close

სოფლის მეურნეობა

დედამიწაეს საინტერესოავიდეოკატეგორიის გარეშეკულტურასოფლის მეურნეობა

ლი ზიქი – გოგონა ზღაპრიდან, რომლის ვიდეოებსაც მილიონობით ნახვა აქვს

ოდესმე გიფიქრიათ, რომ ზღაპრები შეიძლება რეალობა იყოს? გიფიქრიათ, რომ წარმოსახულის სინამდვილედ ქცევაა შესაძლებელი, რომ თუ მოინდომებ, დროსა და სივრცეშიც კი იმოგზაურებ.

მოიმზადეთ ფინჯანი ყავა, მოკალათდით კომფორტულად და მოემზადეთ განტვირთვისთვის, რომელსაც ქვემოთ მოთხრობილი, ერთი შეხედვით, არამიწიერი გოგონას ამბავი გპირდებათ.

ერთ ჩინელ გოგოზე უნდა გიამბოთ, რომლის ცხოვრებაც ბევრი წლის განმავლობაში საკუთარი თავის ძიება იყო. ახლა მან იცის, რა აბედნიერებს და სხვებსაც გადასდებს პოზიტიურ ვიბრაციებს.

ეს 28 წლის ჩინელი ვლოგერი, ლი ზიქია. ინტერნეტ სივრცეში, სოციალურ ქსელებში უდიდესი პოპულარობით სარგებლობს. პოპულარულია „ინსტაგრამზე“, „ფეისბუქზე“, თუმცა განსაკუთრებით „იუთუბზე“. სოციალურ ქსელებში მის გვერდებს „შვიდი ქლიავი“ ჰქვია.

ლი ჩინეთში, სიჩუანში დაიბადა. ამ რეგიონს დედამიწის სამოთხესაც უწოდებენ. ფანების თვალში ლი ზიქი არის მისაბაძი ქალი, ინსპირაციის წყარო. თავისი ვიდეოებით ის გვაჩვენებს, როგორ აკეთებს სრულიად მარტო ისეთ საქმეებს, რომელთა გაკეთებაც ჩვეულებრივი გოგონებისთვის თითქოს შეუძლებელი ჩანს და ყველაფერს ისე წარმოგვიდგენს, რომ ჩვენც მის ადგილას ყოფნა გვინდება.

ლის არ ჰქონია ბედნიერი ბავშვობა. როცა პატარა იყო, მშობლები განქორწინდნენ. მამა ადრე გარდაეცვალა. მამის გარდაცვალების შემდეგ, გოგონა ბებიასთან და ბაბუასთან იზრდებოდა. ისინი ღარიბულად ცხოვრობდნენ. ბაბუა მზარეული იყო და ადგილობრივი ქორწილების, ან დაკრძალვებისთვის ამზადებდა საჭმელებს.

ლი თავისი ვიდეოების დიდ ნაწილში უძველესი ჩინური კერძების მომზადებას გვასწავლის, თანაც უჩვეულო მეთოდებით და ეს მეთოდები ბაბუისგან ისწავლა. გოგონამ, ასევე იცის თევზაობა, ქაღალდის დამზადება ბამბუკის ხეებისგან, მოჰყავს სოფლის მეურნეობის პროდუქტები, ბოსტნეული და ამ ყველაფერს საკუთარი ხელებით აკეთებს. ვიდეოების საშუალებით კი, მუშაობის პროცესს აღწერს და გვიზიარებს.

როცა 14 წლის იყო, მატერიალური მდგომარეობის გამო იძულებული გახდა, რომ სკოლისთვის თავი დაენებებინა. მან დატოვა სოფელი, ეცადა სხვადასხვა პროფესიაში მოესინჯა ბედი და ოჯახს ასე დახმარებოდა. უმუშავია გამყიდველად, მიმტანად, მეეზოვედ, ბოლოს კი ერთ-ერთ კლუბში დიჯეიდ დაიწყო მუშაობა, სადაც შვიდი წლის განმავლობაში უკრავდა. თუმცა გრძნობდა, რომ ეს არ იყო ის საქმე, რომლის გაკეთებაც ყოველთვის სურდა.

2012 წელს ლის ბებია ავად გახდა. გოგონამ გადაწყვიტა, რომ ყველაფრისთვის თავი დაენებებინა, სოფელში დაბრუნებულიყო და ბებიასთვის მოევლო. სოფელში ცხოვრება მისთვის განტვირთვის საშუალება იყო. ის თავდაპირველად ფერმაში მუშაობდა და ცხოვრებდა ისე, როგორც სოფლის ცხოვრების წესი მოითხოვდა.

ლიმ, შემოსავლის გაზრდის მიზნით, ონლაინ მაღაზია დაარეგისტრირა და ერთ-ერთ ყველაზე დიდ ონლაინ გაყიდვების პლატფორმაზე, „ტაობაოზეც“ კი ყიდდა სოფლის მეურნეობის პროდუქტებს. გოგონას უფროსი ძმა მუსიკოსია და თავის რეგიონში საკმაოდ დიდი პოპულარობით სარგებლობს. ლიმ აღმოაჩინა, რომ მისი ძმა დარეგისტრირებული იყო ერთ-ერთ საიტზე, სადაც პატარა ვიდეოებს ტვირთავდა, რომელიც შემდეგ დიდი მოწონებით სარგებლობდა.

გოგონამ თავადაც გადაწყვიტა ვიდეოების გადაღება და ატვირთვა, თუმცა მასგამოხმაურება არ მოჰყვა და პოპულარული ვერ გახდა. ძმის მსგავსად მას არ შეუძლია სიმღერა, ამიტომაც საჭირო იყო განსხვავებული საქმისმოფიქრება. ისეთის, რომელიც მას კარგად გამოსდიოდა და რომელიც ბედნიერებას მიანიჭებდა.

„ვიფიქრე – რა იქნება ადამიანებს ვასწავლო საჭმლის მომზადება ბაბუას განსხვავებული მეთოდებით, ან იქნებ საინტერესო იყოს, როგორ მომყავს ბოსტნეული და სოფლის მეურნეობის სხვა პროდუქტები, როგორ შეიძლება გარდაიქმნას ესა თუ ის პროდუქტი, გემრიელ საჭმელად?!“ – იხსენებს გოგონა.

თავისი პირველი ვიდეოების სერიას ლიმ ასე დაარქვა – „საჭმელი ანტიკური სურნელით“, ხოლო ახალ სერიას ჰქვია – „ცხოვრება მომენტია“.

მალე ლის ვიდეოებს საკვების დარგის ექსპერტებმა მიაქციეს ყურადღება. გამომწერებისა და ფანების რაოდენობა კი დღითი დღე იზრდებოდა. ლის ვიდეოებმა თანდათან ყველა სოციალური ქსელი მოიცვა. ერთ-ერთი ჩინური ტელეარხის პროდიუსერი ამბობს, რომ ლის ვიდეოებში ჩანს ის, რაც ადამიანების ოცნებაა, ამ ვიდეოებით თითქოს ჩვენს ფრთაშესხმულ ოცნებებს ვპოულობთ.

2017 წელს ლი უკვე ჩინეთის ონლაინ ვარსკვლავი იყო და მას უწოდებდნენ საკვების საკითხების ექსპერტს. თუმცა მისი ვიდეოები გაცილებით მეტია ვიდრე ტრადიციული ჩინური საჭმელების რეცეპტები.

ის გვიჩვენებს გარემოს, რომელიც ჩვენთვის თითქოს უტოპიაა. მისი ვიდეოები რელაქსაციის საუკეთესო საშუალებაა. მისი ვიდეოებით გვიჩნდება განცდა, რომ თითქოს პირველყოფილ, ადამიანის ხელით დაუმახინჯებელ ბუნების წიაღში ცხოვრობს ერთი გოგონა, რომელიც ყველაფერს აკეთებს საკუთარი ხელით და ეს ყოველივე შთამბეჭდავი სანახავია. მაყურებელზე დამამშვიდებელი ეფექტი აქვს და სწორედ ამიტომ იპყრობს მილიონობით ადამიანის ყურადღებას.

ამ ვიდეოების ყურების დროს თითქოს წარსულში დროის მანქანის საშუალებით ვმოგზაურობთ. საოცარია, მაგრამ მათ გადაღებაში მხოლოდ სამი ადამიანია ჩართული, თავად ლი ზიქი, ასევე ფოტოგრაფი, რომელიც გოგონას სოციალური ქსელებისთვის ფოტოებს უღებს და ერთიც ლის ასისტენტი.

ლი ამბობს, რომ ვიდეოებს ერთი ტელეფონით, Iphone 6-თ იღებდა და ამავე ტელეფონში ამუშავებდა, ამის გამო თავდაპირველად დიდი ხარისხით ვერ გამოირჩეოდა, თუმცა მოგვიანებით ციფრული კამერა single lens reflex იყიდა და ახლა ამ კამერით მუშაობს.

