგან ბევრმა მიაშურა უცხოურ ლეგიონს და მალე გაითქვა სახელი, როგორც საუკეთესო მეომარმა.

მათგან ნაწილმა ოფიცრის მაღალ ჩინსაც მიაღწია.
უცხოური ლეგიონის ოფიცერთაგან ჩვენ ვიცნობთ საფრანგეთის გმირს, დიმიტრი (ბაზორკა) ამილახვარს, მაგრამ არანაკლები პატივისცემით სარგებლობდნენ სხვა ქართველი ოფიცრები – სენ-მიქსენის სამხედრო სკოლის უკვე ნახსენები ხუთი კურსანტი: გიორგი ოდიშელიძე, ნიკოლოზ (კუკური) თოხაძე, ივანე ვაჩნაძე, ალექსანდრე ჯინჭარაძე, ალექსანდრე კინწურაშვილი; სენ-სირის სახელგანთქმული სამხედრო სკოლის კურსდამთავრებულები: ნიკოლოზ ამილახვარი, ალექსი ჩხენკელი, ირაკლი ჯორჯაძე, ლეო (ლულუ) კერესელიძე; აგრეთვე დავით შალიკაშვილი, ალექსანდრე ბერაძე, კონსტანტინე ამილახვარი, პეტრე ხვედელიძე და სხვები.

ყოფილი ემიგრანტი შოთა ბერეჟიანი იხსენებდა: “კარგად მახსოვს 1939 წლის 14 ივლისს, საფრანგეთის ეროვნული დღესასწაული, ბასტილიის აღების აღსანიშნავად გამართული აღლუმი. ამ წელს, სხვა დიპლომატებთან ერთად, მოწვეული იყო ინგლისის მეფე გეორგ VI ცოლითა და შვილებით. ახლანდელი დედოფალი სულ პატარა გოგონა იყო. აღლუმზე უცხოური ლეგიონის ორი ასეულის მეთაურები იყვნენ დიმიტრი ამილახვარი და ნიკოლოზ თოხაძე – ორი ულამაზესი ვაჟკაცი. შანზელიზეზე დიდი ოვაციის თანხლებით ჩაიარეს. ქართველები ბევრნი ვიდექით იქ და ძალიან ბედნიერი ვიყავით, რომ სწორედ ქართველები შეერჩიათ ასეულების წინამძღოლებად. აფრიკიდან მათ გენერალი მიკელი ჩამოჰყვათ. – რაღა ეს უცხოელი ოფიცრები დანიშნეთ მეთაურებადო, – უსაყვედურა მიკელს პარიზის კომენდანტმა გურომ. – მაგათზე უკეთესი არ გვყავსო, – თავი იმართლა გურომ.

1939 წლის სექტემბერში, როცა საფრანგეთი მეორე მსოფლიო ომში ჩაება, მობილიზაციით გაიწვიეს სამოქალაქო პირები, მათ შორის 170 ქართველი ემიგრანტიც. თავდაპირველად ქართველი ჯარისკაცები მსახურობდნენ სხვადასხვა სამხედრო ნაწილში. საქართველოს ლტოლვილი მთავრობის წყალობით (ევგენი გეგეჭკორი დაახლოებული იყო საფრანგეთის სახელმწიფო მინისტრ გი მოლესთან და საგარეო საქმეთა მინისტრ ბონკურთან), 1940 წლის მარტში მთავარსარდლობის ბრძანებით შეიქმნა სამხედრო ნაწილი, რომელიც მხოლოდ ქართველებისგან შედგებოდა და მას Unite Georgienne ეწოდა. ქართულ “უნიტესა” და საფრანგეთის სარდლობას შორის შუამავალი იყო ფრანგი ოფიცერი, პოლკოვნიკი პიო, რომელსაც ძალიან უყვარდა ქართველები. ნაწილი ჩამოყალიბდა სამხრეთ საფრანგეთის ქალაქ ბარკარესში, მერე გადაიყვანეს სოფელ სეტფორში. ასეულის უფროსად დაინიშნა კაპიტანი გიორგი ოდიშელიძე, რომელიც უცხოურ ლეგიონში მსახურობდა. მას ლეგიონიდან ჩამოჰყვნენ კოტე ამილახვარი, ლეო (ლულუ) კერესელიძე, არჩილ ტყემალაძე (ვალტორნისი). ნაწილში შოთა ბერეჟიანის ცნობით იყვნენ: მეთაურები – დელა ნუე, ფრანგული სარდლობის ოფიცერი, კაპიტანი გიორგი ოდიშელიძე; ლეიტენანტები – ივანე სტაროსელკი და კოტე ამილახვარი, ადიუტანტი არჩილ ვალტორნისი; სერჟანტები – ლეო (ლულუ) კერესელიძე, ალექსანდრე ბერაძე, პეტრე ოდიშარია, ანდრო რეხვიაშვილი, გრიგოლ აბულაძე, შალვა ხიზანიშვილი, მთიელი რუფატ ხალილოვი, ნიკოლოზ ელიავა, ალექსანდრე ფარეშვილი; კაპრალები – ვასილ ბარკალაია, იასონ მამულაშვილი, შოთა თაქთაქიშვილი, გიორგი (გოგლიკა) ვაჩნაძე, სერგო დონდუა, გიორგი ბერიძე, ნიკოლოზ ამილახვარი, ალექსანდრე დონდუა; ჯარისკაცები – აკაკი ამირეჯიბი, ვლადიმერ ზუბალაშვილი, შალვა კაკიტელაშვილი, ალექსანდრე ალანია, შოთა ბერეჟიანი, დავით სხირტლაძე, ფილიპე პეტრიაშვილი, ალექსანდრე ტარასაშვილი, ვლადიმერ დარაშვილი, ზურაბ აბაშიძე, ელიზბარ მაყაშვილი, ირაკლი ზედგინიძე, ბიძინა სიდამონ-ერისთავი, კუკური ჯაყელი, ევტიხი აბულაძე, ზურაბ ციციშვილი, ირაკლი ჯაფარიძე, მიხეილ ხუდადაშვილი (ხუდადოვი) და სხვები.

