ეს საინტერესოა

რუსეთ-უკრაინის ომმა ერთი საკითხი გააქტიურა — რა მოხდება, თუ ბირთვული იარაღი აფეთქდება? ცხადია, ამან საზოგადოებაში მღელვარება გამოიწვია და ყველამ დაიწყო იმ სამყაროზე ფიქრი, რომელშიც რუსეთი ატომურ ომს იწყებს. დასაწყისშივე გეტყვით, რომ ეს ისეთი “მარტივი” არ არის, როგორც ვფიქრობთ.

“ვფიქრობ, ამ ვითარებაში ბირთვული იარაღის გამოყენების შანსი პრაქტიკულად არ არსებობს. პუტინის განცხადება მხოლოდ ერთგვარი დასაშინებელი სიგნალია სხვა ქვეყნებისთვის”, — ამბობს ჰარვარდის კენედის სკოლის პროფესორი, მეთიუ ბანი. ამასთან, ყველა ქვეყანას ბირთვული იარაღის გამოყენების თავისი პოლიტიკა აქვს. მაგალითად, აშშ-ისთვის, მისი გააქტიურება მხოლოდ თავდაცვას მოიაზრებს — თუ სხვა სახელმწიფო დააპირებს იმავე გზით თავდასხმას.

რა არის ბირთვული იარაღი?

ბირთვული იარაღი ფეთქებადი მოწყობილობაა, რომელშიც ენერგიის წყაროს ბირთვული რეაქცია წარმოადგენს.

ჯერ კიდევ 1911 წელს ერნესტ რუთერფორდმა აღმოაჩინა, რომ ატომური მასა მის ბირთვშია კონცენტრირებული, თავად ბირთვი კი პოზიტიურად არის დამუხტული და გარშემორტყმულია ნეგატიური ელექტრონებით. სწორედ ამ დებულებამ ჩაუყარა საფუძველი ატომური სტრუქტურის კვლევას. საბოლოოდ კი, ნილს ბორმა აღწერა ატომის სტრუქტურა, რომლის მიხედვითაც უარყოფითი ელექტრონები გარსში მდებარეობს პოზიტიური ბირთვით, ხოლო თვითონ ბირთვი პროტონებისა და ნეიტრონებისგან შედგება.

საბოლოოდ, აინშტაინის ფარდობითობის თეორიამდე მივდივართ, სადაც E= mc² — ანუ, შესაძლებელია, მასა გადავაქციოთ ენერგიად. უშუალოდ ბომბის შექმნა კი მანჰეტენის პროექტს უკავშირდება, რაზეც სწორედ ალბერტ აინშტაინის წერილმა იქონია გავლენა. მის თანახმად, ატომური ჯაჭვის რეაქციის წარმოქმნა ურანიუმის მასის დიდი რაოდენობით იყო შესაძლებელი. ასე რომ, რუზველტმა პროექტის განვითარებას ხელი შეუწყო. 1945 წლის 16 ივნისს კი პირველი ატომური ბომბი ნიუ-მექსიკოში წარმატებით გამოცადეს.

ბირთვული აფეთქების “წესები”

ბირთვული იარაღის გამოცდა და შესაბამისი მახასიათებლების შემოწმება ბირთვული აფეთქების გზით ხდება. გარემოს დაცვის მიზნით, 1963 წელს საბჭოთა კავშირს, აშშ-სა და დიდ ბრიტანეთს შორის დიადო ხელშეკრულება, რომლის მიხედვითაც, კოსმოსში და წყლის ქვეშ ბირთვული იარაღის გამოცდა იკრძალება. 1973 წელს კი დამატებითი ხელშეკრულება დაიდო სსრ კავშირსა და აშშ-ის შორის, რაც მიწისქვეშა ბირთვული იარაღის გამოცდის შეზღუდვას ეხებოდა.

ატომური ბომბის გამოყენების შემთხვევები

გამოცდიდან მალევე, 1945 წლის 6 აგვისტოს, 8 საათსა და 15 წუთზე ჰიროსიმაში ბომბდამშენმა, სახელად Enola Gay ატომური ბომბი ჩამოაგდო. ეს ომში ატომური ბომბის გამოყენების პირველი შემთხვევა იყო. განმეორებითი შემთხვევა კი 9 აგვისტოს ნაგასაკიში მოხდა.

მართალია, ამ ყველაფრის შედეგად მეორე მსოფლიო ომი დასრულდა, როდესაც 2 სექტემბერს იაპონიამ მოკავშირეების წინაშე კაპიტულაცია გამოაცხადა, მაგრამ მიღებული ზიანი ძალიან შემაძრწუნებელი აღმოჩნდა.

გარდა იმისა, რომ ორ დაბომბვას, დაახლოებით, 215 000 ადამიანი მაშინვე ემსხვერპლა, ქალაქებში რადიაციის დონემ საგრძნობლად იმატა. შესაბამისად, მომდევნო კვირებში, თვეებსა და წლებში ატომური ბომბის შედეგად გარდაცვლილთა რიცხვი სულ უფრო იზრდებოდა…

ატომური ბომბი, როგორც თავდასხმისა და თავდაცვის საშუალება

ალბათ, ბევრ თქვენგანს სმენია “უსაფრთხოების დილემის” შესახებ — თუ ერთი სახელმწიფო, რაიმე მექანიზმის შემუშავებით, სხვას საფრთხის შეგრძნებას უძლიერებს, მეორე სახელმწიფოც ზრუნავს მასზე მძლავრი იარაღის შექმნაზე. ეს ერთგვარი ჩაკეტილი წრეა.

სწორედ ამ უსაფრთხოების დილემამ განაპირობა ის, რომ აშშ-ისა და რუსეთის პარალელურად, ბირთვული იარაღის ფლობა სხვა ბევრმა სახელმწიფომ გადაწყვიტა. მსოფლიოს ბირთვული იარაღის თითქმის 90 პროცენტი ამ ორ ქვეყანას ეკუთვნის. მათ შემდეგ მოდიან ჩინეთი და საფრანგეთი. ხოლო დღეისათვის დიდი ბრიტანეთი ყველაზე დიდი ბირთვული იარაღის მფლობელია. ასევე, ბირთვული იარაღი აქვთ ისეთ ქვეყნებს, როგორებიცაა ისრაელი, პაკისტანი, ინდოეთი და ჩრდილოეთ კორეა.