ლის ვიდეოებში ყურადღებას იპყრობს მისი განსაკუთრებული კაბები და სამოსი, რომელიც კიდევ უფრო მეტად ამსგავსებს ვიდეოების გმირს ზღაპრიდან გადმოსულს. საოცარი ის არის, რომ ამ სამოსს ლი ზიქი საკუთარი ხელით ქმნის. დიზაინის ავტორი თავად არის და თავადვე კერავს. ერთ-ერთ ვიდეოში ნემსით კერვის ტექნოლოგიასაც კი გვასწავლის.

თვალშისაცემია ლის სადა და ძალიან ლამაზი მაკიაჟი, რომელსაც გოგონა ასევე საკუთარი ხელით, სხვების დახმარების გარეშე იკეთებს. ლი ზიქის ვიდეოები მის ფანებს ბევრი ნიუანსის გამო უყვართ, მაგრამ ერთ ერთი მიზეზი ის ხმებია, რომლებიც ვიდეოში გვესმის. ეს არის სამყაროს შეულამაზებელი ხმები – მაგალითად, ნაბიჯების ხმა, ცეცხლის ხმა, ფოთლების შრიალის ხმა, შეშის ჩეხვის ხმა, სოკოს შეგროვების ხმა, წაბლის გარჩევის ხმა ამ ვიდეოებით სამყაროს ნამდვილ, ბუნებრივ მუსიკას შეიგრძნობთ.

რაც შეეხება მელოდიებს, რომელიც ზოგჯერ გაჰყვება ძალიან დაბალ ხმაზე ვიდეოებს, მისი ავტორი ლი თავად არის. როგორც უკვე ვთქვით, ის ყოფილი დიჯეია და შეუძლია ელექტრონული მუსიკის შექმნა. ის მინიმალისტურ სტილში ქმნის მუსიკას და ვიდეოებში ძალიან დაბალი ხმით იყენებს და ჩნდება განცდა, რომ ეს მუსიკა აბსოლუტურად ბუნებრივად ერწყმის სამყაროს ჟღერადობას.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევებისოფლის მეურნეობა

აშშ-ში ფუტკრების პირველი ვაქცინა დაამტკიცეს

შეერთებულ შტატებში მეფუტკრეებს მალე ექნებათ წვდომა ვაქცინაზე, რომელიც გადაარჩენს მათ ჭინჭრის ციების ყველაზე მავნე დაავადებისგან.
მედიკამენტი ბიოტექნოლოგიურმა კომპანია Dalan Animal Health-მა დაავადების, ამერიკული ფუტკრის სიმყაყის (AFB) თავიდან ასაცილებლად შექმნა. ამ გადამდებ დაავადებას სპორების წარმომქმნელი ბაქტერია Paenibacillus larvae იწვევს.
ორალური ვაქცინა „ფუტკრის რძეში“ ხვდება, რომლითაც დედა ფუტკარი იკვებება.
სკაში მუშა ფუტკრების საკვებში შერეული ორალური ვაქცინა „სამეფო ჟელედ“ გადაიქცევა, რომლითაც დედა ფუტკარი იკვებება.
პათოგენს ჰყავს მხოლოდ ერთი ცნობილი მასპინძელი: მეთაფლია ფუტკრის ჭუპრები. როგორც კი სკა ინფიცირდება, მისი აღმოფხვრა საკმაოდ რთულია. ერთადერთი ეფექტური გზა ბაქტერიებისგან სამუდამოდ მოსაშორებლად არის ყველაფრის დაწვა : სკის, ხელსაწყოებისა და თავად ფუტკრის.
ნებისმიერი სპორა, რომელიც არ იწვის, შეიძლება სიცოცხლისუნარიანი 70 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში დარჩეს. ბაქტერიას შეუძლია  მთელი სკამი სულ რაღაც სამ კვირაში მოიცვას, რაც მეფუტკრეებს ცოტა დროს უტოვებს რეაგირებისთვის.
2022 წელს, კომპანია Dalan-მა დააფინანსა ვაქცინის უსაფრთხოებისა და ეფექტიანობის პლაცებოთი კონტროლირებული ცდა ჩატარება. შედეგებმა აჩვენა, რომ პრეპარატმა მუშა ფუტკრები და დედა ფუტკარი არა მხოლოდ დაიცვა დაავადება AFB-სგან, არამედ, საკვერცხეებში მუშაობის შედეგად, იმუნიტეტი მიანიჭა შემდეგ თაობასაც.
აშშ-ის სოფლის მეურნეობის დეპარტამენტი გასცემს ორწლიან პირობით ლიცენზიას Dalan-ის ფუტკრის ვაქცინაზე, მაგრამ დიდი შანსია, რომ მკურნალობა გაგრძელდეს საჯარო გამოყენებისთვის ამ ვადების მიღმაც. მომდევნო ორი წლის განმავლობაში Dalan-ი ვაქცინას შეზღუდული რაოდენობით გაუნაწილებს მეფუტკრეებს აშშ-ში. ამის შემდეგ, თუ ყველაფერი კარგად წავა, არსებობს შანსი, რომ მეფუტკრეებს მიეცეთ ვაქცინაზე პირდაპირი წვდომა.
მეთაფლია ფუტკრების პოპულაციათა გლობალური შემცირება თანამედროვე მსოფლიოში სერიოზული პრობლემაა. მხოლოდ აშშ-ში სხვადასხვა ფაქტორის გამო, ფუტკრების პოპულაცია 1962 წლიდან დღემდე 90 პროცენტით შემცირდა. ამ სიტუაციას „დამამტვერიანებელთა გლობალური კრიზისი“ უწოდეს.
ჰარვარდის უნივერსიტეტის კვლევამ, რომელიც გამოქვეყნდა გასული წლის დეკემბერში, აჩვენა, რომ არაადეკვატური დამტვერვა ამცირებს ხილის, ბოსტნეულის და თხილის გლობალურ მოსავალს 3-დან 5 პროცენტამდე.
„ამ კვლევამ აჩვენა, რომ დამტვერვის პროცესის ხელშეწყობის მიზნით არასათანადოდ მოქმედება ზიანს აყენებს არა მხოლოდ ბუნებას, არამედ ადამიანის ჯანმრთელობასაც“, – აცხადებს გარემოს დაცვის მეცნიერი მეთიუ სმიტი.
მისი თქმით, ვაქცინა, რომელიც მათ იცავს, იცავს ადამიანსაც.
დამტვერვის კრიზისის კვლევა Environmental Health Perspectives-ში გამოქვეყნდა.

სრულად ნახვა
საქართველოსოფლის მეურნეობა

გაიცანით ვაზის 521 ჯიში, რომლებიც ქართველმა მეცნიერებმა საქართველოში მოიძიეს

საქართველოში ხშირად ამბობენ, რომ რაოდენობის თვალსაზრისით, მსოფლიოში არსად არაა ვაზის ჯიშების ისეთი მრავალფეროვნება, როგორიც ჩვენს ქვეყანაშია. რეალურად კი ბევრმა ჩვენგანმა ამ ჯიშების დასახელებაც კი არ იცის, არათუ მათი წარმოშობა და გავრცელების არეალი.

გთავაზობთ ქართველი მეცნიერების მიერ მოძიებულ და დადგენილ 521 ვაზის ჯიშის დასახელებას. დასახელებას თან ერთვის ინფორმაცია ამათუიმ ვაზის ჯიშის გავრცელების არეალისა და გავრცელების ფართობის შესახებ. მაშ ასე, გაეცანით ქართული ვაზის უნიკალურ ფონდს:

1 აბისტაჯ თეთრი აფხაზეთი მცირედ გავრცელებული

2 აბსუაჯ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

3 აბშილური შავი სამეგრელო მც. გავრც.

4 აგაშკურ ვარდისფერი აფხაზეთი მც. გავრც.

5 აგბიჯ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

6 აგუტოლიჯ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

7 ადანასური შავი იმერეთი მც. გავრც.

8 ადრეული თეთრი ქართლი მც. გავრც.

9 ავასირხვა თეთრი აფხაზეთი მც. გავრც.

10 ავრეხი თეთრი აფხაზეთი მც. გავრც.

11 ათასარკვა შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

12 ათინაური თეთრი გურია მც. გავრც.

13 ათურქუჯ თეთრი აფხაზეთი მც. გავრც.

14 აკაბილიჯ თეთრი აფხაზეთი მც. გავრც.

15 აკასაჯ თეთრი აფხაზეთი მც. გავრც.

16 აკაბილ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

17 აკუმშტალ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

18 აკიდო შავი გურია მც. გავრც.

19 აკლიკ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

20 აკომშტალ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

21 აკუბასა შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

22 აკუშარ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

23 ალადასტური შავი გურია მც. გავრც.

24 ალექსანდროული შავი რაჭა ფართოდ. გავრცელებული

25 ალექსანდროული თეთრი თეთრი რაჭა მც. გავრც.

26 ალეში თეთრი ვარდისფერი რაჭა მც. გავრც.

27 ალმურა თეთრი თეთრი აჭარა მც. გავრც.

28 ალმურა შავი შავი აჭარა მც. გავრც.

29 ამგურჩალ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

30 ამლახუ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

31 ამოფხიჯ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

32 ანდრეული თეთრი ქართლი მც. გავრც.

33 ანდრიასეული თეთრი ქართლი მც. გავრც.

