close

ეს საინტერესოა

ეს საინტერესოა

აღმოჩენილია ყინულის უცნაური ფორმა, რომელიც მხოლოდ უკიდურესად მაღალ ტემპერატურაზე დნება

პლანეტების წიაღში უცნაური ამბები ხდება, სადაც ჩვენთვის ცნობილი ნივთიერებები უკიდურესი წნევისა და ტემპერატურის ზემოქმედების ქვეშ არიან.

დედამიწის მყარ შიდა ბირთვში სავარაუდოდ რკინის ატომები „ცეკვავენ“. წყლით მდიდარ გაზის გიგანტებში, ურანსა და ნეპტუნში კი დიდი ალბათობით წარმოიქმნება, ცხელი, შავი, მძიმე ყინული, რომელიც ერთდროულად მყარიც არის და თხევადიც.

ხუთი წლის წინ, მეცნიერებმა ეს ეგზოტიკური ყინული, სახელად სუპერიონური ყინული ისტორიაში პირველად შექმნეს ლაბორატორიული ექსპერიმენტით; ოთხი წლის წინ, მეცნიერებმა მათ მისი არსებობა და კრისტალური სტრუქტურა დაადასტურეს.

ამის შემდეგ, შარშან, აშშ-ის რამდენიმე უნივერსიტეტის მკვლევრებმა სუპერიონური ყინულის ახალი ფაზა აღმოაჩინეს.

აღმოჩენა აღრმავებს ჩვენს წარმოდგენას იმის შესახებ, თუ რატომ აქვთ ურანსა და ნეპტუნს ასეთი უჩვეულო მაგნიტური ველები პოლუსებთან.

დედამიწაზე ჩვენი საცხოვრებელი გარემოს გადმოსახედიდან, ალბათ ფიქრობთ, რომ წყალი მარტივი, იდაყვის ფორმის მოლეკულაა, რომელიც წყალბადის ორ ატომთან დაკავშირებული ჟანგბადის ატომისგან შედგება და რომლებიც, წყლის გაყინვისას ფიქსირებულ მდგომარეობაში არიან.

სუპერიონური ყინული უცნაურად განსხვავებულია, მაგრამ შეიძლება სამყაროში წყლის ყველაზე გავრცელებულ ფორმას წარმოადგენდეს — ავსებდეს არა მხოლოდ ურანისა და ნეპტუნის წიაღს, არამედ სხვა ასეთი ეგზოპლანეტებისასაც.

ამ პლანეტებზე უკიდურესად დიდი წნევაა, 2-მილიონჯერ მაღალი, ვიდრე დედამიწის ატმოსფეროში; წიაღი კი ისეთივე ცხელია, როგორც მზის ზედაპირი. სწორედ აქ იწყება მთელი რიგი უცნაურობები.

2019 წელს მეცნიერებმა დაადასტურეს ის, რასაც ფიზიკოსები ჯერ კიდევ 1988 წელს პროგნოზირებდნენ — სტრუქტურები, რომლებშიც სუპერიონური ყინულის ჟანგბადის ატომები ჩაჭედილია მყარ კუბურ მესერში, იონიზებული წყალბადის ატომები კი კი თავისუფლდებიან და ამ მესერში ისე დაცურავენ, როგორც ელექტრონები ლითონებში.

ეს კი სუპერიონურ ყინულს გამტარის თვისებებს აძლევს. ამავე დროს, მისი დნობის წერტილს იმდენად მაღლა სწევს, რომ გაყინული წყალი მაინც მყარი რჩება ძალზე მაღალ ტემპერატურაზე.

უახლეს კვლევაში, სტენფორდის უნივერსიტეტის ფიზიკოსმა არიანა გლისონმა და მისმა კოლეგებმა ალმასის ორ ფენას შორის მოქცეული წყლის თხელი „ნაჭრები“ რამდენიმე წარმოუდგენლად ძლიერი ლაზერით „დაბომბეს“.

ამის შედეგად წარმოქმნილმა შოკურმა ტალღებმა წნევა 200 გიგაპასკალამდე (2 მილიონი ატმოსფერო) აწია, ტემპერატურა კი დაახლოებით 4727 გრადუს ცელსიუსამდე — უფრო მაღლა, ვიდრე 2019 წლის ექსპერიმენტებში, მაგრამ უფრო დაბალ წნევაზე.