საყურადღებოა უკრაინის შემთხვევაც… როდესაც საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ ტერიტორიაზე დიდი ატომური არსენალი დარჩა, უკრაინელებმა, შეთანხმების საფუძველზე, ამ იარაღზე უარი განაცხადეს. საინტერესოა, წლების წინ ქვეყანას უარი რომ არ ეთქვა, რამდენად დაიმუქრებოდა პუტინი.

როგორ პარადოქსულადაც არ უნდა ჟღერდეს, ატომურმა იარაღმა, შიშთან ერთად, უსაფრთხოების განცდაც დანერგა…  მეორე მსოფლიო ომის შემდგომ მსგავსი კონფლიქტი არ გვინახავს. რატომ? ალბათ, სწორედ იმ მიზეზით, რომ ვერავის შეაშინებ ისეთი მექანიზმით, რომელიც სხვასაც აქვს.

სხვა საკითხს წარმოადგენს ამ იარაღისგან დამცავი პროდუქტების შექმნა, რის მაგალითსაც უკვე გვთავაზობს აშშ, თავისი Boeing E-4B-ით. ახლა მთავარი აქცენტი იმაზე გადადის, თუ ვინ შეძლებს ერთი მეორისგან დაიცვას…

რამდენად ხანგრძლივი და კომპლექსური ეტაპებია საჭირო ატომური ბომბის გასაშვებად?

რა თქმა უნდა, ქვეყნის პრეზიდენტს საკმარისი ავტორიტეტი გააჩნია იმისთვის, რომ ატომური ბომბის აფეთქება მოითხოვოს… თუმცა ამას რამდენიმე კრიტიკული ეტაპი მოსდევს. პირველ რიგში, პრეზიდენტი მაღალ სამხედრო მრჩევლებს ხვდება. ჩვეულებრივ, შეხვედრა სიტუაციურ ოთახში იმართება. ხოლო თუ პრეზიდენტი სხვა ქვეყანაში იმყოფება, ზარი უსაფრთხო ხაზით იმართება და ბრძანება სპეციალური კოდით მოწმდება (რომელიც წინასწარ არის განსაზღვრული).

შემდეგ პრეზიდენტი იღებს “biscuit”-ს — ლამინირებულ ბარათს, რომელიც მას მუდამ თან დააქვს. ქუქი-ფაილს შესაბამისი პასუხი აქვს გამოწვევის კოდზე. შემდეგ პენტაგონი გადასცემს დაშიფრულ შეტყობინებას სარაკეტო ეკიპაჟებს. იგი მოიცავს ომის გეგმას,
“დალუქული ავტორიზაციის სისტემისა” (SAS) და რაკეტების გაშვების რეალურ კოდებს. შემდეგ საკეტის SAS კოდებს შეტყობინებაში შეტანილ SAS კოდებს ადარებენ.

წყალქვეშა ნავიდან გასროლისას კაპიტანი, მთავარი ოფიცერი და ორი სხვა ადასტურებს გაშვების ბრძანებას. შეკვეთის მიღებიდან თხუთმეტ წუთში რაკეტები სრულ მზადყოფნაშია.

მიწიდან სროლისას 50 რაკეტას აკონტროლებს 5 გამშვები ეკიპაჟი. თითოეული ეკიპაჟი “ხმას აძლევს” გაშვებას, კლავიშების ერთდროულად გადაბრუნებით. არსებობს ხუთი განსხვავებული გასაღები, მაგრამ რაკეტების გასაშვებად საჭიროა მხოლოდ ორი გადაბრუნება… საბოლოო დასტურს კი კვლავ პრეზიდენტის ბრძანება წარმოადგენს.

ავტორი: ქეთია ბელქანია

წყარო : marketer.ge

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

მას შემდეგ, რაც რუსეთ-უკრაინის ომი დაიწყო, ყველა სხვა საშიშროებასთან ერთად, რადიაციულ საფრთხეზეც დავიწყეთ ფიქრი. ამის მიზეზი კი ის გახდა, რომ რუსული ჯარები ჩერნობილში შეიჭრნენ და საზოგადოებას ახალი ეკოლოგიური კატასტროფის შიში გაუჩნდა.

იმისათვის, რომ ეს განცდა მეტნაკლებად გავანეიტრალოთ და შიშის ნაცვლად, მზაობა ვიგრძნოთ, საკვებისა და წამლის ადმინისტრაციის (FDA) 2001 წლის რეკომენდაციას გაგიზიარებთ. ამ უკანასკნელის თანახმად, რადიაციული საგანგებო მდგომარეობის დროს ევაკუაციასა და თავის შეფარებასთან ერთად, კალიუმის იოდიდის (KI) დანამატი უნდა მივიღოთ. 

რა არის კალიუმის იოდიდი?

კალიუმის იოდიდი (KI) წარმოადგენს ქიმიურ ნაერთს, რომელიც ფარისებრი ჯირკვლის რადიოაქტიური იოდის (რადიოიოდის) მოსალოდნელი რადიაციული ზემოქმედებისგან დასაცავად გამოიყენება. რადგანაც იოდის ათვისება ფარისებრი ჯირკვლის მიერ ხდება, რადიოიოდით დაბინძურებულ ჰაერს ან საკვებს აღნიშნული ჯირკვლის რადიაციული დაზიანება შეუძლია. ეს კი სხვადასხვა დაავადების გამომწვევი მიზეზი ხდება.

ამ ზემოქმედების გასანეიტრალებლად, გამოიყენება KI — მისი მიღების შემდეგ  ფარისებრი ჯირკვლის სტაბილური (არა-რადიოაქტიური) იოდით გაჯერება ხდება. შედეგად, რადიოდის ათვისება ფერხდება ან მისი რაოდენობა ქვეითდება.

