close

ეს საინტერესოა

ეს საინტერესოა

ძაღლები ადამიანის ნათქვამს იმაზე კარგად აღიქვამენ ვიდრე მეცნიერები ვარაუდობდნენ

მეცნიერულად თითქმის უკვე დამტკიცებულია, რომ როდესაც ძაღლს ესმის ბრძანება “დაჯექი!” ან “გაჩერდი!”, ის ასრულებს ამ მოქმედებებს მაშინაც კი, თუ ამ სიტყვებს მისთვის უცხო ადამიანი, უცხო აქცენტით გასცემს. ამის შესახებ ავსტრიული გამოცემა Der Standard-ი წერს. 

ძაღლების განსაკუთრებული ნიჭის არსებობის დამტკიცება მეცნიერთა ჯგუფმა შეძლო, რომელსაც ბიოლოგი ჰოლი რუთ-ჰატერიჯი ხელმძღვანელობდა, სასექსის უნივერსიტეტიდან. კვლევის შედეგები სამეცნიერო ჟურნალ Biology Letters-ში გამოქვეყნდა.

მკვლევრებმა ვიდეოზე სხვადასხვა ჯიშის 42 ძაღლის ქცევა გადაიღეს – ამ მომენტში ძაღლები პატრონებთან ერთად ისხდნენ და ესმოდათ სიტყვები, რომლებიც არანაირ ბრძანებას არ გამოხატავდა. მაგალითად, “had”, “hid” და “who”. სიტყვებს არა ძაღლების პატრონები, არამედ სხვა ადამიანები – კაცები და ქალები სხვადასხვა აქცენტით წარმოთქვამდნენ. ძაღლები განსაკუთრებულ ყურადღებას (ყურების დაცქვეტა, ან სხვა რაიმე მოძრაობა) აქცევდნენ ახალ სიტყვებს, რომლებიც ჩვეულებრივისგან რამით განსხვავდებოდნენ. მეცნიერების აზრით, ეს იმაზე მიუთითებს, რომ ძაღლები სხვაობას ცნობდნენ.

მაგალითად, კვლევისას ჩაწერილ ერთ-ერთ ვიდეოზე ჩანს, როგორ უსმენს თავიდან ძაღლი სხვადასხვა ადამიანის მიერ წარმოთქმულ ერთსა და იმავე სიტყვას “had” და ბოლოს ამ სიტყვის მიმართ ინტერესს კარგავს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

მეცნიერებმა არასწორი ძილის საფრთხე დაასახელეს

ბრიტანელმა მეცნიერებმა ხანმოკლე და ხანგრძლივ ძილსა და ფილტვის ფიბროზთან კავშირი გამოავლინეს. ამასთან, სპეციალისტებმა ადამიანის ჯანმრთელობისთვის ძილის ოპტიმალური დრო დაასახელეს. ამის შესახებ Medicalxpress-ი წერს.

მენიერების თქმით, ადამიანისთვის ძილის სასურველი დრო 7 საათია. ნორმიდან გადახრამ კი, მათი აზრით, შესაძლოა ჯანმრთელობას სერიოზული ზიანი მიაყენოს, კერძოდ კი ფილტვებს.

სპეციალისტები მიიჩნევენ, რომ ბიორიტმის დარღვევა ფილტვის ფიბროზის განვითარების რისკს ზრდის. ამ დაავადებისგან ყოველწიურად 5000 ბრიტანელი იღუპება.

მეცნიერებმა სხვადასხვა კვლევა თაგვებზე ჩაატარეს და დაადგინეს, რომ ძილის ხანგრძლივობა პირდაპირ გავლენას ახდენს ფილტვებზე. ამასთან, საშიშია როგორც ხანმოკლე, ასევე ხანგრძლივი ძილიც.

სპეციალისტები ასევე ამბობენ, რომ ბილოგიური საათი გავლენას ახდენს ჰორმონებსა და ორგანიზმში ნივთიერებათა ცვლაზე.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

იაპონელმა მეცნიერებმა შექმნეს თაგვი, რომლის ორივე ბიოლოგიური მშობელი მამრობითი სქესისაა🐁

იაპონელმა მეცნიერებმა მსოფლიოში პირველებმა შექმნეს თაგვი, რომლის ორივე ბიოლოგიური მშობელი მამრობითი სქესისაა. ამის შესახებ CNN-ი იტყობინება.