ნაწილის შესავსებად ქართველები არ ეყოთ, ფრანგი და ესპანელი ლტოლვილებიც შეიყვანეს. მაგრამ სანამ ნაწილი გაწვრთნეს, საფრანგეთი დამარცხდა და მარშალმა პეტენმა ტერიტორია ორად გაყო – გერმანიის მიერ ოკუპირებულ და თავისუფალ ზონად. ლეგიონიდან ჩამოსული ქართველები, ოდიშელიძესთან ერთად, აფრიკაში დაბრუნდნენ. დანარჩენები, ვინც თავისუფალ ნაწილში აღმოჩნდნენ, საფრანგეთის ჯარიდან გაუშვეს. ფრანგულ ჯარში მყოფ ქართველთა ნაწილი შემდეგ გერმანულ არმიაში ჩაეწერა, რათა მათი დახმარებით გაეთავისუფლებინა სამშობლო, ნაწილი კი ფრანგ პარტიზანებს შეუერთდა და საფრანგეთის წინააღმდეგობაში მიიღო მონაწილეობა. შემდეგ კი გენერალ დე გოლის ხელმძღვანელობით განაგრძო ბრძოლა საფრანგეთის გასათავისუფლებლად.

წყარო : ისტორიულ-შემეცნებითი ჟურნალი ”ისტორიანი”

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა

არქიტექტურა/დიზაინი ისტორია რელიგია და მეცნიერება

პირველი ეკლესიები და სარწმუნოებრივი რიტუალების შენობების ისტორია საქართველოში

6.32K views on 09/01/2023

IV-VII საუკუნეები უაღრესად მნიშვნელოვანი პერიოდია ქართული კულტურის ისტორიაში. თუმცა იმდროინდელი – ადრეული შუა საუკუნეების – ქართული ნივთიერი კულტურის მაღალი დონის ყველაზე თვალსაჩინო მაჩვენებელი ხუროთმოძღვრებაა, არა მარტო გადარჩენილ ძეგლთა სიმრავლის, არამედ მათი განსაკუთრებული მხატვრული ღირებულების გამოც. ქრისტიანულმა რელიგიამ ხუროთმოძღვრებს სრულიად გარკვეული ამოცანა დაუსახა – სარწმუნოებრივი რიტუალის ჩასატარებლად უნდა შექმნილიყო საგანგებო შენობა, რომელიც ბევრ მლოცველს დაიტევდა.

ახალი ამოცანის გადაწყვეტა, ცხადია, ერთბაშად ვერ მოხერხდებოდა. წერილობითი წყაროებისა და უძველეს ეკლესიათა შემორჩენილი ნიმუშების შესწავლა მოწმობს, რომ თავდაპირველად ღვთისმსახურების დროს მლოცველები გარეთ იდგნენ, ეკლესიაში კი – მხოლოდ მღვდელი შედიოდა. პირველი ეკლესიები მინიატურული სამლოცველოები იყო, რომლებიც თანდათან იქცა მეტ-ნაკლებად ტევად ნაგებობებად, V საუკუნის ბოლოს კი უკვე საკმაოდ დიდი ტაძრების შენებაც დაიწყეს. როგორც ცნობილია, ადრეულ ქრისტიანულ ხანაში დასავლეთსა და ახლო აღმოსავლეთში გავრცელებული იყო საეკლესიო ნაგებობათა ორი უმთავრესი სახეობა: წაგრძელებული უგუმბათო შენობა ბაზილიკა და ცენტრული ჯვრისებრი შენობა, რომლის ცენტრი წრიული ან მრავალწახნაგაა (ჩვეულებრივ, რვაწახნაგა); ის ყოველთვის გუმბათით არ იყო გადახურული. გამოთქმულია მოსაზრება, რომ ეს ორი სახეობა შენობათა ორ განსხვავებულ ფუნქციას შეესაბამებოდა: ბაზილიკები ჩვეულებრივი ეკლესიები იყო, სადაც ყოველდღიური წირვა-ლოცვა წარმოებდა, ცენტრული შენობები კი – წმინდანის საფლავთან დაკავშირებული მემორიალური სამლოცველოები.

ქართულ ქრისტიანულ არქიტექტურაშიც ვხვდებით ამ ორ სახეობას – წაგრძელებულ უგუმბათო ნაგებობებსა და ცენტრულ ნაგებობებს, მაგრამ მათ შორის არ არსებობს ზემოთ აღნიშნული ფუნქციური სხვაობა. გარდა ამისა, საქართველოში უცნობი იყო ცენტრული შენობის ისეთი წრიული ან მრავალწახნაგა გეგმა, როგორიც დასავლეთსა და ახლო აღმოსავლეთის ზოგიერთ ქვეყანაში გვხვდება. ქარელრთული ცენტრული ტაძრის ბირთვს, როგორც წესი, წარმოადგენს კვადრატი, რომელზედაც აღმართულია გუმბათი და რომლის გარშემოც ვითარდება ჯვრისებრი გეგმა. კვადრატზე დამყარებული გუმბათის თემა უკავშირდება, ერთი მხრივ, ანალოგიურ კომპოზიციას ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნების ძველ ხუროთმოძღვრებაში, მეორე მხრივ, ქართული ხალხური არქიტექტურის ტრადიციებს, კერძოდ, საცხოვრებელი „დარბაზის“ ტიპს, რომელიც ქრისტიანობის გავრცელებამდე ბევრად უფრო ადრე შეიქმნა. სამნავიანი ბაზილიკის ტრადიციულ ტიპს ნერგავდა ოფიციალური ეკლესია, რადგანაც ეკლესიას დასაწყისში ესაჭიროებოდა უკვე აღიარებული, ქრისტიანული სარწმუნოების მიერ ხელდასხმული ნიმუშები. ქართველ ოსტატთა მიერ ბაზილიკის აგების პირველი ცდები ამჟღავნებს ახალ ამოცანათა გადაჭრის სიძნელეს, მოწმობს, როგორ „ებრძოდა“ ეს ახალი თემა ცენტრული გეგმის გავლენას. რაოდენობის თვალსაზრისით, საქართველოში ტრადიციულ სამნავიან ბაზილიკათა შეფარდება გუმბათოვან ეკლესიებთან ისეთი არ არის, როგორიც, მაგალითად, სირიაშია, სადაც ბაზილიკათა რაოდენობა ბევრად სჭარბობს ცენტრული ტაძრების რაოდენობას. საქართველოში შემუშავდა ბაზილიკის თავისებური ვარიანტი, ე. წ. სამეკლესიიანი ბაზილიკა, რომელიც გარედან არ განსხვავდება ჩვეულებრივი სამნავიანი ბაზილიკისაგან, მაგრამ შიგნით ნავები ერთმანეთისაგან სვეტებით კი არა, არამედ კედლებითაა გაყოფილი. არსებითად, აქ ერთ შენობაში გაერთიანებულია სამი დამოუკიდებელი სამლოცველო. ეკლესიის ეს ფორმა, რომელიც საქართველოს ფარგლებს გარეთ უცნობია, VII საუკუნიდან მოყოლებული გარკვეულ ევოლუციას განიცდის. ამ ტიპის ეკლესიებს X საუკუნემდე აშენებდნენ, ისევე, როგორც ბაზილიკას. გარდა ამისა, საქართველოში იმთავითვე გავრცელდა უგუმბათო ნაგებობათა კიდევ ერთი, უმარტივესი სახე – ერთნავიანი ეკლესია, რომელიც არსებობდა ძველი ქართული ხუროთმოძღვრების განვითარების ყველა ეტაპზე. სოფლის მცირე სამლოცველოთა უმეტესობა ამ ტიპს მიეკუთვნება, თუმცა არსებობს საკმაოდ მოზრდილი ერთნავიანი ეკლესიებიც.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა

განათლება ისტორია კულტურა საქართველო

„ვეფხისტყაოსნელი“ – გიორგი გიქორაშვილი პოემის 120 ცალ განსხვავებულ ეგზემპლარს ფლობს

1.75K views on 02/01/2023

გიორგი გიქორაშვილი 18 წლისაა. ეს მისი ასაკია, მაგრამ არ ახსოვს ის რიცხვი, რამდენი წელიც მას შემდეგ გავიდა, რაც „ვეფხისტყაოსნის“ კოლექციონერობა დაიწყო. აღარც კი ახსოვს, როდის დაიწყო მისი ცხოვრების ეს პერიოდი. „ვეფხისტყაოსნის“ რამდენიმე იშვიათი გამოცემა დედამისსა და დედამისის დეიდას ჰქონდათ. „12-13 წლის რომ ვიყავი, როდესაც სკოლაში პირველად წავიკითხე „ვეფხისტყაოსნის“ პირველი თავი, იმდენად დამაინტერესა ამ ნაწარმოებმა, რომ, სახლში მისულმა, შინ არსებული ყველა ეგზემპლარი უცერემონიოდ გადავიბარე“. გიორგი ექსკლუზიურად ჰყვება კოლექციის შესახებ, რომლის რაოდენობა დღეს 120 ცალს აღწევს.

რატომ გადაწყვიტე მისი შეგროვება?

„მახსოვს, პირველად როგორი რუდუნებით მეჭირა 1955 წლის ქართულ ენაზე არსებული გამოცემა თოიძის ილუსტრაციებით. თითქოს, ხელში წიგნი კი არა, გრაალის თასი მეჭირა. წიგნის ერთი გადაშლაც კი საკმარისი იყო, რომ ჩამითრია არაბეთისა და ინდოეთის რუსთველიანურმა მორევმა – იმ პიროვნული ქცევის კოდექსმა, რასაც ავტორი გვთავაზობს. შინაარსის გარდა, მონუსხული ვიყავი რუსთაველის პოეტური ხელოვნებით. ქართული გამოცემების გარდა, სახლში გვქონდა გამოცემა გერმანულ ენაზე. წიგნის წინ-უკუღმა თვალიერების შემდეგ, უცბად, მადლიერების გრძნობამ შემიპყრო – ვიღაც გერმანელი ჩამოვიდა საქართველოში, ისწავლა ქართული, ქართულიდან ასეთი სირთულის ნაწარმოები გადათარგმნა გერმანულად, იქ გამოსცა და ჩვენ არც კი ვიცით მისი სახელი. გადავწყვიტე, როგორც ჩიტი ტყის ხანძრის დროს, მეც, ჩემი შესაძლებლობებით, გამომესწორებინა ეს “გაუგებრობა” და თითო ენაზე თითო წიგნი შემეგროვებინა”.

დღეისთვის, გიორგი „ვეფხისტყაოსნის“, დაახლოებით, 120 ცალი განსხვავებული ეგზემპლარის მფლობელია. ზოგადად, ეს ნაწარმოები, დაახლოებით, 56 ენაზეა ნათარგმნი. გიორგიმ კი, ჯერჯერობით, 28 ენაზე გამოცემული ვერსია შეაგროვა, მათ შორისაა – ტაჯიკური, იაკუტიური, ყაბარდოული, მოლდოვური, ბასკური, ქურთული, იაპონური, უზბეკური, ყაზახური, პოლონური და მეგრული ვარიანტები შესაბამისი ნაწარმოებისა.

ყველაზე მეტად, შენს კოლექციაზე რომელი ვერსიები გამოირჩევა?

„ჩემი კოლექციიდან ყველაზე მეტად გამოვარჩევდი 1917 წლის უნგრულ ენაზე არსებულ გამოცემას. წარმოიდგინეთ, წიგნი იბეჭდება ბუდაპეშტში გაგანია პირველი მსოფლიო ომის დროს. მიუხედავად ამისა, აქვს ზიჩის საოცარი ხარისხის ილუსტაციები. წიგნი დამატებით ჩასმულია ტყავის ყდაში, რომელსაც ყუაზე სათაური მოოქროვილი ასოებით აქვს ამოკვეთილი და, რაც მთავარია, იგი არის უნგრელი ქართველოლოგის, მორის იშტვანოვიჩის საჩუქარი ქართველი ენათმეცნიერის, შოთა ძიძიგურისადმი, რასაც მოწმობს წარწერა წიგნის პირველ გვერდზე“.