დოზირება ასაკობრივი ჯგუფის მიხედვით

• 0-18 წელი — 0.05 ზვ (ზივერტი)
• ორსულები და მეძუძური დედები — 0.05 ზვ
• 18-40 წელი — 0.1 ზვ
• 40 წლიდან — 5 ზვ

KI-ის რეკომენდებული დოზები რისკ-ჯგუფებისთვის

• 18 წელს ზემოთ — 130 მგ
• 65 კგ-ზე ჭარბი წონის 12-დან 18 წლამდე მოზარდები — 130 მგ
• 65 კგ-მდე წონის 12-დან 18 წლამდე მოზარდები — 65 მგ
• 3-დან 12 წლამდე ბავშვები — 65 მგ
• 1 თვიდან 3 წლამდე ბავშვები — 32 მგ
• დაბადებიდან 1 თვემდე ბავშვები — 16 მგ

KI-ის მიღება ყველაზე ეფექტურია რადიოაქტიური იოდის ზემოქმედებამდე, ან უშუალოდ ზემოქმედების შემდეგ — მაქსიმუმ, 3-4 საათის ვადაში. მისი მოქმედება კი 24 საათის განმავლობაში გრძელდება. ლოკალური ჯანდაცვის დეპარტამენტის მიერ ხდება გაფრთხილება, თუ როდემდე უნდა გაგრძელდეს KI-ის მიღება. ხოლო რადიაციის ქვეშ მყოფი არეალიდან ინდივიდის გამოსვლის შემდეგ KI-ის მიღება არ არის საჭირო.

თუმცა ისიც უნდა გაითვალისწინოთ, რომ KI არ იცავს სხვა ორგანოებსა თუ ქსოვილებს, გარდა ფარისებრი ჯირკვლისა. ასევე, კალიუმის იოდიდი ორგანიზმს არ იცავს ისეთი გარე წყაროებიდან მიღებული რადიაციული დოზისგან, როგორიცაა რადიოაქტიური შლემი, მიწაში დალექილი რადიოაქტიური ნივთიერებების ზემოქმედება. თანაც, იოდის გარდა, იგი არ მოქმედებს სხვა ტიპის ჩასუნთქული, ან ორალურად მიღებული რადიოაქტიური ნივთიერებების გავლენაზე.

KI-ის გვერდითი ეფექტები

ჩერნობილის კატასტროფის შემდეგ პოლონეთში შესაბამისი კვლევები ჩატარდა, თუ რა გვერდითი ეფექტები ახლავს კალიუმის იოდიდის მიღებას. 270 ახალშობილს, რომელსაც 15 მგ KI-ის აძლევდნენ, გარდამავალი ბიოქიმიური ჰიპერთირეოზი განუვითარდა. ზრდასრულებსა და ბავშვებში დაფიქსირებული გვერდითი ეფექტები მოიცავს საჭმლის მომნელებელი სისტემის დარღვევებს შემთხვევების, დაახლოებით, 2%-ში და გამონაყარს – დაახლოებით, 1%-ში. ასევე, კვლევის ფარგლებში იოდისადმი გაზრდილი მგრძნობელობისა და ჰოსპიტალიზაციის სულ 2 შემთხვევა დაფიქსირდა.

წყარო: Use of Potassium Iodide (KI) During Radiological Emergencies: Information for the Public

marketer.ge

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ალბათ ხშირად შეგხვედრიათ აფრიკელი აფხაზების ფოტოები, რომლებიც ჩოხებში არიან გამოწყობილი და ამაყი აფხაზური იერიც დაჰკრავთ – ხშირადაც გაგიჩნდებოდათ კითხვა, თუ საიდან გაჩდნენ ისინი საქართველოში და თუ მოახერხეს ადგილობრივ მოსახლეობასთან ასიმილაცია.

საინტერესოა, რო სოფელ აძუბჟაში დასახლებული აფრიკელების ყოფა, კულტურა, ენა იმდენად ფორმირდა – დროთა განმავლობაში, რომ აფხაზურისგან თითქმის არაფრით არ განსხვავდებოდა. მათი უმეტესობა მუსლიმი იყო, ეწეოდნენ მიწათმოქმედებას, იცვამდნენ ჩოხებს, ჰქონდათ მეურნეობა.

,,აფროაფხაზების” აქ დასახლების შესახებ რამდენიმე ვერსია არსებობს, ერთ-ერთი ყველაზე დამაჯერებელი ვერსიის თანახმად კი, ისინი მე-17 საუკუნეში აფხაზმა თავადებმა მონათა ბაზრობიდან წამოიყვანეს და ადგილობრივ ციტრუსების პლანტაციებში დაასაქმეს.

კიდევ ერთი ვერსიით,  ისინი მე-19 საუკუნეში თავად ჩამოვიდნენ ამ ტერიტორიაზე. არსებობს ვარაუდიც, რომ, შესაძლოა, ისინი ოსმალეთის სანაპიროსკენ მიმავალ გემში იყვნენ, როდესაც ხომალდი ჩაიძირა –  მათმა ნაწილმა კი, გამოცურა და აფხაზეთის ტერიტორიაზე დასახლდა.

როგორც მკვლევართა ნაწილი ამბობს, ისინი ადგილობრივ მოსახლეობას შეერწყნენ, ამიტომაც, დღეს აფხაზეთში აღარ გვხვდებიან მკვეთრად გამოხატული აფრიკული გარეგნობის ადამიანები, თუმცა, სავარაუდოდ, ცხოვრობენ მათი შთამომავლები.

ბიბლიოგრაფია:

1. ,,ვინ იყვნენ შავკანიანი აფხაზები”, Livepress.com (23/07/2018)
2. ,,ამბავი შავკანიანი აფხაზებისა” , კვირის პალიტრა (23/07/2018)

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ტვიტერზე ახალი შავ-თეთრი ოპტიკური ილუზია გამოქვეყნდა, რომელშიც დიდი მნიშვნელობა ადამიანის ხედვაზეა დამოკიდებული. ილუზიას ჰიპნოზური ეფექტი აქვს და მაყურებლის უმეტესობა კომენტარს აკეთებს „45283“-ის დანახვაზე, რომელიც სინამდვილეში არ არსებობს.

რეალურად, წრიულ ილუზიაში ჩაწერილია ციფრთა კომბინაცია “3452839“, მაგრამ გარკვეული ადამიანებისთვის 3-იანი და 9-იანი ნაკლებად ჩანს. ეს ფენომენი კონტრასტული მგრძნობელობითაა გამოწვეული, რაც გულისხმობს თვალის უნარს, განასხვავოს ობიექტები დაბალ, ბუნდოვან ან მბჟუტავ განათებებში.