ტელეარხის ცნობით, კვლევა ოსაკას უნივერსიტეტში, ნობელის პრემიის ლაურეატ კაცუჰკო ჰააშის ხელმძღვანელობით ჩატარდა. მეცნიერებმა ლაბორატორიაში გაზრდილი მამრობითი სქესის თაგვის კუდიდან აიღეს უჯრედები, რომლებიც როგორც X, ასევე Y-ქრომოსომის მატარებელი იყო და კვერცხუჯრედად გარდაქმნეს, რომელიც მერე ჩვეულებრივად, სხვა თაგვის სპერმით გაანაყოფიერეს. შემდეგ განაყოფიერებული კვერცხუჯრედი მდედრობითი სქესის თაგვის საშვილოსნოში მოათავსეს, რომელმაც მალევე ჯანმრთელი შთამომავლობა გააჩინა.

სპეციალისტები ვარაუდობენ, რომ ეს ტექნოლოგია მომავალში ადამიანებში უშვილობის მკურნალობისთვის შეიძლება იყოს გამოყენებული, ან ერთნაირსქესიანთა წყვილებს დაეხმარება ჰყავდეთ შვილები, რომლებიც გენეტიკურად ორივე მშობელთან იქნებიან დაკავშირებული, მაგრამ ეს რთული იქნება.

„კაცებისგან შემდგარი წყვილებისთვის ბავშვების შექმნა რთული იქნება როგორც ტექნიკური, ასევე ეთიკური თვალსაზრისით. მაგრამ ჩვენი კვლევა აჩვენებს, რომ თეორიულად ეს შესაძლებელია“, – განმარტა ჰაიაშიმ. მისივე თქმით, გაცილებით უფრო რთული იქნება ქალებისგან შემდგარი წყვილების გენეტიკური შთამომავლობის შექმნა, რადგან ქალებს არ აქვთ Y-ქრომოსომა, რომელიც სპერმის შექმნისთვის აუცილებელია.

ამიტომ, ტექნოლოგიის ყველაზე სავარაუდო გამოყენებად სფეროდ სპეციალისტები გადაშენების პირას მყოფი ცხოველების გადარჩენას ასახელებენ.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

მეცნიერებმა, გენური რედაქტირების ტექნიკების გამოყენებით, ფრინველის გრიპის მიმართ ნაწილობრივ რეზისტენტული ქათმები შექმნეს

მეცნიერებმა, გენური რედაქტირების ტექნიკების გამოყენებით, შექმნეს ქათმები, რომლებიც ფრინველის გრიპის მიმართ ნაწილობრივ რეზისტენტულები არიან.
მიუხედავად იმისა, რომ ფრინველები სრულად იმუნურები არ არიან, მეცნიერების მტკიცებით, მათმა ნაშრომმა აჩვენა, რომ ვირუსის დაბლოკვა, შესაძლოა, სამ წელიწადში გახდეს შესაძლებელი.
უახლესი შედეგების თანახმად, ფრინველების დნმ-ში შემდგომი ცვლილებების შეტანამ, შესაძლოა, სრულად იმუნური ქათმები წარმოქმნას.
„ჩვენ მივედით იქამდე, რომ შედეგები ძალიან დამაიმედებელია და გვსურს ეს მიდგომა კიდევ უფრო გავაგრძელოთ“, – განაცხადა ედინბურგის უნივერსიტეტის როსლინის ინსტიტუტის პროფესორმა, ჰელენ სანგმა.
მკვლევარებმა დაადგინეს სამი გენი, რომლებიც, მათი აზრით, მნიშვნელოვანია ფრინველის გრიპის ვირუსის ქათმებში გავრცელებისთვის. მათ ერთ-ერთ გენში, გენის რედაქტირების ტექნიკის გამოყენებით, ორი მცირე ცვლილება შეიტანეს.
მიუხედავად იმისა, რომ ფრინველის გრიპის მიმართ რეზისტენტობის ნებისმიერი ზრდა მისასალმებელია, პრაქტიკაში შესაძლებელია მხოლოდ იმ გამოსავლის გამოყენება, რომელიც უზრუნველყოფს სრულ იმუნიტეტს.
როსლინის ინსტიტუტის პროფესორის, მაიკ მაკგრიუს განცხადებით, ცდისთვის საჭირო მილებში ჩატარებულმა ექსპერიმენტებმა აჩვენა, რომ თუ ცვლილებები სამივე გენში განხორციელდება, მაშინ შესაძლებელია სრულად რეზისტენტული ფრინველის შექმნა.
”ძალიან დარწმუნებული ვარ, რომ სამივე გენის რედაქტირება სრულ იმუნიტეტს გამოიწვევს“, – აღნიშნა მაკგრიუმ.
ფრინველის გრიპი არის გლობალური საფრთხე, რომელსაც დამანგრეველი გავლენა აქვს როგორც შინაურ, ასევე გარეულ ფრინველებზე. ითვლება, რომ ფრინველის გრიპი ჩინეთში, 1990-იან წლებში ინტენსიური მეფრინველეობის მეურნეობაში გაჩნდა. იშვიათ შემთხვევებში, ფრინველის გრიპის ვირუსის მუტაცია საშუალებას აძლევს მას დააინფიციროს ადამიანები და გამოიწვიოს სერიოზული დაავადება.