„ბოლო პერიოდში ნეპტუნის მსგავსი წყლით მდიდარი ეგზოპლანეტების აღმოჩენა მოითხოვს წყლის ფაზური დიაგრამის უფრო დეტალურ გაგებას წნევა-ტემპერატურის ისეთ გარემო პირობებში, რომლებიც ამ პლანეტათა წიაღისას შეესაბამება“, — წერენ გლისონი და მისი კოლეგები.

ამის შემდეგ, რენტგენულმა დიფრაქციამ გამოავლინა ყინულის ცხელი, მკვრივი კრისტალური სტრუქტურა იმის მიუხედავად, რომ ტემპერატურა და წნევა მხოლოდ წამის რაღაც ნაწილში იყო შენარჩუნებული.

შედეგად მიღებულმა დიფრაქციულმა მახასიათებლებმა დაადასტურა, რომ სინამდვილეში ყინულის კრისტალები 2019 წელს სუპერიონურ ყინულში შემჩნეულისგან განსხვავებულ, ახალ ფაზაში იყო. ახლად აღმოჩენილი სუპერიონურ ყინულს, სახელად ყინული XIX-ს, სხეულ-ცენტრირებული კუბური სტრუქტურა აქვს და უფრო მაღალი გამტარობა, ვიდრე მის წინამორბედს, 2019 წლის ყინული XVIII-ს.

გამტარობა აქ მნიშვნელოვანია, რადგან დამუხტულ ნაწილაკთა მოძრაობა მაგნიტურ ველს წარმოქმნის. ეს კი დინამოს თეორიის საფუძველია, რომელიც აღწერს, როგორ წარმოქმნის მაგნიტურ ველებს გამტარი სითხეების მოძრაობა, მაგალითად, დედამიწის მანტიის ან სხვა პლანეტათა წიაღების.

თუკი ნეპტუნის მსგავს ყინულის გიგანტებში უფრო მეტი ასეთი მყარი შიგთავსია, ვიდრე მბრუნავი სითხე, მაშინ იცვლება მაგნიტური ველის წარმოქმნის სახე.

და თუკი ასეთ პლანეტას ბირთვისკენ სხვადასხვა გამტარობის ორი სუპერიონური შრე აქვს, როგორსაც გლისონი და მისი კოლეგები ნეპტუნის შემთხვევაში ვარაუდობენ, მაშინ, გარე თხევადი შრის მიერ წარმოქმნილი მაგნიტური ველი თითოეულ მათგანთან სხვადასხვანაირად უნდა ურთიერთქმედებდეს, რაც ყველაფერს კიდევ უფრო უცნაურს გახდიდა.

გლისონისა და მისი კოლეგების დასკვნით, სუპერიონური ყინულის, ყინული XIX-ის შრის გაზრდილი გამტარობა ხელს უნდა უწყობდეს არამდგრადი, მულტიპოლარული მაგნიტური ველების წარმოქმნას, როგორებიც აქვთ ურანსა და ნეპტუნს.

თუ მართლაც ასეა, დამაკმაყოფილებელი შედეგი იქნება NASAS-ხომალდ ვოიაჯერ 2-ის მიერ მზის სისტემის ყინულის ორი გიგანტის თავზე გადაფრენიდან 30 წლის შემდეგაც კი, რომლებმაც მათი უჩვეულო მაგნიტური ველები გაზომეს. ეს ხომალდები კოსმოსში 1977 წელს გაუშვეს და უკვე დატოვეს მზის სისტემა.

მომზადებულია ScienceAlert-ის მიხედვით.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაეს საინტერესოაკვლევები

მეცნიერები: ,,ჩვენს წინაპრებს ჩვენზე ნაკლები ეძინათ”

ახლახან ჩატარებული კვლევის მიხედვით, ჩვენს წინაპრებს დღის განმავლობაში ნაკლები ეძინათ, ვიდრე ჩვენ.

ამერიკელმა მკვლევარებმა შეისწავლეს აფრიკის და სამხრეთ ამერიკის ტრადიციული საზოგადოების იმ წევრების ძილის რეჟიმი, რომელთა ცხოვრების წესი ძალიან ახლოსაა უძველესი მონადირე- შემგროვებელი ადამიანების ცხოვრების წესთან.

ისინი დააკვირდნენ 98 ადამიანს 1,165 ღამის განმავლობაში, და აღმოჩნდა, რომ მათ ეძინათ საშუალოდ 6.5 საათი ღამეში.

