ანალიტიკა

აშშ-ის გამოძიების ფედერალური ბიუროს (FBI) ხელმძღვანელის, ჯეიმს კომის, სამსახურეობრივი მოვალებიდან გათავისუფლებამ ახალი კითხვები წარმოშვა საზოგადოებაში იმასთან მიმართებით, თუ რა როლი ჰქონდა კრემლს 2016 წლის აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებსა და პრეზიდენტად დონალდ ტრამპის გახდომაში.

,,The Guardian-ი“ ამასთან მიმართებით სტატიას აქვეყნებს, სადაც საკუთარ წყაროებზე დაყრდნობით, ცდილობს ნათელი მოჰფინოს ტრამპისა და პუტინის ურთიერთობებს.

ზემოთ ხსენებული ჯეიმს კონი, რომელიც თავად დონალდ ტრამპმა გაათავისუფლა სამსახურეობრივი მოვალეობის ვერშესრულების გამო, აქტიურად ცდილობდა გამოეძიებინა კავშირები დონალლდ ტრამპის წინასაარჩევნო კამპანიასა და რუსეთს შორის.

კომის გამოძიება გასაიდუმლოებულად დაიწყო 2016 წლის ივლისის ბოლოს. ძალიან მალე მას შემდეგ, რაც ,,WikiLeaks-ზე“ საჯაროდ გამოქვეყნდა ჰაკერული გზით მოპოვებული დემოკრატიული ნაციონალური კომიტეტის(DNC), ტრამპის ოპონენტი პარტიის ლიდერის, ჰილარი კლინტონის, ელექტრონული ფოსტის შინაარსი.

აშშ-ის სამხედრო დაზვერვის აგენტი, კრისტოფერ სტილი, ბრალს სდებსდა დონალდ ტრამპს, რომ მან და მისმა გუნდმა, რუსეთთან ერთად, მიზანმიმართულად დაგეგმა ზემოთ ხსენებული ჰაკერული შეტევა კონკურენტ პარტიაზე.

პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა ბრალდებები დაახასიათა, როგორც „ყალბი ინფორმაცია“.

გამოძიება თავდაპირველად ძალიან ნელა მიმდინარეობდა, თუმცა, დონალდ ტრამპის გამარჯვების შემდეგ, სიტუაცია შეიცვალა  და მარტში, FBI-ის ყოფილმა ხელმძღვანელმა უკვე ოფიციალურად განაცხადა გამოძიების მიმდინარეობისა და შინაარსის შესახებ. სენატის სასამართლო ქვეკომიტეტს კი შესაბამისი მტკიცებულებებიც წარუდგინა.

კომის განმარტებით, გამოძიების მთავარი მიზანი იყო, გამოევლინა ნებისმიერი შესაძლო კავშირი ტრამპის საარჩევნო კამპანიასა და რუსეთს შორის, არსებობდა თუ არა მხარეების კოორდინირებული მოქმედებები და ეხმარებოდა თუ არა რუსეთი ჰაკერული შეტევის განხორციელებაში.

ფართო საზოგადოებისთვის, ამ ეტაპზე, უცნობია თუ რა სახის ინფორმაციასა და მტკიცებულებებს ფლობს FBI, თუმცა, როგორც ,,The Guardian-ი” იუწყება, შესაძლოა არსებობდეს საკმაოდ დამაჯერებელი და კონრეტული ფაქტები ზემოთ აღნიშნული კავშირის შესახებ ტრამპსა და რუსეთს შორის.

აშშ-ის სადაზვერვო სამსახურები თავიან ანგარიშებში უკვე ასკვნიან, რომ კრემლს მართლაც მიუძღვოდა დიდი წვლილი ჰაკერული შეტევის დაგეგმვასა და განხორციელებაში. მოხსენებებში გამოყოფილია ორი რუსული ჰაკერული ჯგუფი: „Fancy Bear“ და  „Cozy Bear“, რომლებიც ოფიციალურად მუშაობენ რუსეთის სახელმწიფო ინსტიტუტებზე.

