ეს საინტერესოა

7 000 წლით დათარიღებული ხელოვნების ნიმუში მეცნიერებმა დრონით აღმოაჩინეს. მკვლევრები, რომლებიც სწავლობდნენ ალიკანტეს მიმდებარე მთებს, უძველეს აღმოჩენებს მიჩვეულები იყვნენ. თუმცა, ახლა ნამდვილად ღირშესანიშნავი აღმოჩენა გაკეთდა და თან ეს ყველაფერი დრონით.

მკვლევრებს მთებში დამალული პრეისტორიული ნიმუშების მოძიება სურდათ. ამ ფაქტორმა მკვლევარი ხავიერ ფერნანდეს მოლინა, დრონის გამოცდილი პილოტი, მიიყვანა იმ აზრამდე, რომ ამისთვის დრონი იდეალური იყო.

მკვლევრებმა დრონებით 18 გამოქვაბული შეისწავლეს. მათგან ორში პრეისტორიული ნახატები აღმოჩნდა.

ვიდეოს ნახვა შეგიძლიათ ქვემოთ:

“ეს მეთოდოლოგია შეიძლება გამოვიყენოთ არა მხოლოდ პრეისტორიული ხელოვნების კვლევებში, არამედ ზოგადად არქეოლოგიაშიც”, — ამბობენ მკვლევრები.

არქეოლოგებს იმედი აქვთ, რომ მომავალში დრონებს კიდევ უფრო კომპლექსური კვლევებისთვის გამოიყენებენ.

კვლევა Lucentum XVII-ში გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

თანამედროვე მეცნიერება და ტექნოლოგია არასოდეს წყვეტს ჩვენს გაოცებას ინოვაციებით. უმართავი მანქანები, ადამიანის თავის გადანერგვა და კიდევ ბევრი სხვა რამ – ეს ყველაფერი შესაძლოა რეალობად იქცეს უახლოეს მომავალში.

მიუხედავად ამისა, ჩვენს სამყაროში არის საოცარი და ერთი შეხედვით აუხსნელი ფაქტები.

წარმოგიდგენთ ზოგიერთ მათგანს.

• ადამიანის ნერწყვი შეიცავს მორფინზე ექვსჯერ უფრო ძლიერ საანესთეზიო საშუალებას.

• ყველაზე ძლიერი არსებები გონორეის ბაქტერიებია. მათ შეუძლიათ საკუთარი წონზე 100 000-ჯერ მეტი ტვირთის გაწევა.

• გორილებსა და კარტოფილს ადამიანებზე ორი ქრომოსომით მეტი აქვთ.

• ადამიანის ორგანიზმში სისხლძარღვების სიგრძე დაახლოებით 100 000 კილომეტრია.
• ერთი ელვა შეიცავს 100 000 ბურგერის მოსამზადებლად  საკმარის ენერგიას.

• პოლარული დათვის ინფრაწითელი კამერებით დაფიქსირება შეუძლებელია, მათი სითბოგაუმტარი ბეწვის გამო.

• ოკეანეები შეიცავს იმდენ მარილს, რომ შეუძლია, ყველა კონტინენტი დაფაროს მარილის ფენით 152 მეტრის სიმაღლეზე.

• ფინური ფიჭვის ფესვების საერთო სიგრძე 48 კილომეტრზე მეტია.

• ცხოვრების განმავლობაში ადამიანის კანი მთლიანად 900-ჯერ განახლდება.

• საშუალო ზომის ოთახში ჰაერი დაახლოებით 45 კგ-ს იწონის.
• ვარსკვლავთშორისი გაზის ღრუბელი Sagittarius B შეიცავს მილიარდობით ლიტრ ალკოჰოლს (C2H5OH).

• ერითროციტს შეუძლია თქვენი სხეულის გარშემო წრე 20 წამში გაიაროს.

• 2000 კილომეტრზე გადაჭიმული დიდი ბარიერული რიფი ყველაზე დიდი ცოცხალი სტრუქტურაა დედამიწაზე.

• ლაზერული გამოსხივება მილიონჯერ უფრო კაშკაშაა, ვიდრე მზე.