შედარებისთვის, მეცნიერებმა განაცხადეს, რომ ადამიანების უმრავლესობას აშშ-ში დაახლოებით შვიდი საათი სძინავს.

ჟურნალ ,,Current Biology-ში” გამოქვეყნებული ახალი კვლევის თანახმად, ძილის სტილის ჩამოყალიბებაში სინათლეზე უფრო დიდ როლს ტემპერატურა თამაშობს.

 

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოაისტორიაკულტურა

რომელია კაცობრიობის მიერ შექმნილი უძველესი ენა, რომელზეც დღემდე საუბრობენ

ენა ადამიანების კომუნიკაციაში უმნიშვნელოვანეს როლს თამაშობს და, ამდენად, მსოფლიო ენების ისტორია ათასწლეულებს ითვლის. ამის ფონზე, საინტერესოა, თუ რომელია კაცობრიობის მიერ შექმნილი უძველესი ენა?

სტატიაში გაეცნობით 9 უძველეს ენას, რომლებზეც დღემდე საუბრობენ.

ებრაული

ებრაული არის ებრაული დამწერლობის წმინდა ენა, რომელიც 3 000 წელზე მეტი ხნისაა. ენის ადრეული ფორმები ტექსტში ჩნდება, დაახლოებით, ძვ.წ. 1200 წელს. თავდაპირველად მას მხოლოდ რელიგიური პირები იყენებდნენ, მაგრამ საბოლოოდ იგი ანტიკური ისრაელიტების სასაუბრო ენა გახდა.

ახ.წ., დაახლოებით, 400 წლისთვის ებრაული, თითქმის, მკვდარ ენად იქცა. თუმცა, სიონიზმის აღზევებამ თანამედროვე ეპოქაში უზრუნველყო მისი აღორძინება, რის შედეგადაც ებრაულად ახლა ლაპარაკობს ცხრა მილიონი ადამიანი. თუმცა, ცხადია, თანამედროვე ებრაული ბიბლიური ვერსიისგან განსხვავდება.

სანსკრიტი

სანსკრიტი არის კიდევ ერთი ენა, რომელიც წარმოიქმნა რელიგიის წყალობით ანტიკურ დროში და მასზე დაწერილია ვედები, ინდუიზმის წმინდა წერილები და ბუდიზმისა და ჯაინიზმის ისტორიული ტექსტები. ინდუისტური ტექსტები დაიწერა ძვ.წ. 1200 წელს, რაც იმას ნიშნავს, რომ ეს ენა 3 000 წელზე მეტი ხნისაა.

სანსკრიტზე დღესაც ლაპარაკობენ გარკვეული ფორმით, თუმცა, იგი, ძირითადად, გამოიყენება ინდუისტი მღვდლების მიერ რელიგიური ცერემონიების დროს. დადგენილია, რომ ინდოელების 1%-ზე ნაკლებს შეუძლია ამ ენაზე საუბარი და მხოლოდ 14 000 ადამიანი მიიჩნევს მას თავის მშობლიურ ენად.

ტამილი

ტამილზე, დაახლოებით, 80 მილიონი ადამიანი საუბრობს, რაც საკმაოდ შთამბეჭდავია იმის გათვალისწინებით, რომ ყველაზე ადრეული ტამილური ლიტერატურა — Tolkāppiyam — დათარიღებულია ძვ.წ. 300 წლით. მასზე ძირითადად საუბრობენ შრი-ლანკასა და ინდოეთის ყველაზე სამხრეთ შტატებში.

ბერძნული

ამა თუ იმ ფორმით, ბერძნული გამოიყენება, სულ მცირე, ძვ.წ. 1300 წლიდან. მისი კლასიკური ფორმა მნიშვნელოვნად განსხვავდება იმ ენისგან, რომელზეც დღეს საბერძნეთში ლაპარაკობენ, თუმცა თავისუფლად მოსაუბრეთა უმეტესობას უნდა შეეძლოს ძველი სალაპარაკო ელინისტური ან “კოინე” ბერძნული ენის გაგება.

თუმცა, ისეთი ფორმები, როგორიცაა ატიკური დიალექტი, რომელზეც სოკრატე საუბრობდა, სავარაუდოდ, თანამედროვე მოსაუბრეებისთვის გაუგებარი იქნება.

არაბული

არაბულმა ენამ ისტორიას დიდი კვალი დააჩნია. არაბულის ადრეული ფორმები ძვ.წ. მე-8 საუკუნით თარიღდება, მაგრამ ენამ მნიშვნელოვანი ცვლილებები განიცადა საუკუნეების განმავლობაში, განსაკუთრებით, ახ.წ. მე-3 და მე-6 საუკუნეებში.