როგორც ირკვევა, ეს ჯგუფები დამოუკიდებლად მუშაობდნენ. მათ დემოკრატების პარტიის წევრებს ბუნდოვანი შინაარსის ელექტრონული ფოსტები გაუგზავნეს, რომელიც შეიცავდნენ საიტის ლინკებს, რაც , ამ შემთხვევაში, იაფი და ეფექტიანი ხერხი გამოდგა. მათ მსხვერპლებს შორის არის ჰილარი კლინტონის საარჩევნო კამოპანიის მენეჯერი- ჯონ პედესტაც.

რა როლი აქვს ამ საქმეში ბრიტანეთის სადაზვერვო სამსახურს?

ჯერ კიდევ 2015 წელს, დიდი ბრიტანეთის ზედამხედველობის სააგენტომ (GCHQ ) გააფრთხილა აშშ-ის სადაზვერვო სამსახურები ტრამპსა და რუსეთს შორის საეჭვო ურთიერთობების შესახებ. თუმცა, მაშინ, დონალდ ტრამპი საპრეზიდენტო კანდიდატადაც კი არ იყო დასახელებული, ამიტომ, ინფორმაციაზე განსაკუთრებული ყურადღება არ გამახვილებულა. დიდ ბრიტანეთთან ერთად, იგივე ინფორმაცია გაუცვალეს აშშ-ს ზოგიერთმა ევროპულმა სააგენტოებმაც (გერმანია, ავსტრალია, ესტონეთი, პოლონეთი, შესაძლოა, საფრანგეთიცა და ჰოლანდიაც).

აშშ-სთვის მიწოდებულ გასაიდუმლოებულ დოკუმენტებში ნახსენებია, რომ რუსეთის პრეზიდენტი, ვლადიმერ პუტინი, მხარში ედგა და ეხმარებოდა დონალდ ტრამპს სხვადასხვა პოლიტიკური ნაბიჯების გადადგმასა და განხორციელებაში თითქმის 5 წლის განმავობაში. პუტინის მიზანი იყო: „შეექმნა მტრული გარემო და წაეხალისებინა განხეთქილება დასავლეთის ქვეყნებს შორის“. ტრამპის ჯგუფი კრემლს აწვდიდა ინფორმაციას აშშ-ში რუსი ოლიგარქების საქმიანობის შესახებ, კრემლი კი ტრამპს თავისი პოლიტიკური მოწინააღმდეგის შესახებ კომპრომატულ ფაქტებს უზიარებდა. ანუ, თანამშრომლობა ორმხრივად მომგებიანი იყო, ერთი მიზნისთვის, რომ დაემარცხებინათ ჰილარი კლინტონი, რომელიც „პუტინს სძულდა“.

დღეისთვის არ არის ზუსტად ცნობილი თუ რა სახისა და ხარისხის ინფორმაციას ფლობს FBI  დონალ ტრამპის რუსეთთან კავშირების შესახებ, რომელიც ჯერ კიდევ 1987 წლიდან იწყება. თუმცა, თავად გამოძიების დაწყება და ჯეიმს კომის სამსახურიდან გათავისუფლება მნიშვნელოვან პრობლემას  უნდა წარმოადგენდეს ტრამპის ადმინისტრაციისთვის.

წყარო: The Guardian

მასალა მოამზადა: ცირა შვანგირაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

საქართველოს კონსტიტუციონალიზმის გარკვეული ისტორია აქვს, რომელიც 1921 წლის 21 თებერვლიდან იწყება, თუმცა იმ პერიოდში, რუსეთის მიერ ჩვენი ტერიტორიის ოკუპაციის გამო, მას რეალურად არ უფუნქციონირია. დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ ქვეყანაში 1995 წლის 24 აგვისტოს მიღებული იქნა კონსტიტუცია, რომელიც დღემდე მოქმედებს, თუმცა რამდენიმეჯერ მისი რევიზია განხორციელდა, განსაკუთრებით კი აღსანიშნავია 2004 და 2010 წელს შესული მასშტაბური ცვლილებები, მიუხედავად რამდენჯერმე გადასინჯვისა, 2016 წლის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ კვლავ დადგა დღის წესრიგში, რიგი კონსტიტუციური საკითხების ცვლილება, რომელზეც საკონსტიტუციო კომისია 2017 წლის 21 იანვრიდან მუშაობდა, საბოლოო პროექტი კი 18 აპრილს წარმოადგინა, რომელსაც კომისიის უმრავლესობამ 22 აპრილს მხარი დაუჭირა.

