ეს საინტერესოა

ატლანტის ოკეანეში ყოველწლიურად ასეულობით აისბერგი წარმოიქმნება. აისბერგები სერიოზულ საფრთხეს უქმნის ნაოსნობას. 1912 წელს გემ ,,ტიტანიკის” აისბერგთან შეჯახებისა და ჩაძირვის შემდეგ, შეიქმნა ყინულის საერთაშორისო პატრული, რომლის ამოცანაა აისბერგების აღმოჩენა, მათი გადაადგილების მარშრუტსა და სიჩქარეზე დაკვირვება და ამ მონაცემების გემებისათვის გადაცემა.

აისბერგი ხმელეთიდან ჩამოცურებული, მყინვარს მოწყვეტილი ყინულის დიდი მთაა, რომელიც ან ოკეანეში ან ზღვასა და მყინვარისპირა ტბაში ტივტივებს, ან თავთხელზეა დარჩენილი.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

პირველად მსოფლიო ოკეანე ცალკეულ ოკეანეებად 1845 წელს ლონდონის გეოგრაფიულმა საზოგადოებამ დაყო. მათ გამოყვეს: ჩრდილოყინულოვანი, სამხრეთი პოლარული, ინდოეთის, ატლანტისა და წყნარი ოკეანეები. იმ დროისათვის ანტარქტიდის კონტინენტი ცნობილი არ იყო და მის ადგილას სამხრეთ პოლარული ოკეანე წარმოედგინათ. ანდარქტიდის აღმოჩენის შემდეგ ამ ოკანის არსებობის ვერსია უარყვეს, თუმცა მოგვიანებით დედამიწაზე კვლავ 5 ოკეანე აღიარეს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

ინდოეთის ოკეანის ჩრდილო-დასავლეთ სანაპიროსთან მდებარე ქვეყნებისთვის მტკნარი წყალი ყველაზე დიდი სიმდიდრეა. არც ისე დიდი ხნის წინ კუვეიტში ერთი ტონა ნავთობი გაცილებით იაფი იყო ერთ ტონა წყალზე, რომელიც სხვა ქვეყნებიდან შემოჰქონდათ. დღეს კუვეიტი, საუდის არაბეთი და სხვა ქვეყნები ინდოეთის ოკეანის გამტკნარებულ წყალს მოიხმარს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

ჩრდილოყინულოვანი ოკეანის ცივ წყლებში მარტივი ორგანიზმები გიგანტურ ზომებს აღწევენ. მაგალითად, ოკეანის წყლებში ყველაზე დიდი მედუზა – ციანეა  – ბინადრობს, რომლის დიამეტრი 2 მეტრია. 

ცოცხალი ორგანიზმების განვითარება ჩრდილოყინულოვან ოკეანეში სხვა თავისებურებებითაც ხასიათდება. მაგალითად, მიდია იქ 25 წელიწადს ცოცხლობს, მაშინ, როცა, სუბტროპიკულ წყლებში – მხოლოდ  6 წელიწადს. თეთრი დათვის სიცოცხლის ხანგრძლივობა 40 წელია.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

ა25 000-მდე კუნძული და მრავალი პატარა აქრიპელაგი – ეს ყველაფერი მალაის არქიპელალაგშია.  კუნძულთა ამ ჯგუფს ხშირად ინდონეზიის არქიპელაგსაც უწოდებენ. ის

მდებარეობს სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის მატერიკსა და ავსტრალიას შორის. სახელი კი მალაური რასის ანაქრონისტული თეორიის შესაბამისად ეწოდა.

მასში შემავალ არქიპელაგებს შორის უდედესია ზონდის (დიდი და პატარა), მოლუკისა და ფილიპინების არქიპელაგები და 6 დიდი კუნძული: ახალი გვინეა, სუმატრა,ბორნეო, სულავესი, იავა და ლუსონი.

არქიპელაგი არის ერთმანეთთან ახლომდებარე, ერთნაირი წარმოშობისა და მსგავსი გეოლოგიური აგებულების კუნძულთა ჯგუფი, რომელიც განიხილება როგორც ერთიანი, მთელი და აქვს საერთო სახელი.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

ფიზიკური გამოფიტვის დროს ქანი იცვლის ფიზიკურ ფორმას – თანდათანობით იმსხვევა და იშლება, მაგრამ არ იცვლება ქანის ქიმიური შედგენილობა. ფიზიკური გამოფიტვის მიზეზია დღისით ქანების გათბობა-გაფართოება, ღამით კი – გაცივება-შეკუმშვა. ეს პროცესი მუდმივად მიმდინარეობს, რის შედეგადაც ქანები იბზარება და იმსხვრევა. 