34 ანდრიული თეთრი ქართლი მც. გავრც.

35 აპაპინჯ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

36 აპუჯერა შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

37 აჯაპშ ვარდისფერი აფხაზეთი მც. გავრც.

38 აჯემჩიღ ვარდისფერი აფხაზეთი მც. გავრც.

39 აჯია ვარდისფერი აფხაზეთი მც. გავრც.

40 აჯიგრა ვარდისფერი აფხაზეთი მც. გავრც.

41 აჯკვაკვა თეთრი აფხაზეთი მც. გავრც.

42 აჯხვატა თეთრი აფხაზეთი მც. გავრც.

43 აჯყაფშ ვარდისფერი აფხაზეთი მც. გავრც.

44 არაბეული თეთრი თეთრი რაჭა მც. გავრც.

45 არაბეული შავი შავი რაჭა მც. გავრც.

46 არაგვისპირული თეთრი ქართლი მც. გავრც.

47 ასურეთული შავი შავი ქართლი საკმ. გავრც.

48 აფხაზურა თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

49 აფხაზური შავი ლეჩხუმი მც. გავრც.

50 აცილმიჯ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

51 აყაფშ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

52 აშუღაჯ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

53 აჩკიკიჯ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

54 აძნიჯ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

55 აწლიჯ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

56 აჭანდრის წითელი შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

57 ახალაკი მუქი წითელი აჭარა მც. გავრც.

58 ახარდან შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

59 ახუხუჯ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

60 ბადაგი მუქი ვადისფერი გურია მც. გავრც.

61 ბაზალეთური თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

62 ბათომურა შავი აჭარა მც. გავრც.

63 ბაღის ყურძენი თეთრი აჭარა მც. გავრც.

64 ბახვა შავი რაჭა მც. გავრც.

65 ბახვას ყურძენი შავი გურია მც. გავრც.

66 ბეგლარის ყურძენი თეთრი რაჭა მც. გავრც.

67 ბელარანი შავი ლეჩხუმი მც. გავრც.

68 ბელაქნური თეთრი საინგილო მც. გავრც.

69 ბეჯანა თეთრი მესხეთი მც. გავრც.

70 ბეჯანაური თეთრი კახეთი მც. გავრც.

71 ბერბეშო შავი რაჭა მც. გავრც.

72 ბეროულა თეთრი რაჭა მც. გავრც.

73 ბერძულა შავი გურია მც. გავრც.

74 ბეწოურა შავი იმერეთი მც. გავრც.

75 ბზვანურა შავი იმერეთი მც. გავრც.

76 ბორჩალო შავი ქართლი მც. გავრც.

77 ბროლა თეთრი აჭარა მც. გავრც.

78 ბუა ყურძენი თეთრი კახეთი მც. გავრც.

79 ბუდეშური თეთრი თეთრი ქართლი მც. გავრც.

80 ბუდეშური წითელი წითელი კახეთი მც. გავრც.

81 ბუერა თეთრი კახეთი მც. გავრც.

82 ბუზა შავი ქართლი მც. გავრც.

83 ბურძღალა შავი აჭარა მც. გავრც.

84 ბურძღუმი შავი ქართლი მც. გავრც.

85 ბუტკო შავი აჭარა მც. გავრც.

86 ბუტკუა თეთრი რაჭა მც. გავრც.

87 გაბაშა თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

88 გაბეხაური თეთრი თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

89 გაბეხაური შავი შავი იმერეთი მც. გავრც.

90 გავაზური შავი კახეთი მც. გავრც.

91 გამოყვანილი შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

92 განახარული შავი ქართლი მც. გავრც.

93 გაღმამხარული შავი კახეთი მც. გავრც.

94 გოდაათური ღია შავი სამეგრელო მც. გავრც.

95 გომის თეთრი თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

96 გომის წითელი წითელი იმერეთი მც. გავრც.

97 გორგოული თეთრი აჭარა მც. გავრც.

98 გორულა თეთრი ქართლი საკმ. გავრც.

99 გორულა მწვანე თეთრი ქართლი ფართ. გავრც.

100 გრეხი თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

101 გრძელმტევანა თეთრი კახეთი მც. გავრც.

102 გრძელმტევნინანი თეთრი ქართლი მც. გავრც.

103 დაკიდულა თეთრი ქართლი მც. გავრც.

104 დამპალა შავი კახეთი მც. გავრც.

105 დანახარული მუქი წითელი ქართლი მც. გავრც.

106 დაქცეული შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

107 დედოფლის კითი თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

108 დევისთვალა თეთრი საინგილო მც. გავრც.

109 დიდმტეანა თეთრი საინგილო მც. გავრც.

110 დიდშავა შავი იმერეთი მც. გავრც.

111 დიღმურა წითელი ქართლი მც. გავრც.

112 დედათყურძენი თეთრი კახეთი მც. გავრც.

113 დონდლაბი შავი შავი იმერეთი მც. გავრც.

114 დორდღო თეთრი გურია მც. გავრც.

115 დუდღუში თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

116 დღვლაბე თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

117 ეგურძგული თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

118 ენაგეთის თეთრი თეთრი ქართლი მც. გავრც.

119 ენაგეთის წითელი შავი ქართლი მც. გავრც.

120 ენდელაძისეული შავი იმერეთი მც. გავრც.

121 ვაზისუბნის წითელი შავი კახეთი მც. გავრც.

122 ვაზისუბნის თეთრი თეთრი კახეთი მც. გავრც.

123 ვაიოს საფერავი შავი აჭარა მც. გავრც.

124 ვანის ჩხავერი ვარდისფერი იმერეთი მც. გავრც.

125 ვარდისფერა ღია ვარდისფერი კახეთი მც. გავრც.

126 ვარდისფერი ყურძენი მუქი ვადისფერი კახეთი მც. გავრც.

127 ვაციწვერა თეთრი გურია მც. გავრც.

128 ვერტყვიჭალის შავი შავი იმერეთი მც. გავრც.

129 ვერტყვიჭალის თეთრი თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

130 ვერნახი შავი სამეგრელო მც. გავრც.

131 ვირაყურძენი თეთრი ქართლი მც. გავრც.

132 ვორონა შავი გურია მც. გავრც.

133 ზაქათალის შავი მუქი ვადისფერი საინგილო მც. გავრც.

134 ზაქათალის წითელი წითელი საინგილო მც. გავრც.

135 ზენათური თეთრი გურია მც. გავრც.

136 ზერდაგი თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

137 თაკვერი დიდმარცვალა შავი კახეთი მც. გავრც.

138 თაკვერი პატალანთეული შავი კახეთი მც. გავრც.

139 თაკვერი ქართლის შავი ქართლი მც. გავრც.

140 თაკვერი საფერავისებური შავი კახეთი მც. გავრც.

141 თავდაკიდული თეთრი მესხეთი მც. გავრც.

142 თავცეცხლა ვარდისფერი მესხეთი მც. გავრც.

143 თავწითელა თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

144 თბილური თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

145 თეთრი ხარისთვალა თეთრი კახეთი მც. გავრც.

146 თეთრი მსხვილთვალა თეთრი კახეთი მც. გავრც.

147 თეთრა თეთრი აჭარა მც. გავრც.

148 თეთრა ლაბილაძის თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

149 თეთრი ყურძენი თეთრი გურია მც. გავრც.

150 თეთრი ჩხავერი თეთრი გურია მც. გავრც.

151 თეთრიშა თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

152 თვალდამწვრისეული თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

153 თითა კახური თეთრი კახეთი მც. გავრც.

154 თითა იმერული თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

155 თითა რაჭული თეთრი რაჭა მც. გავრც.

156 თითა მესხური თეთრი მესხეთი მც. გავრც.

157 თოვანი თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

158 თუთაში თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

159 თურვანდი თეთრი აჭარა მც. გავრც.

160 თქვაფუნა თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

161 თქვლაფა თეთრი გურია მც. გავრც.

162 თქლაფა თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

163 თხლაფა თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

164 თხმორულა თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

165 თხურთხუ თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

166 ინგილოური თეთრი კახეთი მც. გავრც.

167 ინსტიტუტის გრძელმტევანა თეთრი კახეთი მც. გავრც.

168 იყალთოს წითელი შავი კახეთი მც. გავრც.

169 კაბისტონი შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

170 კაიკაციშვილისეული თეთრი თეთრი აჭარა მც. გავრც.

171 კაკნატელა თეთრი გურია მც. გავრც.

172 კამური შავი შავი გურია მც. გავრც.

173 კამური თეთრი თეთრი გურია მც. გავრც.

174 კაპიტა წითელი ქართლი მც. გავრც.

175 კაპისტონი მეგრული თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

176 კაპისტონი მრგვალი შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

177 კაპისტონი თეთრი თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

178 კაპისტონი გაღმოური თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

179 კაპისტონი წიწილიანი თეთრი გურია მც. გავრც.

180 კასპური თეთრი თეთრი ქართლი მც. გავრც.

181 კატური თეთრი გურია მც. გავრც.

182 კახის თეთრი თეთრი კახეთი მც. გავრც.

