ეს საინტერესოა

მკვლევრებმა დაადგინეს, რომ  ტვინი ქმნის მოგონებების მრავალ ასლს, რაც საშუალებას აძლევს მას დაარეგულიროს, თუ როგორ იცვლება ისინი დროთა განმავლობაში.

ადრე მეცნიერები თვლიდნენ, რომ ეს პლასტიურობა გამოწვეულია ტვინის უჯრედებში ცვლილებებით, რომლებიც თავდაპირველად ახდენენ მეხსიერების კოდირებას, და მათ სჯეროდათ, რომ ეს უჯრედები ინახავდნენ ტვინში თითოეული მეხსიერების მხოლოდ ერთ ასლს. თუმცა, ახალი კვლევა ვარაუდობს, რომ ეს შეიძლება ასე არ იყოს.

მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ მღრღნელებში, მაგალითად, ტვინი ინახავს მოცემული მეხსიერების სულ მცირე სამ ასლს, დაშიფრავს მას ორგანოს რამდენიმე ადგილას.

ეს ასლები დაშიფრულია ნეირონების სხვადასხვა ჯგუფის მიერ ჰიპოკამპში. ეს არის ტვინის არეალი, რომელიც კრიტიკულია სწავლისა და მეხსიერებისთვის. ასლები განსხვავდება მათი შექმნის დროით, ხანგრძლივობით და რამდენად იცვლება დროთა განმავლობაში.

აღმოჩენამ შეიძლება გამოიწვიოს გარკვეული დარღვევების მკურნალობის ახალი მეთოდების შემუშავება, თქვა მკვლევარმა. მაგალითად, პოსტტრავმული სტრესული აშლილობის შემთხვევაში, ადამიანები განიცდიან ინტრუზიულ გამობრუნებებს, რაც არასასურველი, შემაშფოთებელი მოგონებებია ტრავმული მოვლენის შესახებ. შესაძლოა შესაძლებელი იყოს ისეთი წამლის შემუშავება, რომელიც უპირატესად ააქტიურებს გვიან დაბადებულ ნეირონებს, რომლებიც უფრო პლასტიკურია და, შესაბამისად, უფრო რეაგირებენ ფსიქოთერაპიაზე, თქვა მან.

იმავდროულად, იმ ადამიანების შემთხვევაში, რომლებსაც აქვთ მეხსიერების დაქვეითება დემენციის გამო, სხვა ტიპის წამალმა შეიძლება გამოიწვიოს ადრეული ნეირონების აქტივობის სტიმულირება, რომელთა მონაცემები უფრო ძლიერად ინახება. ზოგადად, ასეთი მკურნალობა მეხსიერების თვისებებზე მანიპულირებას მოახდენს იმის არჩევით, თუ რომელი ტიპის ნეირონი იქნება გამოყენებული მის ტვინში კოდირებისთვის, განმარტა დონატომ.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

ჩვენამდე მოღწეული ცნობების თანახმად, ახალი წელი პირველად მესოპოტამიაში ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 2000 წელს იზეიმეს.

ძველი რომაელები ახალ წელს 1 მარტს აღნიშნავდნენ. სხვა კულტურები კი წლის დასაწყისად შემოდგომის ბუნიობას ან ზამთრის ნაბუნიობას მიიჩნევდნენ. ბუნიობა და ნაბუნიობა არის დედამიწის მდგომარეობა ორბიტაზე. ბუნიობა – ეს არის მოვლენა, რომელსაც ადგილი აქვს წელიწადში ორჯერ. 21 მარტი და 23 სექტემბერი გაზაფხულისა და შემოდგომის ბუნიობის, ანუ დღე-ღამური ტოლობის დღეებია. წელიწადის დროს, როდესაც ყველაზე გრძელი დღე და მოკლე ღამე არის და პირიქით, როდესაც ყველაზე გრძელი ღამე და მოკლე დღე არის, ნაბუნიობა ეწოდება. ზამთრის ნაბუნიობა 22 დეკემბერს ხდება.

რომაულმა კათოლიკურმა ეკლესიამ 1582 წელს გრეგორიანული კალენდარი მიიღო, რომლის მიხედვითაც ახალი წელი 1 იანვარს აღინიშნება. იანვრის თვეს ორსახიანი ღვთაების „იანუსის“ სახელი უწოდეს, რომლის ერთი სახე წინ იყურება, მეორე კი – უკან.

ახალ წელს ადამიანები ცდილობენ მავნე ჩვევებს უარი უთხრან და ახალ წელს სიახლით და სიკეთით შეხვდნენ. სხვადასხვა ქვეყანაში სხვადასხვა საახალწლო ტრადიცია არსებობს.

ძველი სპარსელები ახალ წელს ერთმანეთს კვერცხებს ჩუქნიდნენ, რაც ნაყოფიერების სიმბოლო იყო.