ფიზიკურ გამოფიტვას ადგილი აქვს მთიან რაიონებში, უდაბნოებსა და ნახევარუდაბნოებში.

ქანების შედგენილობა ხშირად წყალსა და ჰაერში არსებული ქიმიური ნივთიერებების ზემოქმედების შედეგად იცვლება. ამ პროცესს ქიმიური გამოფიტვა ჰქვია. იგი ძირითადად ცხელი და ნოტიო ჰავის პირობებში მიმდინარეობს.

ორგანული გამოფიტვა ცოცხალი ორგანიზმების, ცხოველებისა და მცენარეების, აგრეთვე, ადამიანის ზემოქმედებასთანაა დაკავშირებული.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

შუა საუკუნეების ევრპაში ქცევის გარკვეული წესები ჩამოყალიბდა, რომელთა ნაწილი დღემდე არსებობს.

ფრანგული სიტყვა ,,ეტიკეტი” საზოგადოებაში მიღებულ თავაზიანი ქცევის წესებს ნიშნავს. მე-13 საუკუნიდან სამეფო კარზე ეტიკეტის ნორმების შესაბამისად ცხოვრობდნენ, მათი შესწავლა ყველა ახალი თაობისთვის თავისებურ სკოლას წარმოადგენდა.

,,თამაშის” ნორმების ცოდნა საშალებას აძლევდა ადამიანს, რომ იმ დროინდელი დაქუცმაცებული საზოგადოების ნაწილად ეგრძნო თავი.

ეტიკეტში ცხოვრებს ყველა მხარე წვრილმანებამდე იყო გაწერილი.

ეტიკეტი თავიდან სამეფო კარის დიდებულების ვიწრო წრისთვის შეიქმნა, მაგრამ მან გავლენა მოახდინა მოქალაქეთა იმ ჯგუფზე, რომელსაც ელიტასთან შეხება ჰქონდა.

ქცევის ახალი წესები ადამიანისგან მოითხოვდა არა მხოლოდ მამაცობას, ძალასა და მოხერხებულობას, არამედ მოთმინებას, სულიერ სიფაქიზეს, თავაზიანობასა და სისუფთავეს.

მაგიდასთან მიუღებლად მიიჩნეოდა საუბარი პოლიტიკაზე, რელიგიასა და ისეთ თემებზე, რომლებსაც შეიძლება კამათი გამოეწვია. არ მიესალმებოდნენ გრძელი მონოლოგის მანერას: თითოეულს უნდა ჰქონოდა დრო და  საშუალება, რომ სიტყვა ეთქვა. ახალგაზრდა უფრო ჩუმად უნდა ყოფილიყო და უფროსისთვის ეგდო ყური. ასევე, როდესაც მას მიმართავდნენ, უხამს საქციელად მიიჩნეოდა, თუ ის ღეჭავდა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

შუა საუკუნეებში მრვალშვილიანი ოჯახები მრავლად იყო, სადაც ბავშვებზე ზრუნვა მშობლების მოვალეობას წარმოადგენდა, ამას ეკლესია მკაცრად აკონტროლებდა. შეძლებულ ოჯახებში ბავშვებს 6-7 წლის ასაკამდე ძიძები ზრდიდნენ. შემდეგ სახლში კერძო მასწავლებლები ასწავლინდნე ან ბავშვები სკოლაში მიჰყავდათ. სკოლები მონასტრებთან არსებობდა, სადაც ძირითადად ბერები ლათინურ ენაზე საღვთისმეტყველო საგნებს ასწავლიდნენ. იქ მკაცრი დისციპლინა იყო. მოსწავლეებს უმნიშვნელო დანაშაულისთვისაც კი წკეპლავდნენ.

თანამედროვე ბავშვების მსგავსად, ბავშვებს შუა საკუნეებშიც ჰქონდათ სათამაშოები.

დაბალი  სოციალური ფენების ოჯახში უმცროსებზე უფროსი და-ძმა ზრუნავდა, მაშინ, როდესაც მშობლები მუშაობდნენ. როგორც კი წამოიზრდებოდნენ, მოზარდები იძულებული ხდებოდნენ უფროსებივით ემუშავათ მინდორში, სახელოსნოში, მაღაროში და სხვ.