• 60-65 მილიონი წლის წინ დელფინებსა და ადამიანებს საერთო წინაპარი ჰყავდათ.

• მუხა ან წიფელი დღეში ათიდან ოცდახუთ ლიტრამდე ტენს აორთქლებს.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

პირველად ისტორიაში, მეცნიერებმა აღმოაჩინეს იმის მტკიცებულება, რომ მდედრ ნიანგებს კვერცხების დადება შეჯვარების გარეშე შეუძლიათ, რისთვისაც იყენებს უცნაურ რეპროდუქციულ სტრატეგიას, რომლის ევოლუციური ფესვები შეიძლება დინოზავრების ხანაში იმალებოდეს.

2018 წელს, 16 წლის განმავლობაში ტყვეობაში მყოფმა მდედრმა ამერიკულმა ნიანგმა (Crocodylus acutus) კვერცხები დადო, რომელთაგან ერთში ნაყოფიც განვითარდა, დედის მსგავსად მდედრი ნიანგის.

ამერიკელ მეცნიერთა მიერ ახლახან ჩატარებულმა გენეტიკურმა ანალიზებმა ცხადყო, რომ მდედრმა კვერცხები მამრის ყოველგვარი მონაწილეობის გარეშე დადო; ამ პროცესს პართენოგენეზს უწოდებენ, ყოველდღიურობაში კი „ქალწულებრივ დაბადებას“.

მიუხედავად იმისა, რომ კვერცხები არ გამოიჩეკა, ნამდვილად გასაოცარი აღმოჩენაა ცხოველთა სამეფოს ახალ შტოში, რომელიც აჩვენებს, რამდენად შორეულ წარსულში იღებს სათავეს რეპროდუქციის ეს უცნაური სტრატეგია.

ახლა, როდესაც ქალწულებრივი დაბადება დაფიქსირებულია ნიანგებსა და ფრინველებში, შედეგები მიუთითებს, რომ გამრავლების ეს სასწაულებრივი უნარი შეიძლება მათ უძველეს წინაპრებს, დინოზავრებსაც ჰქონდათ. წაიკითხეთ სრულად

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ჰენრიეტა ლაკსის უკვდავი უჯრედები მედიცინაში ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი და ნაყოფიერი ინსტრუმენტია, რომელიც გამოიყენეს პოლიომიელიტის ვაქცინის შექმნაში, კლონირებაში, გენეტიკურ კვლევებში და ა. შ.

თუმცა, ეს უჯრედები მისი ნებართვის გარეშე შეაგროვეს და ამით მის ოჯახს არასოდეს უსარგებლია.

რამდენიმე დღის წინ, ლაკსის ოჯახმა საბოლოოდ მიაღწია შეთანხმებას მასაჩუსეტსში ბაზირებულ ბიოტექნოლოგიურ კომპანია Thermo Fisher Scientific-თან ამ უჯრედების კომერციული გამოყენების შესახებ. მათ HeLa უჯრედებს უწოდებენ, ლაკსის გვარ-სახელის პირველი ასოების მიხედვით.

რატომ არის ეს შემთხვევა ასეთი გახმაურებული? ვინც არ იცით, სტატიაში მოგიყვებით ტრაგიკულ ამბავს, რომელიც ამ საოცარი მემკვიდრეობის მიღმა იმალება.

ჰენრიეტა ლაქსი ხუთი შვილის დედა იყო; 1951 წლის 4 ოქტომბერს, ის საშვილოსნოს ყელის კიბოთი გარდაიცვალა 31 წლის ასაკში.

ლაკსი აფროამერიკელი თამბაქოს ფერმერი იყო. მკურნალობას ის ჯონ-ჰოპკინსის ჰოსპიტალში გადიოდა, სადაც მას საშვილოსნოს ყელის ორი ნიმუში ამოუღეს — ჯანმრთელი და სიმსივნური ნაწილი; როგორც მაშინ ხშირად ხდებოდა, ამის შესახებ მან არაფერი იცოდა და შესაბამისად, ექიმებს არც ნებართვა ჰქონდათ.