183 კახის წითელი შავი კახეთი მც. გავრც.

184 კახის ყურძენი თეთრი კახეთი მც. გავრც.

185 კახური თეთრი თეთრი კახეთი მც. გავრც.

186 კაჭიჭი შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

187 კეთილური შავი სამეგრელო მც. გავრც.

188 კერთოლი შავი სამეგრელო მც. გავრც.

189 კეშელავას თეთრი თეთრი გურია მც. გავრც.

190 კეხვა ვარდისფერი ქართლი მც. გავრც.

191 კვაწახურა თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

192 კვირისთავა თეთრი აჭარა მც. გავრც.

193 კიამოხტა თეთრი აფხაზეთი მც. გავრც.

194 კიბურა ვარდისფერი აჭარა მც. გავრც.

195 კიკაჩა შავი წითელი გურია მც. გავრც.

196 კიკაჩა თეთრი თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

197 კირწმაგარა შავი რაჭა მც. გავრც.

198 კირწწითელა შავი აჭარა მც. გავრც.

199 კლარჟული თეთრი აჭარა მც. გავრც.

200 კლდის წითელი შავი მესხეთი მც. გავრც.

201 კლერტმაგარა შავი იმერეთი მც. გავრც.

202 კოლოში შავი სამეგრელო მც. გავრც.

203 კორტნულა შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

204 კორძალა წითელი გურია-აჭარა მც. გავრც.

205 კოცხანა შავი გურია მც. გავრც.

206 კრახუნა თეთრი თეთრი იმერეთი ფართ. გავრც.

207 კრახუნა შავი შავი იმერეთი მც. გავრც.

208 კუდურაული თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

209 კუმსი თეთრი თეთრი კახეთი მც. გავრც.

210 კუმსი შავი შავი კახეთი მც. გავრც.

211 კუმსი ყვითელი ყვითელი კახეთი მც. გავრც.

212 კუმუშა წითელი გურია მც. გავრც.

213 კუნძა თეთრი თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

214 კუნძა შავი შავი იმერეთი მც. გავრც.

215 კუპრაშვილისეული შავი იმერეთი მც. გავრც.

216 კურკენა თეთრი კახეთი მც. გავრც.

217 კუტალა შავი სამეგრელო მც. გავრც.

218 ლაგილური თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

219 ლაკი თეთრი ქართლი მც. გავრც.

220 ლაკოაჯ მუქი ლურჟი აფხაზეთი მც. გავრც.

221 ლეკური ყურძენი შავი კახეთი მც. გავრც.

222 ლივანურა თეთრი თეთრი აჭარა მც. გავრც.

223 ლივანურა შავი შავი აჭარა მც. გავრც.

224 მაგარა შავი აჭარა მც. გავრც.

225 მაგანაკური წითელი გურია მც. გავრც.

226 მაისა თეთრი გურია მც. გავრც.

227 მამუკას საფერე შავი იმერეთი მც. გავრც.

228 მამუკა ვაზი შავი იმერეთი მც. გავრც.

229 მანდიკოური წითელი გურია მც. გავრც.

230 მარგული საფერე შავი იმერეთი მც. გავრც.

231 მარნეულის ადრეულა თეთრი ქართლი მც. გავრც.

232 მარნეულის შავი შავი ქართლი მც. გავრც.

233 მარჟენი ვარდისფერი ვარდისფერი კახეთი მც. გავრც.

234 მაური თეთრი თეთრი გურია მც. გავრც.

235 მაღლარი შავი იმერეთი მც. გავრც.

236 მაღრანული შავი იმერეთი მც. გავრც.

237 მაჩანოური შავი იმერეთი მც. გავრც.

238 მაჩანოური წითელი იმერეთი მც. გავრც.

239 მაჭყვატური შავი სამეგრელო მც. გავრც.

240 მახათური წითელი გურია მც. გავრც.

241 მახვატელი თეთრი აფხაზეთი მც. გავრც.

242 მგალობლიშვილი შავი იმერეთი მც. გავრც.

243 მეგრელაური თეთრი რაჭა მც. გავრც.

244 მეკრენჩხულა თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

245 მეკრენჩხი შავი აჭარა მც. გავრც.

246 მელიკუდა თეთრი ქართლი ფართ. გავრც.

247 მელანისეული შავი იმერეთი მც. გავრც.

248 მენჟიანთეული შავი კახეთი მც. გავრც.

249 მირზაანული თეთრი თეთრი კახეთი მც. გავრც.

250 მისკიეთა თეთრი კახეთი მც. გავრც.

251 მკვრივი ყურძენი თეთრი ქართლი მც. გავრც.

252 მორცხულა შავი აჭარა მც. გავრც.

253 მოსავლიანი შავი კახეთი მც. გავრც.

254 მოქათური წითელი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

255 მსხვილთვალა თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

256 მსხვილთვალა თეთრი თეთრი კახეთი მც. გავრც.

257 მსხვილთვალა შავი შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

258 მსხვილკუმფხალა თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

259 მტევანდიდი შავი გურია მც. გავრც.

260 მტრედისფერა შავი იმერეთი მც. გავრც.

261 მტრედისფეხა წითელი გურია მც. გავრც.

262 მურადოული თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

263 მუხამწვანე თეთრი ქართლი მც. გავრც.

264 მუხიშხა შავი სამეგრელო მც. გავრც.

265 მუჟურეთული შავი რაჭა-ლეჩხუმი საკმ. გავრც.

266 მცვივანი კახური თეთრი კახეთი მც. გავრც.

267 მცვივანი ადრეულა თეთრი კახეთი მც. გავრც.

268 მცვივანი პატალანთეული თეთრი კახეთი მც. გავრც.

269 მცვივანი იმერული თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

270 მცვივანი რაჭული თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

271 მცვივანი გურული წითელი გურია მც. გავრც.

272 მწვანე კახური თეთრი კახეთი მც. გავრც.

273 მწვანე ყვითელი ყვითელი კახეთი მც. გავრც.

274 მწვანურა თეთრი აჭარა მც. გავრც.

275 მწვანე აჭარული თეთრი აჭარა მც. გავრც.

276 მწვანე ავრეხი თეთრი ქართლი მც. გავრც.

277 მწვანე იმერული თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

278 მწვანე რაჭული თეთრი რაჭა მც. გავრც.

279 მწკლარტა შავი კახეთი მც. გავრც.

280 მჭკნარა დონდღლაბი თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

281 მხარგრძელი თეთრი კახეთი მც. გავრც.

282 მხარგრძელი ყვითელი თეთრი კახეთი მც. გავრც.

283 ნათელა თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

284 ნაკუთვნეული შავი რაჭა მც. გავრც.

285 ნაშენება შავი გურია მც. გავრც.

286 ნაცარა შავი რაჭა მც. გავრც.

287 ნოშრიო შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

288 ობჩური შავი შავი იმერეთი მც. გავრც.

289 ორბელური შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

290 ორჟოხული თეთრი აჭარა მც. გავრც.

291 ოფოფი თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

292 ოფოურა შავი გურია მც. გავრც.

293 ოხტოურა თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

294 ოქროულა თეთრი კახეთი მც. გავრც.

295 ოქონა თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

296 ოცხანური საფერე შავი იმერეთი საკმ. გავრც.

297 ოჯალეში შავი სამეგრელო საკმ. გავრც.

298 ოჟალეში გურიის შავი გურია მც. გავრც.

299 პაატასეული წითელი კახეთი მც. გავრც.

300 პანეში შავი სამეგრელო მც. გავრც.

301 პაპასკირი შავი კახეთი მც. გავრც.

302 პეტრიჯი შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

303 პირღებულა თეთრი თეთრი ქართლი მც. გავრც.

304 პირღებულა შავი შავი ქართლი მც. გავრც.

305 პირღებულა ვარდისფერი ვარდისფერი ქართლი მც. გავრც.

306 პოვნილი მუქი წითელი აჭარა მც. გავრც.

307 პუმპულა შავი სამეგრელო მც. გავრც.

308 ჟღია მუქი წითელი კახეთი მც. გავრც.

309 ჟღია საგვიანო შავი კახეთი მც. გავრც.

310 რაბათის წითელი შავი იმერეთი მც. გავრც.

311 რკო შავი შავი იმერეთი მც. გავრც.

312 რკო თეთრი თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

313 რქაწითელი თეთრი კახეთი ფართ. გავრც.

314 რცხილი შავი გურია მც. გავრც.

315 საადრეო თეთრი თეთრი ქართლი მც. გავრც.

316 საბატონო თეთრი ქართლი მც. გავრც.

317 საირმულა თეთრი ლეჩხუმი მც. გავრც.

317a საკმეველა რაჭა მც. გავრც.

318 საკმიელა თეთრი გურია მც. გავრც.

319 საკნატურა თეთრი გურია მც. გავრც.

320 საკუმა თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

321 სალიკლევი შავი აჭარა მც. გავრც.

322 სამარხი თეთრი გურია მც. გავრც.

323 სამაჭრო თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

324 სამაჭრია შავი იმერეთი მც. გავრც.

325 სამჩხავერა წითელი გურია მც. გავრც.