წყარო : BBC

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

“ავოკადოს, სტაფილოსა და ბანანს დავაბლენდერებდი და ბავშვს სკოლაში გავატანდი” – გიორგი ღოღობერიძე ასახელებს 8 სუპერსაკვებს, რომლებიც ბავშვის განვითარებას ყველაზე მეტად სჭირდება

ექიმი გიორგი ღოღობერიძეგადაცემაში “მთავარი დიაგნოზი” 8 სუპერსაკვებს ასახელებს, რომლებიც ბავშვის სხეულს განვითარებისთვის ყველაზე მეტად სჭირდება:

– ბავშვის სხეული ვითარდება და მან ყველა ელემენტი, ვიტამინი დროულად და საკმარისი რაოდენობით უნდა მიიღოს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, მისი განვითარება ფერხდება, არა მარტო სიმაღლეში, არამედ შინაგანი ორგანოების კუთხითაც. მათ შორის, იზღუდება გონებრივი რესურსიც. მე რომ მშობელი ვიყო, დილის საათებში ბავშვს კვერცხსა და იოგურტს მივცემდი. კვერცხში ყველაფერია, რაც ბავშვის სხეულს განვითარებისთვის სჭირდება. კვერცხის ცილაში თითქმის ყველა ამინომჟავაა, რომ ადამიანის სხეულში ნებისმიერი ცილა ჩამოყალიბდეს. ამიტომ, კვერცხის ცილა ბავშვისთვის იდეალური საკვებია. მაგრამ, ყვითრიც (კვერცხის გული) არ უნდა დაგვავიწყდეს. მასში B ვიტამინი ძალიან დიდი რაოდენობითაა. მათ შორის, B12 ვიტამინი, რაც ნერვულ სისტემას სჭირდება. ასევე, ნივთიერება ქოლინი. მოცემული ნივთიერება ბავშვს იმისათვის სჭირდება, რომ აცეტილქოლინი წარმოქმნას, ეს კი თავის ტვინის ნეირომედიატორია, რისი საშუალებითაც ნეირონები ერთმანეთს უკავშირდებიან. ამიტომ, კვერცხი იდეალური საკვებია. აქვე დავამატოთ იოგურტიც. მასში ძალიან დიდი რაოდენობითაა კალციუმი და ფოსფატები. ეს კი კბილების, ძვლების ჩამოყალიბებისთვისაა აუცილებელი. იოგურტში ასევე საკმარისი რაოდენობითაა პრობიოტიკებიც. იგი ბავშვის მსხვილ ნაწლავს სწორი ბაქტერიოფლორით ასაზრდოებს. ეს კი მას იმისათვის სჭირდება, რომ იმუნური სისტემა სწორად განვითარდეს.
სკოლაში წასვლისას ასევე ბავშვს გავატანდი ბანანის, სტაფილოსა და ავოკადოს დაბლენდერებულ მასას. სტაფილოში A ვიტამინია, რომელიც თვალის ბადურას ეხმარება, რომ ყველაფერი კარგად დავინახოთ. ბავშვი მთელი დღე კითხულობს, ამიტომაც მის თვალებს სწორად ჩამოყალიბებული ბადურა სჭირდება. სტაფილოში არსებული A ვიტამინი მხოლოდ მხედველობას არ ეხმარება – კანსაც აუმჯობესებს. ბავშვებში კანი საკმაოდ პრობლემური ორგანოა. საკმარისია გამონაყარი გაჩნდეს, რომ მისი სოციალური აქტივობა მცირდება. ამიტომ, სტაფილო კარგი გამოსავალი იქნება როგორც თვალისთვის, ასევე კანისთვისაც. გარდა ამისა, ბანანში არსებული მარტივი ნახშირწყლები იდეალური გამოსავალია ენერგიის აღსადგენად. ასევე, მასში კალიუმიცაა. ძალიან ბევრი B ვიტამინიცაა, მათ შორის, B6, B1 B12. გარდა ამისა, ბანანში დიდი რაოდენობითაა სეროტონინი, რაც ასევე ეხმარება ბავშვს, რომ გუნება-განწყობა შეინარჩუნოს. რატომ მაინცდამაინც ავოკადო? – მასში ძალიან ბევრი ამინომჟავაა. ცილოვანი საკვების კუთხით ავოკადო იდეალურია. ამიტომ, ავოკადოს, სტაფილოსა და ბანანს დავაბლენდერებდი და ბავშვს სკოლაში გავატანდი.