ეს უჯრედები დოქტორ ჯორჯ ოტო გეის გადაეცა, რომელმაც აღმოაჩინა, რომ მათ ისეთი რაღაც შეეძლოთ, რაც იქამდე არასოდეს ჰქონდათ ნანახი ადამიანის უჯრედებში — ცოცხლად შენარჩუნება და მათი განუსაზღვრელი დროით ზრდა.

იქამდე, კულტივირებული უჯრედები ლაბორატორიაში მხოლოდ რამდენიმე დღეს ძლებდა.

გეიმ ერთი კონკრეტული უჯრედის იზოლირება შეძლო და სათავე დაუდო უჯრედების პირველ უკვდავ ხაზს, რომელსაც მან HeLa უწოდა.

მას შემდეგ, ამ უჯრედებზე ცდიან ტოქსინებს, ვირუსებსა და რადიაციას, გზავნიან კოსმოსში და ამრავლებენ უთვალავჯერ. სრულად

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

მეწყერი მოვლენაა, როდესაც ქვების, მიწისა და ქანების მყარი მასა ფერდობზე იწყებს ჩამოწოლას.

ღვარცოფი სწრაფად მოძრავი მეწყერია, რომელიც თხევადი მასისაგან შედგება და ძირითადად არხებში გადაადგილდება.

პრევენცია

• შეამოწმეთ, რამდენადაა ადგილი მეწყრის/ღვარცოფის რისკის ქვეშ — ტყის ხანძრები, ხეების მასობრივი ჭრა და აქამდე მომხდარი ბუნებრივი კატასტროფა რამდენიმე ასეთი რისკფაქტორია.
• დააკვირდით წყლის დონეს — შესაძლოა, უცაბედი კლება ან მატება მეწყერზე/ღვარცოფზე მიანიშნებდეს; მცირეოდენ ტალახიან დინებას ზოგჯერ უფრო დიდი ნაკადი მოსდევს;
• ყურადღებით დააკვირდით გარემოს — საფრთხეზე შეიძლება მეტყველებდეს: გადახრილი ხეები, სატელეფონო ბოძები და ღობეები; ასევე გორაკებზე ხვრელების ან შიშველი ადგილების გაჩენა;
• ყური მიუგდეთ ნებისმიერ ხმაურს — ასე მეწყრის ან ღვარცოფის მოახლოებას გაიგებთ; ყურადღებით იყავით მანქანის მართვის დროსაც, რადგან ამ დროს გზის ჩახერგვის საშიშროება არსებობს.

როგორ მოვიქცეთ მეწყრის/ღვარცოფის დროს

• შეძლებისდაგვარად მოშორდით ნაკადს — თუკი მეწყრის/ღვარცოფის მოახლოება გარდაუვალია, სწრაფად გადადით ნაკადის საპირისპირო მიმართულებით — უკეთესი გამოსავალი არ არსებობს;
• იპოვეთ შემაღლებული ადგილი — იგი ნაკადის საპირისპირო მიმართულებით უნდა იყოს;
• რაიმეს შეეფარეთ — თუკი ქვები და სხვა მასა ახლოვდება, უახლოესი თავშესაფრისკენ გაიქეცით და რაიმეს ამოეფარეთ (მაგიდას ან რომელიმე სხვა მყარ ავეჯს, თუ შესაძლებელია).

მეწყრის ან ღვარცოფის შემდეგ

• შეძლებისდაგვარად მოშორდით სტიქიის ადგილს — შესაძლოა, მეწყრის/ღვარცოფის შემდეგ დატბორვამ ან განმეორებითმა ნაკადებმა იჩინოს თავი;
• შეამოწმეთ, გარშემო ვინმე ხომ არაა დაზიანებული/გაჭედილი — შეძლებისდაგვარად ეცადეთ მათი შველა ისე, რომ მეწყრის/ღვარცოფის ნაკადში არ მოგიწიოთ შესვლა;
• ეცადეთ დარჩეთ ხაზზე, რათა რადიოდან, ტელევიზიიდან თუ სოციალური ქსელებიდან საჭირო ინფორმაცია შეიტყოთ;
• ზარალის შესახებ შესაბამის უწყებებს აცნობეთ.