326 სამადაშვილისეული წითელი კახეთი მც. გავრც.

327 სამჭაჭა შავი იმერეთი მც. გავრც.

328 საფარეული თეთრი მესხეთი მც. გავრც.

329 საფერავი თეთრი შავი კახეთი ფართ. გავრც.

330 საფერავი ბუდეშურისებური შავი კახეთი მც. გავრც.

331 საფერავი ფაჩხა შავი კახეთი მც. გავრც.

332 საფერავი ატენის შავი ქართლი მც. გავრც.

333 საფერავი ბეჯაშვილის შავი ქართლი მც. გავრც.

334 საფერავი მეჟვრისხევის შავი ქართლი მც. გავრც.

335 საფერავი გურიის შავი გურია მც. გავრც.

336 საფერავი აჭარული შავი აჭარა მც. გავრც.

337 საფერავი მსხვილმარცვალა შავი კახეთი მც. გავრც.

338 საფენა თეთრი კახეთი მც. გავრც.

339 საღვინე წითელი შავი კახეთი მც. გავრც.

340 საჩურჩხლე თეთრი კახეთი მც. გავრც.

341 საწური შავი აჭარა მც. გავრც.

342 სიმონასეული შავი კახეთი მც. გავრც.

343 სიონის თეთრი თეთრი ქართლი მც. გავრც.

344 სირგულა თეთრი კახეთი მც. გავრც.

345 სუფრის თეთრი თეთრი კახეთი მც. გავრც.

346 სხალთაური თეთრი აჭარა მც. გავრც.

347 სხილათუბანი შავი გურია მც. გავრც.

348 ტაგიძურა შავი აჭარა მც. გავრც.

349 ტატლიჯი შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

350 ტატანაური ვარდისფერი ქართლი მც. გავრც.

351 ტყის ვაზი შავი აჭარა მც. გავრც.

352 ტყის ყურძენა შავი აჭარა მც. გავრც.

353 უსახელოური შავი რაჭა-ლეჩხუმი საკმ. გავრც.

354 უსახელოური ვარდისფერი ვარდისფერი იმერეთი მც. გავრც.

355 უსახელო წითელი შავი სამეგრელო მც. გავრც.

356 უჩაჭუბური შავი სამეგრელო მც. გავრც.

357 უჩახარდანი შავი სამეგრელო მც. გავრც.

358 უცნობი შავი შავი კახეთი მც. გავრც.

359 უცნობი თეთრი თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

360 უწყვეტი თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

361 ფართალა თეთრი თეთრი ქართლი მც. გავრც.

362 ფართალა შავი შავი ქართლი მც. გავრც.

363 ფაჩხატა თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

364 ფეროვანი შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

365 ფეროვანი პატარიძის ვარდისფერი იმერეთი მც. გავრც.

366 ფერუანი შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

367 ფითრა თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

368 ქართული საადრეო თეთრი კახეთი მც. გავრც.

369 ქართლური ჭროღა წითელი ქართლი მც. გავრც.

370 ქართულა თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

371 ქაქიტაური თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

372 ქაქუთურა თეთრი გურია მც. გავრც.

373 ქველოური შავი იმერეთი მც. გავრც.

374 ქვიშხური (გორული მწვანე) თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

375 ქისი თეთრი კახეთი მც. გავრც.

376 ქისტაურული შავი შავი კახეთი მც. გავრც.

377 ქიშური საადრეო თეთრი ქართლი მც. გავრც.

378 ქიშური თეთრი თეთრი ქართლი მც. გავრც.

379 ქიშური შავი შავი ქართლი მც. გავრც.

380 ქიშური მსხვილმარცვალა თეთრი ქართლი მც. გავრც.

381 ქორქაულა შავი აჭარა მც. გავრც.

382 ქურთას ვარდისფერი ვარდისფერი ქართლი მც. გავრც.

383 ქციის თეთრი თეთრი ქართლი მც. გავრც.

384 ქციის შავი შავი ქართლი მც. გავრც.

385 ღარიბა თეთრი თეთრი ქართლი მც. გავრც.

386 ღარიბა შავი შავი ქართლი მც. გავრც.

387 ღვანურა შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

388 ღვინის თეთრი თეთრი კახეთი მც. გავრც.

389 ღვინის წითელი შავი კახეთი მც. გავრც.

390 ღორისთვალა შავი იმერეთი მც. გავრც.

391 ღრუბელა ქართლის ღრუბლის ფერი ქართლი მც. გავრც.

392 ღრუბელა კახური ღრუბლის ფერი კახეთი მც. გავრც.

393 ღრუბელა იმერული ღრუბლის ფერი იმერეთი მც. გავრც.

394 ყვირა შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

395 ყითელი ცხენისძუძუ თეთრი კახეთი მც. გავრც.

396 ყორნისთვალა შავი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

397 შაბა თეთრი ქართლი მც. გავრც.

398 შავბარდა შავი იმერეთი მც. გავრც.

399 შავი ყურძენი შავი კახეთი მც. გავრც.

400 შავი ამლახუ შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

401 შავთხილა შავი კახეთი მც. გავრც.

402 შავკაპიტო შავი ქართლი მც. გავრც.

403 შავშურა თეთრი აჭარა მც. გავრც.

404 შავყურძენა შავი იმერეთი მც. გავრც.

405 შავჩხავერა შავი გურია მც. გავრც.

406 შემოდგომის შავი შავი იმერეთი მც. გავრც.

407 შირაკენი თეთრი ქართლი მც. გავრც.

408 შიშველი შავი აჭარა მც. გავრც.

409 ჩაკმაშურა თეთრი კახეთი მც. გავრც.

410 ჩეკოლოში თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

411 ჩეპეში წითელი გურია მც. გავრც.

412 ჩერგვალი თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

413 ჩეში თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

414 ჩეჭკიში თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

415 ჩეჭიფეში თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

416 ჩეხარდანი თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

417 ჩინური თეთრი ქართლი ფართ. გავრც.

418 ჩინური შავი შავი ქართლი მც. გავრც.

419 ჩინური ავრეხი თეთრი ქართლი მც. გავრც.

420 ჩიტისთვალა თეთრი თეთრი კახეთი მც. გავრც.

421 ჩიტისთვალა ქართლის თეთრი ქართლი მც. გავრც.

422 ჩიტისთვალა შავი შავი კახეთი მც. გავრც.

423 ჩიტისთვალა ბოდბური თეთრი კახეთი მც. გავრც.

424 ჩიტისთვალა აჭარული შავი აჭარა მც. გავრც.

425 ჩიღვინაური თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

426 ჩიჩკიში თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

427 ჩხაბერძულა შავი სამეგრელო მც. გავრც.

428 ჩხავერი შავი გურია ფართ. გავრც.

429 ჩხინკოური თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

430 ჩხინკილოური თეთრი გურია მც. გავრც.

431 ჩხოროკუნი წითელი სამეგრელო მც. გავრც.

432 ჩხუში შავი სამეგრელო მც. გავრც.

433 ჩხუჩეში თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

434 ცანაფითა შავი გურია მც. გავრც.

435 ცვითე თეთრი აჭარა მც. გავრც.

436 ცივჩხავერა შავი გურია მც. გავრც.

437 ცივჩხავერა ვარდისფერი ვარდისფერი გურია მც. გავრც.

438 ცისფერერულა რუხი გურია მც. გავრც.

439 ციცქა გაბეხაური თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

440 ციცქა საჩხერული თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

441 ციცქა თეთრი იმერეთი ფართ. გავრც.

442 ცოლიკაური თეთრი იმერეთი ფართ. გავრც.

443 ცოლიკაური მსხვილთვალა თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

444 ცოლიკაური გრძელმარცვალა თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

445 ცოლიკაური კოხიძის თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

446 ცრუ ცოლიკაური თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

447 ცხენისძუძუ კახური თეთრი კახეთი მც. გავრც.

448 ცხენისძუძუ თეთრი თეთრი მესხეთი მც. გავრც.

449 ცხენისძუძუ შავი შავი მესხეთი მც. გავრც.

450 ცხენისძუძუ აჭარული შავი აჭარა მც. გავრც.

451 ცხენისძუძუ აფხაზური შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

452 ცხვედიანის თეთრა. თეთრი. ლეჩხუმი. მც. გავრც.

453 ძაღლიარჭამა. თეთრი. კახეთი. მც. გავრც.

454 ძელშავი ადგილობრივი. შავი. იმერეთი. მც. გავრც.

455 ძელშავი რაჭული. შავი. რაჭა. მც. გავრც.

456 ძველი ალექსანდრეული. შავი. რაჭა-ლეჩხუმი. მც. გავრც.

457 ძველი თეთრა. თეთრი. რაჭა-ლეჩხუმი. მც.გავრც

458 ძველი ობჩური შავი იმერეთი მც. გავრც.

459 ძველი სამაჭრე შავი იმერეთი მც. გავრც.

460 ძიგანიძე შავი იმერეთი მც. გავრც.

461 ძიგანოური შავი იმერეთი მც. გავრც.

462 ძირაგეულის შავი შავი იმერეთი მც. გავრც.

