close

კვლევები

ასტრონომია - კოსმოსიკვლევები

ასტრონომებმა იუპიტერის 12 ახალი მთვარე აღმოაჩინეს

1.19K views on

ასტრონომებმა იუპიტერის გარშემო აქამდე უცნობი 12 მთვარე აღმოაჩინეს. ამ აღმოჩენამ პლანეტის მთვარეების რიცხვი 79-მდე გაზარდა და იუპიტერი მზის სიტემაში ყველაზე უხვმთვარიან პლანეტად აქცია.

ასტრონომები, რომლებმაც ახალი მთვარეები აღმოჩინეს, მსოფლიოს ყველაზე მძლავრ ტელესკოპს იყენებდნენ. იმის გამო რომ იუპიტერი დადგენილი სიჩქარით მოძრაობს, ნებისმიერი რამ, რაც მის ახლომახლო, იმავე სიჩქარით მოძრაობს, მთვარის „კანდიდატია“, თუმცა დამტკიცებას დრო სჭირდება.

მეცნიერთა დაკვირვებაზე დაყრდნობით, საერთაშორისო ასტრონომიული კავშირის პლანეტის ცენტრის მეცნიერმა – გარეთ უილიამსმა მთვარეების ორბიტების გამოთვლა შეძლო. ცხრა მათგანი, რომლებიც პლანეტის ყველაზე შორეულ ორბიტაზე მოძრაობენ, თითო ბრუნის გაკეთებას 2 დედამიწის წელს ანდომებენ.

მათ ასევე რეტროგრადული ორბიტებიც აქვთ. ეს გასაკვირი არაა, ვინაიდან იუპიტერის ცნობილი მთვარეების უმრავლესობა რეტროგრადულია [რომლებიც აღმოსავლეთიდან დასავლეთისკენ მოძრაობენ და მიიჩნევენ, რომ ისინი გაზის გიგანტის ახლოს წარმოქმნილი ასტროიდები ან კომეტებია, რომლებსაც პლანეტა ატყვევებს, როცა მას ძალიან უახლოვდებიან].

,,ჩვენ ვფიქრობთ, რომ, თავდაპირველად, მხოლოდ სამი რეტროგრადული იყო და ისინი სხვა ობიექტებთან შეჯახების შედეგად დაიმსხვრნენ, თუმცა, უცნობია რა იყო ეს სხვა ობიექტები.”

აღმოჩენილი 12 მთვარიდან ერთი ყველაზე უცნაურია. პროგრადული მიმართულებით (დასავლეთიდან აღმოსავლეთისკენ) მხოლოდ სამი მათგანი მოძრაობს და იუპიტერთან შედარებით ახლოს არიან.

ორი მათგანი პირდაპირ მოძრაობს და უფრო დიდი ჯგუფის ნაწილია, რომლებიც ორბიტის ერთ შემოვლას 1 წელს ანდომებენ. ასტრონომები ფიქრობენ, რომ ისინი უფრო დიდი მთვარის ნაწილი იყვნენ, რომელიც დაიშალა.

ბოლო მთვარე ძალიან უცნაურია. მას პირობითად Valetudo შეარქვეს. ის პლანეტისგან ყველაზე შორს მდებარეობს და მის ირგვლივ ორბიტის ერთ შემოვლას 18 თვეს ანდომებს.

მეცნიერთა გუნდი მიიჩნევს, რომ Valetudo უფრო დიდი მთვარის ფრაგმენტია, რომელიც სხვა რეტროგრადულ მთვარესთან შეჯახების შედეგად დაიშალა.

ასტრონომები აცხადებენ, რომ ყველაზე უცნაური ამ მთვარის მცირე ზომაა. მათი მტკიცებით, თუკი Valetudo იუპიტერის ჩამოყალიბებამდე გაჩნდა, ის უნდა შენელებულიყო იმ გაზითა და მტვრით, რაც პლანეტის ფორმაციის შედეგად წარმოიქმნა. Valetudo-ს მცირე ზომით თუ ვიმსჯელებთ, შეიძლება ვიფიქროთ, რომ ის მას შემდეგ გაჩნდა, რაც ეს მტვერი და გაზი გაქრა. ეს ფაქტი ინფორმაციას გვაწვდის მთვარეთა ამ ოჯახების ფორმაციის დროზე, რაც, თავის მხრივ, მზის სისტემის ჩამოყალიბების შესახებ ინფორმაციასაც მოიცავს.

მეცნიერებმა კომპიუტერული სიმულაცია გააკეთეს იმის დასადგენად, თუ რა სიხშირით ეჯახება Valetudo რეტროგრადულ მთვარეს და აღმოჩნდა, რომ ეს არის 100 მილიონი წლიდან 1 მილიარდ წლამდე, რაც კაცობრიობისთვის დიდი დროა, თუმცა არც ისე დიდი პერიოდია ასტრონომიულ დროში. „სიმულაციის საბოლოო სურათი რამდენიმე თვეში გვექნება,“ – აცხადებენ მეცნიერები.

წყარო: https://www.sciencealert.com/

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
განათლებაკვლევები

პრაქტიკის კვლევის მნიშვნელობა თანამედროვე საგანმანათლებლო სფეროში

2.69K views on

პრაქტიკის კვლევის მეთოდი ერთ-ერთია გამოყენებით კვლევებს შორის, რაც უკვე არსებული თეორიებისა თუ მექანიზმების პრაქტიკაში დანერგვასა და გამოყენებას მოიცავს, უშუალოდ განათლების სფეროში ეს გულისხმობს პროფესიულ სიტუაციებზე დაკვირვებას, რათა ამის მეშვეობით მოხდეს სიტუაციური ანალიზი და სწორი გადაწყვეტილებების მიღება არსებული ვითარების გასაუმჯობესებლად.

პრაქტიკის კვლევის ტერმინი კურტ ლევინმა (1890-1947 წწ.) დაამკვიდრა და დღეს სწორედ ის მიიჩნევა ამ მეთოდის ფუძემდებლად.  უშუალოდ პროცესი კი, საკმაოდ მრავალშრიანი და საინტერესოა, ვინაიდან მისი მეშვეობით შესაძლებელი ხდება ლოკალური ცვლილებების გატარება.

ლევინის  მიერ 1946 წელს გამოქვეყნებული ნაშრომი  – Action Research and Minority Problems, მიუხედავად იმისა, რომ ძირითადად ამერიკის საზოგადოებაში კვებითი ჩვევების ცვლილებასა და ეთნიკური უმცირესობებსადმი მათი დამოკიდებულების უკეთესობისკენ ცვლას ეხებოდა, საბოლოო ჯამში, პრაქტიკული კვლევას პედაგოგიურ სფეროში დამკვიდრების წინაპირობაც გახდა.

განათლების სფეროში, პრაქტიკის კვლევის განხორციელება შეუძლია მასწავლებელს ან მასწავლებლების ჯგუფს, რომლებიც უმეტეს შემთხვევაში სხვა დაინტერესებულ პირებთან თანამშრომლობენ, ამ შემთხვევაში იგულისხმება  – სფეროს  მკვლევარები. მსგავსი კვლევის ჩატარება შესაძლებელია ყველა იმ გარემოში, სადაც ადამიანები და მათთან დაკავშირებული ამოცანები თუ პრობლემები ფიგურირებს, რომელთა შორისაც გარკვეული მახასიათებლების ცვლას  სასურველი, დადებითი შედეგის მოტანა შეუძლია.

ორმოცდაათიან წლებში პრაქტიკა, რითიც ლევინი მოვლენებს აკვირდებოდა, დაუახლოვდა საგანმანათლებლო სფეროს, თუმცა ამ შემთხვევაში პიონერებად დიდ ბრიტანეთში მოღვაწე მეცნიერები ელიოტი და ედელმანიც გვევლინებიან, რომლებმაც პრაქტიკის კვლევა ფორდის სწავლების პროგრამაში ჩართეს, რომელიც 1973-1976 წლებში მიმდინარეობდა. აღნიშნული პროექტის მიხედვით, მასწავლებელი ერთგვარად დანახული იყო როგორც მკვლევარი, რომელიც მუდმივი დაკვირვების პროცესშია და ცდილობს დასკვნების საფუძველზე პრაქტიკა გააუმჯობესოს, რაც დღევანდელი გადმოსახედიდანაც ნათლად უჩვენებს პრაქტიკის კვლევის არსს, რომელშიც თვითონ პროცესებში ჩართული პიროვნებები ყველაზე უკეთ ახდენენ პრობლემების იდენტიფიცირებასა და მათი აღმოფხვრისთვის საჭირო ღონისძიებების ჩატარებას.

თუკი პრაქტიკული კვლევა და ზოგადად მეცნიერებები ევროპისა თუ ამერიკის ქვეყნებში მეოცე საუკუნიდან განხილვის საგანი იყო და მასში ცნობილი ამერიკელი ბიზნესთეორეტიკოსის – კრის არგირით დაწყებული უამრავი ადამიანი იყო ჩართული, საქართველოში ეს ტენდენცია სულ რამდენიმე წელია არსებობს. 2015 წელს საქართველოს მთავრობის დადგენილებით დამტკიცდა მასწავლებლის საქმიანობის დაწყების, პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინსვლის სქემა, რომლის მიხედვითაც, დაწყებითი განათლების მასწავლებლის მომზადების ინტეგრირებული საბაკალავრო-სამაგისტრო აკადემიური პროგრამა, მიმდევრობითი და პარალელური პროგრამები სტუდენტებს ავალდებულებს სასკოლო პრაქტიკის მოდულის გავლას, რომელიც თავის მხრივ, მოიცავს პრაქტიკის კვლევის კომპონენტსაც, შესაბამისად, განსაკუთრებულ მნიშვნელობა შეიძინა პრაქტიკის კვლევის პრინციპების, დანიშნულებისა და შეზღუდვების საფუძვლიანად გაზიარებამაც, რაც ბოლო დროს, კიდევ უფრო აქტუალურია.

პრაქტიკულ კვლევაში ორი ერთმანეთთან მჭიდროდ დაკავშირებული მიდგომა არსებობს –  კლინიკური მიდგომა (შეინი, 1987) და კოლექტიური პრაქტიკული კვლევა (უაიტი, 1989). პირველ შემთხვევაში, შეინისავე აღწერით, კლინიკური მიდგომა პროფესიული დახმარების ფუნქციას გულისხმობს და მკლევარსა და სისტემას შორის არსებულ კავშირს თერაპიულ მოდელს ადარებს, რომელშიც მკვლევარი სვამს დიაგნოზს და ცდილობს სისტემას, როგორც პაციენტს ისე უმკურნალოს, ეს არის გარკვეული ნიშნების მატარებელი მოდელი, რომელშიც ადვილად დასადგენია პირიი, რომელსაც უკავშირდება პრობლემები, მსგავსი ადამიანის ქმედება ნებაყოფლობითია, ახასიათებს ნეიტრალობა ღირებულებითი გამოსახულების მიმართ, ხოლო მიზანი კი საერთოა და მიმართულია გამოჯანმრთელებისკენ, იგულისხმება – უკეთესობისკენ.