ის პირველად გაჩნდა არაბეთის ნახევარკუნძულის ჩრდილო-დასავლეთით და არის სემიტური ენების ოჯახის წევრი, რომელიც ასევე მოიცავს ებრაულ და არამეულ ენებს. დღესდღეობით, არაბული, დაახლოებით, 371 მილიონი ადამიანის მშობლიურ ენას წარმოადგენს. ბევრი სხვა ადამიანისთვის კი იგი მეორე ენაა.

ჩინური

დღესდღეობით, ჩინეთის მოსახლეობის უმეტესობა საუბრობს სტანდარტიზებულ მანდარინზე, თუმცა არსებობს რეგიონული დიალექტები, როგორებიცაა: იუე (კანტონური), სიანგი (ხუნანური), მინი, კანი, უ და ქეძია.

მათ შორის არსებული განსხვავებების მიუხედავად, თითოეულ მათგანს არქაულ ჩინურამდე მივყავართ. ჩინური იეროგლიფების ზოგიერთი ადრეული გამოყენება ნაპოვნია კუს ბაკნებზე, რომლებიც თარიღდება, სულ მცირე, ძვ.წ. 1123 წლით, რაც იმაზე მეტყველებს, რომ წერილობითი ენა არსებობდა 3 000 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში. მას შემდეგ ის განსხვავებულად განვითარდა, მაგრამ ამ უძველესი ენობრივი სისტემის გავლენა დღესაც შეიძლება შეინიშნოს თანამედროვე მოსაუბრეებში.

ლათინური

ლათინური ენის ისტორიული მნიშვნელობა ყველასათვის ნათელია. ძველი ლათინური წარმოიშვა პროტო-იტალიურიდან, დაახლოებით, ძვ.წ. 750-დან 100 წლამდე, საბოლოოდ კი იქცა კლასიკურ ლათინურად, რომელიც გამოიყენებოდა გვიან რომის რესპუბლიკასა და ადრეულ რომის იმპერიაში ძვ.წ. 100-დან ახ.წ. 450 წლამდე.

მეექვსე-მეცხრე საუკუნეებში ენა გადაიზარდა თანამედროვე რომანულ ენებად, როგორებიცაა: იტალიური, ესპანური, პორტუგალიური და ფრანგული.

მიუხედავად იმისა, რომ ლათინური მშობლიური ენა უკვე აღარავისთვისაა, იგი მკვდარი ენაც არ არის, უძველესი ლათინური ტექსტებისადმი დიდი ინტერესიდან გამომდინარე.

ბასკური

ბასკური დასავლეთ ევროპის უძველეს ცოცხალ ენად ითვლება. ამ ენაზე ბასკების ქვეყანაში 700 000 ადამიანი საუბრობს. მისი ზუსტი ასაკი დაუდგენელია, რადგან იგი არაა დაკავშირებული სხვა არსებულ ენებთან. ეს ფაქტი კი ლინგვისტებისთვის მას უფრო მიმზიდველს ხდის.

ქართული

დაბოლოს, უნდა ვახსენოთ ქართული ენა, რომელზეც, დღესდღეობით, დაახლოებით, ოთხი მილიონი ადამიანი საუბრობს. ქართული დამწერლობის უძველესი ნიმუშები ახ.წ. მე-5 საუკუნით თარიღდება, თუმცა თავად ენა ბევრად უფრო დიდი ხნისაა.

მიჩნეულია, რომ ქართული ენა თავის “მშობელს” (ქართველური ენები) ძვ.წ. მე-8 საუკუნეში გამოეყო. მაგრამ ამის დასაზუსტებლად შემდგომი კვლევებია საჭირო.

მიუხედავად იმისა, რომ ქართული ენის წარმოშობის ზუსტი თარიღი ჯერ კიდევ უცნობია, თავისუფლად შეიძლება ითქვას, რომ მისი ისტორია რამდენიმე ათასწლეულს ითვლის.

 

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

 

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

როგორ დაამშვიდოთ და დააძინოთ წამებში ჩვილი „ყავისფერი ხმაურის“ საშუალებით

გსმენიათ „ყავისფერი ხმაურის” შესახებ? კვლევებმა აჩვენა, რომ ყავისფერი ხმაური ეხმარება ადამიანებს შფოთვის მართვასა და ძილის პროცესის ნორმალურად წარმართვაში. ეს მათ ნაკლებად მგრძნობიარეს ხდის გარემომცველი ბგერების მიმართ, ეხმარება დაძინებასა და უკეთ კონცენტრირებაში.