გიორგის „ ვეფხისტყაოსნურ“ კოლექციაში ყველაზე ძველი მისი 1905 წლის ვერსიაა. მისი თქმით, ეს არ არის კლასიკური გაგების „ვეფხისტყაოსანი“. „ეს არის, ვციტირებ: “სოსიკო მერკვილაძის მიერ გამოკრებილი ხალხური ვეფხისტყაოსანი”. სოსიკო მერკვილაძემ, მკვლევარმა და წიგნის ავტორმა, იმოგზაურა საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში და იქ “გამოიკითხა” ზეპირსიტყვიერად შემორჩენილი ვეფხისტყაოსანი. დამიჯერეთ, რომ წაიკითხოთ, შინაარსი იმდენად განსხვავებულია, რომ უბრალოდ სახტად დარჩებით.

როგორც წესი, გიორგი „ვეფხისტყაოსნის“ ვერსიებს თბილისელი ბუკინისტებისგან ყიდულობს. გარდა ამისა, როდესაც მოგზაურობს სხვადასხვა ქვეყანაში, ცდილობს, რომ იქედან იქაურ ენაზე ნათარგმნი „ვეფხისტყაოსნის“ გარეშე სამშობლოში არ დაბრუნდეს.

დღემდე აგრძელებ შეგროვების პროცესს?
იყო დრო, როდესაც თბილისის ყველა ბუკინისტი აღრიცხული მყავდა – ვინ, სად, რა წიგნს ყიდდა. მაგრამ რაც უფრო იზრდება შენი კოლექცია, მით უფრო რთული ხდება, რაიმე ახალი გამოცემა შემატო მას. კოლექციონერობა არ არის დასრულებადი პროცესი, იგი უსასრულოა. არ არსებობს ისეთი კოლექცია, რასაც სრულად შეაგროვებ და თამამად იტყვი – მორჩა, დავამთავრე მისი შეგროვება. მაგალითად, „ვეფხისტყაოსანი“ ავიღოთ. ვთქვათ, შეაგროვე ყველა უკვე გამოცემული ეგზემპლარი. დავუშვათ, სადმე იპოვნე 1721 წლის ვახტანგისეული პირველი ნაბეჭდი „ვეფხისტყაოსანი“ (რომელიც მხოლოდ 21 ცალია შემორჩენილი) და იპოვნე 1941 ჰიტლერის მიერ ქართველი სამხედროებისთვის დაბეჭდილი ეგზემპლარიც (რომლის სულ 5 ცალია შემორჩენილი). კი, რამდენიმე თვით გექნება სრული კოლექცია, მაგრამ მალე გამოვა ახალ ენაზე, ხელმეორედ დაიბეჭდება და ასე გაგრძელდება სამუდამოდ. მე ვცდილობ, რომ, ძველთან ერთად, ყველა ახლადდაბეჭდილი გამოცემაც შევმატო ჩემს კოლექციას. მაგრამ ეს კოლოსალურ შრომას, ენერგიასა და დროს მოითხოვს, რაც აბიტურიენტისთვის წარმოუდგენელი ფუფუნებაა.

ჯერჯერობით, გიორგის კოლექციას მონაწილეობა არცერთ აქტივობაში მიუღია. „მე ძალიან მომთხოვნო პიროვნება ვარ და თუ პირადად არ დავრწმუნდი, რომ უსაფრთხოების ყველა ზომა მიღებულია, ჩემი „ვეფხისტყაოსნები“ ჩემი სახლის ზღურბლს არც კი გადაკვეთს. დიახ, მქონია შემოთავაზება, რომ ჩემი კოლექცია გამომეფინა კონკრეტულ დაწესებულებასა, თუ ინსტიტუტში, მაგრამ უარი მითქვამს, რადგან იქ არ არსებობდა არანაირი ინვენტარი წიგნის დაზიანებისგან დასაცავად“.

სრულად ნახვა

არქეოლოგია ისტორია

5 უძველესი აღმოჩენა საქართველოში, რომელმაც მსოფლიო ისტორია შეცვალა!!!

14.7K views on 02/01/2023

აღარავისთვის არის ახალი ის ფაქტი, რომ საქართველო უძველესი ცივილიზაციის და კულტურის კერაა. ამას უკანასკნელ წლებში გაკეთებული მრავალი აღმოჩენა მოწმობს და მსოფლიოს წამყვანი მეცნიერებიც დაბეჯითებით აღიარებენ ჩვენი ქვეყნის უმნიშვნელოვანეს როლს მსოფლიოს ისტორიაში. მრავალი უნიკალური აღმოჩენის პარალელურად, ბოლო წლებში გაკეთდა ის ხუთი უმნიშვნელოვანესი აღმოჩენა, რამაც მსოფლიოს ისტორია რადიკალურად შეცვალა და საქართველოს მნიშვნელოვანი როლი წინა პლანზე წამოწია. ამ სტატიაში გთავაზობთ ყველა ამ მნიშვნელოვან აღმოჩენას და არტეფაქტებს:

1. 1,8 მილიონი წლის წინანდელი უძველესი ადამიანის ნარჩენები

საქართველო პირველი ევროპელის სამშობლოა! დიახ, ეს ასეა! ყველა ევროპელის აკვანი საქართველოში იყო ოდესღაც და პირველი ევროპელი სწორედ ჩვენი ტერიტორიიდან წავიდა დასავლეთისკენ. გასული საუკუნის 90-იან წლებში მოხდა სენსაციური აღმოჩენა – ქალის და მამაკაცის ძვლები, რომელთა ასაკი 1.8 მილიონი წელია! მეცნიერებმა ჰომო გეორგიკუსს ზეზვა და მზია უწოდეს და დაამტკიცეს, რომ აფრიკის გარეთ ნაპოვნი ნარჩენების ყველაზე ძველ წარმომადგენლებთან გვაქვს საქმე.

სწორედ ამ აღმოჩენიდან გამომდინარე შეგვიძლია თამამად ვამტკიცოთ და ვიამაყოთ – ევროპული ცივილიზაცია სწორედ საქართველოში იღებს სათავეს!

2. მსოფლიოში უძველესი ძაფი 34 000 წლის არის და ის საქართველოშია ნაპოვნი!