ჩამოთვლილ პუნქტთა უმრავლესობა გამოუსადეგარია მათთვის, ვისაც ამ მასშტაბის სტიქიისას არც კი მიეცა მოქმედების შანსი. მეორე მხრივ, ზოგადი პრინციპების გათვალისწინება ის მნიშვნელოვანი მინიმუმია, რომლის გაკეთებაც სხვა დროს შესაძლო ტრაგედიების თავიდან ასარიდებლად შეგვიძლია.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

40 წლის რუსი მკვლევარი მიხაილ რადუგა, რომელიც ახლა ყაზახეთში ცხოვრობს, ამტკიცებს, რომ სიზმრების კონტროლის მიზნით თავის ქალის ტრეპანაცია დამოუკიდებლად ჩაიტარა და ტვინში ჩიპი ჩაისვა. ამის შესახებ Daily Mail-ი წერს.

როგორ რადუგამ გამოცემასთან ინტერვიუში განაცხადა, ის 16 წლიდან იკვლევს გააზრებულ სიზმრებს. ახლა მისი მიზანი იყო ერთი ჰიპოთეზის შემოწმება, რომელიც თავის ტვინის ქერქის სტიმულაციის მეშვეობით, სწრაფი ძილის ფაზაში სიზმრების კონტროლის შესაძლებლობას ეხება.

იქიდან გამომდინარე, რომ ადამიანებზე მსგავსი ექსპერიმენტების ჩატარება აკრძალულია, მკვლევარმა გადაწყვიტა ეს თეორია საკუთარ თავზე გამოეცადა. თავიდან ნეიროქირურგებთან წასვლას ფიქრობდა, თუმცა გაიაზრა, რომ მსგავსი პროცედურის ჩატარების გამო, ექიმებს შეიძლება ლიცენზია ჩამოართვან, ამიტომ ამ იდეაზე უარი თქვა და ოპერაციისთვის დამოუკიდებლად მზადება დაიწყო. ამასთან, მას არანაირი სამედიცინო განათლება არ აქვს.

რადუგა 1,5 წლის განმავლობაში Youtube-ზე ნეიროქირურგების მუშაობის შესახებ რგოლებს უყურებდა, შემდეგ კი ცხვრების თავებზე იმეცადინა. როცა მიხვდა, რომ მზად იყო, ჩვეულებრივი ბურღით თავისქალა გაიხვრიტა და ენდოსკოპის დახმარებით ტვინში ჩიპი ჩაისვა. რადუგა ამტკიცებს, რომ 4-საათიანი ოპერაციის სრული ვიდეო აქვს.

კაცის თქმით, მან 1 ლიტრამდე სისხლი დაკარგა და სიკვდილთან ახლოს იყო. „ამ კვლევის გარეშე სიცოცხლე არ შემიძლია. მიხარია, რომ გადავრჩი, მაგრამ სიკვდილისთვის მზად ვიყავი“, – ამბობს ის.

ოპერაციის შემდეგ რამდენიმე კვირის განმავლობაში მიხაილი ასისტენტთან ერთად კვლევას ატარებდა. მისი თქმით, მომავალში ასეთი კვლევები მიგვიყვანს იმ შედეგამდე, რომ ადამიანი გააზრებულ სიზმრებში მოხვედრას და მათ მართვას შეძლებს.

კვლევის დასრულებისას, ოპერაციიდან 5 კვირის შემდეგ, მიხაილის ტვინიდან ელექტროდი ერთ-ერთი საავადმყოფოს ექიმებმა ამოიღეს. კაცი თავისი კვლევით კმაყოფილია, თუმცა ოქსფორდის უნივერსიტეტის ნეიროქირურგი ალექს გრინი მიიჩნევს, რომ სამედიცინო მანიპულაციების შედეგად რადგუას შესაძლოა ეპილეფსია განუვითარდეს.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ჰარვარდის უნივერსიტეტის პროფესორმა დანიელ ლიბერმანმა განაცხადა, რომ ბევრი ადამიანისათვის მნიშვნელობა არ აქვს ყოველდღიურად რვა საათიან ძილს. სტატიას ამის შესახებ mkurnali.ge ავრცელებს.