ჩვეულებრივ, კონტრასტის მგრძნობლობა ისეთი სიმბოლოების ამოკითხვით იზომება, რომლებიც მუქი, ნაცრისფერი ფერებიდან გადადის უფრო ღია ფერებისკენ. ასე რომ, ვისაც აქვს მაღალი კონტრასტული მგრძნობელობა, სავარაუდოდ დაინახავს ყველა რიცხვს, ხოლო ვისაც ნაკლები რაოდენობა აქვს, შეიძლება დაინახოს მხოლოდ “528”, რომლებიც აქ ყველაზე გამორჩეული ციფრებია. აქვე ისიც უნდა ითქვას, რომ თუ ილუზიაში პერსონაჟია და მას საერთოდ ვერ არჩევთ, უმჯობესია, თქვენი მხედველობა ექიმმა შეამოწმოს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

დედამიწაზე არსებული სიცოცხლის სხვადასხვა ფორმების, მათ შორის ბაქტერიების, მცენარეებისა და ცხოველების კოლექტიურმა აქტიურობამ ჩვენი პლანეტა სრულად შეცვალა. მაგალითად, მცენარეთა მიერ ფოტოსინთეზის უნარის გამომუშავებამ და დიდი რაოდენობით ჟანგბადის გამოყოფამ გარემო გარდაქმნა — ანუ, მათი ერთობლივი ქმედებით პლანეტური მასშტაბების შედეგი მივიღეთ.

მეცნიერები ფიქრობენ, რომ ბიოსფეროს ამგვარმა გავლენამ თავად დედამიწა “გააცოცხლა”. თუ ეს მართლაც ასეა, რამდენად შესაძლებელია, რომ მას საკუთარი “გონი” ჰქონდეს? — სწორედ ამ კითხვაზე ცდილობენ პასუხის გაცემას მკვლევრები. მათ თავიანთი აზრითი ექსპერიმენტი International Journal of Astrobiology გამოქვეყნებულ ნაშრომში განავრცეს.

ახალი კვლევა მათ ისეთ კონცეფციებზე დააფუძნეს, როგორიცაა გაიას ჰიპოთეზა, რომლის მიხედვითაც, ბიოსფერო არაცოცხალ სისტემებთან (ჰაერი, წყალი, მიწა) მჭიდროდ ურთიერთქმედებს, რათა პლანეტის სიცოცხლესთან თავსებადობა შეინარჩუნოს. ეს კი ტექნოლოგიურად განუვითარებელ არამიწიერ სახეობებზეც ვრცელდება. თითქოს, ამ კონცეფციაში მარველის ფილმის ეკრანიდან არის რაღაც ამოღებული… რეალურად კი ეს შეიძლება, ისეთ გლობალურ საკითხებთან გამკლავებაში დაგვეხმაროს, როგორიცაა კლიმატის ცვლილება, ან თუნდაც არამიწიერი სიცოცხლის აღმოჩენა.

“მილიონდოლარიანი კითხვაა, თუ როგორ გამოიყურება პლანეტური გონი და რას ნიშნავს ეს პრაქტიკაში, რადგან ჯერ არ ვიცით, როგორ გადავინაცვლოთ განვითარებული ტექნოსფეროს საფეხურზე”, — აღნიშნავენ მკვლევრები.

მკვლევრები ვარაუდობენ, რომ სიცოცხლის ფართომასშტაბიან ქსელებს უზარმაზარი უხილავი ინტელექტის შექმნა შეუძლია, რაც მთელი პლანეტის მდგომარეობას მკვეთრად შეცვლის. მსგავსი აზრითი ექსპერიმენტები კი ადამიანებს, დიდი ალბათობით, დედამიწაზე მათი გავლენის გაგებასა და გაუმჯობესებაში დაეხმარება. მათ ასევე სჯერათ, რომ ეს უცხოპლანეტელების ძებნაშიც გამოადგებათ.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

აფხაზური კულტურა და ტრადიციები საკმაოდ საინტერესო და თვითმყოფადია –  ბევრი რამით კი, ქართულსაც ჰგავს. გადავწყვიტე, რამდენიმე მათგანის შესახებ მომეთხრო:

ზოგადად, აფხაზური ტრადიციები საკმაოდ მკაცრია, ერთგვარი დაუწერელი კანონები – ქცევის წესებიც კი არსებობს, ეს ქცევები კი – ზუსტადაც რომ – ტრადიციებს ეყრდნობა.  ისინი მკვეთრად გამოხატული პატრიარქალურობით გამოიჩნევა, ძირძველი წესები კი – ქალის უფლებებს თვალშისაცემად ავიწროვებს. ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი კულტურული ელემენტი სტუმრის დაფასება და მისდამი პატივისცემაა. სტუმარი ხელშეუხებელია, თუმცა – განსაკუთრებული პატივისცემის ღირსი ასაკოვანი სტუმარია. გარდა ამისა, ისიც უნდა ითქვას, რომ დღემდეა შემორჩენილი უფროს-უმცროსობის კულტი. ოჯახში უფროსის სიტყვა გადამწყვეტია. თუკი სახლში ვინმე უცხო შემოდის – ოჯახში მყოფები ფეხზე დგებიან – ბავშვიც, მოხუციც, კაციცა თუ ქალიც.

საინტერესო და უცნაური ტრადიცია, რომელიც ძველ მეგრულ ოჯახებშიც გვხვდებოდა, რძალ-მამამთილის ურთიერთობას უკავშირდება. წესის თანახმად, ისინი ერთმანეთს არ ელაპარაკებიან. ბუნებრივია, თანამედროვე აფხაზების ნაწილში ეს ტრადიცია ნაკლებად გვხვდება, თუმცა – ოჯახების გარკვეული ნაწილი კვლავ იცავს ამ ადათს.

ზოგადად, საინტერესო ფენომენია ქალისა და მამაკაცის ურთიერთობა, რომელიც, ტრადიციის თანახმად, საზოგადოებისათვის ტაბუირებული უნდა იყოს – რაც გამოიხატება იმაში, რომ ცოლს უფლება არ აქვს ქმარს სხვისი თანდასწრებით სახელით მიმართოს (შესაძლოა, ამ ტრადიციას მივაწეროთ ის, რო ხშირად, აფხაზებსა და მეგრელებს ერთი სახელი ჰქვიათ, თუმცა – მეორე სახელით მიმართავენ), ქორწილში კი – სტუმრებს სხვადასხვა შენობაში იღებენ. მოკლედ რომ  ვთქვათ – ამ ტრადიციების ძირითადი დედააზრი ისაა, რომ მათი თანაცხოვრება საზოგადოებისთვის თვალსაჩინო არ უნდა იყოს.