რაც შეეხება უაიტს, ის პრაქტიკული კვლევას განმარტავდა, როგორც პროცესს, რომლის დროსაც ორგანიზაციის ან ჯგუფის ზოგიერთ წევრს, პროფესიონალ მკვლევართან ერთად, კვლევის პროცესში მონაწილეობას ასწავლიან და ის მთლიანი პროცესის მანძილზე ჩართულია ყველა მოქმედებაში.

აღსანიშნავია, რომ კვლევის უშუალო მონაწილეები საგანმანათლებლო საქმიანობაში ჩართული პირები არიან, იქნებიან ისინი მასწავლებლები, დირექტორები, ლექტორები თუ სხვები, შესაბამისად, სავარაუდოა რომ მათ მიერვე საკუთარი დაკვირვებოთ მიღებული დასკვნები კიდევ უფრო გამოადგებათ პროფესიულ საქმიანობაში,  თუმცა ამავდროულად, ესვე შეიძლება გახდეს დამაბრკოლებელი ფაქტორი, რადგან დასკვნები შესაძლოა ე.წ. თანამონაწილეებთან სუბიექტური, პირადი ურთიერთობებიდან გამომდინარე გამომუშავდეს. ამასთანავე, კლევის მკვლევარებს აუცილებლად სჭირდებათ ინტერაქცია სხვა, მათგან დამოუკიდებელ პირებთან, რომლებსაც უშუალოდ ეხებათ საკითხი, რაც საჭიროებს მათ მზაობასა და თანხმობას თანამშრომლობაზე.

დაბოლოს, დასკვნის სახით ყველაზე შესაფერისი იქნება თუ ლევინის ციტატას მოვიყვანთ – „კვლევა, რომელიც ქმნის მხოლოდ წიგნებს, არაა საკმარისი“,  რაც ნათლად უსვამს ხაზს, რომ პრაქტიკის კვლევა მუდმივი აღმოჩენის პროცესია, რომელიც დასკვნით არ მთავრდება მხოლოდ და ახალი ინიციატივებიც მუდმივი გადახედვის პროცესშია, რაც პრობლემების უფრო სიღრმისეული გადაჭრის წინაპირობაა.

მასალა მოამზადეს: თამარ დევდარიანმა და ლედი კიწმარიშვილმა

სრულად ნახვა
კვლევებისაქართველოსოციოლოგიაფსიქოლოგია

კვლევა: რამდენად აქვს თბილისის მოსახლეობას სოციალური პასუხისმგებლობა?

3.64K views on

ადამიანებს დანაგვიანება სიზარმაცისა და დაუდევრობის გამო დროთა განმავლობაში ჩვევად ექცათ. ისინი მიეჩვივნენ, ნებისმიერ ადგილზე დაუფიქრებლად დაყარონ ნარჩენი. უამრავი ადამიანი ვერ იაზრებს, ან არასწორად აფასებს საკუთარი ქმედებით გარემოს დაბინძურების უარყოფით შედეგებს და მიაჩნიათ, რომ მათი ქცევა, როგორც ცალკეული პირების ქცევა, გავლენას არ ახდენს საერთო სურათზე, მათ მიერ ქუჩაში ნაგვის დაყრა საერთო მდგომარეობას უარესობისკენ ვერ შეცვლის. ხშირად ვხვდებით ადამიანებს, რომლებიც საზოგადოებრივ ადგილებს შესაფუთი მასალით, სიგარეტის ნამწვით ან სხვა ნარჩენით ანაგვიანებენ. ასეთი ადამიანების უმეტესობა მიიჩნევს, რომ მათ მიერ დაყრილი ნარჩენი სხვამ უნდა აკრიფოს, ამიტომაც დაბინძურების მთელი ტვირთი, როგორც წესი, სახელმწიფოსა და გადასახადების გადამხდელებს აწვებათ. ამდენად, საზოგადოებრივ ადგილებზე ზრუნვის პასუხისმგებლობის ნაკლებობა ან სრული არქონა კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი პრობლემაა.[1]

საქართველოში ბევრი ფეხით მოსიარულე, საზოგადოებრივი ტრანსპორტის მგზავრი თუ, უბრალოდ, ქალაქის მცხოვრები ქუჩების დანაგვიანების ერთ-ერთ მიზეზად ნაგვის კონტეინერების ნაკლებობას ასახელებს. სხვადასხვა კვლევამ დაადასტურა, რომ ამა თუ იმ ადგილზე ნარჩენების არსებობა განაპირობებს აღნიშნული ადგილის კიდევ უფრო დანაგვიანება.[2] ქუჩაში დაყრილი ნარჩენი ადამიანების მიერ აღიქმება, როგორც სიგნალი, რომ ეს სწორედ ის ადგილია, სადაც უსარგებლო ნივთების დაყრა შეიძლება. აღნიშნული ფაქტორი, ადგილობრივი ნარჩენების მართვის მომსახურების არარსებობა/ნაკლოვანებასთან ერთად, შესაძლოა, მივიჩნიოთ საქართველოს სოფლებში საკმაოდ გავრცელებული არალეგალური ნაგავსაყრელების არსებობის მიზეზად.

ქართული საზოგადოება განიცდის სოციალური პასუხისმგებლობის შეგრძნების ნაკლებობას, რაც სოციუმის ფუნქციონირების მრავალ ასპექტში ვლინდება. კერძოდ, ქალაქში არსებული სისუფთავის მდგომარეობის შენარჩუნებასა და/ან გაუმჯობესებაში. მიუხედავად საკანონმდებლო ცვლილებებისა, რომელიც კანონში 2015 წელს შევიდა [3] თბილისის ქუჩებში საკმაოდ მძიმე მდგომარეობაა დანაგვაინების მხრივ. საქართველოში გარემოს დაბინძურებისთვის დღეში საშუალოდ 3 ადამიანი ჯარიმდება. 2015 წლის 15 იანვრიდან, მას შემდეგ, რაც „ნარჩენების მართვის კოდექსში” ცვლილებები შევიდა, 2016 წლამდე სამართალდამცველებმა სულ 2 060 საჯარიმო ქვითარი გამოწერეს, გადახდილმა თანხამ კი 203 500 ლარი შეადგინა.[4] ქვეყანაში გარემოს დაბინძურების პრობლემა დღემდე მწვავედ დგას. გამკაცრებული სანქციების მიუხედავად, ნაგვის ქუჩაში დაყრის მავნე ჩვევას მოქალაქეების ნაწილი თავს ისევ ვერ ანებებს.

გამომდინარე აქედან, ჩვენი კვლევის მიზანია, თბილისში არსებული მდგომარეობის შეფასება მეტრო სადგურების მიმდებარე ტერიტორიაზე.

საკვლევი საკითხებია:

  • ძირითადად, რა ტიპის ნაგავი იყრება თბილისის ქუჩებში?
  • მოქმედებს თუ არა ასაკი ნაგვის დაყრის სიხშირეზე?
  • რა კავშირშია სქესი ნაგვის დაყრასთან ქუჩებში?
  • ახდენს თუ არა გავლენას ნაგვის ურნის არსებობა/არარსებობა ნაგვის დაყრაზე ქუჩებში?
  • სატრანსპორტო სამსახურის წარმომადგენლების, კერძოდ, კონტროლიორების  ზედამხედველობა  ახდენს თუ არა გავლენას ნაგვის დაყრაზე?

აღნიშნული საკითხის საკვლევად, ერთი ერთი თვის განმავლობაში ჩართული დაკვირვების საშუალებით, 15 მეტროსადგურის მიმდებარე ტერიტორიაზე, სისტემატურად განვახორციელეთ  მოსახლეობაზე დაკვირვება. დაკვირვების დროდ არჩეული იქნა დღის ყველაზე გადატვირთული მონაკვეთები, რათა დანაგვაინების მაქსიმალური რაოდენობა დაგვეფიქსირებინა. გამომდინარე იქიდან, რომ თბილისის სხვადასხვა უბანი ხალხის განსხვავებული სიმრავლით გამოირჩევა, 15 ლოკაციაზე დაკვირვების შედეგად გამოვლინდა სხვადასხვაგვარი სიტუაცია გაჩერების ადგილების შესაბამისად.

შედეგები

დაკვირვების შედგად მიღებული მონაცემების გაანალიზებისას, გამოვლინდა რომ ადამიანების ყველა ასაკობრივი კატეგორიის წარმომადგენელი (10 – 80 წლამდე) ყრის ნაგავს თბილისის ქუჩებში, თუმცა ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი 41-50 წლამდე კატეგორიის ადამიანებში დაფიქსირდა (28.7%). (იხ. ცხრილი #1)

ცხრილი #1  ასაკობრივი მაჩვენებლები

ანალიზის შედეგად, გამოვლინდა სქესობრივი განსხვავება დამნაგვაინებლებს შორის. (იხ.ცხრილი #2) კერძოდ, ჩვენს მიერ დაფიქსირებული ადამიანების 71.3%-ს მამრობითი სქესი წარმოადგენს, ხოლო 28.7%-ს მდედრობითი. პირსონის კორელაციის კოეფიციენტის საშუალებით, გავაანალიზეთ, რამდენად არის კავშირი სქესსა და დანაგვაინებას შორის, რის შედეგადაც გამოვლინდა, რომ r= 0.507 (-1< r < 1). (იხ. დანართი #2)  გამომდინარე აქედან, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ დამნაგვიანებლების სქესობრივ მახასიათებელსა და დანაგვაინების ხარისხს შორის არსებობს საშუალო კორელაციური კავშირი, რაც გულისხმობს იმას, რომ სქესი მოქმედებს იმაზე, თუ რამდენად დაანაგვიანებს ადამიანი გარემოს.