მეცნიერმა განმარტა, რომ ევოლუციური მედიცინის ექსპერტების მიერ ჩატარებულმა ექსპერიმენტმა აჩვენა, რომ შვიდი ან ნაკლები საათის ძილი შეიძლება იყოს ოპტიმალური ბევრი ადამიანისთვის. კვლევისას მათ დაამონტაჟეს ძილის სენსორები იმ ადამიანებზე, რომლებიც არ იყენებდნენ ტელევიზორს, ხელოვნურ განათებას ან ტელეფონებს.

ამ ადამიანებს ეძინათ ექვსი-შვიდი საათი და მთელი დღე სიმხნევეს გრძნობდნენ. დოქტორ ლიბერმანის აზრით, ეს ნიშნავს, რომ ადამიანის ბუნებრივი მოთხოვნილება ძილისთვის იმაზე ნაკლებია, ვიდრე ითვლება.

”იდეა, რომ თქვენ გჭირდებათ რვა საათი ძილი, დიდი ხანია არსებობს, ძირითადად ინდუსტრიული რევოლუციის შემდეგ,” – თქვა მან.

მეცნიერის აზრით, ეკრანის წინ გატარებული დროის შეზღუდვამ შეიძლება გამოიწვიოს ის ფაქტი, რომ გრძელვადიან პერსპექტივაში ადამიანს ნაკლები ძილი სჭირდება.

შვიდი საათი ძილი არის აშშ-ს დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრის (CDC) რეკომენდაციების ქვედა ზღვარი. სააგენტოს ცნობით, ექვსიდან 12 წლამდე ასაკის ბავშვებს ღამით ცხრა-თორმეტი საათი, ხოლო მოზარდებს რვა-ათ საათამდე ძილი სჭირდებათ.

თუმცა, ბოლო კვლევები ადასტურებს დოქტორ ლიბერმანის აზრს.

გასულ წელს ჟურნალ Nature Aging-ში გამოქვეყნებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ შვიდი საათი ძილის იდეალური დროა საშუალო ასაკის და უფროსი ასაკის ადამიანებისთვის. გარდა ამისა, საათზე მეტი ან ნაკლები ძილი ასოცირდება მეხსიერების დაქვეითებასთან, შემეცნების, ფოკუსირების, პრობლემების გადაჭრისა და გადაწყვეტილების მიღების უუნარობასთან.

დადასტურებულია, რომ ძილის ნაკლებობა დაკავშირებულია ჯანმრთელობის ქრონიკულ პრობლემებთან, მათ შორის გულის, თირკმელების დაავადებასთან, არტერიულ წნევასთან, შაქრიან დიაბეტთან, ინსულტთან, სიმსუქნესთან და დეპრესიასთან. ძილის მედიცინის ამერიკული აკადემია გვირჩევს ყოველ ღამე ერთსა და იმავე დროს დავიძინოთ და ყოველ დილით ერთსა და იმავე დროს გავიღვიძოთ, შაბათ-კვირასაც კი.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

მეცნიერებმა შექმნეს ორსულობის ახალი ტესტი, რომელიც ორსულობის დასადგენად იყენებს არა შარდს, არამედ – ნერწყვს. ინფორმაციას უცხოური მედია ავრცელებს.

ორსულობის ტესტი, სახელწოდებით Salistick™, შეიმუშავა ისრაელურმა სტარტაპმა, Salignostics-მა, და მისი გაყიდვა დიდ ბრიტანეთსა და ირლანდიაში უკვე დაიწყო.

“ეს საინტერესო ინოვაცია ქალებს აძლევს შესაძლებლობას, დაადგინონ ორსულობა უფრო სუფთა, პირდაპირი და მარტივი გზით”, – თქვა კრის იეტსმა, Abingdon Health plc-ის აღმასრულებელმა დირექტორმა.

Salignostics-ის მიერ ბაზრის კვლევამ აჩვენა, რომ ქალების 68%-ს შარდის ტესტის ნაცვლად ურჩევნია ნერწყვზე დაფუძნებული ტესტი.