საფეხურები:

„ყავისფერი ხმაური” დამამშვიდებელი, სტაბილური, რეზონანსულია, ამბობს მედიცინის სპეციალისტი. ამ კატეგორიაში შედის ძლიერი წვიმის ან ქარის შრიალის ხმები, რომლებიც კომფორტისა და სიმშვიდის განცდას იწვევს. ყავისფერი ხმაური იწვევს მოდუნებას ტვინის მოსვენებულ მდგომარეობასთან მიმსგავსების გამო.

ყავისფერ ხმაურში „ყავისფერი“ არ არის ფერი, არამედ შოტლანდიელი ბოტანიკოსის რობერტ ბრაუნის მითითება (მისი გვარი ითარგმნება როგორც „ყავისფერი“). 1827 წელს მან აღმოაჩინა ბრაუნის მოძრაობა: შეჩერებული ნაწილაკების შემთხვევითი მოძრაობა სწრაფი მოძრავი სითხის მოლეკულებთან შეჯახების გამო. ყავისფერი ხმაური ახდენს ამ მოძრაობის სიმულაციას, სიგნალები შემთხვევით იცვლება და ქმნის ხმაურს.

ეს ხმები განსაკუთრებით უყვარდათ ძალიან მგრძნობიარე ადამიანებს და პატარა ბავშვების დაღლილ მშობლებს. ბავშვები ხშირად იღვიძებენ, რადგან მათი ძილის უნარი ჯერ კიდევ არ არის ბიოლოგიურად განვითარებული. ისინი იღვიძებენ ძილის ციკლის ბოლოს, მაგრამ მოზრდილებისგან განსხვავებით, ისინი ჩვეულებრივ ვერ იწყებენ ძილის შემდეგ ციკლს დამოუკიდებლად და სჭირდებათ მშობლების დახმარება… ვრცლად..

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

რატომ არ გვავიწყდება ბავშვობის მოგონებები — გამოავლინეს ცილა, რომელიც მეხსიერებაზეა პასუხისმგებელი

მკვლევრებმა გამოავლინეს ცილები, რომლებიც ჩვენს გონებაში გრძელვადიანი მოგონებების ჩამოყალიბებაზეა პასუხისმგებელი.

ამ აღმოჩენამ შეიძლება ახსნას, თუ როგორ ვინარჩუნებთ მოგონებებს ბავშვობიდან და როგორ მოგვყვება ის სიცოცხლის ბოლომდე.

საუბარია მოლეკულა KIBRA-ზე. KIBRA სხვა მოლეკულებისთვის “წებოს” როლს ასრულებს და მათ ერთმანეთზე ამაგრებს.

ხანგრძლივი მეხსიერების შენარჩუნების მექანიზმის გაგების საჭიროება

წინა კვლევებმა აჩვენა, რომ ინფორმაცია ნეირონებში ძლიერი და სუსტი სინაფსების სახით ინახება. სწორედ სინაფსები განსაზღვრავს ნერვული ქსელის კავშირის ტიპს და ფუნქციას.

მკვლევრებმა ყურადღება სინაფსებზე გაამახვილეს. მათ აინტერესებდათ თუ როგორ ინარჩუნებს სინაფსი მეხსიერებას ხანგრძლივი დროის განმავლობაში.

სინაფსების შიგნით არსებული მოლეკულები მუდმივად მოძრაობენ. შესაბამისად, ეს მოლეკულები მუდმივად იცვლება. მკვლევრებს სურდათ გაეგოთ თუ როგორ ნარჩუნდებოდა ასეთ გარემოში გრძელვადიანი მეხსიერება.

მკვლევრებმა ყურადღება თაგვებში თირკმელსა და ტვინში გამოხატულ ცილაზე (KIBRA) გაამახვილეს. ცნობილია, რომ KIBRA-ს გენეტიკური ვარიაციები ადამიანებშიც კარგ ან ცუდ მეხსიერებასთან ასოცირდება.

თუმცა, ამჯერად, მკვლევრები KIBRA-ს სხვა მოლეკულებთან ინტერაქციაზე ფოკუსირდნენ. მაგალითად, ასეთია PKMzeta, ცილა, რომელიც აუცილებელია მეხსიერების ფორმირებისთვის.