ზემოთ ნახსენები ტრადიციების დიდი ნაწილი დროთა განმავლობაში ტრანსფორმირდა, თუმცა – ,,კონსტიტუციური” სახე მაინც შეინარჩუნა. თუმცა, უნდა ითქვას, რომ დღემდე მკაცრადაა შემონახული უხუცესთა საბჭოები, ხოლო ყველა გვარს  საკუთარი უხუცესი ჰყავს. ისევე, როგორც მთიულ ქართველებში არსებობდა ტრადიცია – ეს უხუცესებიც ძალიან გავლენიანები არიან, ისინი წყვეტენ ბევრ სადავო საკითხს.

ბარონ დე ბაიმ, რომელმაც XIX-XX  საუკუნეში საქართველოში იმოგზაურა, მთლიანად აღწერა კუთხეები და მათი ტრადიციები, ის თავისი წიგნის ერთ-ერთ მონაკვეთში – ,,აფხაზეთში. ერთი მივლინების მოგონებანი” აღწერს, თუ როგორ გამოჰყავთ აფხაზებს მდინარიდან წყალში დამხჩვალის სული. მთელი სოფელი იკრიბება შემთხვევის ადგილას. ერთი ნაპირიდან მეორეზე თოკია გაბმული და ზედ უხმარი ტიკი კიდია. შეკრებილები მიცვალებულის სულს ევედრებიან ტიკში შევიდეს. როდესაც ტიკი გაიბერება, მას თავს მოუკრავენ და მიცვალებულის საფლავზე ზეიმით მიაქვთ.
სოფლებში არ არის სასაფლაოები, აფხაზები მიცვალებულებს ბაღში, ხის მესერით შემოვლებულ, გადახურულ ადგილას მარხავენ, ამ მესერზე ხშირად ნახავთ გარდაცვლილის ნაქონ ტანსაცმელს, რომელიც აფხაზებს ვინმე გაჭირვებულისთვის აქვთ დატოვებული.

ბარონი ხშირად ავლებს პარალელებს ჩერქეზებსა და აფხაზებს შორის, მაგალითად: ,,ისევე როგორც ჩერქეზებს, აფხაზებსაც უყვარდათ ხმლის გაშიშვლება; ცხენების მოპარვას ისინიც ისე უყურებენ, როგორც სანაქებო საქციელს, ხოლო შურისძიებას კი – როგორც აუცილებელ კანონს.” ავტორი ამ ერების ენების მსგავსებასაც უსვამს ხაზს.
შეიძლება ითქვას, რომ აფხაზური ტრადიციების დიდი ნაწილი ძალიან ჰგავს კავკასიელი მთის ხალხების ტრადიციებს – თუნდაც, სვანების, მოხევეების, ჩერქეზების…
აფხაზებში არსებობდა სისხლის აღების წესიც.
დატირების ტრადიციაც ძალიან ჰგავს დასავლეთ საქართველოში გავრცელებულ რიტუალს.

მიუხედავად იმისა, რომ ტრადიციების  დიდი ნაწილი დღეს კანტიკუნტადაა შემორჩენილი, სტუმრისა და უფროსის დაფასების კულტი დღემდე ძლიერადაა ფესვგადგმული.

ბიბლიოგრაფია:

1. “In Abkhasia, memories of a mission” by Le Baron de Baye//Khornabuji I, Tbilisi 2011. “აფხაზეთში. ერთი მივლინების მოგონებანი”//ხორნაბუჯი I, თბილისი 2011
2. აფხაზური ტრადიციები დღეს და გუშინ – რადიო თავისუფლება. 19.08.2016 (2./07.2018)

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

გვანცა ბერძენიშვილი ახალგაზრდა ხელოვნებათმცოდნეა, რომლის ნაშრომმაც საქართველოს ეროვნული ბიბლიოთეკის შენობების არქიტექტურის შესახებ გამოცდილი მეცნიერების ყურადღება მიიპყო და ცოტა ხნის წინ,  დაინტერესებულ პირებს საჯარო ლექციის ფარგლებში ჰქონდათ შესაძლებლობა გასცნობოდნენ მის მიერ ერთიან კომპლექტად შეკრულ ნაშრომს, ამას გარდა, ახალგაზრდა ხელოვანი დიანტერესებულია ზოგადად, თბილისური არქტიტექტურითა და სადარბაზოების მოხატულობებით, რომელთა იდუმალებით მოცულ ისტორიებსა და ახლანდელ მდგომარეობაზე  თავად გვიამბობს.

-გვანცა, გარდა იმისა, რომ ეროვნულ მუზეუმში მუშაობ, აქტიურად სწავლობ ქართული სადარბაზოებსაც, გვესაუბრე ძველი ქართული სადარბაზოების მრავალფეროვნებაზე.

– შეიძლება ითქვას, რომ ქართული სადარბაზოების განსაკუთრებული ისტორია მე-19 საუკუნის მეორე ნახევარში, პოლიტიკური გარდატეხების ფონზე იწყება, როცა საქართველოში განსაკუთრებით შემოდის ევროპული სტილები, რომლებც იქამდე ჩვენ, ასე ვთვათ, გამოვტოვეთ, იქნება ეს რენესანსი, ბაროკო, კლასიციზმი თუ სხვა. ამ ფაქტმა გამოიწვია ის, რომ თბილისურ შენობებს, რომ დავაკვირდეთ ერთმანეთის გვერდით შევხვდებით სხვადასხვა სტილში შექმნილ ფასადებს, თუმცა მე ვიტყოდი, რომ თბილისმა ეს ეკლექტურობა ძალიან მარტივად, ჰარმონიულად მიიღო და მოიხდინა კიდევაც.

ამ პერიოდის მდიდარი მეცენატებისა და ვაჭრების ფენის გააქტიურებამ  თბილისში პარადული სადარბაზოების გავრცელებას შეუწყო ხელი, ვინაიდან მათთვის ნიშვნელოვანი იყო, რომ საცხოვრებელი სახლი მაქსიმალურად ყოფილიყო გაფორმებული, შესაბამისად, იმ დროინდელი სუფთად თბილისური სახლის სტრუქტურა აერთიანებდა ოთხივე მხრიდან კედლებით შემოსაზღვრულ შიდა ეზოს, ხის მოჩუქურთმებულ აივნებს, მოხატულ სადაბაზოსა და ევროპულ სტილში გადაწყვეტილ წინა ფასადს. თუ კი შეუძლებელი იყო მთლიანად აღნიშნული კომპლექტის ქონა, გარკვეული ელემენტი მაინც გააჩნდა ძველ სადარბაზოს, თუნდაც  ეს მხოლოდ მოზაიკური იატაკი ყოფილიყო.