ცხრილი #2 სქესობრივი მაჩვენებლი

ნაგვის ტიპი, რომელიც დავაფიქსირეთ დაკვირვების ლოკაციებზე გვაერთიანეთ 4 კატეგორიაში, ესენია, სიგარეტის ნამწვები, საკვები პროდუქტები, რომელშიც იგულისხმება ყველაინაირი საკვები პროდუქტის ნარჩენი, იქნება ეს მზესუმზირა, ალუჩუჩა, თხილი თუ ა.შ. მესამე კატეგორიაა, სამგზავრო ქვითრები და სხვა ტიპის ქაღალდები, რომელშიც მოიაზრება ნებისმიერი ტიპის ქაღალდი, ჩასარიცხი აპარატების ქვითრები, მაღაზიის ჩეკი, ქაღალდის ხელსახოცი და ა.შ. ბოლო კატეგორიაა, საკვები პროდუქტების და სხვა ტიპის ნარჩენები, რაშიც შედის პოლიეთილენის პარკები, როგრც პლასტმასის, ასევე თუნუქის ქილები. დანაგვიანების დაფიქსირებული ფაქტებიდან, 50.0%-ს შეადგენს სიგარეტის ნამწვები, რაც საკმაოდ დიდ რაოდენობას გულისხმობს. აღნიშნულ პროცენტულ მაჩვენებელში არ იგულისხმება შემთხვევით დავარდნის ფაქტები. (იხ. დანართი #5). ასევე, 27.2%-ს შეადგენს სამგზავრო ქვითრები და ქაღალდები. (იხ. ცხრილი #3).

ცხრილი #3 დაყრილი ნაგვის ტიპები

აღმოჩნდა, რომ 15 ლოკაციიდან, 10 გაჩერებაზე კონტროლიორები არ შეინიშნებოდნენ, ხოლო იმ ხუთ ლოკაციაზე, სადაც კონტროლიორები ეწეოდნენ სამსახურებრივ მოვალეობას, შედარებით ნაკლები დაბინძურების მაჩვენებელი მივიღეთ. ასევე, ამავა ლოკაციებზე (M გურამიშვილის, M დიდუბის, M რუსთაველის, M თავისუფლების და M სამგორის მიმდებარე ტერიტორიაზე) ჩვენი დაკვირვების განმავლობაში სამგზავრო ქვითრის დაგდების სულ 2 შემთხვევა დაფიქსირდა, რაც მიანიშნებს იმაზე, რომ სატრანსპორტო სამსახურის ზედამხედველობა, გარკვეულწილად უზრუნველყოფს ნაგვის გარკვეული ტიპით დანაგვიანების შემცირებაზე (r= 0. 251). (იხ. დანართი #3)

თბილისის უბნებში აღმოჩნდა ისეთი გაჩერებები, სადაც ნაგვის ურნა საერთოდ არ იყო ან საკმაოდ მოშორებით იყო. ასეთი გაჩერებები აღმოჩნდა სულ 4 ცალი (M ნაძალადევის, M მარჯანიშვილის, M ავლაბრის და M 300 არაგველის მიმდებარე ტერიტორიაზე).  მონაცემების შედარების შედეგად, იმ გაჩერებებზე, სადაც ნაგვის ურნა საერთოდ არ იყო ან მოშორებით იყო და იმ გაჩერებებზე, სადაც ნაგვის ურნა იყო, დაყრილი ნაგვის რაოდენობა დიდად არ განსხვავდება ერთნამეთისგან. შესაბამისად, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ნაგვის ურნასა და გაჩერებას შორის მანძილი არ მოქმედებს დანაგვიანების ხარისხზე ( r= – 0.183). (იხ. დანართი #4)

წარმოდგენილი ასაკობრივი კატეგორებიდან, განსხვავებულია სხვადასხვა სახის ნაგვის დაყრის სიხშირე. მათი გაანალიზების შედეგად, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ სიგარეტის ნამწვავებით, ყველაზე ხშირად, ქუჩებს ანაგვიანებენ 21-დან 50 წლამდე ასაკის ადამიანები, რომელთაგან 2.6% მდედრობითი სქესის წარმომადგენელია. სამგზავრო ქვითრების შემთხვევაში, შედარებით მაღალი პროცენტული მაჩვენებელი დაფიქსირდა 4-დან 50 წლამდე ასაკობრივ კატეგორიაში (32.4%), ხოლო დანარჩენი ასაკის ადამიანები თითქმის თანაბარდან ანაგვიანებენ გარემოს. (ის. ცხრილი #4)

ცხრილი #4 კავშირი ასაკობრივ მაჩვენებელსა და ნაგვის ტიპებს შორის

სქესთან შორის კავშირის ანალიზის შედეგად გამოვლინდა, რომ მამრობითი სქესის ადამიანები, ძირითადად, სიგარეტის ნამწვავებს ყრიან ძირს, ხოლო მდედრობითი სქესის კი სამგზავრო ქვითრებს, ქაღალდებს და სხვა ტიპის ნარჩენების დაყრისკენ უფრო მეტად არიან მიდრეკილნი. (იც. ცხრილი #5)

ცხრილი #5 კავშირი სქესსა და ნაგვის ტიპებს შორის

მონაცემების ანალიზის შედეგად, გამოიკვეთა, რომ დანაგვაინების ყველაზე დიდი პროცენტული წილი მოდის M ახმეტელის მიმდებარე ტერიტორიაზე არსებულ გაჩერებებზე, შემდეგ მოდის M დიდუბე, ხოლო შემდეგ M ვარკეთილის მიმდებარე ტერიტორია. აღნიშნული შედეგი, შესაძლოა, გამოწვეული იყოს იმით, რომ თბილისის მოსახლეობის დაახოებით 27.42%[5] აღნიშნულ უბნებში ცხოვრობს, ამას ემატება ისიც, რომ აღნიშნული ლოკაციები წარმოადგენს საკვანძო წერტილებს საქართველოს სხვადასხვა კუთხეებიდან ჩამოსული ადამიანებისთვის, რაც საბოლოო ჯამში იწვევს გარემოს დაბინძურების ყველაზე მაღალ მაჩვენებლებს.

ცხრილი #6 დანაგვიანების ზოგადი მაჩვენებელი

სიგარეტის ნამწვების დაყრის სიმრავლით გამოირჩევიან შემდეგი უბნები, M ახმეტელის მიმდებარე ტერიტორია, M დიდუბე და M ავლაბარი. ქაღალდების და სხვა ტიპის ნარჩენების დაყრით, M ახმეტელი, M ნაძალადევი, M სადგურის მოედანი და M ვარკეთილის მიმდებარე ტერიტორიები. (იხ. ცხრილი #7)

დიაგრამა #7 ნაგვის ტიპების ზოგადი მაჩვენებელი უბნების მიხედვით

შეჯამება

თბილისის ქუჩებში ერთთვიანი საველე სამუშაოების ჩატარების შედეგად, ადამიანთა რამდენიმე კატეგორია გამოვყავით, კერძოდ, პირველიკატეგორიის ადამიანები წარმოადგენენ მწეველებს, რომელთათვისაც დამახასიათებელია სიგარეტის ნამწვის ძირს დაგდება, რომელიც გამოწვეულია სატრანსპორტო საშუალების დაძვრისა და წასვლის მცდელობასთან. ასეთი ტიპის ადამიანები, მათთვის ობიექტური მიზეზების გათვალისწინებით ჩადიან მსგავს ქმედებას (ტრანსპორტზე დაგვიანება) და მის ახსნას ცდილობენ, ‘სხვა რა გზა მქონდა’ მიდგომით.

შემდეგი ტიპის ადამიანებში ერთიანდებიან, ისეთი ტიპის ადამიანები, რომლებიც ყურადღებით აკვირდებიან გარშემომყოფებს, მათ ქცევებს და ამის შესაბამისად აგდებენ ნაგავს ძირს. ეს გულისხმობს იმას, რომ თუ ასეთმა ადამიანებმა სხვისი ყურადღება მომართული მათზე ვერ იგრძნეს, ისინი თავისუფალნი არიან თავიანთ ქცევაში, მათ იციან რომ ნაგავი არ უნდა დაყარონ, მაგრამ მაინც იმეორებენ ამ ქმედებას, თუმცა სხვებისგან დამალულად.

კატეგორია, რომელიც ძირითადად, მდედრობითი სქესისსთვის არის დამახასიათებელი, გულისხმობს ადამიანებს, რომლებიც ყოველგვარი უხერხულობის და დისკომფორტის გარეშე მიირთმევენ სხვადასხვა სახის საკვებ პროდუქტებს, ხოლო მის ნარჩენებს ყრიან ქუჩაში, თუმცა მათთვის ეს არანაირ პრობლემას არ წარმოადგენს, რადგან მაგალითისთვის, მზესუმზირის ნაფცქვენი ან ალუჩის კურკა, ყოვლად უწყინარ ნარჩენად მიაჩნიათ.

ერთ-ერთი კატეგორიაა ადამიანების, რომლების საგრძნობლად განიცდიან ცნობიერების დონის ნაკლებობას, რაც მათ უბიძგებთ მსგავსი დევიაციური ქმედებების ჩადენისკენ, რაშიც ვერ ხედავენ ვერანაირ დარღვევას და ზიანის მიყენების საფრთხეს ვინმეზე ან რაიმეზე. ისინი გაუცნობიერებლად მოქმედებენ ასეთ დროს, რადგან მსგავსი ქმედებები უკვე ჩვევაში აქვთ გადასული და ვერც ამჩნევენ, მიუხედავად იმისა, რომ შესაძლებელია სანაგვე ურნა მათთან სულ ორიოდე ნაბიჯით იყოს მოშორებული.

ერთ-ერთ კატეგორიაში გაერთიანდნენ უცხოელი ტურისტები, რომლებმაც საქართველოში არსებული მდგომარეობის გათვალისწინებით, ჩათვალეს, რომ ადგილობრივ კულტურაში ქუჩის დანაგვიანება არ აღიქმება დევიაციურ ქმედებად, შესაბამისად მოერგვნენ აქაურობას.

საშუალოდ თბილისში

  • 1 საათში 9 ცალი სხვადასხვა ტიპის ნაგავი შეიძლება დავარდეს
  • 1 დღის განმავლობაში 218 ცალი სხვადასხვა ნაგავი შესაძლოა დავარდეს
  • 1 კვირის განავლობაში 1523 ცალი
  • 1 თვის განმავლობაში 45696 ცალი
  • 1 წელიწადში 548352 ცალი

დანაგვიანება ქვეყანას, საზოგადოებასა და თითოეულ მოქალაქეს საკმაოდ ძვირი უჯდებათ. დანაგვიანებული გარემოს დასუფთავება დიდ რესურსს საჭიროებს, რაც მოსახლეობის მიერ გადახდილი გადასახადებით ფინანსდება და, ამ პრობლემის არარსებობის შემთხვევაში, შეიძლებოდა უფრო ეფექტიანად ყოფილიყო გამოყენებული სახელმწიფოს მიერ.

 

ბიბლიოგრაფია: 

[1]    https://bit.ly/2LdKjlf

[2] What is Littering? Conserve Energy Future, Rachel Oliver.

[3] საქართველოს კანონი გარემოს დაცვის შესახებ – https://bit.ly/2ut27Th ;

[4] https://bit.ly/2KXnNkm ;

[5] სტატისტიკის ეროვნული სამსახური (საქსტატი); მოსახლეობის 2014 წლის საყოველთაო აღწერის ძირითადი შედეგები; 2016.