რა შეიძლება გავაკეთოთ შუადღეს? – ადამიანს ენერგია რომ ჰქონდეს, საკვები სჭირდება, თუმცა საკვებთან ერთად სჭირდება ჟანგბადიც. იმისათვის, რომ ჟანგბადი გვქონდეს, ჰემოგლობინი გვჭირდება, ჰემოგლობინს კი – რკინა. ამიტომაც, ბავშვს უნდა მივცეთ ისეთი საკვები, რომლებიც რკინას შეიცავს. პატარა რომ ვიყავი, მეუბნებოდნენ, თუ გინდა, რომ რკინა გქონდეს და ჰემოგლობინი წარმოქმნა, ყურძნის წვენი დალიეო. თუმცა, ყურძნის წვენში იმ რაოდენობის რკინა არ არის, რომ ბავშვის ჰემოგლობინის დონე აწიოს. წითელ ხორცში არის ცილა, რომელიც იმ რკინას შეიცავს, რასაც ბავშვი ადვილად ითვისებს. ამიტომ, ხორცის მიცემა იდეალური იქნებოდა. თუმცა, ხორცზე ხელი ყველას არ მიუწვდება, საკმაოდ ძვირიც ღირს. ამიტომ, შეგიძლიათ ხორცი პერიოდულად მისცეთ, მის ნაცვლად კი მარცვლეული გამოიყენოთ. ქათმის ხორცშიცაა საკმარისი რაოდენობით რკინა, მაგრამ ასევე დიდი რაოდენობითაა ვიტამინი B6, რაც ენერგიის აღდგენაში გვეხმარება.

საღამოს საათებში შეიძლება მივცეთ წითელი კარტოფილი. მასში ძალიან ბევრი ბოჭკოა, რაც მსხვილ ნაწლავს სწორ პერესტალტიკაში ეხმარება. გარდა ამისა, წითელ კარტოფილში დიდი რაოდენობითაა კალიუმი. კალიუმი ბავშვს სჭირდება, რომ მისი კუნთოვანი და ნერვული ქსოვილი სწორად განვითარდეს.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

ბრიტანელმა მეცნიერებმა დაკარგეს გენმოდიფიცირებული თაგვი და შემთხვევით „გაექცათ“ ტუბერკულოზის გამომწვევი ბაქტერი

MailOnline-მ შეიტყო ექვსი ლაბორატორიული ინციდენტის შესახებ, როდესაც გენმოდიფიცირებული ორგანიზმები (გმო) გაექცნენ კონტროლს, ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში. მათგან ოთხი მოხდა მანამ, სანამ Covid მთელ მსოფლიოში გავრცელდებოდა.
გენმოდიფიცირებულ პათოგენებთან დაკავშირებული კვლევა პანდემიის დაწყების დღიდან ყურადღების ქვეშ მოექცა და ზოგიერთი თვლის, რომ Covid წარმოიშვა მსგავსი და სხვა საკამათო ექსპერიმენტებით.