დანიაში 31 დეკემბერს უსარგებლო ჭურჭელს მეგობრებისა და ახლობლებისსახლების კარებებს ესვრიან და ამსხვრევენ.

ეკვადორში 31 დეკემბრის ღამეს ქაღალდისგან დამზადებულ საფრთხობელას წვავენ, მასთან ერთად წვავენ გასული წლის ფოტოებსაც, რადგან სწამთ, რომ ამას ბედნიერება მოაქვს.

ესპანეთში კი სჯერათ, რომ ახალი წელი წარმატებული იქნება მისთვის, ვინც 31 დეკემბრის ღამეს პირში ერთდროულად ყურძნის 12 მარცვალს ჩაიდებს.

ზოგიერთ ლათინო ამერიკულ ქვეყანაში სჯერათ, რომ თუკი ახალ წელს ფერადი საცვლებით შეხვდებიან, წარმატებული წელი ექნებათ.

იაპონიაში ყველა ზარს 108-ჯერ რეკავენ, რასაც ბუდისტური რწმენა-წარმოდგენის თანახმად, სიწმინდე მოაქვს. იაპონელები ახალ წელს გაღიმებული ხვდებიან და სჯერათ, რომ ღიმილი იღბლიანი წლის საწინდარია.

შვეიცარიაში ახალ წელს ნაყინის იატაკზე დაგდებით ხვდებიან.

რუმინელები ხურდას მდინარეში ყრიან, რადგან სჯერათ, რომ ეს წარმატებას და იღბალს მოუტანს მათ.

პუერტო რიკოში წყლით სავსე ვედროებს ფანჯრებიდან ყრიან და ბოროტ სულებს განდევნიან სახლებიდან.

ბოლივიაში ნამცხვარში გამოცხობისას  მონეტას დებენ და მიიჩნევენ, რომ მას, ვინც მონეტას იპოვნის, წარმატებული წელი ექნება.

კოლუმბიაში მთელი დღის განმავლობაში ჩემოდნით დადიან, რადგან სჯერათ, რომ მოგზაურობა დაებედებათ.

დანიაში სკამებზე დგებიან და რაც შეიძლება მაღლა ხტებიან, რადგან მიიჩნევენ, რომ ეს წარმატებას მოუტანთ.

ჩილეში ოჯახები ღამეს გარდაცვლილი საყვარელი ადამიანების სასაფლაოზე ათენებენ.

ესტონეთში ახალი წლის დღეს დღეში შვიდჯერ ჭამენ და ამ გზით სიუხვის დაბედებას ცდილობენ.

ირლანდიაში სახლის კედლებს პურს ურტყამენ და ამ გზით ბოროტი სულების განდევნას ცდილობენ.

წყარო : edition.cnn.com , list25.com

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ადამიანები სისხლის ჯგუფით განსხვავდებიან. შეიძლება განსხვავებული სისხლის ჯგუფი გქონდეთ, ვიდრე ეს თქვენს ნაცნობს, მეგობარს და ოჯახის წევრს აქვს. თქვენი სისხლის ჯგუფის ცოდნა მნიშვნელოვანია სისხლის გადასხმისთვის და სხვა სამედიცინო საჭიროებებისთვის, რაც აჩენს კითხვას: რატომ აქვთ ადამიანებს სხვადასხვა სისხლის ჯგუფი? ინფორმაციას უცხოური მედია ავრცელებს.

არსებობს ოთხი ძირითადი სისხლის ჯგუფი: A, B, AB და O. თითოეული განისაზღვრება, იმით თუ რომლი ანტიგენია სისხლის წითელი უჯრედების ზედაპირზე. A ტიპის სისხლს აქვს A ანტიგენი სისხლის წითელ უჯრედებზე, B-ს აქვს B ანტიგენი, AB აქვს ორივე და O-ს არც ერთი.

“მონაცემები მტკიცედ მეტყველებს იმაზე, რომ მთელი მიზეზი, რის გამოც ჩვენ გვაქვს სხვადასხვა სისხლის ჯგუფი, არის მალარია. თუ გადახედავთ რუკას იმის მიხედვით თუ სად ვხვდებით მალარიის პარაზიტსა და O ჯგუფის სისხლს ყველაზე მეტად, საოცარ კავშირს ნახავთ”, – თქვა დოქტორმა კლაუდია კონმა, მინესოტას უნივერსიტეტის სისხლის ბანკის სამედიცინო დირექტორმა.

დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრის მონაცემებით, მალარიას აქვს სიკვდილიანობის მაღალი მაჩვენებელი, რომელმაც 2020 წელს მსოფლიოში 627 000 ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. მალარიის გამომწვევი პარაზიტის მატარებელ ადამიანებში, ინფიცირებული სისხლის წითელი უჯრედები გროვდება წვრილ სისხლძარღვებში, ბლოკავს სისხლს და ჟანგბადს, რომელიც ტვინში გადადის. მაგრამ O ჯგუფის სისხლის მქონე ადამიანებს მნიშვნელოვანი დაცვა აქვთ მალარიისგან. მაგალითად, 2007 წელს ჩატარებულმა კვლევამ, რომელიც გამოქვეყნდა ჟურნალში Proceedings of the National Academy of Sciences, აჩვენა, რომ O ტიპის სისხლის მქონე ადამიანებს 66%-ით ნაკლები შანსი აქვთ მალარიის მძიმე ფორმის განვითარების, ვიდრე ეს სხვა სისხლის ჯგუფის მქონე ადამიანებშია.

ეს ნაწილობრივ მაინც იმიტომ ხდება, რომ მალარიის პარაზიტი აიძულებს ინფიცირებულ სისხლის წითელ უჯრედებს გამოყონ ცილა მათ ზედაპირზე, სახელად RIFIN, რომელიც მოქმედებს როგორც წებო. ის აქცევს არაინფიცირებულ სისხლის წითელ უჯრედებს ინფიცირებული სისხლის წითელი უჯრედის გარშემო, ნათქვამია 2015 წლის კვლევის მიხედვით ჟურნალ Nature Reviews Microbiology-ში. თუმცა, მაშინ, როცა RIFIN ძლიერად უკავშირდება A ტიპის სისხლის წითელი უჯრედების ზედაპირს, ის სუსტად “მაგრდება” O სისხლის წითელ უჯრედებზე.

მიუხედავად ამისა, სისხლის ჯგუფი არ არის ადამიანის სისხლის ერთადერთი ასპექტი, რომელიც გავლენას ახდენს მალარიის რისკზე. სისხლის ოთხი ძირითადი ჯგუფის ფაქტორების გარდა, არსებობს 15 სხვა ტიპის ანტიგენი, რომლებიც შეიძლება იყოს სისხლის წითელი უჯრედების ზედაპირზე, განუცხადა კონმა Live Science-ს. ერთ-ერთ მათგანს “დაფის ჯგუფი” ჰქვია. ადამიანები, რომლებსაც არ აქვთ ეს ანტიგენი, შედარებით გამძლე არიან მალარიის ორი ძირითადი პარაზიტის მიმართ. “დაფის მიმართ” უარყოფითობა გავრცელებულია მთელს სუბსაჰარის აფრიკაში, სადაც მალარია ყველაზე გამორჩეულია, მაგრამ ის იშვიათად გვხვდება სხვაგან.

არსებობს საკმაოდ ბევრი მტკიცებულება იმის შესახებ, თუ რატომ არის მალარიისადმი მიდრეკილ ადგილებში O ჯგუფის სისხლი ყველაზე ხშირად, მაგრამ ნაკლებად ნათელია, რატომ შეიძლება იყოს A, B და AB ტიპის სისხლი სხვაგან შედარებით მაღალი პროპორციებით. ზოგიერთი მეცნიერი დაავადების გავრცელების მიზეზს სისხლის სხვადასხვა ჯგუფებს შორის კავშირში ეძებს. მაგალითად, 2021 წელს ჟურნალ BioMed Research International-ში ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ სისხლის O ჯგუფის მქონე ადამიანებს უფრო მეტად აქვთ ქოლერა, ტუბერკულოზი და ყბაყურა. სხვა სისხლის ჯგუფების მქონე ადამიანებს უფრო მეტად აქვთ სხვა დაავადებები; მაგალითად, AB ტიპის სისხლის შემთხვევაში უფრო ხშირად ვხვდებით ჩუტყვავილას.

კონი არ თვლის ამ კავშირებს ბოლომდე დამაჯერებლად, თუმცა, ისინი ნამდვილად საინტერესოა. კონის თქმით, ეს კვლევები სრულად არ ადასტურებს მიზეზობრივ კავშირს სისხლის ჯგუფებსა და ამ დაავადებების გავრცელებას შორის. ეს კავშირები შეიძლება გამოწვეული იყოს სხვა ფაქტორებით. თუმცა მალარიის შემთხვევა განსხვავებულია.

“მალარია ერთადერთია, სადაც ეს ფაქტორი მართლაც თავს იჩენს”, – ამბობს კონი.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

მაშინაც კი, თუ მშვენივრად გეძინათ, შეგიძლიათ დღის განმავლობაში 20-25 წუთი გამოყოთ ძილისათვის – ამ გზით თქვენარა მხოლოდ მოიხსნით დაღლილობას, არამედ შეინარჩუნებთ ჯანმრთელობას და ცოტათი გახანგრძლივებთ სიცოცხლესაც კი. გთავაზობთ 5 ფაქტს დღის ძილის შესახებ:

აუმჯობესებს მეხსიერებას და სწავლის უნარს

ყველას, ვისაც კი ოდესმე ლექციაზე ეძინა, ახსოვს ეს საოცარი მოვლენა. მონაცემები დასტურდება კვლევით: დღის ძილით ხანმოკლე შესვენება, პირველ რიგში, ინფორმაციის აღქმაზე პასუხისმგებელი ნეირონების გააქტიურების საშუალებას იძლევა და მეორეც, ადრე მიღებული ინფორმაციის სტრუქტურირებას უწყობს ხელს.