 

დავითიანნის ფსიქოლოგიის ცენტრი●Psychology center of Davitianni

დაკვირვება: თბილისის მოსახლეობაში არსებული სოციალური პასუხისგმგებლობა

ავტორები: ღერღაია სალომე, მელაძე ბახვა, ჯარიაშვილი ბექა, ქაშიაშვილი ნოდარ, შაყულაშვილი ანანო

 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა’

 

სრულად ნახვა
ეკოლოგიაენერგეტიკაეს საინტერესოაკვლევებიმსოფლიოტრანსპორტი

მანქანებისთვის მეტი ელექტროენერგია იქნება საჭირო

1.31K views on

როგორც კვლევაში წერია, ამ დროისთვის ელექტრომობილების მიერ მოხმარებული ელექტროენერგიის წილი მსოფლიო ენერგეტიკაში მხოლოდ 0,2%-ია და ის 20 000 ტერავატ საათ ელექტროენერგიას შეადგენს. თუმცა როგორც ,,Bloomberg-ი” წერს, უკვე 2030 წლისთვის, აკუმულატორებზე ფასების დაწევის გამო, ელექტრომობილები უფრო ხელმისაწვდომი გახდება მოსახლეობისთვის, შესაბამისად, გაიზრდება მასზე მოთხოვნაც.

მათივე ინფორმაციით, ამისკენ წახალისებას თავად ელექტროკომპანიებიც მოახდენენ, რომლებიც დენზე დაბალი ტარიფების შედეგად, მძღოლებს მოტივაციას მისცემენ იქონიონ ელექტრომობილები.

ამ დროისთვის მსოფლიოში დაახლოებით 2 მილიონი ელექტრომობილია და მათი 95% თავმოყრილია მსოფლიოს 10 ქვეყანაში – აშშ, ჩინეთი, იაპონია, კანადა, ნორვეგია, დიდი ბრიტანეთი, საფრანგეთი, გერმანია, ნიდერლანდები და შვედეთი.

2020 წლისთვის მათი რიცხვი შესაძლოა, 9-20 მილიონამდე გაიზარდოს, ხოლო 2025 წლისთვის –  40-75 მილიონამდე.

წყარო: Bloomberg.com

მასალა მოამზადა:  ლაშა ჯინჭარაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
გამოგონება - ინოვაციაეკოლოგიაკვლევებიმსოფლიოსაქართველოტექნოლოგიები

რა საფრთხეს უქმნის გარემოს გამაგრილებელი სისტემები?

1.25K views on

,,ტემპერატურის მკვეთრი მატების გამო, 2 ივლისს, დაახლოებით 16:00 საათზე, საქართველოში ენერგოსისტემის პიკური მოხმარება გამოვლინდა”, – ამის შესახებ საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა იუწყება.

კომპანიის ცნობით, მოხმარებამ 1 920 მეგავატი შეადგინა, რაც 80-იანი წლების შემდეგ ზაფხულის პერიოდისთვის რეკორდული მაჩვენებელია.

„ბოლო პერიოდში, მაღალი ტემპერატურის გამო, საქართველოს ენერგოსისტემაში საგრძნობლად გაიზარდა ელექტროენერგიის მოხმარება. მოხმარების აღნიშნული მაჩვენებელი 12%-ით აღემატება შარშანდელი ანალოგიური პერიოდის სიდიდეს. აღსანიშნავია, რომ ბოლო წლებში, საქართველოს ენერგოსისტემის ზაფხულის პიკური მოხმარების ზრდის ტემპი აჭარბებს ზამთრის პიკური მოხმარების ზრდის ტემპებს და ეს ტენდენცია მომდევნო წლების განმავლობაშიც შენარჩუნდება“, – აცხადებენ ელექტროსისტემაში.

ზაფხულის ცხელ დღეებში კონდიციონერებით აღჭურვილი შენობები ნამდვილად დიდი შვებაა, თუმცა გაგრილებული ადამიანებისგან ძალიან ცოტა თუ ფიქრობს, რომ მათ მიერ მოხმარებული ენერგია კლიმატის ცვლილებებს უწყობს ხელს და გარემოს აზიანებს.  

ექსპერტები და მეცნიერები კი, აცნობიერებენ რა მოსალოდნელ საფრთხეს, გამოსავლის გზებზე ფიქრობენ და ტექნოლოგიურ კომპანიებთან ერთად უფრო ენერგოეფექტური გაგრილების სისტემების შექმნას ცდილობენ.

ენერგიის საერთაშორისო სააგენტო (IEA) აცხადებს, რომ მსოფლიოში ჰაერის კონდიცირების სისტემების მიერ მოხმარებული ენერგია 2050 წლისთვის გასამმაგდება. ეს კი აშშ-ის, ევროკავშირისა და იაპონიის მიერ დღეს მოხმარებული ელექტროენერგიის საერთო რაოდენობის ტოლფასია.

სტენფორდის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა შექმნეს სისტემა, რომელიც თანამედროვე მასალებსა და „ნანოფოტონიქსებს“ იყენებს. მათ გამოიგონეს ულტრათხელი მაღალამრეკლი მასალა, რომელიც სიცხეს პირდაპირი მზის სხივების პირობებშიც კი ასხივებს. ინფრაწითელი, თერმული ენერგიის გამოსხივება ატმოსფეროში იჭრება  და ნაკლებად შეიწოვება.

გამოცდისას, მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ ეს შესაძლოა მილებში გამავალი წყლის გასაგრილებლად იქნას გამოყენებული. ამ წყლის საშუალებით კი, რომელიც ჰაერის ტემპერატურაზე გაცილებით გრილია, შენობების გასაგრილებლად შიძლება იქნას გამოყენებული. და ამ ყველაფრის განხორციელება ელექტროენერგიის მოხმარების გარეშეა შესაძლებელი.

აღნიშნული ტექნოლოგია  SkyCool Systems-ის შესაქმნელად გამოიყენეს. ტექნოლოგიების გიგანტმა ,,Samsung-მა” „wind free-ი” ტექნოლოგიის შესაქმნელად გამოიყენა, რომელსაც ოთახში საჭირო ტემპერატურის მისაღწევად ენერგიის შთანმთქმელი ვენტილატორების გამოყენება არ სჭირდება. კომპანია აცხადებს, რომ ის 32%-ით უფრო ეკონომიურია, ვიდრე სტანდარტული ჰაერის კონდიციონერები.  

ბაზარზე დღესაც არსებობს ეკონომიური ჰაერის კონდიციონერები, მათ შორის, – კონდიციონერი ინვერტერის ტექნოლოგიით.

თუმცა, განვითარებად სამყაროში მცხოვრები ბევრი ადამიანი თავს იკავებს კონდიციონერებში ზედმეტი თანხის გადახდისგან. „ჩვენ უნდა დავარწმუნოთ ისინი, რამდენად ხელსაყრელია ეკონომიური კონდიციონერების შეძენა,“ – აცხადებენ ენერგიის საერთაშორისო  სააგენტოში.

წყარო: Ihttps://www.bbc.com

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიზნესიეკონომიკაკვლევებიმსოფლიოსაქართველოსოფლის მეურნეობა

ღვინის ექსპორტი 21%-ით გაიზარდა

1.3K views on

2018 წლის პირველ ნახევარში, საქართველოდან მსოფლიოს 48 ქვეყანაში ექსპორტირებულია 38,2 მლნ ბოთლი ღვინო, რაც 21%-ით აღემატება 2017 წლის ამავე პერიოდის მაჩვენებელს. ექსპორტირებული ღვინის ღირებულება 90,3 მლნ აშშ დოლარია, ზრდამ გასული წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით 28% შეადგინა.
ექსპორტის ზრდა აღსანიშნავია შემდეგ ქვეყნებში:
იაპონია – 200% (130 638 ბოთლი),
ჩეხეთი – 134% (30456),
ყირგიზეთი 81% (140370),
სამხრეთ კორეა – 78% (31650),
ნიდერლანდები – 68% (38799),
დიდი ბრიტანეთი – 67% (46782),
გერმანია – 43% (286054),
უკრაინა – 41% (4191217),
ყაზახეთი – 42% (1652292),
ლატვია – 32% (905982),
პოლონეთი – 30% (1573328),
რუსეთი – 24% (24022113),
ესტონეთი – 22% (294900),
ლიეტუვა – 9% (188052),
აშშ – 7% (188762) და სხვა. 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ასტრონომია - კოსმოსიკვლევები

პლანეტა სატურნის ერთ-ერთ მთვარეზე სიცოცხლის არსებობის ნიშანი აღმოაჩინეს

1.64K views on

პლანეტა სატურნის ერთ-ერთ მთვარეზე – Enceladus-ზე – ორგანული მოლეკულების კომპლექსი აღმოჩინეს. მეცნიერები აცხადებენ, რომ აღმოჩენა მთვარეზე  სიცოცხლის არსებობის პოტენციურ შესაძლებლობაზე მიანიშნებს.

კოსმოსური ხომალდი „კასინი“ ყინულით დაფარულ მთვარეს პირველად 2005 წელს მიუახლოვდა იმ მისიის ფარგლებში, რომელიც სატურნზე მონაცემების შეგროვებას ითვალისწინებდა.

გერმანიის ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა – ფრანკ პოსტბერგმა და ნოზარ ხავაიამ განაცხადეს, რომ მათ მთვარის ყინულოვანი ექსტერიერის გეიზერებიდან ამოხეთქილ ყნულის გრანულებში ორგანული მოლეკულების ფრაგმენტები აღმოაჩინეს.

აღსანიშნავია, რომ რამდენიმე დღის წინ მეცნიერებმა მარსის ზედაპირზე ორგანული ნაერთები და ატმოსფერული მეთანის სეზონური რყევები აღმოაჩინეს, რაც დედამიწის მეზობელ პლანეტაზე სიცოცხლის არსებობის შესაძლებლობის დღემდე აღმოჩენილი ყველაზე დიდი მტკიებულებაა.

ეს კასინის მიერ Enceladus-ზე ორგანული მოლეკულების აღმოჩენის პირველი შემთხვევა არაა, თუმცა ახალი აღმოჩენა იმით გამოირჩევა, რომ ფრაგმენტები გაცილებით დიდია. მეცნიერები ფიქრობენ, რომ ამ ზომის მოლეკულების წარმოქმნა მხოლოდ კომპლექსური ქიმიური პროცესების, მათ შორის – სიცოცხლის, შედეგადაა შესაძლებელი.

თუმცა არსებობს სხვა ვერსიაც: აღმოჩენილი ორგანული ნაერთები შესაძლოა სხვა წყაროდანაც, მათ შორის მეტეორიტებისგანაც, წარმოქმნილიყო.