ჯერ კიდევ პალეოლითის ხანაში, დღევანდელ დასავლეთ საქართველოს ტერიტორიაზე, ადამიანმა პირველი ძაფი გააკეთა!

დღევანდელი გადასახედიდან ეს ძალიან ჩვეულებრივი და თითქოს მარტივი გამოგონებაა, მაგრამ იმ პერიოდში ძაფს უძველესი ადამიანისთვის სასიცოცხლო მნიშვნელობა ჰქონდა. ძაფის გამოყენებით ადამიანმა გააუმჯობესა ტანისამოსი და ფეხსაცმელი, რამაც ველურ ბუნებაში მისი გადარჩენის შანსები გააორმაგა. ამ პერიოდამდე ძაფის ყველაზე ძველ ნიმუშად ჩეხეთში ნაპოვნი ჭინჭრის ნაკეთობა ითვლებოდა, მაგრამ 2007 წელს ნაპოვნმა ქართულმა ძაფმა ისტორია შეცვალა – ის ჩეხურზე 5 000 წლით ძველია!

3. მსოფლიოში უძველესი ღვინო 8 000 წლის არის!

საქართველო ღვინის სამშობლოა! 2017 წელს არქეოლოგებმა მსოფლიოს უძველესი ღვინის ნარჩენები აღმოაჩინეს. როგორც Science Alert გვატყობინებს, აღმოჩენა 8000 წლით თარიღდება, რაც იმას ნიშნავს, რომ ნაპოვნი ღვინო თითქმის ორჯერ უფრო ძველია ვიდრე აქამდე “ყველაზე ძველის” სტატუსით ცნობილი ირანული აღმოჩენა, რომელიც 5000 წლით თარიღდება. ეს დაუჯერებელი აღმოჩენა ტორონტოს უნივერსიტეტის მკვლევარებს და საქართველოს ეროვნულ მუზეუმს ეკუთვნის. აღსანიშნავია, რომ ღვინო აღმოჩენილია უძველესი თიხის ჭურჭლის ნამსხვრევებში. ნამსხვრევები, რომლებშიც ღვინის წვეთებია შემორჩენილი, თბილისთან ახლოს შულავერის გორასთან იქნა აღმოჩენილი. ლაბორატორიული ანალიზის შემდეგ დადასტურდა, რომ ნარჩენები ნამდვილად ღვინის არის, რაც იმას ნიშნავს, რომ სენსაციურ აღმოჩენასთან გვაქვს საქმე – მსოფლიოში ნაპოვნი უძველესი ღვინო, რა თქმა უნდა ღვინის სამშობლოში, საქართველოშია აღმოჩენილი! ქართული ღვინის კულტურა იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსით არის დაცული!

4. მსოფლიოს უძველესი ოქროს საბადო – 6 000 წლის!

ეს ფაქტი ალბათ არავის აკვირვებს, საქართველო ხომ ოქროს საწმისის ქვეყანაა?! მითიური კოლხეთი ისტორიული რეალობაა და ის ნამდვილად არსებობდა დასავლეთ საქართველოში. ამას უკანასკნელი წლების აღმოჩენებიც მოწმობს. ჩვენს ტერიტორიაზე უნიკალური ოქროს ნაკეთობებია აღმოჩენილი, რაც ქართული ოქრომჭედლობის უძველეს ფესვებზე მეტყველებს!

ვანში აღმოჩენილი უნიკალური ოქროს ნაკეთობები და საყდრისის საბადო პირდაპირ მეტყველებს იმ ფაქტზე, რომ უძველეს ცივილიზაციებში, ქართულ ოქრომჭედლობას მოწინავე როლი ეკავა. აღმოჩენილია ასევე ქართული კულტურის პირდაპირი კავშირები ეგვიპტურთან.

5. ქართული მეტალურგია და მჭედლობა 5 000 წლის წინ უკვე არსებობდა!

როდესაც უძველეს მეტალურგიასა და მჭედლობაზე მიდგება საქმე, არქეოლოგები ამ დარგების კერად, წინა აზიასა და ინდოეთს მოიხსენიებენ, სადაც ჩვ.წ.აღ.-დე II-I ათასწლეულებში მეტალის ნაკეთობები უკვე არსებობდა. თუმცა, ბიბლიაში ნახსენებია უძველესი ქართველური ტომები, თუბალები. სწორედ მათ მიერ მოხდა მოგვიანებით მეტალურგიის ხელოვნების ასირიაში, მესოპოტამიასა და საბერძნეთში გატანა. ეს ფაქტი ამირანის მითში ცოცხლდება – სწორედ ქალღმერთ დალის შვილმა ასწავლა ადამიანებს რკინის დამუშავების ტექნიკა, ხოლო ხსენებული გადმოცემა, როგორც ვიცით უძველესი ხალხური თქმულებაა.

ასევე უნდა ითქვას, რომ უკანასნკელ პერიოდში ბორჯომთან ახლოს გაკეთებული კიდევ ერთი უნიკალური არქეოლოგიური აღმოჩენის თანახმად, საქართველოში უძველესი თაფლის ნარჩენები იქნა აღმოჩენილი. მისი ასაკი 5 500 წელიწადია და ამით თითქმის 20 საუკუნით ძველია, ვიდრე ნარჩენები, რომლებიც ფარაონ ტუტანხამონის საფლავში იქნა ნაპოვნი!

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა

ისტორია

15 საინტერესო ფაქტი, რომელსაც ისტორიის წიგნებში ვერ შეხვდებით

1.56K views on 31/12/2022

ზოგს ჰგონია, რომ ისტორია კვლევისთვის მოსაწყენი სფეროა, თუმცა, წარსულში ქექვისას, შესაძლოა, ბევრ საინტერესო, უცნაურ, შემზარავ, ან, თუნდაც, კურიოზულ ფაქტს წააწყდეთ. ცხადია, ისტორია ზუსტი მეცნიერება არ არის, ამიტომ “ისტორიული ფაქტიც” კი ხშირ შემთხვევაში ოქსიმორონად ჟღერს, თუმცა, ეს სულაც არ გვიშლის ხელს, დედამიწაზე ერთხანს მომხდარ მოვლენებსა და მცხოვრებ ადამიანებზე ვიკვლიოთ და, შედეგად, საინტერესო მიგნებებიც მივიღოთ.

