კვლევები

უახლესმა კვლევამ დაადგინა, რომ ცივ წყალში ჩაძირვა ვარჯიშის შემდეგ — ფართოდ გავრცელებული პრაქტიკა კუნთის აღსადგენად — შესაძლოა ამცირებდეს კუნთების ზრდისა და გაძლიერების პოტენციალს.

მეცნიერებმა 25 ახალგაზრდა მამაკაცი ორ ჯგუფად დაყვეს. ორივე ჯგუფმა 7 კვირის განმავლობაში შეასრულა ფეხის ვარჯიშები, თუმცა ერთმა ჯგუფმა ვარჯიშის შემდეგ ცივი წყლის აბაზანა გამოსცადა, ეორე ჯგუფი კი, კუნთების აღდგენას ნორმალურ პირობებში ცდილობდა.

შედეგებმა აჩვენა, რომ ცივი წყლის აბაზანის მონაწილეებს კუნთის მასა და ძალა ნაკლებად გაეზარდათ. ბიოფსიური ანალიზი მიუთითებდა, რომ მათ ორგანიზმში კუნთების ზრდის მაჩვენებელი დაბალი იყო.

კვლევის ავტორები ვარაუდობენ, რომ ცივი წყალი ანელებს სისხლის მიმოქცევას და, შესაბამისად, კუნთის უჯრედებში საკვები ნივთიერებებისა და ზრდის სიგნალების მიწოდებას, რაც განვითარების პროცესს აფერხებს. 

მიუხედავად იმისა, რომ ცივი წყლის აბაზანები შეიძლება დაეხმაროს ანთების შემცირებას და დროებით ტკივილის შემსუბუქებას, ამ კვლევის მიხედვით, ის შეიძლება პრობლემური იყოს მათთვის, ვინც კუნთის მაქსიმალურ განვითარებას ისახავს მიზნად.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ძუძუს კიბოს მკურნალობის ახალი მიდგომით, თაგვის მოდელებში ძუძუს ER (ესტროგენის რეცეპტორის) დადებითი კიბოს უჯრედების 95-100% გაანადგურეს. ახალი წამალი, ErSO, დიდი ზომის სიმსივნურ წარმონაქმნებსაც შეუმჩნეველ ზომებამდე ამცირებს. ინფორმაციას უცხოური მედია ავრცელებს. 

ილიონის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა კვლევა ჟურნალ Science Translational Medicine-ში გამოაქვეყნეს.

„[მკურნალობის შემდომ პერიოდში] იმ შემთხვევაში თუ ძუძუს კიბოს უჯრედების ნაწილი გადარჩება და შემდეგი თვეების მანძილზე სიმსივნე გაზრდას დაიწყებს, იმ სიმსივნეებზე რომლებიც განვითარდება, ErSO-თი მკურნალობა აბსოლუტურად, წარმატებულად იმოქმედებს. შესანიშნავია, რომ ErSO-მ სწრაფად გაანადგურა ძვლის, ფილტრის, ღვიძლის და ტვინის სიმსივნის მეტასტაზები, თან იმის გათვალისწინებით, რომ მკერდის კიბოს უმეტეს პაციენტებში სიკვდილის მიზეზი ორგანიზმში გავრცელებული მეტასტაზები ხდება”, — თქვა კვლევის წამყვანმა ავტორმა და ბიოქიმიის პროფესორმა დეივიდ შაპირომ.

ErSO-თი მკურნალობის ეფექტურობა დამოკიდებულია ესტროგენის რეცეპტორზე, რომელიც ძუძუს სიმსივნის უმრავლეს შემთხვევებში შეინიშნება. როცა ErSO ესტროგენის რეცეპტორს უკავშირდება, ამ რეცეპტორს იმდენად ააქტიურებს, რომ მწყობრიდან გამოჰყავს ის მექანიზმი (UPR შეუფუთავი ცილების პასუხი), რაც კიბოს უჯრედების სწრაფ გამრავლებას უწყობს ხელს და მათ სტრესისგან/წინააღმდეგობისგან იცავს.