წყარო: Reuters

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაეს საინტერესოაკვლევებიმედიცინასაქართველო

დაავადებათა კონტროლის ცენტრი მოსახლეობას აფრთხილებს

1.57K views on

დაავადებათა კონტროლის ცენტრი მოსახლეობას აფრთხილებს:

განსაკუთრებით მაღალი ტემპერატურა, რომელიც რამდენიმე დღე გასტანს, პირდაპირ გავლენას ახდენს ადამიანის ჯანმრთელობაზე – იწვევს როგორც გარკვეული დაავადებების ჩამოყალიბებას, ასევე უკვე არსებულის გამწვავებას და შესაძლოა სიკვდილის მიზეზიც კი გახდეს. სიცხე განსაკუთრებით საშიშია ბავშვებისათვის, მოხუცებისა და ქრონიკული დაავადების მქონე პირებისათვის. ძლიერმა სიცხემ შეიძლება გამოიწვიოს გულის ცემის გახშირება და სუნთქვის გაუარესება. ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის მონაცემებით 2003 წელს დაფიქსირებული „თბური ტალღები“ ევროპაში 70,000 სიკვდილის მიზეზი გახდა. ცოდნამ, თუ როგორ დაიცვა თავი ცხელ დღეებში, შესაძლოა იხსნას შენი და შენი ახლობლების სიცოცხლე.

რატომ არის მაღალი ტემპერატურა პრობლემა?

მაღალი ტემპერატურით გამოწვეული მთავარი რისკებია:

  • დეჰიდრატაცია (გაუწყლოვნება, ორგანიზმში წლის დეფიციტი)
  • გადახურება, რომელმაც შესაძლოა გააუარესოს გულის დაავადებებისა და სუნთქვასთან დაკავშირებული პრობლემების მქონე პირთა ჯანმრთელობის მდგომარეობა;
  • სითბური გამოფიტვა;
  • სითბური დაკვრა.

ვინ იმყოფება ყველაზე მეტად რისკის ქვეშ?

მაღალი ტემპერატურა გავლენას ახდენენ ნებისმიერი ადამიანის ჯანმრთელობაზე, თუმცა მაღალი ტემპერატურით გამოწვეული ჯანმრთელობის პრობლემების ყველაზე მოწყვლად ჯგუფს განეკუთვნებიან:

  • 75 წლისა და ზემო ასაკის ხანდაზმულები
  • ბავშვები, განსაკუთრებით ახალშობილები
  • ქრონიკული დაავადებების, განსაკუთრებით კი გულისა და სასუნთქი სისტემის დაავადებების მქონე პირები
  • გადაადგილების პრობლემის (მაგ., პარკინსონის დაავადება, ინსულტი) მქონე პირები
  • ფსიქიკური ჯანმრთელობის სერიოზული პრობლემის მქონე პირები
  • გარკვეულ პრეპარატებზე მყოფი პირები, მ.შ. პრეპარატებზე, რომლებიც გავლენას ახდენენ ოფლის გამოყოფასა და ტემპერატურის კონტროლზე
  • ალკოჰოლის ჭარბი მომხმარებლები და წამალდამოკიდებული (ნარკოტიკების მომხმარებლები) პირები
  • ფიზიკურად აქტიური პირები (მაგ., მძიმე ფიზიკურ სამუშაოებში ჩართული პირები, სპორტსმენები)

როგორ გავუმკლავდეთ სიცხეს:

შეინარჩუნეთ სახლში სიგრილე

  • შეეცადეთ საცხოვრებელ გარემოში შეინარჩუნოთ სიგრილე. სახლში ტემპერატურა შეამოწმეთ დილის  08:00 საათიდან 10:00 მდე, 13:00-ზე და ღამით 22:00 საათის შემდეგ. დღისით ოთახის იდეალური ტემპერატურა არ უნდა აღემატებოდეს 320C, ხოლო ღამით კი 240C-ს. ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ბავშვებისა და 60 წელის ასაკსგადაცილებული ადამიანებისათვის, აგრეთვე მათთვის, ვისაც ქრონიკული დაავადებების დიაგნოზი აქვთ.
  • ღამით გააღეთ ფანჯრები და დატოვეთ ღია დილამდე, სანამ გარეთ სიგრილე იქნება (თუ ეს სახიფათო არ არის).
  • დღისითშეამცირეთ სახლში სიცხის შეღწევა – დახურეთ ფანჯრები, ჟალუზები და დარაბები, განსაკუთრებით მზის მხარეს. შეძლებისდაგვარად გამორთეთ ელექტრომოწყობილობები და ხელოვნური განათება.
  • მზის მხარეს ჩამოაფარეთ  დამჩრდილავი ფარდები, ჟალუზები, დარაბები.
  • ჩამოკიდეთსველი პირსახოცები, რაც გაგრილებასთან ერთად სახლს დაატენიანებს.
  • თუ სახლში გაქვთ კონდენციონერი, დაკეტეთ კარებები და ფანჯრები, რათა ეფექტურად გამოიყენოთ ელექტროენერგია. ეს აგაცილებთ ქვეყანაში ელექტრო ენერგიის დეფიციტისსაფრთხეს.
  • ვენტილატორი გამოგადგებათ იმ შემთხვევაში თუ ტემპერატურა არ აღემატება 350C-ს. ხოლო თუ ტემპერატურა აღემატება 350C-ს, ის ვერ მოგიხსნით სიცხესთან დაკავშირებულპრობლემებს.
  • მიიღეთდიდი რაოდენობით სითხე.

თავი აარიდეთ სიცხეს

  • გადადით ცხელი ოთახიდან გრილში, განსაკუთრებით ღამით.
  • თუ შეუძლებელია სახლში სიგრილის შენარჩუნება, შეეცადეთ დღის 2-3 საათი გაატაროთ გრილ ადგილას (მაგალითად რომელიმე საზოგადოებრივ შენობაში, სადაც ჰაერიკონდენციონერით გრილდება).
  • მოერიდეთ ქუჩაში გასვლას დღის ყველაზე ცხელ პერიოდში.
  • მოერიდეთ მაღალინტენსიურ ფიზიკურ აქტივობას. თუ ეს აუცილებელია, მაშინ მის შეასრულებლად გამოიყენეთ დილით ყველაზე გრილი პერიოდი: 04:00 საათიდან 07:00 საათამდე.
  • დარჩით/გაჩერდით ჩრდილში
  • არდატოვოთ ბავშვები და შინაური ცხოველები გაჩერებულ სატრანსპორტო საშუალებებში!

შეინარჩუნეთ სხეული გრილად და ტენიანად

  • მიიღეთ გრილი შხაპი, ან გამოიყენეთ ყინულის პაკეტები, სველი პირსახოცი, და სხვა.
  • ქუჩაში გასვლისას ატარეთ ნატურალური მასალის, ღია ფერის, თავისუფალი ტანსაცმელი, ფართოფარფლებიანი ქუდი ან კეპი, ან ქოლგა, და მზისგან დამცავი სათვალე.
  • იხმარეთ საწოლის მსუბუქი თეთრეული და არავითარი ბალიში, რათა სიცხის დაგროვება აიცილოთ თავიდან.
  • მიიღეთ დიდი რაოდენობით სითხე, გარდა ალკოჰოლის, ტკბილი და კოფეინიანი სასმელებისა.
  • საკვები მიიღეთ ხშირად და მცირე ულუფობით. მოერიდეთ ცილის მაღალი შემცველობის მქონე პროდუქტებს.

როგორ მოვიქცეთ, თუ ვინმეს დახმარება სჭირდება?

  • ზემოთ წაკითხული გააცანით სხვებსაც – ოჯახის წევრებს, მეგობრებს, მეზობლებს, რომლებიც ძირითადად მარტონი არიან.
  • ოჯახში განიხილეთ, თუ როგორ იმოქმედოთ მაღალი სიცხის დროს ექსტრემალურ პირობებში, რათა ყველამ იცოდეს, თუ როგორ დაეხმარონ საკუთარ თავსაც და სხვაადამიანებსაც.
  • თუ იცნობთ ავადმყოფ ან მარტოხელა ხანდაზმულებს, რომელსაც სჭირდება თქვენი დახმარება, მოინახულეთ სულ მცირე ყოველდღე.
  • თუ იცით, რომ ადამიანი ყოველდღიურად ღებულობს რომელიმე მედიკამენტს, კითხეთ მის მკურნალ ექიმს, წამალი ხომ არ მოქმედებს ორგანიზმის თერმორეგულაციაზე ანსითხის ბალანსზე.
  • შეისწავლეთპირველი დახმარების ჩვევები, რათა იცოდეთ როგორ მოიქცეთ სხვადასხვა საგანგებო სიტუაციების დროს. ეს ყველამ უნდა იცოდეს, რადგან შესაძლოა დასჭირდეს.
  • თვალყური ადევნეთ ამინდის პროგნოზს ტელევიზიის, რადიოს ან ინტერენეტის საშუალებით.

დავეხმაროთ ერთმანეთს

თუ თქვენ ან სხვას ექნება ასეთი შეგრძნება:

  • თუ იგრძენით თავბრუსხვევა, სისუსტე, ფორიაქი, ძლიერი წყურვილი ან თავის ტკივილი, სასწრაფოდ მოთავსდით გრილ ადგილას და გაიზომეთ სხულის ტემპერატურა.
  • მიიღეთწყალი ან ხილის ნატურალური წვენი.
  • თუგაქვთ კუნთების მტკივნეული სპაზმი (განსაკუთრებთ ფეხებში, ხელებში ან მუცელზე), საჭიროა ელექტროლიტების შემცველი ხსნარების მიღება. თუ აღნიშნული სიმპტომებიერთ საათზე მეტ ხანს გაგრძელდა, სასწრაფოდ მიმართეთ ექიმს.
  • ექიმს მიმართეთ მაშინაც, თუ გრძნობთ უჩვეულო სიმპტომებს და ეს სიმპტომები დიდხანს ნარჩუნდება.
  • თუ ვინმემ თავი შეუძლოდ იგრძნო, მოსასვენებლად გადაიყვანეთ გრილ ადგილას. მიეცით დიდი რაოდენობით სითხე.
  • მიმართეთ ექიმს, თუ პიროვნებას აღენიშნება სუნთქვის გაძნელება, ტკივილი გულმკერდის არეში, სისუსტე, თავბრუსხვევა, გულისრევა ან კრუნჩხვები.
  • თუშემჩნევთ, რომ ოჯახის რომელიმე წევრი, ან ნებისმიერი ადამიანი, რომ ცხელია, კანი გამომშრალი აქვს, ბოდავს, კრუნჩხვები აქვს ან დაკარგა გონება, სასწრაფოდგამოიძახეთ სასწრაფო დახმარების ბრიგადა ან დაუკავშირდით ოჯახის ექიმს. სასწრაფო დახმარების მოსვლამდე დაზარალებული გადაიყვანეთ გრილ ადგილას, დააწვინეთჰორიზონტალურად, აუწიეთ ფეხები, გაუხსენით ტანსაცმელი, რომ არ უჭერდეს; კისერზე, იღლიის ქვეშ, საზარდულის არეში დაადეთ ყინულის პაკეტი, ტანი დაუზილეთ 250-300C ტემპერატურის წყლით და გაუზომეთ სხეულის ტემპერატურა. გონება დაკარგული ადამიანი მოათავსეთ გვერდზე.