ამან გამოიწვია ვირუსებისა და ბაქტერიების მიზანმიმართულ მოდიფიკაციასთან დაკავშირებული კვლევების უფრო მკაცრი რეგულირებისკენ მოწოდებები.
ადგილზე აღმოჩენილი არცერთი ინციდენტი არ იყო მაღალი რისკის მატარებელი, ამბობენ წამყვანი ექსპერტები.

მაგრამ ბიოლოგი დოქტორი რიჩარდ ებრაიტი, ეგრეთ წოდებული „ფუნქციის მოპოვების“ ექსპერიმენტების ღია კრიტიკოსი, ამტკიცებს, რომ ასეთი ინციდენტები უფრო ხშირია, ვიდრე ჩვენ გვგონია.

მან განუცხადა MailOnline-ს: „ლაბორატორიული ავარიები პათოგენებთან, მათ შორის გენმოდიფიცირებულ პათოგენებთან, ხდება თითქმის ყოველდღიურად მთელ მსოფლიოში და ხდება საუკეთესო გარემოებებშიც კი.

”მსოფლიო საჭიროებს ამ ტიპის კვლევების უფრო მეტ ზედამხედველობას და რეგულირებას“.

ყველა ინციდენტი, რომელიც მხოლოდ 2018 წელს მოხდა, გამოვლინდა ორგანიზაცია „ინფორმაციის თავისუფლების“ მოთხოვნით.

ერთ-ერთ მათგანს ეხებოდა Mycobacterium tuberculosis-ის გენეტიკურად შეცვლილი ტიპის, ტუბერკულოზის გამომწვევ ბაქტერიას.

ჯანმრთელობისა და უსაფრთხოების დეპარტამენტმა (HSE) ავარია ელექტროენერგიის გათიშვას დააბრალა, როდესაც მეცნიერები ბაქტერიებზე მუშაობდნენ.

ტუბერკულოზი, რომელიც ხშირად ვიქტორიანულ დაავადებად ითვლება, ყოველწლიურად მსოფლიოში 1,5 მილიონ ადამიანს კლავს. ის ძირითადად ხველებით გადაეცემა.
დანარჩენი ორი ინციდენტი ეხებოდა ტრიპანოსომა კრუზის გენმოდიფიცირებულ ვერსიებს, მიკროსკოპული პარაზიტის, რომელიც იწვევს შაგასის დაავადებას.

შაგასის დაავადება, რომელიც ასევე ცნობილია როგორც ამერიკული ტრიპანოსომიაზი, პოტენციურად ფატალურია, თუ მკურნალობა არ მოხდება და ვრცელდება მწერების ნაკბენით.

პირველ ინციდენტში, რომელიც მოხდა 2018/19 წლებში, ლაბორატორიის თანამშრომელმა შემთხვევით თავად გაიკეთა პარაზიტის შემცველი შრატი.

მეორე შემთხვევა ეხებოდა პარაზიტის შემცველი კონტეინერიდან გაჟონვას.

სხვა დეტალები არ გავრცელებულა.

 

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

დაიბადა ბავშვი, რომელსაც 31 თითი აქვს

ჩინეთში დაბადებულ ბავშვს, სახელად ხონხონს 31 თითი აქვს. ინფორმაციას უცხოური მედია ავრცელებს. 

გამოცემის ცნობით, ხონხონს ხელებზე 15, ხოლო ფეხებზე 16 თითი აქვს. აღსანიშნავია ისიც, რომ მას ცერა თითები საერთოდ არ აქვს.

გადახრას, რომლის დროსაც ბავშვები დამატებითი თითებით იბადებიან, პოლიდაქტილია ეწოდება. ის 1000-დან ერთ ადამიანს ემართება.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოაისტორიაკულტურა

რომელია კაცობრიობის მიერ შექმნილი უძველესი ენა, რომელზეც დღემდე საუბრობენ

ენა ადამიანების კომუნიკაციაში უმნიშვნელოვანეს როლს თამაშობს და, ამდენად, მსოფლიო ენების ისტორია ათასწლეულებს ითვლის. ამის ფონზე, საინტერესოა, თუ რომელია კაცობრიობის მიერ შექმნილი უძველესი ენა?

სტატიაში გაეცნობით 9 უძველეს ენას, რომლებზეც დღემდე საუბრობენ.