“[ErSO-თი მკურნალობის შემდეგ,] UPR შეუფუთავი ცილების პასუხი ისევ აქტიურია, თუმცა ძალიან დაბალ დონეზე. როგორც აღმოჩნდა, ეს მექანიზმი იცავდა კიბოს უჯრედებს კიბოს საწინააღმდეგო წამლების ზემოქმედების შემდგომ სიკვდილისგან,” — აღნიშნა პროფესორმა შაპირომ.

შაპირომ და მისმა ყოფილმა სტუდენტმა, ნილ ანდრუსკამ ეს მექანიზმი პირველად 2014 წელს გამოავლინეს და დაიწყეს იმ ნაერთის განვითარება, რომელიც ამ მექანიზმის “ზესტიმულაციით” (“overdrive”) , ესტროგენის რეცეპტორის მქონე ძუძუს კიბოს უჯრედებს სელექციურად მოკლავდა. არსებითად, კიბოს თავდაცვითი მექანიზმის გამორთვის მაგივრად, მკვლევრების მიზანი მისი ზესტიმულაციით დაძაბვისგან კიბოს უჯრედების “თვითმკვლელებად” გადაქცევაა.

ErSO-ს წინამორბედმა კიბოზე მოსალოდნელი გავლენა ვერ იქონია. მან კიბოს უჯრედები ვერ გაანადგურა — მხოლოდ მათი ზრდა შეანელა – და არასასურველი გვერდითი ეფექტებიც იქონია. ErSO უფრო ძლიერი და პატარა მოლეკულას იყენებს, რომელიც თაგვებზე ექსპერიმენტების მიხედვით, გვერდითი ეფექტების გარეშე კიბოზე გამანადგურებელი გავლენა აქვს.

„იქიდან გამომდინარე, რომ ძუძუს კიბოს შემთხვევების 75% ER დადებითია, ErSO-ს ყველაზე გავრცელებული სახეობის განკურნების პოტენციალი აქვს. ამასთანავე, ესტროგენის რეცეპტორის რაოდენობა იმისათვის, რომ ErSO-მ იმოქმედოს, ძალიან დაბალია. ანუ შესაძლებელია, ErSO-თი ისეთი მკერდის კიბოც განიკურნოს, რომელიც ER დადებითად არ მიიჩნევა”, — განაცხადა კვლევის თანაავტორმა მეთიუ ბორდომ.

შემდგომმა კვლევებმა ისიც აჩვენა, რომ წამალმა არანაირი გავლენა არ იქონია თაგვების რეპროდუქციულ ჯანმრთელობაზე. გასათვალისწინებელია ისიც, რომ წამალმა იმოქმედა თაგვებზე, ვირთხებსა და ძაღლებზეც.

ErSO-თი ერთი კვირის მკურნალობის შემდეგ, წამალმა თაგვებში გართულებული ძუძუს კიბო უმნიშვნელო დონემდე შეამცირა.

“უმეტეს შემთხვევაში, კიბო მხოლოდ სამ დღეში 99 პროცენტით ან მეტით დაპატარავდა. ErSO ძალიან სწრაფად მოქმედი წამალია და მისი შედეგი თაგვებში ძუძუს კიბოზე საოცარი და დრამატულია”, — დასძინა შაპირომ.

აღსანიშნავია, რომ ფარმაცევტულმა კომპანია Bayer AG-მ ახალ წამალს ლიცენზია მიანიჭა. კომპანია წამლის პოტენციალს ადამიანებზე კლინიკური ცდებით გამოავლენს. ამ დროის განმავლობაში, მკვლევრები ErSO-ს ეფექტურობას მკერდის კიბოს გარდა სხვა ER დადებით კიბოს სახეობების წინააღმდეგ გამოცდიან.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

Nature Metabolism-ში გამოქვეყნებული ახალი კვლევის მიხედვით, დიდი რაოდენობით ცილის მიღება არტერიებზე ცუდად მოქმედებს.