თუ ჯანმრთელობის პრობლემები გაქვთ

  • მედიკამენტიშეინახეთ 250C-ის ქვემოთ ან მაცივარში (შენახვის წესები წაიკითხეთ ინსტრუქციაში)
  • თუგაქვთ ქრონიკული დაავადების დიაგნოზი ან ღებულობთ ერთდროულად რამდენიმე მედიკამენტს, მათი დოზისა და მიღების ჯერადობის შესახებ აუცილებლად მიმართეთექიმს.

სითბურ დაავადებებთან ერთად ზაფხულის ცხელ დღეებში ხშირია მზით დამწვრობის შემთხვევებით, განსაკუთრებით, ახალგაზრდა გოგონებში, რომელთაც მიაჩნიათ, რომ რუჯი ნიშნავს კარგ ჯანმრთელობას და ესთეტიკურ სილამაზეს, თუმცა,  დერმატოლოგები განმარტავენ, რომ ნამზეურევი – ეს არის მზისგან გამოწვეული კანის დაზიანება, რომელიც ჩნდება ულტრაიისფერი სხივებით კანის პიგმენტური უჯრედების დაზიანებისას.

გასათვალისწინებელია, რომ ხშირი გარუჯვა იწვევს კანის ნაადრევ დაბერებას, პიგმენტური ლაქების წარმოქმნას, კანის კიბოს განვითარების რისკის მომატებას. მზის სხივებმა არამარტო კანის პრობლემები, არამედ მხედველობის დარღვევებიც შესაძლოა გამოიწვიოს. მაგ, კატარაქტა, რაც სიბრმავის გამომწვევი წამყვანი მიზეზია.

მზის სხივებით და სოლარიუმებში ზედმეტად დასხივების შემთხვევაში ვითარდება კანის დამწვრობა. ამ დროს ვლინდება შემდეგი სახის სიმპტომები: სისუსტე, დაზიანებული უბნისშეშუპება, სითხის შემცველი ბუშტუკების წარმოქმნა, ტკივილი, შესაძლოა განვითარდეს სხეულის ტემპერატურის მომატება, გულისრევა.

მზეზე ან სოლარიუმში ხანგრძლივად ყოფნის შემდეგ, ასეთი სიმპტომების გაჩენისთანავე, დაუყოვნებლივ მიიღეთ ასპირინი ან აცეტამინოფენი (ტილენოლი), რათა მოიხსნასდამწვრობის დისკომფორტი და ანთება. დაზიანებულ უბნებზე დაიფინე ცივი კომპრესები, მიიღე ცივი აბაზანა, წაისვი ალოეს ექსტრაქტის შემცველი გამაგრილებელი გელი.

მიმართეთ ექიმს, თუ:

  • დამწვრობამიიღო 1 წლამდე ასაკის ბავშვმა,
  • განვითარდაცხელება (მოიმატა სხეულის ტემპერატურამ),
  • გაჩნდასითხით სავსე ბუშტუკები და ძლიერი მტკივნეულობა.

დაიმახსოვრეთ:

  • მზითდამწვრობის შემდეგ მოერიდეთ მზეზე განმეორებით გასვლას
  • არგახეთქოთ დამწვრობის შემდეგ წარმოქმნილი ბუშტუკები

მზით დამწვრობის რისკჯგუფებს მიეკუთვნებიან:

  • ადამიანები, რომელთაცაქვთ ღია შეფერილობის კანი და თმა, ლურჯი თვალები.
  • 6 წელზენაკლები და 60 წელზე მეტი ასაკის ადამიანები.

მზით დამწვრობის თავიდან ასაცილებლად:

  • შეზღუდეთმზეზე ყოფნის ხანგრძლივობა, განსაკუთრებით პიკის საათებში (შუადღემდე 2 საათით ადრე და 2 საათით გვიან). მზით დამწვრობის მიღება შესაძლებელიაღრუბლიან ამინდშიც.
  • საგულდაგულოდშეიმშრალეთ სხეული წყლის წვეთებისგან, რამდენადაც მათ ლინზის ეფექტი აქვთ და აძლიერებენ მზის სხივების დამაზიანებელ მოქმედებას.
  • ყურადღებამიაქციეთ^ ულტრაიისფერ (უი) ინდექსს, რაც მზით დამწვრობის განვითარების რისკს გვიჩვენებს.
  • ატარეთღია ფერის (გამონაკლისია თეთრი ფერი), ნატურალური ქსოვილისაგან დამზადებული თავისუფალი ტასაცმელი, ფართოფარფლებიანი ქუდი; მუქი სათვალეები  99-100%-ით დამცავი ეფექტით.
  • გამოიყენეთმზისგან დამცავი კრემები, რომლის SPF (Sun Protect Factor მზისგან დამცავი ფაქტორი) 30 და მეტია. წაისვით ის მზეზე გასვლამდე 20 წთ-ით ადრე და ყოველ 2 საათში.დამცავი კრემი უნდა შეირჩეს კანის ტიპისა და ულრტრაიისფერი სხივების ინტენსიობის შესაბამისად. მოერიდეთ გაურკვეველი ხარისხის უცნობი კრემის გამოყენებას.

როგორ დავიცვათ ბავშვები ძლიერი სიცხისაგან

ნებისმიერი მოულოდნელი ცვლილება, როგორიც შეიძლება იყოს ადრეული ზაფხულის მაღალი ტემპერატურის ტალღა, შეიძლება გახდეს სტრესის მიზეზი ბავშვის ორგანიზმისთვის.

ძლიერმა სიცხემ ბავშვებში შესაძლოა გამოიწვიოს სხვადასხვა ფორმის დაავადებები. რამდენადაც შესაძლებელია მაქსიმალურად დაიცავით თქვენი ბავშვი ძლიერი სიცხისგან, დააკვირდით მას და საეჭვო სიმპტომების გაჩენისთანავე დაუკავშირდით ექიმს.

ძლიერმა სიცხემ შესაძლოა გამოწვიოს დეჰიდრატაცია, ორგანიზმის გამოფიტვა, კრუნჩხვითი მოვლენები, სისხლის მიმოქცევის მოშლა.

დაუკავშირდით ბავშვის ექიმს მაშინვე, როცა რომელიმე ქვემოთ  არსებულ სიმპტომს შენიშნავთ:

  • სისუსტე
  • ძლიერი დაღლილობა
  • თავის ტკივილი
  • ცხელება
  • ინტენსიური წყურვილი
  • შარდის შეკავება
  • გულის რევა
  • ღებინება
  • ჩვეულებრივზე სწრაფი და ღრმა სუნთქვა
  • დაბუჟება
  • კუნთების ტკივილი
  • კუნთების სპაზმი
  • ქცევის ცვლილებები (ძილიანობა, ცუდ გუნებაზე ყოფნა)

თუ შეამჩნიეთ, რომელიმე ეს სიმპტომი ძლიერი სიცხის დროს, სასწრაფოდ გადაიყვანეთ ბავშვი გრილ ადგილას და მიეცით მას დიდი რაოდენობით სითხე, ხოლო თუ თქვენ ძუძუთი კვებავთ მას, მაშინ რძე საკმარისად არის ჰიდრატირებული და დამატებითი სითხის მიცემა არ არის საჭირო. თუმცა დაიმახსოვრეთ, რომ თქვენც უნდა მიიღოთ დიდი რაოდენობით სითხე, რათა გქონდეთ საკმარისი რძე ბავშვის გამოსაკვებად.

ყველაზე მაღალი რისკის ქვეშ არიან ის ბავშვები, რომლებსაც აქვთ სუნთქვის გაძნელება (ასთმა),  გულსისხლძარღვთა და თირკმელების დაავადებები, დიარეა, შეზღუდული გონებრივი და ფიზიკური შესაძლებლობები.

არ დაგავიწყდეთ თქვენი ბავშვის ფსიქიკური ჯანმრთელობაც. სახლში ჩაკეტვით ბავშვები შეიძლება გახდნენ ნერვიულები და მოუსვენრები. ამიტომ წინასწარ დაგეგმეთ სახლში  გასართობი აქტივობები და თამაშები, რაც შეზღუდავს მათ მიერ ტელევიზორთან გატარებულ დროს.

ბავშვები ძლიერ სიცხეში შეიძლება გახდნენ დეპრესიულები. მაგალითად, მათთვის სტრესია  მკვდარი ცხოველების ან მცენარეების დანახვა. დაარწმუნეთ თქვენი შვილი, რომ ბევრი ადამიანი მუშაობს სიტუაციის მოსაგვარებლად და მათი უსაფრთხოების შესანარჩუნებლად. ბავშვებს ხშირად აქვთ კითხვები გარემოსთან დაკავშირებით, ამიტომ შეინარჩუნეთ სიმშვიდე და უპასუხეთ მათ კითხვებს ღიად და გულწრფელად, მაგრამ გაითვალისწინეთ, მიაწოდეთ ისეთი  ინფორმაცია, რომელიც მათ ასაკს შეესაბამება.