სწორედ ასეთი საინტერესო მიგნებებს წარმოგიდგენთ ამ სტატიაში.

1. ისტორიკოსების ცნობით, ალექსანდრე დიდი ცოცხლად დამარხეს

ალექსანდრე დიდმა ისტორიული სახელი 25 წლის ასაკში ანტიკური სამყაროს უდიდესი იმპერიის შექმნით მოიხვეჭა. ისტორიკოსების ცნობით, მხედართმთავარი ძველი წელთაღრიცხვით 323 წელს შეეწირა იშვიათ დაავადებას, რომელმაც ის ექვსი დღის განმავლობაში პროგრესირებადი პარალიზებით მოიცვა.

ავტოიმუნურმა დაავადებამ 32 წლის ალექსანდრეს კუნთები ისე გაუშეშა, რომ ექიმებმა ალბათ აღარც კი შეამოწმეს, სუნთქავდა თუ არა ის. ძველბერძნული ჩანაწერების მიხედვით, ლეგენდარული მხედართმთავრის სხეულს გარდაცვალების შემდეგ ხრწნა არ დაუწყია, რაც მაშინ ალექსანდრეს “ღმერთკაცობას” მიაწერეს, თუმცა დღევანდელი მეცნიერების ვარაუდით, ამის მიზეზი მხოლოდ ის იყო, რომ დასაკრძალავად მომზადებული სხეული ჯერ არ მომკვდარიყო.

2. კლეოპატრამ თავის ორ ძმაზე იქორწინა

ფოტო: Egyptian Cultural Performing Arts Society Inc.

ძველი ეგვიპტის დედოფალმა, კლეოპატრამ, თავის ძმასა და თანამმართველზე — პტოლემე XIII-ზე იქორწინა, ძველი წელთაღრიცხვით, დაახლოებით, 51 წელს, როცა ის მხოლოდ 18 წლის იყო, პტოლემე კი — 10-ის.

ოთხი წლის შემდეგ, როცა ბრძოლიდან გაქცევის მცდელობისას პტოლემე დაიხრჩო, კლეოპატრა მეორე უმცროს ძმაზე, 12 წლის პტოლემე XIV-ზე დაქორწინდა.

3. ყველაზე ხანგრძლივი წელიწადი

ძველი წელთაღრიცხვით 46 წელი ყველაზე ხანგრძლივი წელიწადი იყო, რომელიც 445 დღეს გაგრძელდა. წელიწადმა იულიუს კეისრის ბრძანებით დამატებით ორივე თვე მოიცვა. რომის იმპერატორის ბრძანება მიზნად ახლადშემუშავებული იულიუსის კალენდრის წელიწადის სეზონთან გასწორებას ისახავდა.

4. რომის იმპერატორმა სენატორად ერთხელ საკუთარი ცხენი დანიშნა

გაიუს იულიუს კეისარ გერმანიკუსი, იგივე კალიგულა, სულ რაღაც 24 წლის იყო, როცა ახალი წელთაღრიცხვით 37 წელს რომის იმპერატორი გახდა. იგი ისტორიას იმპერიის ერთ-ერთ ყველაზე საშინელ მმართველად შემორჩა.

კალიგულას, რომლის სახელიც “პატარა ჩექმებს” ნიშნავს, მკრეხელობას, ინცესტს, შეკვეთილ მკვლელობებს, ადამიანების წამებასა და დაყაჩაღებას მიაწერენ.

თუმცა, ამ საშინელებებთან ერთად, იმპერატორის მმართველობა ბევრი წარმოუდგენელი და სასაცილო ამბით გამოირჩევა. მაგალითად, ერთხელ მან თავისი საყვარელი ცხენი სენატორადაც კი აირჩია.

5. ოქსფორდის უნივერსიტეტი აცტეკების იმპერიაზე ძველია

1096 წელს დაფუძნებული ოქსფორდის უნივერსიტეტი აცტეკების ცივილიზაციაზე 200 წლით, მაჩუ-პიქჩუზე 300 წლით ადრე და აღდგომის კუნძულების თავების ქანდაკებებზე 150 წლით უფრო ძველია.

არსებობის განმავლობაში სასწავლებელში არაერთმა ცნობილმა ადამიანმა მიიღო განათლება, მათ შორის, გაერთიანებული სამეფოს 28 პრემიერმინისტრმაც.

6. რომის პაპმა მრევლს ერთხელ შავი კატების დახოცვისკენ მოუწოდა

ნავარაუდევია, რომ კატები ევროპაში რომაელებმა შემოიყვანეს ეგვიპტიდან და მას შემდეგ კონტინენტის ბინადრებთან ერთად მშვიდად თანაცხოვრობენ.

თუმცა, ყველაფერი შეიცვალა 1230-იან წლებში, როცა რომის კათოლიკე ეკლესიის მაშინდელმა პაპმა, გრეგორი IX-მ ახალი ბულა, სახელად Vox in Rama (“ხმა რამაში”) გამოსცა.

ედიქტმა კატები ეშმაკის იარაღად გამოაცხადა და მრევლს მოუწოდა, ევროპაში ცხოველები გაეჟლიტათ. პაპის ბრძანებით დახოცვას ყველაზე მეტი შავი კატა შეეწირა, რადგან ისინი სატანურ სიმბოლოებად აღიქმებოდნენ.

7. ყველა დროის ყველაზე მდიდარი ადამიანი მე-13 საუკუნეში ცხოვრობდა

მანსა მუსა (1280-1377) აფრიკის დასავლეთით მდებარე, ოქროთი მდიდარი მალის იმპერიის მმართველი იყო, რომელიც, ისტორიკოსების შეფასებით, დღევანდელი $400 მილიარდის ეკვივალენტს ფლობდა. ქონების ნაწილს ის ქველმოქმედებასაც ახმარდა — კაიროში სტუმრობისას ეგვიპტისათვის გაღებული ოქრო ქვეყნის ეკონომიკას დიდად წაადგა.