-შენ, პირადად, როგორც ხელოვნებათმცოდნე, რომელ თბილისურ სადარბაზოებს გამოარჩევდი?

-როგორც ვიცით, XX საუკუნის დასაწყისიდან ჩვეულებრივ იმკობოდა მთელი სადარბაზო – კედლები, ჭერი, კიბის ნაწილები.  შესაძლებელია გამოიკვეთოს ერთი სტილი, რომელშიც ოსტატები მუშაობდენ, მაგრამ მდიდარი ოჯახებისთვის, რომლებიც სადარბაზოს მხატვრობას უკვეთავდნენ, სირცხვილი იყო გაემეორებინათ უკვე შესრულებული მოხატულობა, ამიტომ, შესაძლებელია, თემატიკა ზუსტად ერთნაირი იყოს, მაგრამ აუცილებლად იქნება განსხვავებული ერთმანეთისგან, თუნდაც დეტალებში. და იმ შემთხვევაშიც კი, თუ სადარბაზოში ერთი და იგივე მხატვარი მუშაობდა, მოხატულობები მაინც განსხვავებულია და ამიტომ, ჩემი აზრით, თითოეულ მათგანი საკმაოდ საინტერესოა, თუმცა ჩემთვის განსაკუთრებით საინტერესოა გროტესკის სტილში შესრულებული მოხატულობა. ეს სტილი ჯერ კიდევ ანტიკური ხანიდან მომდინარეობს და უწყვეტად არსებობდა ევროპაში. როგორც ჩანს, ამ პერიოდის თბილისში ის განსაკუთრებით პოპულარული იყო. განსაკუთრებით საინტერესოა მცენარეული, ცხოველური და ადმიანის ფორმების ერთმანეთთან შერწყმა, როგორც ეს გრიბოედოვის 15 ნომერში არსებულ მოხატულობაშია.

 ხშირად ვხვდებით პუტების გამოსახვაც. ეს გახლავთ პატარა, შიშველი ბავშვები, რომლებიც, ზოგ შემთხვევაში ფრთებით არიან შემკული. ისინი უმეტესად  ჭერზე გამოსახულ ილუზორულ ცაში არიან ჩახატულები, თუმცა იშვიათად კედლებზეც გვხვდება.

მოხატულობა სხვადასხვა მასალაში სრულდებოდა. უმეტესად ეს იყო ზეთის საღებავები და ქაღალდი. ისინი როგორც წესი კომბინირებულად გვხვდებიან. ხოლო თვითონ ნაგებობებს რაც შეეხება,  პირდაპირ არის ხოლმე ნახსენები რომ იგებოდა პარიზიდან ჩამოტანილი ქვებით და ირთვებოდა ვენეციური მოსაპირკეთებელი მასალებით, იმ დროს გარკვეულ ფენას ნამდვილად ჰქონდა ამის ფუფუნება.

-ხშირად შემოქმედებაზე არა ნაკლებ საინტერესო თვითონ ხელოვანის ცხოვრების დეტალებია, ხომ არ არის შემორჩენილი იმ პერიოდის მხატვრებისა და არქიტექტორების შესახებ რაიმე ცნობები?

-თბილისში ალბათ ყველას გაუგია რუსთაველის მეტროს მიმდებარედ არსებული ვაჭრის – მელიკ აზარიანცის – სახლი, რომელშიც დღეს პანტომიმის თეატრიც არის განლაგებული, შენობა დაახლოებით 1914 წლისთვის არის აგებული და მას უკავშირდება ლეგენდა, რომ როდესაც მშენებლობის პროცესში მას ქალიშვილი გარდაეცვალა, გადაწყვიტა, რომ შენობა საპანაშვიდე წრიული თაიგულებით მოერთო,  იმავე შენობას უკავშირდება მეორე ისტორიაც, როგორც ამბობენ, მშენებლობისას ვაჭარს იმდენად გაუძვირეს წყლის საფასური, გამომდინარე მისი ფინანსური შესაძლებლობებიდან, რომ მან უარი თქვა საერთოდ წყალზე და ნახევარი შენობა პრინციპულად ღვინით ააშენა.

იდუმალებით მოცულია თვითონ აზარიანცის სიკვდილიც, ერთი მოსაზრებით, რეპრესიების დაწყებისთანავე ყველაფერი ჩამოართვეს და სარდაფში დახვრიტეს, მეორე მოსაზრებით კი – მან სეიფს შეაფარა თავი და კარი შიგნიდან ჩაეკეტა, უცნობია მისი საფლავის ადგილმდებარეობაც.

საინტერესო ისტორია აქვს ტაბიძის ქუჩის ბოლოში, ერთმანეთის პირისპირ მდებარე ორ სახლსაც, ეს სახლები სომეხ ვაჭრებს ეკუთვნოდათ და ერთ-ერთი მათგანი შემკულია ულამაზესი ქალის ფიგურებითა და ულამაზესი აივნით, ხოლო მოპირდაპირე სახლის მფლობელს, არ ჰქონდა იმდენი შესაძლებლობა, რომ ასე მოერთო შენობა და საკუთარი სახლი ენაგამოყოფილი მასკარონებით შეამკო, ეს არის ერთგვარად დამახინჯებული კაცის ფორმა,რომელსაც ენა აქვს გადმოყოფილი და ამის შემდეგ, მეზობელ  ვაჭარს შეუთვალა – კი შენი სახლი უფრო მდიდრულია, მაგრამ აივანზე, როცა გადმოდგები, პირველი, რასაც დაინახავ, ჩემი ენაგადმოგდებული მასკარონებიაო.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ წყალს შესაძლოა მეხსიერება გააჩნდეს. მათ შეისწავლეს წყლის ინდივიდუალური წვეთები და დაინახეს, რომ თითოეულ წვეთს განსხვავებული მიკროსკოპული სტრუქტურა გააჩნია.
ექსპერიმენტის მიმდინარეობისას ყვავილი მოათავსეს წყალში, შემდეგ წვეთები ამოიღეს და დააკვირდნენ. აღმოჩნდა, რომ სტრუქტურა შეიცვალა, მაგრამ ყველა წვეთი ძალიან ჰგავდა ერთმანეთს. სხვა ყვავილის შემთხვევაშიც წვეთის სტრუქტურა სულ სხვაგვარად გამოიყურებოდა. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, კონკრეტული ყვავილი თითოეულ წვეთში დამახსოვრებულია. წყლის სტრუქტურა ასევე შესაძლოა შიეცვალოს ნეგატიური და პოზიტიური სიტყვებისა და ფრაზების დროს.
მეცნიერების ნაწილს არ სჯერა აღნიშნული მოსაზრების, რადგან წყლის მოლეკულები მუდმივად მოძრაობენ. არ არსებობს სტრუქტურა, რომელიც მუდმივი იქნება რაიმე გრძელვადიანი მეხსიერებისთვის, ამბობენ ისინი. გამოკვლევებით ცხადია, რომ მეხსიერების ეფექტი ნამდვილად არსებობს, მაგრამ მოგვიანებით ჩატარებულმა ექსპერიმენტებმა იგივე არ დაადასტურა. ფენომენი დღემდე შესწავლის პროცესშია.

მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ფორმულა 1-ში შესაძლოა მომდევნო სეზონებში ქალი პილოტი გამოჩნდეს. ამ თემის ირგვლივ დისკუსიები აქტიურად მიმდინარეობს. როგორ შეგვიძლია ამ თემის განხილვა, შეგვიძლია თუ არა ამ პროცესს მივუდგეთ როგორც მარკეტინგულ მოვლენას? რა შეიძლება მისცეს დღევანდელ ფორმულა 1-ს პილოტების რიგებში მანდილოსნების გამოჩენამ.

წარსულში თუ ვიმოგზაურებთ, აღმოვაჩენთ რომ სპორტის ამ სახეობაში აქამდე 5 ქალ მრბოლელს მიუღია მონაწილეობა. პირველი ქალი, რომელიც ფორმულა 1-ში გამოდიოდა მარია-ტერეზა დე ფილიპისი იყო. იტალიელმა მარია-ტერეზა დე ფილიპისმა ეროვნული სერიების სკოლა გაიარა OSCA-სა და “მაზერატის” მანქანებით. “მაზერატის” რიგებში თავისი პარტნიორის ლუიჯი მუსოს რჩევით, მან ჯერ 1958 წელს, სირაკუზში არაჩასათვლელ რბოლაში სცადა ბედი, სადაც მეხუთე ადგილი დაიკავა, შემდეგ კი ძირითადი სეზონის ოთხ გრან-პრიზე გამოჩნდა. მონაკოში მან კვალიფიკაცია ვერ გაიარა, მალევე ბელგიის გრანპრიზე კი მეათე ადგილზე გავიდა. შემდეგ იყო პორტუგალიის და იტალიის გრანპრები, სადაც ამჯერად ტექნიკური პრობლემების გამო პილოტი მანქანამ დააღალატა. შემდეგ იყო მისი თანემამამულე ლელა ლომბარდი, რომლის კარიერაც შეიძლება უფრო წარმატებულად შეფასდეს, მოპოვებული 0.5 ქულისა და გრანპრებზე მონაწილეობის რაოდენობით. საერთო ჯამში ხუთი ქალიდან სამი იტალიელი იყო, ერთი დიდი ბრიტანეთს წარმოადგენდა, ერთიც სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკას.

დღეს როდესაც სპორტის ეს სახეობა სეზონიდან სეზონამდე ახალ სიმაღლეებს იპყრობს, ფორმულა ორისა და სამის ფონზე, სადაც გაცილებით ნაკლები ინტერესი და პროცესებია, რამდენად რეალურია ქალი მრბოლელის ამ სექციაში გამოჩენა? მარკეტერების აზრით, ქალი მრბოლელი ინტერესს უფრო გაზრდის, მეტ გულშემატკივარს მოიზიდავს და რბოლა უფრო საინტერესო გახდება. პარალელი შეგვიძლია ფორმულა 2-ზე გავავლოთ, სადაც პირველი ქალი პოლოტი 25 წლის ასაკში გამოჩნდა, კოლუმბიელი ტატიანა კალდერონი მანამდე ფორმულა 3-ში და GP3-ის სერიაში გამოდიოდა, აგრეთვე, იყო ზაუბერის განვითარების პილოტი.

ფორმულა 1-ის გასული სეზონი ყველაზე ყურებადი და ერთ-ერთი პოპულარული სპორტული მოვლენა იყო, მიუხედავად კოვიდ სიტუაცის და სირთულეებისა, რამაც ბევრ სახეობაზე უარყოფითად იმოქმედა, შეგვიძლია ვთქვათ რომ ფორმულა 1-ის შემთხვევაში საპირისპირო პროცესები წარიმართა, მეტი ფანის მოზიდვის ფონზე ახალ სეზონზე გაზრდილმა ინტერესმა სატელევიზიო უფლებებზეც იმოქმედა, 2022 წლის სეზონს მეტი ტელევიზია გააშუქებს. დაახლოებით 2 თვეში ბაჰრეინიდან ახალი მარათონი დაიწყება, 23 ეტაპით შემდგარ ჩემპიონატს წლის ბოლოს ნოემბერში აბუ დაბის გრანპრი დახურავს.

მარკეტინგული კუთხით პარალელი შერეული ორთაბრძოლების სახეობასთან შეგვიძლია გავავლოთ, სადაც ქალების ინტეგრაციის შემდეგ სპორტის მიმართ ინტერესი საოცრად გაიზარდა, თუმცა ფიზიკური ორთაბრძოლების და ერთმანეთთან დაპირისპირების საკითხი ფორმულა 1-ში რადიკალურად სხვა კუთხით დგას, სადაც უდიდესი კონკურენციის ფონზე, ბოლიდების, ტექნიკური არსენალისა და პილოტების უნარების გარდა, საბოლოო შედეგზე უამრავი სხვა ფაქტორი მოქმედებს. რაც შეეხება ტექნიკურ სტაფს, იქ მანდილოსნები თითქმის ყველა გუნდში არიან წარმოდგენილი სხვადასხვა პოზიციებზე.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ნვარდ ხაჩატრიანს ერევანში შევხვდი. ჩემი მომენტალური გაოცება გამოიწვია იმან, რომ ველოდი ადამიანს, ვისაც ან ინგლისურად ან რუსულად უნდა დავლაპარაკებოდი და უცებ – ქართულად გამიბა საუბარი. აღმოჩნდა, რომ ქართული თავისით უსწავლია და შესანიშნავადაც მღერის ჩვენს ენაზე. მოკლედ, გაგაცნობთ ძალიან დადებით, შრომოსმოყვარე და მეგობრულ ადამიანს ჩვენი მეზობელი ქვეყნიდან.