შეინარჩუნეთ სახლში სიგრილე

  • თუ გაქვთ თერმოსტატის მქონდე კონდიციონერი, დააყენეთ მისი მაჩვენებელი კომფორტის დონეზე (დაახლოებით 220Сდა 260С-ს შორის), რომელიც შეამცირებს ბავშვის ენერგიის დანახარჯს და მოგვრის მას შვებას. ხოლო თუ კონდიცირებისათვის იყენებთ ფანჯარას, ეცადეთ გააგრილოთ მხოლოდ ერთი ოთახი
  • მოამზადეთ ისეთი საკვები, რომელიც არ საჭიროებს ღუმელის გამოყენებას
  • დღის განმავლობაში შეამცირეთ მზის სხივები ჟალუზების ან ფარდების მეშვეობით
  • თუ ეს უსაფრთხოა, დატოვეთ ღამით ფანჯარა ღიათ, რომ გრილ ჰაერს მისცეთ სახლში შემოსვლის საშუალება

თუ თქვენი სახლი განსაკუთრებულად ცხელია

  • დაისვენეთ მაღალი ტემპერატურისგან –გაატარეთ რამდენიმე საათი თქვენს შვილთან ერთად გრილ ადგილზე. ეს შეიძლება იყოს ხის ჩრდილი, საცურაო აუზი, შადრევანი ან კონდიცირებადი ადგილები – სავაჭრო ცენტრები, მაღაზიები ან საჯარო ბიბლიოთეკა
  • აბანავეთ ბავშვიგრილ წყალში მანამ, სანამ არ იგრძნობს თავს ხალისიანად (გამოცოცხლებულად). ყოველთვის ადევნეთ მას თვალყური აბაზანაში.
  • თუ იყენებთ ვენტილატორს, დადგით იგი უსაფრთხო მანძილზე ბავშვისგან და აკონტროლეთ ჰაერის ნაკადის მიმართულება

თავიდან აიცილეთ ბავშვზე ძლიერი სიცხის მოქმედება (ექსპოზიცია)

  • გადაანაწილეთდა დაგეგმეთ გარეთ გასვლა დღის უფრო გრილ პერიოდში
  • თუ ხართ ისეთ ადგილზე, სადაც შეინიშნება კოღოების აქტიურობა, დაიცავით კანის თავისუფალი ზედაპირი მწერების საწინააღმდეგო საშუალებებით და მიჰყევით ამ საშუალების მწარმოებლის ინსტრუქციას.
  • არასდროსდატოვოთ ბავშვი გაჩერებულ (პარკირებულ) ტრანსპორტში ან მზის სხივების ქვეშ.
  • გრილი ტემპერატურის დროსაც კი მანქანაში შეიძლება ტემპერატურამ სწრაფად მოიმატოს. ღია ფანჯარის შემთხვევაშიც კი, 10 წუთში ტემპერატურამ შეიძლება მოიმატოს 6 გრადუსით.მანქანაშიდატოვებული პიროვნება არის როგორც სითბური დაავადებების განვითარების, ასევე სიკვდილის დადგომის რისკის ქვეშ.

აირიდეთ მზის დასხივება

უზრუნველყავით ბავშვის ჩრდილში ყოფნა ან დაიცავით ის მზისგან ფართე ნაპირებიანი, ჰაერგამტარი ქუდის ან ქოლგის მეშვეობით. ჩააცვით ისე, რომ შერჩეული ტანსაცმელი ჰქონდეს თავისუფლად, იყოს ღია ფერებში და დამზადებული იყოს ჰაერგამტარი მასალისგან.

  • ხის ჩრდილის მიმდებარე ტერიტორიაზე ტემპერატურა შესაძლებელია იყოს 50C-ით უფრო გრილი, ვიდრე ირგვლივ ტერიტორიაზე.
  • თუ მზის სხივების არიდება შეუძლებელია, გამოიყენეთ მზისგანდამცავი კრემი,რომელიც შეიცავს ულტრაიისფერი სხივების ფილტრს და მიჰყევით კრემის მწარმოებლის ინსტრუქციებს.

დაიმახსოვრეთ! მზისგან დამცავი კრემი დაგიცავთ ულტრაიისფერი სხივებისგან, მაგრამ არა მაღალი ტემპერატურისგან.

  • არ გამოიყენოთ მზისგან დამცავი 6 თვეზე უფრო პატარა ასაკის ბავშვებში.

მზისგან დამცავი და მწერების საწინააღმდეგო საშუალებათა ერთდროული გამოიყენება უსაფრთხოა

მზადება  ძლიერი სიცხისთვის

  • იყავი ინფორმირებულიადგილობრივი ამინდის პროგნოზის შესახებ, და გეცოდინებათ როდის უნდა გამოიყენო დამატებითი საშუალებები უკიდურესი სიცხის თავიდან ასაცილებლად.
  • ყურადღებით აკონტროლეთ თქვენი ბავშვის ჯანმრთელობა
  • შეინარჩუნეთ ბავშვის ორგანიზმის ტენიანობა
  • დეჰიდრატაცია სახიფათოა. მიეცით თქვენ შვილს სხვადასხვა სითხე დასალევად, სანამ მოწყურდება.
  • გაამხიარულეთ – მიეცი ფერადი ჭიქა საწოვარათი  და შეახსენეთ, რომ წყალი დალიოს ხელების ყოველი დაბანის შემდეგ.
  • ეცადეთ გახადოთ გემრიელი–არომატული წყალი ნატურალური ხილის წვენით, შესაძლოა უფრო მიმზიდველი იყოს ბავშვისთვის.
  • ეცადეთ უზრუნველყოთ ბვერი ბოსტნეულით და ხილით, რომელიც ბევრ წყალს შეიცავს.
  • აქციეთ ეს ყოველდღიურობად – დაარწმუნეთ თქვენი შვილი, რომ ყოველი ფიზიკური ვარჯიშის შემდეგ მიიღოს წყალი.

ზაფხული და გადამდები დაავადებები

ზაფხულის ცხელი პერიოდის დადგომისთანავე მნიშვნელოვნად მატულობს მწვავე დიარეული დაავადებების შემთხვევები. სტატისტიკური მონაცემების მიხედვით, დიარეული დაავადების შემთხვევათა 50%-ზე მეტი ზაფხულობით რეგისტრირდება, რაც დაკავშირებულია გარემოში მაღალ ტემპერატურაზე პათოგენური მიკრობების ცხოველმყოფელობის გაძლიერებასთან.

დიარეით მიმდინარე დაავადებათა/საკვებისმიერი ინტოქსიკაციების მაღალი მაჩვენებლები ზაფხულის პერიოდში ფიქსირდება როგორც ერთეული, ისე ეპიდაფეთქებების სახით (ჯგუფური შემთხვევები). ეპიდაფეთქებები უმეტესად უკავშირდება დაბინძურებული სასმელი წყლის მოხმარებას და მასიურ სუფრებზე არასწორად მომზადებულ-შენახული საკვების მიღებას.

ქვეყანაში რეგისტრირებულ შემთხვევათა უდიდესი წილი (60-65%) მოდის ბავშვთა ასაკზე, რაც შეიძლება აიხსნას არა მარტო ამ ასაკში დაავადების მაღალი მიმღებლობით, არამედ მოზრდილი ასაკის ავადმყოფთა შორის ფართოდ გავრცელებული თვითმკურნალობის პრაქტიკით.

თვითმკურნალობა დიარეული დაავადებების დროს იწვევს დიაგნოსტიკის გართულებას, ხელს უწყობს დაავადება-გადატანილებში პათოგენური მიკროფლორის ბაქტერიამტარებლობის ფართოდ გავრცელებას და ანტიბიოტიკებისადმი რეზისტენტული (გამძლე) შტამების შექმნას, რეზისტენტული შტამების ფართო გავრცელება გარემოში კი სერიოზული პრობლემებს უქმნის დიარეულ დაავადებათა მკურნალობას და პაციენტთა გამოჯანმრთელებას.

წყლითა და საკვებით გადაცემადი დაავადებების  თავიდან აცილების მიზნით, გახსოვდეთ:

  • წყალსადენში წყლის წყვეტილი მიწოდებისას,  წყალმა სასურველია იდინოს არანაკლებ 10 წუთი და შემდეგ გამოიყენოთ სასმელად ან საკვების     მოსამზადებლად;
  • არ გამოიყენოთ სასმელად წყალი ადუღების გარეშე, თუ მის უვნებლობაში დარწმუნებული არ ხართ, ანადუღარი  წყალი უსაფრთხოა მომდევნო 24 საათის განმავლობაში;
  • სასურველია წყლის გამწმენდი სხვადასხვა ტიპის საოჯახო ფილტრების გამოყენება, უსაფრთხოა ცენტრალიზებული წყალსადენის წყალი, რომელიც იფილტრება და დეზინფიცირდება;
  • შეგროვილი, ანადუღარი სასმელი წყალი შეინახეთ სუფთა, დახურულ რეზერვუარში და არ გამოიყენოთ წყლის შესანახი ჭურჭელი სხვა დანიშნულებით (რძის ან სხვა სითხის შესანახად);
  • ღია წყალსატევში ბანაობისას ან თევზჭერისას არ ჩაყლაპოთ წყალი;
  • გამოიყენეთ სუფთა სასმელი წყალი:

o     ხილისა და ბოსტნეულის გასარეცხად

o     საკვების მოსამზადებლად

o     სასმელების დასამზადებლად

o     ყინულის მოსამზადებლად

o     ჭურჭლისა და სამზარეულოს სხვა ინვენტარის  გასარეცხად

o     ხელების დასაბანად

  • მოხმარებისწინ ცხოველური წარმოშობის საკვები, განსაკუთრებით ფრინველის, ღორისა და საქონლის ხორცი, თევზი, კვერცხი ძალიან კარგად უნდა დამუშავდეს თერმულად (შეიწვას ან მოიხარშოს);
  • მომზადებულიკერძი სასურველია მიიღოთ ჯერ კიდევ ცხელი ან მზა კერძი ჭამის წინ კარგად უნდა გაცხელდეს;
  • მომზადებულისაკვების ხელახალი დაბინძურების თავიდან აცილების მიზნით, მაცივარში ცალკე უნდა შეინახოთ უმი და თერმულად დამუშავებული პროდუქტი. უმი პროდუქტი შეფუთული, ხოლო თერმულად დამუშავებული პროდუქტი  – თავდახურულ ჭურჭელში;
  • უმი და მოხარშული პროდუქტის დასამუშავებლად იქონიეთ ცალ-ცალკე დაფები;
  • არ მიიღოთ უმი, ნახევრად მოხარშული ან შემწვარი კვერცხი, აგრეთვე გოგლი-მოგლი ან  სახლში დამზადებული ნაყინი;
  • საკვებად არ გამოიყენოთ ჭუჭყიანი ან გაბზარული კვერცხები;
  • არ მიიღოთ აუდუღარი რძე და რძის პროდუქტები;
  • სალათები უნდა შეიკაზმოს მაიონეზით ან არაჟნით უშუალოდ სუფრაზე მიტანის წინ;
  • მწვანილი და ხილი ჯერ უნდა ჩალბეს და შემდეგ გულდასმით უნდა გაირეცხოს   გამდინარე, სანდო ხარისხის წყლით, სასურველიახილი მიიღოთ საღი, ახლად გაფცქვნილი;
  • სასურველია ზაფხულის პერიოდში უარი თქვათ მოხარშული და ათქვეფილი ნაღებით მომზადებული ტორტების და კრემიანი ნამცხვრების მოხმარებაზე, ან/და მათი მომზადებისას გამოიყენოთ მხოლოდ დაუზიანებელი, სუფთა ნაჭუჭიანი კვერცხი და ისეთი პროდუქტები, რომელთა შენახვის პირობები და ვარგისიანობის ვადები დაცულია;
  • თუ მაინც გადაწყვეტთ ზაფხულის პერიოდში კრემიანი ნამცხვრებისადა ტორტების საკვებად გამოყენებას, გახსოვდეთ რომ მათი შენახვა შეიძლება 00C -80C ტემპერატურაზედამზადებიდან არა უმეტეს: ცილოვანი კრემებით და ხილით გაწყობილი – 72 საათი; ნაღების კრემით – 36 საათი; მოხარშული კრემით – 6 საათი; ათქვეფილი ნაღებით – 7 საათი;
  • დაუშვებელია დიარეის (ფაღარათის) მქონე პირების მონაწილეობა საკვების მომზადებაში, ჰოსპიტალიზებულ ავადმყოფების, მოხუცებისა და ბავშვების მოვლაში;
  • დაავადებათაკლინიკური ნიშნების გა­მო­ვ­ლენისთანავე აუცილებელია  მი­მა­რ­­თოთ ექიმს;
  • ექიმის მოსვლამდე თავი შეიკავეთ საკვებისა და ანტიბაქტერიული წამლების მიღებისგან. აუცილებელია ავადმყოფს დაალევინოთ ე.წ. ორალური სარეჰიდრატაციო საშუალებები (რეჰიდრონი ან მისი ანალოგები) ან ანადუღარი წყალი ან სუსტი ჩაი, რადგან ღებინებისა და ფაღარათისგან ორგანიზმი ბევრ სითხეს კარგავს;
  • დაუშვებელიათვით­მკურ­ნა­ლობა, არასწორად ჩატარებული მკურნალობა ხელს უწყობს  ქრო­ნიკული დაავადების ჩამოყალიბებას.