საზოგადოების ყოველი ფენა: სამღვდელოება, ფეოდალები, გლეხები და ქალაქელები, საჭიროდ მიიჩნევდა, თავისი გამოცდილება ბავშვებისთვის გადაეცა. ყოველ მათგანს თავისი ღრებულებები ჰქონდა. მაგალითად, გლეხის ყველზე დიდ ღირსებად შრომისმოყვარეობა მიიჩნეოდა, არისტოკრატის – სიმამაცე, სამღვდელოების – ღვთისმოსაობა.

მე-15 საუკუნეში მიტოვებული და ობოლი ბავშვებისათვის ევროპის დიდ ქალაქებში, ძირითადად მონასტრებთან, თავშესაფრები შეიქმნა.

არცერთი იმ დროინდელი კანონმდებლობით ბავშვების უფლებები საგანგებოდ დაცული არ იყო.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

ძვ.წ. IV საუკუნეში ბაბილონის მეფე ნაბუქოდონოსორ II-მ  საყვარელ მეუღლეს, მიდიის მეფის ასულ ამიტას, ,,დაკიდული ბაღები” აუშენა. ამიტას ბაბილონის სიცხე ძალიან აწუხებდა და თავისი ქვეყნის მცენარეები ენატრებოდა. ქვისა და აგურის სვეტებს ეყრდნობოდა ტყვიის ფირფიტებით დაფარული ოთხი ტერასა, სარწყავი წყალი მდინარიდან ტუმბოებით ამოჰქონდათ მოედნებზე, რომელზეც მიდიიდან და სხვა ქვეყნებიდან ჩამოტანილი ნარგავები იყო გაშენებული. ბაღები თავზე დაჰყურებდა ქალაქს და თითქოს ცაზე იყო ჩამოკიდებული. ბაღებს დედოფალ სემირამიდასაც მიაწერდნენ, თუმცა იგი სამი საუკუნით ადრე ცხოვრობდა. წყალდიდობებმა ტერასები დაანგრია, ნანგრევები კი XIX საუკუნეში გერმანელმა არქეოლოგმა, რობერტ კოლდევაიმ, აღმოაჩინა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

IV საუკუნის ბოლოს ქრისტიანულ ეკლესიაში დასავლეთისა და აღმოსავლეთის ეკლესიები გამოიყო. ეკლესიის ყველა მღვდელმსახური განსაკუთრებულ ფენას – სამღვდელოებას – შეადგენდა. ისინი იერარქიულად მაღალ და დაბალ სამღვდელოებად იყოფოდა. თითოეულ მღვდელს თავისი მრევლი ჰყავდა, იგი რამდენიმე სოფელს ან ქალაქის კვარტალს მოიცავდა. მღვდელი სამრევლო ტაძარში ღვთისმსახურებას ეწეოდა. რამდენიმე სამრევლო საეპისკოპოსოს შეადგენდა, რომლის სათავეშიც ეპისკოპოსი იდგა, მისი რეზიდენცია ქალაქში მდებარეობდა. სამღვდელოების იერარქიაში შემდეგ საფეხურზე მიტოპოლიტი და არქიეპისკოპოსი იდგა. ისინი სათავეში ედგნენ დიდი ქალაქის ეკლესიასა და მსხვილი ოლქების საეკლესიო საქმეებს განაგებდნენ.

ქრისტიანულ აღმოსავლეთში საელესიო იერარქიას სათავეში 4 პატრიარქი ედგა. მათი ცენტრები კონტანტინეპოლში, ალექსანდრიაში, ანტიოქიასა და იერუსალიმში მდებარეობდა. მათ შორის უფრო გავლენიანი კონტანტინეპოლის პატრიაქრი იყო. დასავლეთში ასეთივე უფლებით რომის ეპისკოპოსი – რომის პაპი – სარგებლობდა. მან თავი პეტრე მოციქულის მემკვიდრედ გამოაცხადა. ქრისტიანული რმწენით იესო ქრისტემ პეტრე  ყველა მოციქულის მეთაურად დანიშნა.

ზოგიერთი მხურვალე მორწმუნე ყოველდღიურობას ტოვებდა და მყუდრო ადგილას ცხოვრობდა, აქ ისინი ლოცულობდნენ და სამუდამო ცხოვრებაზე ფიქრობდნენ – მათ ბერები ეწოდებოდათ. გვიან ისინი მონასტრებში დაბინავდნენ და ბერ-მონაზვნებად აღიკვეცნენ. მათ ,,შავი” სამღვდელოება ერქვათ.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”