თვალსაჩინოებისთვის, უნდა აღინიშნოს, რომ მუსა დღეის მდგომარეობით უმდიდრეს ადამიანზე, Amazon-ის დამფუძნებელ ჯეფ ბეზოსზე ორჯერ მდიდარი იყო.

8. მდიდარ ევროპელებში 500 წლის წინ კანიბალიზმი მიღებული იყო

ასეულობით წლის განმავლობაში, მე-17 საუკუნემდე, ევროპული ელიტა, მათ შორის სამეფო ოჯახის წევრები და მეცნიერები, რეგულარულად მიირთმევდა ადამიანის სხეულის ნაწილებს.

ამ შემზარავი პრაქტიკის მიღმა გავრცელებული ჭორი იმალებოდა, თითქოს ადამიანის გვამს დაავადებების განკურნება შეეძლო.

ამის გამო, საფლავის მთხრელები სასაფლაოებზე ხშირად ეძებდნენ საკბილოს. მათ არც ეგვიპტის აკლდამებიდან მორიდებიათ მუმიფიცირებული გვამების წაღება.

9. ბაირონს სტუდენტობისას შინაურ ცხოველად დათვი ჰყავდა

უცნაურ ინგლისელ პოეტს, ლორდ ბაირონს, 1800-იან წლებში კემბრიჯის სამების კოლეჯში სწავლისას დათვი ჰყავდა.

წყაროების ცნობით, რომანტიკოსმა პოეტმა დათვი ერთ-ერთ ფესტივალზე იყიდა, რადგან მაშინ კოლეჯში სტუდენტებს შინაურ ცხოველად ძაღლის ყოლა ეკრძალებოდათ.

10. არაპოპულარულმა მწერალმა ტიტანიკის ჩაძირვა იწინასწარმეტყველა

ტიტანის ჩაძირვა: ამაოება 1898 წელს გამოქვეყნებული მცირე ზომის თხზულებაა, რომელიც მორგან რობერტსონს ეკუთვნის.

ნაწარმოებში ავტორმა აღწერა უბედური შემთხვევა, რომელიც 14 წლის შემდგომ მომხდარ მოვლენასთან საოცარი მსგავსებით გამოირჩევა.

საქმე იმაშია, რომ მხატვრული ტექსტი ბრიტანული გემის — ტიტანის — შესახებაა, რომელიც ჩრდილოატლანტიკურ ოკეანეში მცურავ აისბერგს დაეჯახება და მგზავრებიანად ჩაიძირება, მიუხედავად იმისა, რომ ბორტზე სამაშველო ნავებია.

ზუსტად ისე, როგორც ტიტანიკის ჩაძირვისას.

11. დოღი ერთხელ მკვდარმა მხედარმა მოიგო

ჟოკეიმ, სახელად ფრენკ ჰეიზმა 1923 წელს, ნიუ-იორკის ერთ-ერთ პარკში გამართული დოღი მოიგო.

შეჯიბრის დაწყებიდან მალევე ჰეიზი გულის შეტევით დაიღუპა, თუმცა, მისი სხეული უნაგირზე ფინიშის ხაზამდე მაინც დარჩა, რის გამოც მხედრის უკანასკნელი წარმატება ამ დოღის გამარჯვებით აღინიშნა.

12. ერთი კაცი ორი ატომური ბომბის აფეთქებას გადაურჩა

ცუტომუ იამაგუჩი ჰიროსიმაში იმყოფებოდა, როცა მეორე მსოფლიო ომის დასრულებამდე ცოტა ხნით ადრე ქალაქში ატომური ბომბი ჩამოვარდა. უიღბლო კაცი მშობლიურ ნაგასაკიში მეორე ატომური ბომბის ჩამოგდებამდე რამდენი საათით ადრე დაბრუნდა.

იამაგუჩი სასწაულებრივად გადაურჩა ორივე აფეთქებას და 93 წლამდე იცოცხლა.

13. აინშტაინს ისრაელის პრეზიდენტობა შესთავაზეს

ნობელიანტ ფიზიკოსს, ალბერტ აინშტაინს, რომელიც სამეცნიერო და ფართო საზოგადოებაში ფარდობითობის თეორიით გახდა ცნობილი, ისრაელის პირველმა პრეზიდენტმა, ხაიმ ვაიცმანმა, 1952 წელს ცოცხლებს შორის “უდიადესი ებრაელი” უწოდა.

რამდენიმე თვის შემდეგ, როცა ვაიცმანი დაიღუპა, არავისდა გასაკვირად, საელჩომ აინშტაინს ისრაელის პრეზიდენტობა შესთავაზა.

თუმცა, ფიზიკის თავმდაბალმა გენიოსმა თავაზიანი უარით უპასუხა შეთავაზებას, განაცხადა, რომ თანამდებობისთვის არაკვალიფიცირებული, ძალიან მოხუცი (73 წლის) და სხვა საპატიო უნარების არმქონე იყო.

14. ბაზ ოლდრინი პირველი ადამიანი იყო, ვინც მთვარეზე მოშარდა

1969 წლის ივლისში NASA-ის აპოლოს 11-ის მისიის წყალობით, ადამიანებმა მთვარეზე პირველად დადგეს ფეხი.

ასტრონავტის კოსტიუმში საშარდე ავზის გატეხვის შემდეგ ბაზ ოლდრინი პირველი ადამიანი გახდა, რომელმაც დედამიწის ბუნებრივ თანამგზავრზე ბუნებრივი მოთხოვნილება დაიკმაყოფილა.

ეს ინფორმაცია მისიიდან 40 წლისთავზე თავად ოლდრინმა გაამხილა.

15. პამიდვრის კეჩუპი ერთხანს წამლად იყიდებოდა

ფოტო: LIgorko / Getty Images / iStockphoto

1830-იან წლებში გავრცელდა ინფორმაცია, რომ პამიდვრის კეჩუპი, დიარეით დაწყებული, ინდიგესტიითა და სიყვითლით დამთავრებული, ყველაფერს კურნავდა.