თაგვებზე ჩატარებულმა ექსპერიმენტებმა აჩვენა, რომ KIBRA-ს გრძელვადიანი მეხსიერების ფორმირებაში მთავარი როლი აქვს. კვლევაში ნათქვამია, რომ KIBRA მოქმედებს როგორც წებო ძლიერი სინაფსების, PKMzeta-სა და სუსტი სინაფსების დასაკავშირებლად.

შედეგები

“წინა კვლევები ორიენტირებული იყო ცალკეული მოლეკულების ინდივიდუალურ ქმედებებზე. ჩვენი კვლევა აჩვენებს, თუ როგორ მუშაობს მოლეკულები ერთად. სწორედ ამით ხდება მუდმივი მეხსიერების უზრუნველყოფა. იმის უკეთ გაგება, თუ როგორ ვინახავთ მეხსიერებას, დაგვეხმარება მეხსიერებასთან დაკავშირებული პრობლემების მოგვარებაში”, — ამბობენ მკვლევრები.

მკვლევრებს მიაჩნიათ, რომ KIBRA-PKMzeta კავშირის გაწყვეტამ შეიძლება ძველი მოგონებები წაშალოს.

კვლევა ჟურნალ Science Advances-ში გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

VIDEO: ჭიანჭველები დაჭრილ თანამოძმეებს კიდურების ამპუტაციას უტარებენ

მეცნიერებმა დააფიქსირეს ჭიანჭველას სახეობა, რომელიც ანტიბიოტიკებს იყენებდა. ამჯერად კი, სხვა სახეობაში შენიშნეს, როგორ ატარებენ ამპუტაციებს.

მკვლევრებმა ექსპერიმენტებით დაადასტურეს, რომ ასეთი ქირურგიული ჩარევა და მკურნალობის სხვა მეთოდები, რომლებსაც ჭიანჭველები ერთმანეთს უტარებენ, მართლაც განაპირობებს ჭიანჭველათა სიცოცხლის გადარჩენას.

მიუხედავად იმისა, რომ უკვე რამდენიმე წელიწადია ვიცით იმის შესახებ, რომ ჭიანჭველები ერთმანეთს ჭრილობებს მკურნალობენ, ჯერ მხოლოდ ახლა ვსწავლობთ, როგორ საოცრად კომპლექსური და ზუსტია ჭიანჭველათა სამედიცინო მზრუნველობა.

„ჭიანჭველებს შეუძლიათ ჭრილობის დიაგნოზის დასმა, იმის გარკვევა, ის ინფიცირებულია თუ სტერილური და სხვა ინდივიდთა მხრიდან ამ ჭრილობების გრძელვადიანი მკურნალობა. ერთადერთი სამედიცინო სისტემა, რომელიც მათსას კონკურენციას გაუწევს, ადამიანების არის“, — ამბობს გერმანიის ქალაქ ვიურცბურგის უნივერსიტეტის ქცევითი ეკოლოგი ერიკ ფრანკი.

 

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
გამოგონება - ინოვაციაეს საინტერესოამანქანათმშენებლობატექნოლოგიები

მეცნიერებმა გამოიგონეს მანქანა, რომელსაც შეუძლია ჰაერი წყალად აქციოს

მეცნიერებმა შექმნეს მანქანა, რომელსაც, ხალხური სიტყვებით, შეუძლია ეფექტურად გადააქციოს ჰაერი წყლად – გარემოდან ტენიანობის გამოდევნით, თუნდაც მშრალ პირობებში.

სორბციაზე დაფუძნებული ატმოსფერული წყლის შეგროვება (SAWH) არის ინჟინერიის სფერო, რომელიც ეძებს წყლის დეფიციტის გადაჭრის გზებს, რაც „მსოფლიოში დიდ გამოწვევად რჩება“, ნათქვამია ACS Energy Letters- ში გამოქვეყნებულ კვლევაში.

მსგავსი ინჟინერიის მაგალითებია ნისლის კომბაინი და წყლის კომბაინი, რომლებიც აგროვებენ ტენიანობას ჰაერიდან.

თუმცა, ეს ახლანდელი მოდელები „ხშირად არ გამოიყენება მშრალ გარემოში“, ამიტომ მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიური ინსტიტუტის მეცნიერებმა გამოიგონეს ახალი მოდელი, რომელმაც „აჩვენა დიდი პოტენციალი მტკნარი წყლის მიწოდებისთვის კლიმატური პირობების ფართო სპექტრში“.