პროდუქტის ინსტრუქციაში ნათქვამია, რომ მომხმარებლებმა ტესტი ჭამიდან ან დალევიდან 30 წუთის შემდეგ უნდა ჩაიტარონ. კომპლექტს მოჰყვება ტამპონი, რომელიც უნდა ამოძრაოთ პირის ღრუს გარშემო 90 წამის განმავლობაში და შემდეგ ჩასვათ ანალიტიკურ ერთეულში. პასუხი, სულ რაღაც, 5-დან 15 წუთამდე დროის განმავლობაში ფიქსირდება.

Salistick™ ადგენს იმავე ჰორმონს (ადამიანის ქორიონული გონადოტროპინი (hCG)), რომელსაც ეყრდნობა ორსულობის სხვა კომერციული ტესტები. ამ ჰორმონის გამომუშავება იწყება ორსულობის დასაწყისში, ემბრიონული ქსოვილებით, რომლებიც განაგრძობს პლაცენტის ფორმირებას. ორსულობის დასადგენი ტრადიციული ტესტების მსგავსად, ახალი ტესტიც გვერდითი ნაკადის პრინციპზე მუშაობს.

Salistick™-ს სპეციალური აპლიკაციაც აქვს, რომლის საშუალებითაც შედეგის ოჯახის წევრებსა და მეგობრებთან გაზიარებაა შესაძლებელი.

ახალი ტესტი ნამდვილად უფრო მოსახერხებელია, თუმცა რამდენად აკურატულია იგი?

Abingdon Health-ის მიხედვით, სწორი გამოყენების შემთხვევაში, Salistick™ 96,32%-ით აკურატულია მენსტრუაციის გამოტოვების შემდეგ პირველ დღეს და 97,35%-ით – მეორე დღეს. აღსანიშნავია, რომ ეს მაჩვენებელი ცოტათი ჩამორჩება ტრადიციულ, შარდზე დაფუძნებულ ორსულობის დასადგენ ტესტებს, რომლებსაც 99%-იანი სიზუსტე ახასიათებს.

თუმცა ბევრი ადამიანისთვის ჰიგიენისა და მოსახერხებლობის ასპექტი, ალბათ, სიზუსტის უმნიშვნელო ვარდნას გადაწონის.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ადამიანები სისხლის ჯგუფით განსხვავდებიან. შეიძლება განსხვავებული სისხლის ჯგუფი გქონდეთ, ვიდრე ეს თქვენს ნაცნობს, მეგობარს და ოჯახის წევრს აქვს. თქვენი სისხლის ჯგუფის ცოდნა მნიშვნელოვანია სისხლის გადასხმისთვის და სხვა სამედიცინო საჭიროებებისთვის, რაც აჩენს კითხვას: რატომ აქვთ ადამიანებს სხვადასხვა სისხლის ჯგუფი? ინფორმაციას უცხოური მედია ავრცელებს.

არსებობს ოთხი ძირითადი სისხლის ჯგუფი: A, B, AB და O. თითოეული განისაზღვრება, იმით თუ რომლი ანტიგენია სისხლის წითელი უჯრედების ზედაპირზე. A ტიპის სისხლს აქვს A ანტიგენი სისხლის წითელ უჯრედებზე, B-ს აქვს B ანტიგენი, AB აქვს ორივე და O-ს არც ერთი.

“მონაცემები მტკიცედ მეტყველებს იმაზე, რომ მთელი მიზეზი, რის გამოც ჩვენ გვაქვს სხვადასხვა სისხლის ჯგუფი, არის მალარია. თუ გადახედავთ რუკას იმის მიხედვით თუ სად ვხვდებით მალარიის პარაზიტსა და O ჯგუფის სისხლს ყველაზე მეტად, საოცარ კავშირს ნახავთ”, – თქვა დოქტორმა კლაუდია კონმა, მინესოტას უნივერსიტეტის სისხლის ბანკის სამედიცინო დირექტორმა.

დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრის მონაცემებით, მალარიას აქვს სიკვდილიანობის მაღალი მაჩვენებელი, რომელმაც 2020 წელს მსოფლიოში 627 000 ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. მალარიის გამომწვევი პარაზიტის მატარებელ ადამიანებში, ინფიცირებული სისხლის წითელი უჯრედები გროვდება წვრილ სისხლძარღვებში, ბლოკავს სისხლს და ჟანგბადს, რომელიც ტვინში გადადის. მაგრამ O ჯგუფის სისხლის მქონე ადამიანებს მნიშვნელოვანი დაცვა აქვთ მალარიისგან. მაგალითად, 2007 წელს ჩატარებულმა კვლევამ, რომელიც გამოქვეყნდა ჟურნალში Proceedings of the National Academy of Sciences, აჩვენა, რომ O ტიპის სისხლის მქონე ადამიანებს 66%-ით ნაკლები შანსი აქვთ მალარიის მძიმე ფორმის განვითარების, ვიდრე ეს სხვა სისხლის ჯგუფის მქონე ადამიანებშია.

ეს ნაწილობრივ მაინც იმიტომ ხდება, რომ მალარიის პარაზიტი აიძულებს ინფიცირებულ სისხლის წითელ უჯრედებს გამოყონ ცილა მათ ზედაპირზე, სახელად RIFIN, რომელიც მოქმედებს როგორც წებო. ის აქცევს არაინფიცირებულ სისხლის წითელ უჯრედებს ინფიცირებული სისხლის წითელი უჯრედის გარშემო, ნათქვამია 2015 წლის კვლევის მიხედვით ჟურნალ Nature Reviews Microbiology-ში. თუმცა, მაშინ, როცა RIFIN ძლიერად უკავშირდება A ტიპის სისხლის წითელი უჯრედების ზედაპირს, ის სუსტად “მაგრდება” O სისხლის წითელ უჯრედებზე.

მიუხედავად ამისა, სისხლის ჯგუფი არ არის ადამიანის სისხლის ერთადერთი ასპექტი, რომელიც გავლენას ახდენს მალარიის რისკზე. სისხლის ოთხი ძირითადი ჯგუფის ფაქტორების გარდა, არსებობს 15 სხვა ტიპის ანტიგენი, რომლებიც შეიძლება იყოს სისხლის წითელი უჯრედების ზედაპირზე, განუცხადა კონმა Live Science-ს. ერთ-ერთ მათგანს “დაფის ჯგუფი” ჰქვია. ადამიანები, რომლებსაც არ აქვთ ეს ანტიგენი, შედარებით გამძლე არიან მალარიის ორი ძირითადი პარაზიტის მიმართ. “დაფის მიმართ” უარყოფითობა გავრცელებულია მთელს სუბსაჰარის აფრიკაში, სადაც მალარია ყველაზე გამორჩეულია, მაგრამ ის იშვიათად გვხვდება სხვაგან.

არსებობს საკმაოდ ბევრი მტკიცებულება იმის შესახებ, თუ რატომ არის მალარიისადმი მიდრეკილ ადგილებში O ჯგუფის სისხლი ყველაზე ხშირად, მაგრამ ნაკლებად ნათელია, რატომ შეიძლება იყოს A, B და AB ტიპის სისხლი სხვაგან შედარებით მაღალი პროპორციებით. ზოგიერთი მეცნიერი დაავადების გავრცელების მიზეზს სისხლის სხვადასხვა ჯგუფებს შორის კავშირში ეძებს. მაგალითად, 2021 წელს ჟურნალ BioMed Research International-ში ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ სისხლის O ჯგუფის მქონე ადამიანებს უფრო მეტად აქვთ ქოლერა, ტუბერკულოზი და ყბაყურა. სხვა სისხლის ჯგუფების მქონე ადამიანებს უფრო მეტად აქვთ სხვა დაავადებები; მაგალითად, AB ტიპის სისხლის შემთხვევაში უფრო ხშირად ვხვდებით ჩუტყვავილას.

კონი არ თვლის ამ კავშირებს ბოლომდე დამაჯერებლად, თუმცა, ისინი ნამდვილად საინტერესოა. კონის თქმით, ეს კვლევები სრულად არ ადასტურებს მიზეზობრივ კავშირს სისხლის ჯგუფებსა და ამ დაავადებების გავრცელებას შორის. ეს კავშირები შეიძლება გამოწვეული იყოს სხვა ფაქტორებით. თუმცა მალარიის შემთხვევა განსხვავებულია.

“მალარია ერთადერთია, სადაც ეს ფაქტორი მართლაც თავს იჩენს”, – ამბობს კონი.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”