ებრაული

ებრაული არის ებრაული დამწერლობის წმინდა ენა, რომელიც 3 000 წელზე მეტი ხნისაა. ენის ადრეული ფორმები ტექსტში ჩნდება, დაახლოებით, ძვ.წ. 1200 წელს. თავდაპირველად მას მხოლოდ რელიგიური პირები იყენებდნენ, მაგრამ საბოლოოდ იგი ანტიკური ისრაელიტების სასაუბრო ენა გახდა.

ახ.წ., დაახლოებით, 400 წლისთვის ებრაული, თითქმის, მკვდარ ენად იქცა. თუმცა, სიონიზმის აღზევებამ თანამედროვე ეპოქაში უზრუნველყო მისი აღორძინება, რის შედეგადაც ებრაულად ახლა ლაპარაკობს ცხრა მილიონი ადამიანი. თუმცა, ცხადია, თანამედროვე ებრაული ბიბლიური ვერსიისგან განსხვავდება.

სანსკრიტი

სანსკრიტი არის კიდევ ერთი ენა, რომელიც წარმოიქმნა რელიგიის წყალობით ანტიკურ დროში და მასზე დაწერილია ვედები, ინდუიზმის წმინდა წერილები და ბუდიზმისა და ჯაინიზმის ისტორიული ტექსტები. ინდუისტური ტექსტები დაიწერა ძვ.წ. 1200 წელს, რაც იმას ნიშნავს, რომ ეს ენა 3 000 წელზე მეტი ხნისაა.

სანსკრიტზე დღესაც ლაპარაკობენ გარკვეული ფორმით, თუმცა, იგი, ძირითადად, გამოიყენება ინდუისტი მღვდლების მიერ რელიგიური ცერემონიების დროს. დადგენილია, რომ ინდოელების 1%-ზე ნაკლებს შეუძლია ამ ენაზე საუბარი და მხოლოდ 14 000 ადამიანი მიიჩნევს მას თავის მშობლიურ ენად.

ტამილი

ტამილზე, დაახლოებით, 80 მილიონი ადამიანი საუბრობს, რაც საკმაოდ შთამბეჭდავია იმის გათვალისწინებით, რომ ყველაზე ადრეული ტამილური ლიტერატურა — Tolkāppiyam — დათარიღებულია ძვ.წ. 300 წლით. მასზე ძირითადად საუბრობენ შრი-ლანკასა და ინდოეთის ყველაზე სამხრეთ შტატებში.

ბერძნული

ამა თუ იმ ფორმით, ბერძნული გამოიყენება, სულ მცირე, ძვ.წ. 1300 წლიდან. მისი კლასიკური ფორმა მნიშვნელოვნად განსხვავდება იმ ენისგან, რომელზეც დღეს საბერძნეთში ლაპარაკობენ, თუმცა თავისუფლად მოსაუბრეთა უმეტესობას უნდა შეეძლოს ძველი სალაპარაკო ელინისტური ან “კოინე” ბერძნული ენის გაგება.

თუმცა, ისეთი ფორმები, როგორიცაა ატიკური დიალექტი, რომელზეც სოკრატე საუბრობდა, სავარაუდოდ, თანამედროვე მოსაუბრეებისთვის გაუგებარი იქნება.

არაბული

არაბულმა ენამ ისტორიას დიდი კვალი დააჩნია. არაბულის ადრეული ფორმები ძვ.წ. მე-8 საუკუნით თარიღდება, მაგრამ ენამ მნიშვნელოვანი ცვლილებები განიცადა საუკუნეების განმავლობაში, განსაკუთრებით, ახ.წ. მე-3 და მე-6 საუკუნეებში.

ის პირველად გაჩნდა არაბეთის ნახევარკუნძულის ჩრდილო-დასავლეთით და არის სემიტური ენების ოჯახის წევრი, რომელიც ასევე მოიცავს ებრაულ და არამეულ ენებს. დღესდღეობით, არაბული, დაახლოებით, 371 მილიონი ადამიანის მშობლიურ ენას წარმოადგენს. ბევრი სხვა ადამიანისთვის კი იგი მეორე ენაა.