უფრო ჭკვიანს გვხდის

ამას ადასტურებენ NASA-ს მეცნიერები: მათი მონაცემებით, დღის განმავლობაში მხოლოდ 30 წუთიანი დასვენება საკმარისია კოგნიტური შესაძლებლობების 40%-ით გაზრდისთვის. მაგრამ არ დაიძინოთ ძალიან ბევრი: მნიშვნელოვანია, რომ ტვინს არ ჰქონდეს დრო ღრმა ძილის ფაზაში ჩაძირვის საშუალება. წინააღმდეგ შემთხვევაში, როცა გაიღვიძებთ, თავს ზედმეტად დაღლილად იგრძნობთ.

აუმჯობესებს კრეატიულობას

20 წუთი “გადატვირთვაც” საკმარისია ახლის შექმნისას საჭირო ასოციაციური აზროვნებისა და წარმოსახვის გასაუმჯობესებლად. ასე რომ, თუ რაიმე მნიშვნელოვან პრობლემას ვერ გადაჭრით, წადი დაიძინე 20-25 წუთი. წყარო

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

2024 წლის თებერვალში ისლანდიაში მდებარე ვულკანი სუნდნუქსგიგარი ამოიფრქვა. იქიდან გამოთავისუფლებულმა ლავამ გარშემო არსებულ თოვლიან ზედაპირზე დაიწყო დინება, რამაც გასაოცარი სანახაობა შექმნა. ამ კადრების გადაღება ჯერონ ვან ნიუვენჰუვმა შეძლო.

ვულკანის ეს აქტიურობა 2023-24 წლებში დაფიქსირებულ უფრო მასშტაბურ ამოფრქვევებს უკავშირდება, რამაც ქალაქ გრინდავიკში შენობების ნგრევაც კი გამოიწვია. რაც შეეხება უკანასკნელ მოვლენას, მისმა ამსახველმა ვიდეომ დიდი ყურადღება დაიმსახურა. კადრები იმდენად შთამბეჭდავია, რომ სოციალური ქსელის მომხმარებლებში გაჩნდა იმის ეჭვიც, რომ ისინი ხელოვნური ინტელექტის მიერაა გენერირებული. რა თქმა უნდა, ეს ასე არაა, რასაც ვიდეოს ავტორი ადასტურებს.

“ეს არაჩვეულებრივია, რადგან მშვენივრად გვიჩვენებს, რომ ბუნებას ჯერ კიდევ შეუძლია, თავისი უნიკალურობით გაგვაოცოს. ცხადყოფს იმასაც, რომ კონკრეტულ მოვლენებს ყალბად აღვიქვამთ მხოლოდ იმიტომ, რომ მათ ვერ ვხსნით. საინტერესოა, არა?!”, — ამბობს ფოტოგრაფი.

ერთ-ერთი მიზეზი, რომლის გამოც ეს ვიდეო ხელოვნური ინტელექტის მიერ გენერირებული ეგონათ, ის იყო, რომ ლავასთან შეხებისას თოვლი ორთქლს არ წარმოქმნიდა. ამით თავად ფოტოგრაფიც დაინტერესდა და გაარკვია, რომ შესაძლებელია, ეს ლეიდენფროსტის ეფექტს უკავშირდებოდეს.

ამ დროს სითხე, რომელიც მისი დუღილის ნიშნულზე ბევრად ცხელ მატერიასთან ურთიერთქმედებს, ორთქლის იზოლირებულ შრეს წარმოქმნის, რაც სწრაფ დუღილს უშლის ხელს. ეს ნიშნავს, რომ ლავასთან შეხებისას ფორმირებულმა აირმა ცხელი ზედაპირის ზემოთ, სავარაუდოდ, თხევადი წვეთების შენარჩუნება განაპირობა, ამიტომ ორთქლის მაღლა ამავალი ნაკადი არ დაფიქსირებულა.

მეორე მიზეზად ნიუვენჰუვი ასახელებს, რომ კინოს სპეციალურმა ეფექტებმა საზოგადოებას ლავის მახასიათებლებზე არასწორი წარმოდგენა შეუქმნა. შესაბამისად, რეალური ლავის მოძრაობისა თუ გარემოსთან ურთიერთქმედების თავისებურებები ბევრი ადამიანისთვის უჩვეულოა.