ინფორმაციის წყარო ექიმი ჯონ ქუკ ბენეტი იყო, რომელმაც მოგვიანებით თავადვე დაიწყო პამიდვრის ტაბლეტების გამოშვება.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა

ისტორია საქართველო

100 წლის ქართველი მეცნიერი – ელენე აბაშიძე

781 views on 28/12/2022

მეცნიერი, საზოგადო მოღვაწე, გეოგრაფი, სპელეოლოგი, ჰიდროლოგი, გეოლოგია-მინეროლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი ელენე აბაშიძე დღეს უკვე 100 წლის გახლავთ. ეს არის ქალი, რომელიც აშშ-ს ბიოგრაფიის საერთაშორისო ინსტიტუტმა მსოფლიოს ასი ყველაზე საინტერესო ადამიანის სიაში შეიყვანა. ელენე აბაშიძის ცხოვრება ყოველთვის გამოწვევებით იყო სავსე. 14 წლის ასაკში მამა გადაუსახლეს, დედამ კი ყველაფერი გააკეთა იმისათვის, რომ შვილებს საუკეთესო განათლება მიეღოთ.
ელენე აბაშიძემ სკოლა წარჩინებით დაასრულა, თუმცა გამოწვევები უმაღლესი სასწავლებლის გზაზეც ელოდა. იმ წელს სტუდენტების მხოლოდ 60% მიიღეს და ახალგაზრდა ელენე ამ სიაში ვერ მოხვდა. იგი სახელმწიფო უნივერსიტეტის რუსულენოვან მიმართულებაზე აღმოჩნდა, საიდანაც მოხვდა გეოლოგიური ფაკულტეტის ჰიდროგეოლოგიის მიმართულებაზე. უნივერსიტეტშივე დაიწყო აქტიური კვლევითი საქმიანობა. ელენე აბაშიძე იმ 11 ადამიანთა შორის იყო, რომლებიც 1945 წელს პირველად ავიდნენ ხვამლის მთაზე. იკვლევდა საქართველოს კარსტულ უბნებში არსებული წყალსაცავების ფილტრაციულ საკითხებს. მან პირველმა უარყო მეცნიერებაში დამკვიდრებული “ხსნადობის თეორია”. ელენე აბაშიძემ ჩაატარა 13 200 ექსპერიმენტი, მათ საფუძველზე გამოაქვეყნა 40 სამეცნიერო ნაშრომი და 2 ბიოგრაფიული მონოგრაფია. 80 წლის ასაკში დაიცვა სადოქტორო დისერტაცია. 2021 წელს, მრავალი პრემიისა და ჯილდოს მფლობელმა ელენე აბაშიძემ გამოსცა წიგნი – “არსებობის გამართლება”.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა

ისტორია საქართველო

გარსევან კურდღელაიძე – ანტარქტიდის მკვლევარი პირველი ქართველი მეცნიერი

937 views on 28/12/2022

გარსევან კურდღელაიძე იყო პირველი ქართველი მეცნიერი, რომელიც ანტარქტიდის ყინულოვანი საფარის შესწავლით იყო დაკავებული. გარსევან კურდღელაიძე დაიბადა 1920 წელს თუშეთის სოფელში. 1951-56 წლებში თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის გეოგრაფია-გეოლოგიის ფაკულტეტი დაასრულა და 1957 წელსვე მიიწვიეს ანტარქტიდის მე-3 საბჭოთა ექსპედიციაში, სადაც ორი წელი გაატარა. ქართველი მეცნიერის მიერ ჩატარებული სამუშაოების შესახებ გამოიცა წიგნიც – „ანტარქტიდის დღიური“ (1962).
1970 და 1971 წლებში გარსევან კურდღელაიძე ორჯერ მიიწვიეს საბჭოთა კავშირის ოკეანოლოგიურ ექსპედიციებში გემ „მუსონზე“, რომელიც ატლანტის ოკეანეს და გოლფსტრიმის დინებებს იკვლევდა. 1959 წელს მუშაობა დაიწყო მეცნიერებათა აკადემიის ვახუშტი ბაგრატიონის სახელობის გეოგრაფიის ინსტიტუტში, სადაც სათავეში ჩაუდგა ქართველ გლაციოლოგთა ექსპედიციებს. გარსევან კურდღელაიძემ ასევე დიდი წვლილი შეიტანა აფხაზეთ-სამეგრელოს სპელეოლოგიურ ექსპედიციებში და მღვიმე-გამოქვაბულების შესწავლის საქმეში. სამუშაოებთან დაკავშირებით ხშირად იქმნებოდა ნაშრომები, რომელთა დიდი ნაწილი გამოქვეყნებულია.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა

ისტორია რელიგია და მეცნიერება ფოტო

უსინათლო მუსლიმი და ჯუჯა ქრისტიანი – ცნობილი ფოტოს ნამდვილი ისტორია

18.3K views on 24/12/2022

ეს ერთ–ერთი ყველაზე უცნაური და დაუჯერებელი ისტორიული ფოტოა, რომელიც 1889 წელს სირიაშია გადაღებული.

მასზე ასახული არიან უსინათლო მუსლიმი – მუჰამედი და შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ჯუჯა, ქრისტიანი – სამირი. სამირი მუჰამედზეა დამოკიდებული, რადგან მხოლოდ მისი მეშვეობით შეუძლია ქალაქის ქუჩებში გადაადგილება.

თავად მუჰამედსაც სჭირდება სამირის დახმარება, რადგან სწორედ მისი თვალების მეშვეობით შეუძლია სიარული წინააღმდეგობის გარეშე. ორივე ობოლი იყო და თავიანთი ძალები გააერთიანეს, რომ სასტიკ სამყაროში გადარჩენილიყვნენ.

ლეგენდის თანახმად, როცა სამირი გარდაიცვალა, უსინათლო მუსლიმანი მუჰამედი ისეთი დათრგუნული იყო, ერთ კვირაში დარდით თავადაც გარდაიცვალა.

სამირსა და მუჰამედს შორის ურთიერთობა ბევრს შეახსენებს, თუ როგორი იყო სირია უახლოეს წარსულში – სახელმწიფო, რომელშიც ყველა ხალხისა და კონფესიისთვის მოიძებნებოდა ადგილი.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა

აპრილი 2024
ო	ს	ო	ხ	პ	შ	კ
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30