ამ დასკვნამდე პიტსბურგის უნივერსიტეტის მედიცინის სკოლის მკვლევრები მივიდნენ. მათ იმ ადამიანების მონაცემები გააანალიზეს, რომლებიც ბევრ ცილას მოიხმარენ.

იმ შემთხვევაში თუ თვქენი ყოველდღიური კალორიებიდან 22%-ზე მეტი ცილაა, ამან შეიძლება მაკროფაგების გაააქტიურება გამოიწვიოს. ეს იმუნური უჯრედების ტიპია, რომელიც არტერიებში ქოლესტერინისა და ცხიმის დაგროვებას იწვევს.

მთლიანობაში, ეს ათეროსკლეროზის რისკებს ზრდის, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს გულის შეტევა და ინსულტი.

მკვლევრებმა ასევე დაადგინეს, რომ კონკრეტული ამინომჟავა, ლეიცინი, ათეროსკლეროზის ერთ-ერთი მთავარი აქტივატორია.

„კვლევამ აჩვენა, რომ უკეთესი მეტაბოლიზმისთთვის დიდი რაოდენობით ცილების მიღება არ არის პანაცეა. ამით შეიძლება არტერიებს სერიოზული ზიანი მივაყენოთ”, — თქვა პიტსბურგის კარდიოლოგიის პროფესორმა და კვლევის თანაავტორმა ბაბაკ რაზანმა.

მკვლევრების თქმით, საკვები უნდა მივიღოთ ზომიერად და ვიზრუნოთ იმაზე, რომ ჩვენი დიეტა იყოს მრავალფეროვანი

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ბავშვობაში, როცა სამყაროს აქტიურ აღქმას ვიწყებთ, ჩვენამდე დიდძალი ინფორმაცია აღწევს და საჭირო ხდება, რეალური ფაქტი და ტყუილი ერთმანეთისგან გავმიჯნოთ. იმის გასაგებად, თუ როგორი დამოკიდებულება აქვთ მცირეწლოვნებს ამგვარი მონაცემების სხვადასხვა წყაროს მიმართ, მეცნიერთა საერთაშორისო გუნდმა კვლევა ჩაატარა.

“მთავარი კითხვაა, როგორ ირჩევენ ბავშვები, ვისგან ისწავლონ, როცა ურთიერთსაპირისპირო მტკიცებების წინაშე დგანან?”, — აცხადებენ სპეციალისტები.

მათ კვლევაში 3-დან 6 წლამდე ასაკის 111-მა ინდივიდმა მიიღო მონაწილეობა. აღმოჩნდა, რომ ისინი რობოტებს უფრო ენდობოდნენ, ვიდრე ადამიანებს. ასევე, მათ მიერ დაშვებული შეცდომების მიმართაც მეტი მიმღებლობა ჰქონდათ.

მეცნიერებმა ბავშვები 2 ჯგუფად დაჰყვეს და თითოეულს აჩვენეს ვიდეოები, რომლებშიც რობოტები და ადამიანები სხვადასხვა ობიექტის სახელს ამბობდნენ. ზოგიერთი ეს ნივთი მათთვის ისედაც ცნობილი იყო, ზოგის სახელი კი არ იცოდნენ. პირველ შემთხვევაში მკვლევრები ადამიანებსა და რობოტებს შეუსაბამო სიტყვას ათქმევინებდნენ, მაგალითად თეფშს “კოვზს” უწოდებენ. ამას მცირეწლოვნების ნდობაზე უნდა ემოქმედა.

როცა რობოტებიცა და ადამიანებიც თანაბრად სანდოებად წარმოაჩინეს, ბავშვებს ობიექტების სახელების გაგება მაინც პირველისგან უფრო სურდათ და მათი ნათქვამისაც მეტად სჯეროდათ. ასევე, როცა ჰკითხეს, ვის აირჩევდნენ საიდუმლოს გასაზიარებლად, სამეგობროდ ან მასწავლებლად, ხშირად ისევ რობოტებს ასახელებდნენ.