–ნვარდ, უპირველეს ყოვლისა, შენი თავი გაგვაცანი.

-ნვარდი მქვია, მაგრამ ქართველებმა ვარდო დამარქვეს. 23 წლის ვარ – ვასწავლი ინგლისურს.  ენების თეორიისა და ინტერკულტურული კომუნიკაციის ფაკულტეტი დავამთავრე. ჩემი ინტერესია, შევხვდე გონებამახვილ, სიცოცხლით სავსე და ბედნიერ ადამიანებს,  რათა მათთან ერთად გავიზიარო დაუვიწყარი მომენტები – ეს ხდის ჩვენს ცხოვრებას უფრო საინტერესოსა და თავგადასავლებით სავსეს.  ურთიერთობები არის ის, რასაც ყველაზე მეტად ვაფასებ ცხოვრებაში.  რა თქმა უნდა, სხვა ინტერესებიც მაქვს, ამასთან ერთად.

–ქართული ენის შესწავლა დაიწყე – ენის, რომელიც საკმაოდ რთულია. რატომ დაინტერესდი?

–პირველად, როდესაც ქართული საუბარი მოვისმინე, მაშინვე შემიყვარდა, იმიტომ რომ სასიამოვნოდ მომხვდა ყურში მისი ტონი, დინამიკა... მომწონს, როგორ ჟღერს სიტყვები, მინდოდა, რაც შეიძლება სწრაფად შემესწავლა, რომ ისე მცოდნოდა, როგორც იციან მათ, ვისთვისაც ქართული მშობლიურია. სწორედ ამიტომ –  სულ ვეკითხები ჩემს ქართველ მეგობრებს ყოველ სიტყვას, რასაც ვერ ვიგებ – ყველაფერი მინდა ვიცოდე და ჯერ კიდევ სწავლის პროცესში ვარ.

ჩემი აზრით, ქართული სულაც არაა რთული ენა. სიტყვა ,,რთულს“ ჩავანაცვლებდი ,,საინტერესოთი“.  ყველაზე მეტად ქართულ ენაში არსებული გამონაკლისები მიზიდავს და მოკლე სიტყვებში ხანდახან 4-5 თანხმოვნის თანაარსებობა.

პირველად ჩემს თავს ვუთხარი – მე მსურს, ვისაუბრო ქართულად, უნდა ვისწავლო – ასე რომ, მიდი, შენ ამას შეძლებ!

დავიწყე საუკეთესო ლექსიკონების ძებნა – გრამატიკის წიგნების, შემდეგ ვუყურებდი სასწავლო კურსებს Youtube-ზე. საბოლოოდ, ყველაფერს ვინიშნავდი. ასე მივედი შედეგამდე.

მე ახლაც ვსწავლობ, ნებისმიერი მომდევნო ვიზიტისას საქართველოში, რაიმე ახალი შენაძენით აუცილებლად მივდივარ.

-თუ გაქვს სიტყვები ან ფრაზები, რომლებიც განსაკუთრებით მოგწონს?

-ძალიან ბევრი წინადადება და სიტყვა მომწონს, რამდენიმეს გამოვყოფ – ,,სიცოცხლე მინდა“’(მეგი გოგიტიძის სიმღერიდან დამამახსოვრდა, ძალიან მომწონს ამ სიმღერის ტექსტი. როცა ვთარგმნე, ძალიან დიდი ემოცია და შთაბეჭდილება მომიტანა).

ასევე, ხშირად ვიყენებ და მომწონს ფრაზები – ,,ნუ გეშინია“, ,,სულს მოგცემ“, ,,ნუ ჩამოუშვი ცხვირი“, ,,არ დაიდარდო“ – ფრაზები, რომლებიც ადამიანებს ამხნევებს.

სლენგებიც მომწონს – აი, მაგალითად, ,,ვერ გავიგე, რას ლაპარაკობ?!“ ,,ბაზარი არაა!“, ,,ძაან კაი ბიჭია“ – ყველაფერთან ერთად, სწორი ინტონაციით გამოთქმაც ვისწავლე.

-ქართულ ლიტერატურასაც ხომ არ გაეცანი?

-რა თქმა უნდა, უპირველესად, ილია ჭავჭავაძეს დავასახელებ, რომელიც ქართველების კულტურული ნაციონალიზმის ერთ-ერთ მამადააა მიჩნეული. ასევე, აკაკი წერეთელს, რომელიც ილიასთან ერთად იყო ამ პროცესში. ძალიან ცნობილი სიმღერა ,,სულიკო“ ხომ მის ლექსზეა შექმნილი.

აუცილებლად უნდა აღვნიშნო შუასაუკუნეების პოეტი – შოთა რუსთაველი, რომელიც ქართული ოქროს ხანის თვალსაჩინო ფიგურაა თავისი პოემით – ,,ვეფხისტყაოსანი“. ეს ნაწარმოები ქართულ ნაციონალურ ეპიკურ პოემადაა მიჩნეული. აქვე – ძალიან საინტერესო ფაქტი – საქართველოში ეს წიგნი ყველა პატარძლის აუცილებელი მზითევი იყო.

–მომიყევი შენი საქართველოსადმი დამოკიდებულებებისა და შთაბეჭდილებების შესახებ.

–ჩემი საქართველოსადმი დამოკიდებულება პირდაპირ ადამიანებთანაა დაკავშირებული, რომლებსაც შევხვდი და ჩემთვის ძალან ძვირფასები გახდნენ. ყველა მათგანი ძალიან მიყვარს. რა თქმა უნდა – შეუძლებელია, არ აღვნიშნო ქართული სამზარეულოც.

-რა განსხვავებებსა და საერთოს ხედავ საქართველოსა და სომხეთს შორის?

–ორივე ქვეყანა ძალიან სტუმართმოყვარეა – კეთილი ხალხით სავსე, ვართ ქრისტიანები და პატივს ვცემთ ჩვენს ტრადიციებს – ძალიან პატრიოტები ვართ.

ყველაზე დიდი განსხვავება, რომელიც ახლა გონებაში ამომიტივტივდა და სახელს დავარქმევ, არის ,,საზოგადოება“ – ქართველებთან შედარებით, სომეხი ხალხი ბევრად უფრო კონსერვატორია ბევრ სხვადასხვა ასპექტში. მაგრამ, საბოლოო ჯამში, უფრო მეტ მსგავსებას ვხედავ ჩვენს ქვეყნებს შორის.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”