463 ძუვანი თეთრი კახეთი მც. გავრც.

464 წალენჯიხის თეთრი თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

465 წვინდირხვა შავი აფხაზეთი მც. გავრც.

466 წვიტე თეთრი აჭარა მც. გავრც.

467 წვრილმარცვალა თეთრი თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

468 წითელი ვაზი წითელი ქართლი მც. გავრც.

469 წითელოური წითელი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

470 წითლანი ვარდისფერი გურია მც. გავრც.

471 წირქვალი თეთრი თეთრი იმერეთი მც. გავრც.

472 წირქვანი თეთრი ქართლი მც. გავრც.

473 წმინდა თეთრი თეთრი რაჭა-ლეჩხუმი მც. გავრც.

474 წნორის თეთრი თეთრი კახეთი მც. გავრც.

475 წობენურა თეთრი კახეთი მც. გავრც.

476 წულუკიძის თეთრა თეთრი რაჭა მც. გავრც.

477 წყობილა შავი კახეთი მც. გავრც.

478 ჭანკილოური შავი იმერეთი მც. გავრც.

479 ჭიჭიეთის თეთრა თეთრი გურია მც. გავრც.

480 ჭეჭიბერა თეთრი აჭარა მც. გავრც.

481 ჭვარტალა თეთრი კახეთი მც. გავრც.

482 ჭვიტილური თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

483 ჭითაში წითელი სამეგრელო მც. გავრც.

484 ჭიპაკური შავი აჭარა მც. გავრც.

485 ჭოდი შავი აჭარა მც. გავრც.

486 ჭოტიში შავი სამეგრელო მც. გავრც.

487 ჭროღა კახური თეთრი კახეთი მც. გავრც.

488 ჭროღა ქართლის თეთრი ქართლი მც. გავრც.

489 ჭუბერი თეთრი სამეგრელო მც. გავრც.

490 ჭუბულო შავი ლეჩხუმი მც. გავრც.

491 ჭუმუტა შავი გურია მც. გავრც.

492 ჭყაპა თეთრი ქართლი მც. გავრც.

493 ჭყარტალა თეთრი ქართლი მც. გავრც.

494 ხარისთვალა თეთრი კახეთი მც. გავრც.

495 ხარისთვალა შავი კახეთი მც. გავრც.

496 ხარისთვალა ქართლის თეთრი ქართლი მც. გავრც.

497 ხარისთვალა მესხური თეთრი მესხეთი მც. გავრც.

498 ხარისთვალა კოლხური მუქი ვარდისფერი იმერეთი მც. გავრც.

499 ხარისთვალა აჭარული შავი აჭარა მც. გავრც.

500 ხაფშირა მოყვ. მომწვანო აფხაზეთი მც. გავრც.

501 ხემხუ შავი გურია მც. გავრც.

502 ხითერი (უღია) შავი იმერეთი მც. გავრც.

503 ხიხვი ლეჩხუმის თეთრი ლეჩხუმი მც. გავრც.

504 ხიხვი რაჭული თეთრი რაჭა მც. გავრც.

505 ხიხვი (ჟანანურა) თეთრი კახეთი მც. გავრც.

506 ხოტეურა შავი რაჭა მც. გავრც.

507 ხოფათური თეთრი რაჭა მც. გავრც.

508 ხოჟისთოლი შავი სამეგრელო მც. გავრც.

509 ხროგი შავი რაჭა მც. გავრც.

510 ხუნალიჯი თეთრი აფხაზეთი მც. გავრც.

511 ხუპინიჯი მომწვ. მოყითალო აფხაზეთი მც. გავრც.

512 ხუტუნიჯი თეთრი აფხაზეთი მც. გავრც.

513 ხუშია თეთრი თეთრი გურია მც. გავრც.

514 ხუშია შავი შავი გურია მც. გავრც.

515 ჯავახეთურა თეთრი აჭარა მც. გავრც.

516 ჯანი შავი გურია მც. გავრც.

517 ჯანი ნაკაშიძის შავი გურია მც. გავრც.

518 ჯანი ციხური შავი გურია მც. გავრც.

519 ჯაჭვაძისეული შავი კახეთი მც. გავრც.

520 ჯვარი თეთრი ქართლი მც. გავრც.

521 ჯინეში შავი აჭარა მც. გავრც.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
საქართველოსოფლის მეურნეობა

300-წლოვანი ვაზი წინანდალში, რომელიც ევრაზიის სამეულშია

მსოფლიოში ბევრი ხანდაზმული, საუკუნოვანი მცენარე ხარობს; მათ შორის არის ვაზიც. ამჯერად ძალიან დიდი ხნის ვაზის შესახებ გვინდა მოგითხროთ, რომელიც თელავის მუნიციპალიტეტის სოფელ წინანდალში, ნიკო ნიკოლაიშვილის­ ეზო-კარში ხარობს. ბატონი ნიკო ამბობს, რომ სახლ-კარი და 300 წლის ვაზი შთამომავლობით ერგო.

– დავიბადე და გავზარდე თბილისში, მაგრამ სტუდენტობის შემდეგ ქალაქში ყველაფერს თავი დავანებე და სოფლურ ცხოვრებას მივყევი. მანამდე აქ მოხუცი­ პაპა-ბებია მყავდა. 12 წელიწადია­, წინ­ანდლის სკოლაში ვმუშაობ, ინფო­მენეჯერი და ინფორმატ­იკის მასწავლებელი ვარ, მაქვს­ საოჯახო­ სასტუმრო და ჩემს მეურნეობას ვუვლი.
ჩვენი ვაზი 300 წლისაა. მასზე­ ბევრი დაწერილა. ზოგი მიუთით­ებს,­ რომ 100 წლისაა, ზოგი – 150-ის. უცხოეთიდან არაერთი მეცნიერი ჩამოსულა მის სანახავად. ბოლოს იტალიელებმა შეაფასეს და ლაბორატორიულად დაადგინეს, რომ 300 წლისაა. ასე რომ, ჩვენი ვაზი ევრაზიის სამეულში მოხვდა; ერთი სლოვენიაშია,  რომელიც 400 წლამდეა, ერთი – ინგლისში და მესამე ჩვენია.
– რა ჯიშია?

– ვერ დაადგინეს, ვერც ერთ კატალოგს ვერ მიუსადაგეს­ ვერც ქართველებმა და ვერც უცხოელებმა.

უცხოეთიდან არაერთი მეცნიერი ჩამოსულა მის სანახავად, ვერავინ დაადგინა რა ჯიშია (იტალიელების გარდა, კანა­დელებიც იყვნენ, ჩილელებიც, სამხრეთაფრიკელებიც). მოკლედ, ჩვენს ვაზს დავუტოვეთ სახელი – ქართული ენდემური ჯიში.

– თქვენი წინაპრებისგან გადმოცემით რა იცით?
– მამაჩემის დიდი პაპის დროინდელია. ის ეზოს ყოველთვის ამშვენებდა, ამასთან, მოსავ­ლ­იანი იყო. ამ ვაზის ოჯახის სხვა ორი ძირიც­ იდგა ეზოში, რომლებ­საც მეც მოვესწარი. პაპამ,­ ბავშვი ვიყავი, ერთი რომ მოჭრა. მოგვიანებით, მეორე მე მომაჭრევინა, რადგან გახმა. ვაზს ახლა ექცევა ყურადღება, ადრე ასე არ იყო – როცა ბერდებოდა, კაფავდნენ, რომ ახალი დაერგოთ და უფრო მოსავლიანი ყოფილიყო. მოკლედ, ეს შემორჩა და ოჯახის სიამაყე, რელიკვიაა… ვიცი, რომ ამის რქა თელავში, ერეკლეს მუზეუმის ეზოში ხარობდა. რომ ვკითხე, მითხრეს, ეს ვაზი 75 წლის არის, ცნობებში წერია, რომ რქა წინანდლიდან წამოიღესო…

– ანუ არ იცით, თავდაპირველად ვინ დარგო…
– წარმოშობით ჩემი გვარი რაჭიდან მოდის. კახეთში ახლა მეხუთე თაობა ვართ. ეს სახლ-კარი­ ჩემმა დიდმა პაპამ ჭავჭავაძეებისგან შეიძინა. აქაურობა ალექსანდრე ჭავჭავაძის ტერიტორია და პარკი ყოფილა, უმეტესად, დეკორატიული მცენარეები და კვიპაროსები ხარობდა. არც დასახლება­ ყოფილა და არც ხეხილი ან ვაზი. ჩემმა დიდმა პაპამ კვიპაროსები­ ამოძირკვა და მათ ადგილას ხეხილი გააშენა. მერე კომუნისტებმა­ მის გარშემო მიწის ნაკვეთები მუშებსა და გლეხებს დაურიგეს.

– არ გიცდიათ, მისგან აჭრილი­ რქა გაგემრავლებინათ?