საინტერესოა, რომ ისინი შეცდომებზეც სხვადასხვაგვარად რეაგირებდნენ. კერძოდ, როცა სახელი ადამიანს ეშლებოდა, მიიჩნევდნენ რომ ის ამას განზრახ აკეთებდა, მაგრამ რობოტის შემთხვევაში ასე არ ეგონათ.ავტორები ასკვნიან, რომ ბავშვებისთვის რობოტის სანდოობა დამოუკიდებელია იმისგან, აღიქვამენ თუ არა მას სოციალური ურთიერთობისთვის სასურველ პარტნიორად.

აღქმა ასაკის მიხედვითაც განსხვავებოდა. მაგალითად, მოზრდილი ბავშვები ადამიანებს მეტად ენდობოდნენ, ვიდრე შედარებით პატარები, მაგრამ ეს მხოლოდ მაშინ, როცა რობოტი უფრო არასანდოდ იყო წარმოჩენილი. ამის მიუხედავად, საბოლოო ჯამში, კვლევის მონაწილეებს უმეტესწილად მაინც რობოტების სჯეროდათ. მიზეზი მათთვის არ უკითხავთ, ამიტომ უცნობია, რითაა ეს განპირობებული.

ავტორების თქმით, მეტის გასაგებად კვლევა არა ვიდეო ფორმატის გამოყენებით, რამედ ცოცხალი ინტერაქციით უნდა ჩატარდეს. მათი ნაშრომი გამოცემაში Computers in Human Behavior გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

უახლესი კვლევების თანახმად, ისეთი ვაქცინები, როგორებიცაა გრიპის, პნევმოკოკისა და ჰერპესის საწინააღმდეგო ვაქცინები, შესაძლოა არა მხოლოდ ინფექციური დაავადებებისგან გვიცავდეს, არამედ ტვინის ჯანმრთელობაზეც დადებითად მოქმედებდეს. ამის ერთ-ერთი შესაძლო მიზეზი არის ანთების შემცირება — სწორედ ქრონიკულ ანთებას უკავშირებენ მეცნიერები ალცჰაიმერისა და სხვა ტიპის დემენციის განვითარებას.

მაგალითად, 2022 წელს ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ წლების განმავლობაში გრიპის ვაქცინაციამ 40%-მდე შეამცირა დემენციის განვითარების რისკი. მსგავსი ეფექტი შეინიშნებოდა პნევმოკოკისა და ჰერპეს ზოსტერის ვაქცინების შემთხვევაშიც. მკვლევრები ვარაუდობენ, რომ იმუნური სისტემის სტიმულირება ვაქცინაციის გზით შესაძლოა აძლიერებდეს ორგანიზმის უნარს, ეფექტიანად გაუმკლავდეს არა მხოლოდ ინფექციებს, არამედ ანთებით პროცესებს, რომლებიც ტვინს აზიანებს.

ამ აღმოჩენას მნიშვნელოვანი საზოგადოებრივი მნიშვნელობა აქვს. დემენცია მსოფლიოს მასშტაბით იზრდება და ჯანდაცვის სისტემას მნიშვნელოვანი გამოწვევების წინაშე აყენებს. თუკი ვაქცინაცია დემენციის წინაშე პრევენციის საუკეთესო საშუალება აღმოჩნდება, ეს ეფექტიანი, იაფი და მასშტაბური გზა იქნება საზოგადოებრივი ჯანდაცვის გასაუმჯობესებლად.

მიუხედავად იმისა, რომ ამ მიმართულებით მეტი კვლევაა საჭირო, უკვე არსებული მტკიცებულებები აჩვენებს, რომ ვაქცინაცია შესაძლოა ორი მნიშვნელოვანი დანიშნულება ჰქონდეს: დაგვიცვას ინფექციური დაავადებებისგან და ამავდროულად დაგვეხმაროს ტვინის ფუნქციის შენარჩუნებაში.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”