ველური ბუნების მსოფლიო ფონდი ამბობს , რომ „მსოფლიოში დაახლოებით 1,1 მილიარდ ადამიანს არ აქვს წვდომა წყალზე და სულ 2,7 მილიარდს უჭირს წყალი წელიწადში მინიმუმ ერთი თვის განმავლობაში“.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

გაირკვა რატომ ალაგებენ ოთახს კაცები ქალებზე იშვიათად

სოციოლოგებმა ვერ აღმოაჩინეს განსხვავება იმაში, თუ როგორ აღიქვამენ კაცები და ქალები ოთახის დალაგების აუცილებლობას. შესაბამისი კვლევის შედეგები ჟურნალ Sociological Methods and Research-ში გამოქვეყნდა.

„როგორც წესი, კაცები ოთახის დალაგებაზე ქალებზე სამჯერ უფრო ნაკლებ დროს ხარჯავენ. მიუთითებს თუ არა ეს იმაზე, რომ ქალები სისუფთავის ეტალონს წარმოადგენენ, კაცები კი ჭუჭყს ან მტვერს უბრალოდ ვერ ამჩნევენ? როგორც აღმოჩნდა, ეს უბრალოდ გენდერული სტერეოტიპია, რომლის საშუალებითაც კაცები თავს იმართლებენ“, – აცხადებს ქალაქ სანტა-ბარბარას კალიფორნიის უნივერსიტეტის წარმომადგენელი სარა ტებო.

ამ საკითხის შესასწავლად ამერიკელი და ავსტრალიელი სოციოლოგების ჯგუფმა სხვადასხვა ასაკისა და სოციალური კატეგორიის წარმომადგენელ 300 კაცს და ქალს რამდენიმე ოთახის ფოტოების შეფასება სთხოვეს. ექსპერიმენტის მონაწილეებს უნდა ემსჯელათ, როგორ მდგომარეობაშია ოთახი, რას შეცვლიდნენ მასში და როგორ წარმოუდგენიათ ამ ოთახის მეპატრონე და მისი პირადი თვისებები. პასუხებში მეცნიერებს მხოლოდ ოთახებში სისუფთავის შეფასება აინტერესებდა.

როგორც აღმოჩნდა, ქალებმა და კაცებმა დაულაგებელი ოთახები ერთნაირად აღიქვეს და მათი აზრი ოთახის დალაგების აუცილებლობასთან დაკავშირებით ერთმანეთს ემთხვეოდა. შესაბამისად, სოციოლოგებმა დაასკვნეს, კაცებს შორის ოთახის დალაგებისკენ სწრაფვის ნაკლებობა არა ბიოლოგიური ან ფიზიოლოგიური ფაქტორებით, არამედ სოციალური სტერეოტიპებითა და აღზრდით არის განპირობებული.

 ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

შეიმუშავეს “ფოთლის ელექტროსადგური”, რომელიც ქარსა და წვიმას ელექტროენერგიის შესაქმნელად იყენებს

ახალი კვლევის თანახმად, მეცნიერებმა განახლებადი ენერგიის სფეროში მნიშვნელოვან წარმატებას მიაღწიეს. მათ ხელოვნური პატარა “ელექტროსადაგურები” შექმნეს.

ამ ინოვაციურ გენერატორებს ფოთლის ფორმა აქვთ. ისინი ქარისა და წვიმის ენერგიას ელექტროენერგიად გარდაქმნიან. მკვლევრებმა რავინდერ დაჰიას ხელმძღვანელობით ეს მინიატურული გენერატორები ხელოვნურ ფოთოლთან დააკავშირეს, რაც მნიშვნელოვანი წინგადადგმული ნაბიჯია.

ორი ტიპის გენერატორები

ტრადიციული მეთოდები, როგორიცაა მზის პანელები და ქარის ტურბინები, ენერგიის წარმოების ერთეულ წყაროებს ეყრდნობა. ახალი “ელექტროსადგურები” ქარსა და წვიმას ერთდროულად გამოიყენებს.

მზის პანელები მზის ჩასვლის შემთხვევაში არაეფექტური ხდება. თავის მხრივ, ქარის ტურბინები ქარზეა დამოკიდებული. ამის ფონზე, ახლად შემუშავებულ ტექნოლოგიას ერთდროულად რამდენიმე ენერგიის წყაროს გამოყენება შეუძლია.