– როგორ არა. ვისაც უთხოვია, ყველასთვის მიმიცია, მაგრამ თითქმის ვერავინ გაახარა. თავის დროზე ჩვენთან მომუშავე ღვინის­ ფრანგულმა კომპანიამაც წაიღო, თავიანთ სათბურში სცადეს გახ­არება, მაგრამ – უშედეგოდ. მე მხოლოდ ერთი რქისგან ვახარე ერთი ძირი და ერთიც კარდანახში გაახარა ნათესავმა. ჩემსას ჯერჯერობით არ დაუსხამს, ჩანს, მოსავალს გვიან იძლევა.

– ნაყოფი როგორი აქვს?

– საკმაოდ მსხვილია, დიდი მტევნები იცის, 1,5-დან 3 კილოგ-რამამდე, მაგრამ ბოლო დროს მტევნების წონა შემცირდა. ვაზი 2012 წლის ქარიშხლისა და სეტ­ყვის დროს ძალიან დაზიანდა. ბოლოს ყველაზე კარგი მოსავალი 2016 წელს მივიღეთ. შარშან 30 კგ-მდე მოვიდა.

 
– რამდენია მერქნის გარშემოწერილობა?

– 170 სმ-ია, რვიან­ივით ერთმანეთში გადახლართული.­ 2016 წელს ერთ-ერთ კომპანიასთან ერთობლივი ღვინო ჩამოვასხით; ბევრი არ არის და ბოთლებით საქველმოქმედო ღონისძიებებზე გაგვაქვს ხოლმე. ამ ვაზის დაკონსერვების გეგმა ვერავინ შემომთავაზა, ვერც ის მითხრეს, რა ნივთიერებით უნდა დამუშავდეს. როგორც სხვა ვაზს, ამასაც ისევე ვუვლი. ჩემს ღვინოს ვაყენებ, რომელიც შეძლებისდაგვარად ბიოლოგიურად მომყავს, შხამქიმიკატებს საერთოდ არ ვიყენებ.

– მკითხველს რას ეტყოდით?

– მამაპაპეულ ადგილებს დაუბრუნდნენ! მთელმა საქართველომ თბილისში მოიყარა თავი, ქვეყნის დანარჩენი ტერიტორია კი თითქმის აუთვისებელია. ვიღაცამ ხომ უნდა მიხედოს ჩვენს მიწას?! ყველამ დავიკაპიწოთ ხელები და ავაღორძინოთ, რაც გვქონდა. მთავრობამაც რეგიონებს მეტი გასაქანი უნდა მისცეს.

მასალა მოამზადა : ლალი ფაცაცია

წყარო : kvirispalitra.ge

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
სოფლის მეურნეობა

თურქი მეფუტკრე დათვებს თაფლის დეგუსტატორებად იყენებს

თურქეთის ქალაქ ტრაპიზონში მცხოვრები მეფუტკრე, იბრაჰიმ სედეფი დიდი ხნის განმავლობაში უშედეგოდ ცდილობდა, დათვები თავისი კუთვნილი სკებიდან თაფლის მოპარვას გადაეჩვია. შემდეგ კი გადაწყვიტა, პრობლემა ორიგინალური ხერხით მოეგვარებინა.

დათვები ტკბილეულის მოსაპოვებლად მეფუტკრეებს ხშირად სტუმრობენ. გამონაკლისი არც იბრაჰიმი ყოფილა. მტაცებელი ცხოველები წლების განმავლობაში არა მხოლოდ თაფლს იპარავდნენ, არამედ სკებსაც აზიანებდნენ.

თურქი მეფუტკრე იბრაჰიმ სედეფი. ფოტო: DHA
თურქი მეფუტკრე იბრაჰიმ სედეფი. ფოტო: DHA

გამუდმებული თავდასხმების შესაჩერებლად, სედეფმა სკებს რკინის მესერი შემოავლო, თუმცა, დათვებმა მისი გადაყირავება მოახერხეს. შემდეგი ნაბიჯი გისოსების ცემენტით გაამაგრება იყო, მაგრამ მტაცებლებმა მის ქვეშ მიწა ამოთხარეს და სკებს მაინც მისწვდნენ. მაშინ სედეფმა მათ სიახლოვეს ხილით სავსე ყუთები დაალაგა იმ იმედით, რომ დათვები მის ჭამას იკმარებდნენ და თაფლამდე აღარ მივიდოდნენ. სასურველი შედეგი თურქი მეფუტკრის არც ამ მცდელობამ მოიტანა. დაუპატიჟებელი სტუმრებების ვიზიტები თითოეულ ჯერზე სკების განადგურებით მთავრდებოდა.

განცდილი წარუმატებლობის შემდეგ, სადეფს თავში ახალი იდეა მოუვიდა. მან დათვების თაფლის დეგუსტატორებად გამოყენება გადაწყვიტა. მეფუტკრემ სკებთან კამერები დააყენა და მტაცებლებს ოთხი განსხვავებული ნუგბარით სავსე თასიც დაახვედრა, რომლებშიც წაბლის, ყვავილებისა და ანზერის თაფლთან ერთად, ალუბლის მურაბაც ესხა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ისტორიასაქართველოსოფლის მეურნეობა

დაკარგული ქართული ენდემური ხორბლის სახეობა – ჩელტა ზანდური

მოგეხსენებათ, რომ საქართველო მრავალი კულტურული მცენარის სამშობლოა. მსოფლიოში ცნობილი ხორბლის 25 სახეობიდან, 14 ჩვენი ქვეყნის ტერიტორიაზეა აღნუსხული და რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, 5 საქართველოს ენდემია. საბჭოთა კავშირის პერიოდში ბევრი მათგანი მიეცა დავიწყებას, მათ შორის ჩელტა ზანდური(Triticum timopheevii), რომელიც დასავლეთ საქართველოს ენდემური სახეობა გახლავთ, კონკრეტულად კი რაჭა-ლეჩხუმის.
საქართველოში გავრცელებულ ენდემურ სახებათაგან, ჩელტა ზანდური ყურადღებას იპყრობს განსაკუთრებული თვისებებით. აუცილებლად უნდა ითქვას, რომ ჩელტა ზანდური იზოლირებულია სხვა ხორბლის სახეობათაგან. ახასიათებს მაღალი იმუნიტეტი სოკოვანი დაავადებებისა და არახელსაყრელი პირობების მიმართ, რის გამოც რაჭაში მას „არჯან ხორბალს“ უწოდებდნენ, რაც გამძლეს, ამტანს ნიშნავდა. მარცვალს აქვს ცილის მაღალი შემცველობა და გლუტენის დაბალი შემცველობა, რის გამოც იგი ნაკლებ ალერგიულია. ხორბალს ახასიათებს ხშირი შებუსვა. თვალშისაცემი ეს მორფოლოგიური ნიშანი გვეუბნება, რომ იგი რეზისტენტულია გარემო პირობებისადმი და თავს იცავს ცუდი კლიმატისა და გაუწყლიანებისგან. გადმოცემის თანახმად, ჩელტა ზანდური იძლეოდა შესანიშნავი გემოსა და არომატის პურს, რომელიც ინახებოდა ერთ კვირაზე მეტი ხნით.
მიუხედავად იმისა, რომ ჩელტა ზანდური საგაზაფხულო მცენარეა, გლეხები მას შემოდგომითაც თესავდნენ, რაც წელიწადში მოსავლის ორჯერ მიღების საშუალებას იძლეოდა. საშემოდგომო ხორბალი ბევრად უფრო ძლიერია და შემოდგომა-ზამთრის პერიოდში სათანადოდ დაგროვილი ტენის გამო მეტად მოსავლიანი.
დღესდღეობით ამ უნიკალური ხორბლის მასალა გენბანკებშია გაყინული და დაცული. მართალია დღეს ქართული ხორბალი არც ისე ბევრ გლეხს მოჰყავს, თუმცა მათ მიმართ ინტერესი ნამდვილად იზრდება. სწორედ ამაზე მეტყველებს მანონი ახლვედიანის “ზანდურის სახლი”, რომელიც საინტერესო ეთნოგრაფიულ მუზეუმსაც მოიცავს. ამ ადამიანის წვლილი ჩელტა ზანდურის რეპატრიაციისა და ცნობადობის ამაღლების საქმეში ნამდვილად დაუფასებელია.