ზაფხულში მატულობს სხვადასხვა ცხოველების (განსაკუთრებით ძაღლების) მიერ ადამიანთა დაკბენა-დაკაწვრა-დადორბვლის შემთხვევები. ცხოველისგან დაზიანების შემთხვევაში აუცილებელია უახლოესი სამედიცინო დაწესებულებისთვის მიმართვა ვაქცინაციის საკითხის გადასაწყვეტად.

საქართველოში გავრცელებული გველებიდან მხოლოდ ორი სახეობაა შხამიანი. გველისგან დაკბენის შემთხვევაში დაზარალებული დაუყოვნებლივ უნდა გადაიყვანოთ უახლოეს რაიონულ ცენტრში. რაიონულ ცენტრებში არსებული საავადმყოფოები მომარაგებულია გველის შხამის საწინააღმდეგო პრეპარატებით.

ბალახის ხმობის პერიოდში (ჩვეულებრივ, აგვისტოში) მატულობს ცხოველების ჯილეხით დაავადების ალბათობა და შესაბამისად ადამიანთა დასენიანების საფრთხეც. ცხოველების დაკვლა უნდა მოხდეს ვეტერინარული მეთვალყურეობის ქვეშ, დაუშვებელია დაცემული ან/და ავადმყოფი ცხოველების დაკვლა-გატყავება. არ შეიძინოთ ხორცი თუ დარწმუნებული არ ხართ ხარისხის საიმედოობაში.

ლეიშმანიოზით (ლეიშმანიოზის რეზერვუარი ბუნებაში ძირითადად ავადმყოფი ძაღლებია) დასნებოვნების რისკის შემცირების მიზნით, აუცილებელია გადამტანებისაგან (ფლებოტომუსები) თავის დაცვა, განსაკუთრებით შებინდებისას.

ფლებოტომუსებისა და კოღოებისგან თავის დაცვის მიზნით სასურველია ფანჯრების აბადვა, გრძელსახელოებიანი ტანსაცმელისა და რეპელენტების  (დამაფრთხობლები) გამოყენება. ანალოგიური წესები უნდა დაიცვათ ტკიპებისაგან თავის დასაცავადაც, დამატებით, ბუნებაში ყოფნისას სასურველია ატაროთ წინდებში ჩატანებული შარვალი. ტკიპებს ბევრი საშიში დაავადება გადააქვთ, მათ შორის ბორელიოზი და ყირიმ-კონგოს ჰემორაგიული ცხელება. ტკიპების გავცელების არეალში ყოფნის შემდეგ, საგულდაგულოდ დაითვალიერეთ სხეული – ტკიპას გამოვლენისა და მისი უსაფრთხოდ მოცილების მიზნით. გახსოვდეთ – ტკიპას დროული მოშორება სხეულიდან – დაინფიცირების რისკის შემცირების კარგი შესაძლებლობაა.დაუშვებელია ტკიპების მოშორება დაუცველი ხელებით.

გახსოვდეთ, რომ საქართველოს თითქმის ყველა რაიონში ფიქსირდება წითელას შემთხვევები. წითელა სიცოცხლისთვის საშიში დაავადებაა და მისი პრევენციის ერთადერთი საშუალება – ვაქცინაციაა. დაბეჯითებით გირჩევთ 41 წლამდე ასაკის პირებმა გადაამოწმოთ საკუთარი აცრის სტატუსი და თუ წითელას საწინააღმდეგო ვაქცინა არასდროს მიგიღიათ ან ვერ აღმოაჩენთ აცრის დამადასტურებელ დოკუმენტს – ჩაიტაროთ იმუნიზაცია წითელას წინააღმდეგ!

ასევე შეგახსენებთ, რომ ზაფხულის ბოლოსთვის, აუცილებელია ბავშვთა აცრის სტატუსის კიდევ ერთხელ გადამოწმება და ასაკობრივად გამორჩენილი აცრების სკოლაში/ბაღში შეყვანამდე ჩატარება.

 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

 

სრულად ნახვა
ეკონომიკაკვლევებისაქართველოსოციოლოგია

მაისში საქართველოს ეკონომიკა 7,5%-ით გაიზარდა

1.52K views on

 საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის ინფორმაციით, მაისში საქართველოს ეკონომიკა 7,5%-ით გაიზარდა.

„წინასწარი შეფასებით, წინა წლის შესაბამის პერიოდთან შედარებით, 2018 წლის მაისში რეალური მთლიანი შიდა პროდუქტის ზრდის ტემპმა 7,5 პროცენტი შეადგინა, ხოლო 2018 წლის პირველი ხუთი თვის საშუალო რეალური ზრდა 6,1 პროცენტი დაფიქსირდა.

წინასწარი შეფასებით, 2018 წლის მაისში, წინა წლის შესაბამის პერიოდთან შედარებით მნიშვნელოვანი ზრდა შეინიშნებოდა ტრანსპორტის, დამამუშავებელი მრეწველობის, ვაჭრობის, საფინანსო საქმიანობის, სასტუმროებისა და რესტორნების დარგებში“, – აღნიშნულია საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის განცხადებაში.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაეს საინტერესოაკვლევებიმედიცინამსოფლიო

მეცნიერებმა ტვინის სიმსივნით დაავადებულების სიცოცხლის გახანგრძლივება შეძლეს

1.55K views on

მედიკოსებმა გენმოდიფიცირებული პოლიოვირუსის საშუალებით, ტვინის სიმსივნის განუკურნებელი ფორმით დაავადებული პაციენტების სიცოცხლის გახანგრძლივება შეძლეს.

როგორც მკვლევარებმა სამშაბათს განაცხადეს, კლინიკური ცდის პირველმა საფეხურმა აჩვენა, რომ პაციენტების 21 პროცენტი (ყველა მათგანს დაავადების რეციდივი აღენიშნებოდათ) ვირუსის მკურნალობის შედეგად 3 წლის შემდეგაც ცოცხალი იყო, მაშინ, როცა ეს მაჩვენებელი ტრადიციული ქიმიოთერაპიის გამოყენებისას მხოლოდ 4 პროცენტია.

ცდაში, რომელიც Duke Cancer Institute-ში ჩატარდა, გლიობლასტომით დაავადებული პაციენტები მონაწილეობდნენ.

გლიობლასტომა ცენტრალური ნერვული სისტემის ავთვისებიანი სიმსივნეა, რომელიც ვითარდება ნეიროგლიის უჯრედებისაგან. დაავადება იწვევს შეტევებს, თავის ტკივილს, მხედველობის დაბინდვას და გონების არევას. აქტიური მკურნალობის პირობებშიც კი, გლიობლასტომით დაავადებული ადამიანები 20 თვეზე ნაკლებს ცოცხლობენ, რეციდივის შემთხვევაში კი – პაციენტები ერთი წლის განმავლობაში იღუპებიან.

მეცნიერებმა მოდიფიცირებული ვირუსის მკურნალობის უსაფრთხოებისა და სწორი დოზის დასადგენად ,,ფაზა 1 ცდა” 2012 წელს დაიწყეს.

პაციენტებს ტვინში კათეტერი ჩადგეს და გენეტიკურად მოდიფიცირებული პოლიოვირუსის ინფუზია უშუალოდ სიმსივნეში განახორციელეს. ვირუსი განკუთვნილია იმისათვის, რომ სიმსივნის უჯრედებზე იმოქმედოს და იმუნური სისტემის რეაგირება გამოიწვიოს.  

პოლიომკურნალობა ერთ-ერთი „ონკოლიტური ვირუსია“, რომელიც განიხილება, როგორც ანტისიმსივნური აგენტი. ,,ფაზა 1 ცდის” შედეგი შემდეგია: 61 პაციენტში გადარჩენის საშუალო მაჩვენებელი – 12.5 თვე, ხოლო „ისტორიულად კონტროლირებადი ჯგუფის“ (შედარებისთვის გამოყენებული პაციენტები, რომლებსაც მანამდე სტანდარტული ქიმიოთერაპიით მკურნალობდნენ და პოლიო ვირუსის ცდის კრიტერიუმები დააკმაყოფილეს), შემთხვევაში, ეს მაჩვენებელი 11,3 თვეა.  

მეცნიერებმა ,,Duke-სა” და სამ სხვა სამედიცინო ცენტრში ,,ფაზა 2 ცდა” დაიწყეს, რათა  მოეხდინათ შედარება პოლიოვირუსით მკურნალობა + ქიმიოთერაპიული მედიკამენტი vs. მხოლოდ ვირუსი. აღსანიშნავია, რომ მედიკოსები ცდების ჩატარებას მკერდის კიბოსა და მელანომაზეც აპირებენ.

ის მეცნიერებიც კი, რომლებიც პოლიოვირუსით მკურნალობის მეთოდს ეჭვის თვალით უყურებდნენ და აცხადებდნენ, რომ უსაფრთხოების დასადგენად ჩატარებული ცდებისა და მასში მონაწილე პაციენტების რაოდენობა საკმარისი არ იყო, სამშაბათს გამოქვეყნებულ შედეგებს მიესალმნენ და განაცხადეს, რომ „შედეგები ძალიან საინტერესოა და საკმარის საფუძველს იძლევა კვლევის გასაგრძელებლად”.

წყარო: https://www.sciencealert.com

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
1 … 72 73 74 75 76 … 99
Page 74 of 99