მკვლევრებმა ენერგიის შეგროვების ორი განსხვავებული ტიპი გამოიყენეს. პირველი ეს ტრიბოელექტრული ნანოგენერატორია (TENG), რომელიც ქარის კინეტიკური ენერგიის მისაღებადაა შექმნილი.

მეორე კოლექტორი წყლის წვეთებზე დაფუძნებული ენერგიის გენერატორია (DEG). ის წვიმის წვეთებს ენერგიის შესაქმნელად იყენებს. ტექნოლოგია გამტარი ქსოვილებისგან შედგება, რომელიც როგორც ელექტროდები ისე მუშაობს.

ოპტიმალურ პირობებში, TENG-მა 252 ვოლტი, ხოლო DEG-მა 113 ვოლტი გამოიმუშავა.

ეკოლოგიურად სუფთა და ეფექტურ ენერგეტიკულ გადაწყვეტებზე მოთხოვნა იზრდება, შესაბამისად ასეთი ტექნოლოგია მნიშვნელოვანი წინ გადადგმული ნაბიჯია უფრო მწვანე და მდგრადი მომავლისკენ.

მკვლევრებმა თავიანთ გამოგონებას უკვე უწოდეს “ფოთლის ელექტროსადგურები”.

კვლევა Sustainable Chemistry & Engineering-ში გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

მეცნიერები ამბობენ, რომ ტვინი ყოველი მეხსიერების მინიმუმ სამ ასლს ინახავს

მკვლევრებმა დაადგინეს, რომ  ტვინი ქმნის მოგონებების მრავალ ასლს, რაც საშუალებას აძლევს მას დაარეგულიროს, თუ როგორ იცვლება ისინი დროთა განმავლობაში.

ადრე მეცნიერები თვლიდნენ, რომ ეს პლასტიურობა გამოწვეულია ტვინის უჯრედებში ცვლილებებით, რომლებიც თავდაპირველად ახდენენ მეხსიერების კოდირებას, და მათ სჯეროდათ, რომ ეს უჯრედები ინახავდნენ ტვინში თითოეული მეხსიერების მხოლოდ ერთ ასლს. თუმცა, ახალი კვლევა ვარაუდობს, რომ ეს შეიძლება ასე არ იყოს.

მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ მღრღნელებში, მაგალითად, ტვინი ინახავს მოცემული მეხსიერების სულ მცირე სამ ასლს, დაშიფრავს მას ორგანოს რამდენიმე ადგილას.

ეს ასლები დაშიფრულია ნეირონების სხვადასხვა ჯგუფის მიერ ჰიპოკამპში. ეს არის ტვინის არეალი, რომელიც კრიტიკულია სწავლისა და მეხსიერებისთვის. ასლები განსხვავდება მათი შექმნის დროით, ხანგრძლივობით და რამდენად იცვლება დროთა განმავლობაში.

აღმოჩენამ შეიძლება გამოიწვიოს გარკვეული დარღვევების მკურნალობის ახალი მეთოდების შემუშავება, თქვა მკვლევარმა. მაგალითად, პოსტტრავმული სტრესული აშლილობის შემთხვევაში, ადამიანები განიცდიან ინტრუზიულ გამობრუნებებს, რაც არასასურველი, შემაშფოთებელი მოგონებებია ტრავმული მოვლენის შესახებ. შესაძლოა შესაძლებელი იყოს ისეთი წამლის შემუშავება, რომელიც უპირატესად ააქტიურებს გვიან დაბადებულ ნეირონებს, რომლებიც უფრო პლასტიკურია და, შესაბამისად, უფრო რეაგირებენ ფსიქოთერაპიაზე, თქვა მან.

იმავდროულად, იმ ადამიანების შემთხვევაში, რომლებსაც აქვთ მეხსიერების დაქვეითება დემენციის გამო, სხვა ტიპის წამალმა შეიძლება გამოიწვიოს ადრეული ნეირონების აქტივობის სტიმულირება, რომელთა მონაცემები უფრო ძლიერად ინახება. ზოგადად, ასეთი მკურნალობა მეხსიერების თვისებებზე მანიპულირებას მოახდენს იმის არჩევით, თუ რომელი ტიპის ნეირონი იქნება გამოყენებული მის ტვინში კოდირებისთვის, განმარტა დონატომ.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
1 2 3 4 5 99
Page 3 of 99