ჩინური

დღესდღეობით, ჩინეთის მოსახლეობის უმეტესობა საუბრობს სტანდარტიზებულ მანდარინზე, თუმცა არსებობს რეგიონული დიალექტები, როგორებიცაა: იუე (კანტონური), სიანგი (ხუნანური), მინი, კანი, უ და ქეძია.

მათ შორის არსებული განსხვავებების მიუხედავად, თითოეულ მათგანს არქაულ ჩინურამდე მივყავართ. ჩინური იეროგლიფების ზოგიერთი ადრეული გამოყენება ნაპოვნია კუს ბაკნებზე, რომლებიც თარიღდება, სულ მცირე, ძვ.წ. 1123 წლით, რაც იმაზე მეტყველებს, რომ წერილობითი ენა არსებობდა 3 000 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში. მას შემდეგ ის განსხვავებულად განვითარდა, მაგრამ ამ უძველესი ენობრივი სისტემის გავლენა დღესაც შეიძლება შეინიშნოს თანამედროვე მოსაუბრეებში.

ლათინური

ლათინური ენის ისტორიული მნიშვნელობა ყველასათვის ნათელია. ძველი ლათინური წარმოიშვა პროტო-იტალიურიდან, დაახლოებით, ძვ.წ. 750-დან 100 წლამდე, საბოლოოდ კი იქცა კლასიკურ ლათინურად, რომელიც გამოიყენებოდა გვიან რომის რესპუბლიკასა და ადრეულ რომის იმპერიაში ძვ.წ. 100-დან ახ.წ. 450 წლამდე.

მეექვსე-მეცხრე საუკუნეებში ენა გადაიზარდა თანამედროვე რომანულ ენებად, როგორებიცაა: იტალიური, ესპანური, პორტუგალიური და ფრანგული.

მიუხედავად იმისა, რომ ლათინური მშობლიური ენა უკვე აღარავისთვისაა, იგი მკვდარი ენაც არ არის, უძველესი ლათინური ტექსტებისადმი დიდი ინტერესიდან გამომდინარე.

ბასკური

ბასკური დასავლეთ ევროპის უძველეს ცოცხალ ენად ითვლება. ამ ენაზე ბასკების ქვეყანაში 700 000 ადამიანი საუბრობს. მისი ზუსტი ასაკი დაუდგენელია, რადგან იგი არაა დაკავშირებული სხვა არსებულ ენებთან. ეს ფაქტი კი ლინგვისტებისთვის მას უფრო მიმზიდველს ხდის.

ქართული

დაბოლოს, უნდა ვახსენოთ ქართული ენა, რომელზეც, დღესდღეობით, დაახლოებით, ოთხი მილიონი ადამიანი საუბრობს. ქართული დამწერლობის უძველესი ნიმუშები ახ.წ. მე-5 საუკუნით თარიღდება, თუმცა თავად ენა ბევრად უფრო დიდი ხნისაა.

მიჩნეულია, რომ ქართული ენა თავის “მშობელს” (ქართველური ენები) ძვ.წ. მე-8 საუკუნეში გამოეყო. მაგრამ ამის დასაზუსტებლად შემდგომი კვლევებია საჭირო.

მიუხედავად იმისა, რომ ქართული ენის წარმოშობის ზუსტი თარიღი ჯერ კიდევ უცნობია, თავისუფლად შეიძლება ითქვას, რომ მისი ისტორია რამდენიმე ათასწლეულს ითვლის.

 

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

 