ფოტოს ავტორი : მერი შალამბერიძე 

წყარო :  “ჩელტა ზანდურის (Triticum timopheevii) რეინტროდუქცია, ex-situ კონსერვაცია და ცნობიერების ამაღლება ადგილობრივ მოსახლეობაში (რაჭა-ლეჩხუმი)”

პროექტის განახლებები და საბოლოო შედეგების ლინკი

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
სოფლის მეურნეობა

პირუტყვის ანტიბიოტიკებით მკურნალობა გარემოს სათბური გაზებით აბინძურებს

ახლახანს ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ ფერმერები, რომლებიც თავიანთ პირუტყვს ანტიბიოტიკებს აძლევენ, იმაზე მეტ ზიანს აყენებენ გარემოს, ვიდრე მიკრობების მიმართ რეზისტენტულობაა. აღმოჩნდა, რომ ანტიბიოტიკი სათბური გაზების ემისიის გაზრდას და ამ გზით, კლიმატის ცვლილებებს უწყობს ხელს.
მკვლევარებმა ტეტრაციკლინით სამ-დღიანი მკურნალობის კურსის პერიოდში პირუტყვის ნეხვში მეთანის რაოდენობას დააკვირდნენ.
აღმოჩნდა, რომ ანტიბიოტიკებ მიღებული პირუტყვის ნეხვში 80 პროცენტით მეტი მეთანი იყო, ვიდრე იმ პირუტყვისაში, რომელსაც ტეტრაციკლინი მიღებული არ ჰქონდა. მეთანის მომატებას სავარაუდოდ პირუტყვის საჭმლის მომნელებელ ორგანოში მეთანის წარმომქნმელი მიკრორგანიზმების, არქეების მომატება იწვევს.
აღნიშნული კვლევის შედეგად მიღებული დასკვნები პირველია, რომელიც პირუტყვში ანტიბიოტიკების გამოყენების შედეგად სათბური გაზების ემისიების ზრდაზე მიანიშნებს, მეტიც, კვლევამ აჩვენა, რომ მთელი მსოფლიოს მასშტაბით ადამიანის საქმიანობასთან დაკავშირებული სათბური გაზების ემისიის 4 პროცენტი მცოხნელ მსხვილფეხა რქოსანი პირუტყვზე მოდის. აღსანიშნავია ისიც, რომ ნეხვში გამოყოფილი მეთანის რაოდენობა, როგორც წესი, პირუტყვის ბოყინის შედეგად გამოყოფილ რაოდენობაზე გაცილებით ნაკლებია.
მკვლევარები აცხადებენ, რომ მომავალ კვლევებში ისინი სათბური გაზების ამ წყაროსაც გამოიკვლევენ.

წყარო: sciencemag.org

 

მასალა მოამზადა: თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
სოფლის მეურნეობა

მცენარეების დარგვა ახალი ტექნოლოგიით

ხელოვნური ინტელექტი მოსახერხებელიცაა, ჩქარიც და ეფექტურიც. მისი გამოყენებით, სტრესულ ამოცანებს რობოტები ერთ დროს წარმატებით ართმევდნენ თავს. რიჩარდ ჰასელმა − კლემსონის უნივერსიტეტის სანაპირო კვლევისა და განათლების ცენტრის ბოსტნეული კულტურების ექსპერტმა, მეცნიერთა ჯგუფის ხელმძღვანელმა,
რობოტებით მართვადი სისტემა შექმნა, რომელიც მცენარის დაავადებისადმი გამძლე ფესვებს ნიადაგში უსწრაფესი ტემპით − თვალის დახამხამებაში რგავს. მეორე მხრივ, სასოფლო სამეურნეო უპილოტო აპარატები ფერმერებს მიწათმოქმედების პროცესის გარკვეული ასპექტების ეფექტურობის გაზრდის შესაძლებლობასაც აძლევს. ეს მოსავლის მონიტორინგი იქნება მცენარის დარგვიდან ბოლომდე, ასევე მსხვილფეხა საქონლის მართვა, კულტურების მორწყვა, სარწყავი სისტემების რუკების შედგენა თუ მრავალი სხვა. ეს აპარატები მიწის დასაზვერადაც მოსახერხებელია, დაზიანებული მცენარეების დასამუშავებლადაც და ზოგადად, ფერმის სამართავადაც. ზუსტი მიწათმოქმედება კი მოსავლიანობისა და რენტაბელობის გასაზრდელად ახალი
ტექნოლოგიების გამოყენებას ცდილობს იმ დროს, როდესაც სოფლის მეურნეობის კულტურების მოსაყვანად აუცილებელი ტრადიციული რესურსების შემცირება შეიმჩნევა (მიწა, წყალი, სასუქები, ჰერბიციდები და ინსექტიციდები).

წყარო : Hbr.com

მასალა მოამზადა : ლაშა ჯინჭარაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეკოლოგიასოფლის მეურნეობა

ბანგკოკში სამუშაოს გარეშე დარჩენილ ტაქსის მანქანებს ბოსტნეულის ბაღების მოსაშენებლად იყენებენ

ტაილანდის დედაქალაქ ბანგკოკში ღია ცის ქვეშ არსებულ ავტოსადგომზე შევხვდებით ბოსტნეულის პატარა ბაღებს მანქანების სახურავებზე. პანდემიის პერიოდში სამუშაოს გარეშე დარჩენილმა მძღოლებმა გამოსაკვებად ამ გზას მიმართეს.
“მანქანების სასაფლაოზე” განთავსებული ტაქსები უმოქმედოა მას შემდეგ, რაც ტაილანდში შეზღუდვების გამო ტურისტების რაოდენობა შემცირდა 2020 წლის დასაწყისში, ტაქსისტების საქმიანობა კი მეტწილად ტურიზმს ეყრდნობოდა. მძღოლებმა კი გადაწყვიტეს მანქანების სახურავები ბოსტნეულის პატარა ბაღების მოსაშენებლად გამოეყენებინათ. ისინი ასევე დასძენენ, რომ თუკი მოსავალი საკმარისზე მეტი იქნება, ადგილობრივ ბაზარზე გატანასაც გეგმავენ.

მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ისტორიაკულტურასაქართველოსოფლის მეურნეობა

რაჭა-ლეჩხუმის ენდემური ხორბლის ჯიში მშობლიურ მიწას უბრუნდება

საქართველო მრავალ კულტრურულ მცენარეთა სამშობლოა, მათ შორის მარცვლოვნების. ჩელტა ზანდური(Triticum timopheevii) რაჭა-ლეჩხუმის ენდემური ხორბლის ჯიშია, რომელიც გადაშენების პირას იყო მისული. დღესდღეისობით ზანდურის სახეობის აღდგენა და რეინტროდუქცია მიმდინარეობს, რაშიც აქტიურადაა ჩართული ლეჩხუმელი მანონი ახვლედიანი. მან თიბისის მხარდაჭერით უნიკალური ხორბლის სახეობა გააცოცხლა, მოაწყო ეთნოგრაფიული სივრცე , ,,ზანდურის სახლი” და ზანდურის მარანი.

რატომ იპყრობს ჩელტა ზანდური ყურადღებას?

როგორც ვიცით, მსოფლიოში ხორბლის 25 სახეობაა ცნობილი, აქედან 14 აღნიშნულია ჩვენი ქვეყნის ტერიტორიაზე, რომელთა შორის 5 საქართველოს ენდემია, მათ შორის არის ჩელტა ზანდური(Triticum timopheevii).

საქართველოს ხორბლის ენდემურ სახეობათაგან ჩელტა ზანდური ყურადღებას იქცევს განსაკუთრებული თვისებებით:

  • აქვს გლუტენის დაბალი შემცველობა მარცვალში(გლუტენის მაღალი შემცველობა მარცვალში, არის განმაპირობებბლი ფაქტორი, რის გამოც ადამიანთა ნაწილს ალერგია აქვს პურზე. შესაბამისად ჩელტა ზანდური უსაფრთხოა მათთვის გლუტენის დაბალი შემცველობის გამო)
  • ცილის მაღალი შემცველობა
  • მდგრადი ჩაწოლისადმი
  • აქვს წინააღმდეგობრივი უნარი ექვს ფოთლოვან და ორ ფეხსახსრიან მავნებელზე
  • რეზისტენტული არახელსაყრელი პირობებისადმი
  • მაღალი იმუნიტეტი სოკოვანი დაავადებების მიმართ
  • პურცხობის მაღალი უნარი
  • გამოირჩევა მაღალი გამძლეობით ცუდი კლიმატური პირობების მიმართ
  • შეიცავს უნიკალურ G გენს

საიდან დაიწყო ყველაფერი?

2017 წელს ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტისა და ბოტანიკის ინსტიტუტის წარმომადგენლების მიერ The Ruffor Fountation-ის მცირე გრანტის საშუალებით განახორციელეს პროექტი, რომელიც სწორედ ჩელტა ზანდურის რეპატრიაციას ისახავდა მიზნად. რის შედეგადაც ამბროლაურისა და ცაგერის რამდენიმე სოფელში დაიწყო ზანდურის სახეობის აღდგენა.

დღევანდელ მსოფლიოს ბევრ ქვეყანაში ეს სახეობა წარმოადგენს ინტენსიური კვლევის ობიექტს, როგორც გენეტიკური, ასევე სელექციური კუთხით. კონკრეტულად ამ სახეობის გამო საქართველო იმუნური ხორბლის სამშობლოდ არის მიჩნეული.

2016 წელს გერმანელმა მეცნიერმა სამეცნიერო ჟურნალში Trends in Plant Sciense-ში ზანდური მომავლის საკვებ სახეობას აღიარეს. აღსანიშნავია ასევე ის ფაქტი, რომ ზანდურის მასალა ამერიკის შეერთებულ შტატებში წაიღეს გამოსაკვლევად და სხვა სახეობის ხორბალთან შესაჯვარებლად.

ზანდურის უნიკალურობიდან გამომდინარე სამომავლოდ იგეგმება მოსავლის რაოდენობის გაზრდა და სპეციალური ტექნიკის შეძენა მასობრივი წარმოებისთვის.

წყარო: The Ruffor Small Grants Foundation, Plants For A Future

მასალა მოამზადანინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
1 2 3 6
Page 1 of 6