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოაკვლევებიმედიცინა

იწვევს თუ არა ყავა კიბოს? – ,,ჯანმოს” კვლევის შედეგი

დღეს ძალიან ხშირად მსჯელობენ იმაზე, თუ რამდენად შეიძლება იყოს ყავა კიბოს გამომწვევი. სხვათა შორის,  ყავა 1991 წლიდან კლასიფიცირებული იყო, როგორც „სავარაუდოდ“ კარცენოგენული ნივთიერება, მაგრამ, ბოლო კვლევების მიხედვით, ის კიბოს არ იწვევს. 
ყავა დაკავშირებული იყო საშარდე ბუშტის კიბოსთან, თუმცა ექსპერტები აცხადებენ, რომ აღნიშნული დასკვნის გასაკეთებლად საკმარისი მტკიცებულებები არ არსებობს.
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის კიბოს კვლევის საერთაშორისო სააგენტოს ოთხ კატეგორიაში ყავამ მეორე 2B კატეგორიიდან – „სავარაუდოდ“ კარცენოგენული ნივთიერება, მესამე კატეგორიაში- კლასიფიცირება შეუძლებელია, გადაინაცვლა.
IARC-ის  სიმსივნის გამოწვევი პროდუქტების სიაში თამბაქო და დამუშავებული ხორცი პირველ კატეგორიას განეკუთვნება. კატეგორია კლასიფიცირდება, როგორც კიბოს გამომწვევი პროდუქტი. მაგალითად, თამბაქო კიბოს რისკს 20-ჯერ ზრდის, ხოლო დამუშავებული ხორცი – აორმაგებს.
თავდაპირველად IARC-ის მიიჩნევდა, რომ ყავა კიბოს რისკს ზრდის, ახლა კი ეს დამოკიდებულება შეიცვალა. თუმცა შეცვლის კი ეს ფაქტი ყავის მიმართ ყავის მოყვარულთა დამოკიდებულებას? დილით ყავის სმის დროს ალბათ არავინ ფიქრობს იმაზე, იწვევს თუ არა ეს სასიამოვნო სასმელი კიბოს.
შეგახსენებთ, რომ ცოტა ხნის წინ კიბოს კვლევის საერთაშორისო სააგენტომ განაცხადა, რომ 65 °C -ზე ცხელი სასმლის, მათ შორის წყლის, ჩაის, ყავის, გადაყლაპვა საყლაპავი მილის კიბოს იწვევს.

წყარო: BBC

მასალა მოამზადა: თამარ ტაბატაძემ

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

ლაბორატორიაში შექმნილი ხორცი, შესაძლოა, იმ ადამიანებმაც მოიხმარონ, რომლებიც ხორცს რელიგიური, ან სხვა მიზეზის გამო არ ჭამენ

ლაბორატორიაში შექმნილ ხორცს შეიძლება ქოშერი და ჰალალი ეწოდოს, ვინაიდან მისი უჯრედები მიიღება რელიგიური სტანდარტების შესაბამისი მეთოდებით.
ეს მოსაზრებები იმ კომპანიების გამარჯვებაა, რომლებიც ხორცს ლაბორატორიულად აწარმოებენ, რადგან ნიშნავს, რომ იუდაიზმისა და ისლამის მიმდევრებმა, შეიძლება, ერთ დღეს მათი პროდუქტები მოიხმარონ.
„ეს არის კიდევ ერთი ნიშანი იმისა, რომ კულტივირებული ხორცი ნამდვილ გამოსავალად ვაქციოთ“, – განაცდხადა GOOD Meat-ის აღმასრულებელმა დირექტორმა, ჯოშ ტეტრიკმა.
კულტივირებული ხორცი ამჟამად მხოლოდ მცირე რაოდენობით იყიდება შეერთებულ შტატებსა და სინგაპურში, მაგრამ კომპანიები იმედოვნებენ, რომ კერძო და საჯარო ინვესტორები სექტორს დააფინანსებენ საკმარისად იმისთვის, რომ გააფართოვონ წარმოება და შეცვალონ კვების რეჟიმი მთელს მსოფლიოში.
კულტივირებული ხორცი მიიღება ცხოველური უჯრედების ნიმუშიდან, რომლებიც იკვებება საკვები ნივთიერებებით და იზრდება ფოლადის ჭურჭელში.
ახალბედა კომპანიები იმედოვნებენ, რომ მათი პროდუქტი მოეწონებათ ვეგანებსა და ვეგეტარიანელებს.
აღსანიშნავია, რომ მართლმადიდებლურმა კავშირმა (OU), ქოშერის სერტიფიცირების უმსხვილესმა სააგენტომ, რამდენიმე კვირის წინ განაცხადა, რომ ისრაელის კომპანია SuperMeat-ის მიერ წარმოებული კულტივირებული ქათამი აკმაყოფილებს მის სტანდარტებს, რადგან ქათმის უჯრედები არ იკვებებოდა ცხოველური ინგრედიენტებით და გამოიყვანებოდა განაყოფიერებული კვერცხუჯრედიდან სისხლის ლაქების გაჩენამდე.

წყარო : Reuters

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
1 2 3 4 5 6 95
Page 4 of 95