საკონსტიტუციო კომისიის მიერ წარმოდგენილ პროექტში, მე-5 მუხლის,  მე-4 პუნქტში გაჩნდა ცნება, რომლის თანახმადაც სახელმწიფო ვალდებულია უზრუნველყოს საკუთარი მოქალაქეები ღირსეული საცხოვრებლით, ასევე საარსებო მინიმუმით, რომლის უზრუნველყოფის პირობები კანონით განისაზღვრება.  ჩანს, რომ სოციალური სახელმწიფოს მშენებლობის გზაზე ღირსეული საცხოვრებლით უზრუნველყოფის ვალდებულების საკუთარ თავზე აღება მნიშვნელოვანი ნაბიჯია, თუმცა სკეპტიკოსების აზრით, ქვეყნის ბიუჯეტიდან გამომდინარე აღნიშნული საკითხის დარეგულიება საკმაოდ რთული იქნება, რამაც შეიძლება იქამე მიგვიყვანოს, რომ აღნიშნული, პოზიტიური ჩანაწერი მხოლოდ კონსტიტუციის ფურცლებზე დარჩეს პრაქტიკული საქმიანობის პროცესში კი გარკვეული ხარვეზებს წავაწყდეთ.

კონსტიტუციის პროექტის 30-ე მუხლში, რომელიც ქორწინების უფლებას ეხება, გაჩნდა ჩანაწერი, რომლის თანახმადაც ქორწინება არის ქალისა და მამაკაცის კავშირი ოჯახის შექმნის მიზნით, რომელიც ემყარება მეუღლეთა უფლებრივ თანასწორობასა და ნებაყოფლობას. აღნიშნული ინიციატივა ხელისუფლების წარმომადგენლებისგან მომდინარეობს, რომლებიც აცხადებენ, რომ პატივს სცემენ საქართველოს მოქალაქეებს, რომელთა უმრავლესობაც დადებითად არის განწყობილი ქორწინების უფლების მსგავსი ფორმულირების მიმართ, თუმცა ოპოზიცურად განწყობილი პირები ამტკიცებენ, რომ აღნიშნული მხოლოდ მმართველი გუნდის პოპულისტურ ნაბიჯად უნდა შეფასდეს, რადგანაც მსგავსი სახის ჩანაწერის გაკეთება კონსტიტუიაში მხოლოდ პოლიტიკური ქულების დაწერას ემსახურება.

საკონსტიტუციო პროექტის მესამე თავის, რომელიც საქართველოს პარლამენტს ეხება, 37-ე მუხლში განსაზღვრულია პარლამენტის არჩევის წესი და საარჩევნო სისტემა. აღსანიშნავია, რომ სწორედ ამ საკითხებს მოჰყვა ყველაზე დიდი გამოხმაურება და დაპირისპირება, ერთის მხრივ ხელისუფლების წარმომადგენლებს, ხოლო მეორეს მხრივ, ოპოზიციური პარტიების, არასამთავრობო სექტორისა და საზოგადოების წარმომადგენლებს შორის. პროექტის თანახმად, საპარლამენტო არჩევნების პროცესში გამოიყენეს მხოლოდ პროპორციული საარჩევნო სისტემა, რაც ცალსახად პოზიტიურ ნაბიჯად უნდა შეფასდეს, თუმცა ამის საპირწონედ ის პარტია, რომელიც მოაგროვებს ყველაზე მეტ ხმას, ასევე დამატებით მიიღებს გაუნაწილებელ მანდატებს, ეს კი იმ პირობებში, როდესაც 5%-იანი ბარიერი ნარჩუნდება, საარჩევნო ბლოკების შექმნა კი იკრძალება. ამ შემთხვევაში რამდენიმე მნიშვნელოვანი საკითხი იკვეთება, საარჩევნო ბლოკების შექმნის აკრძალვა გამოიწვევს იმას, რომ ,,წვრილი” პარტები, რომლებიც ბარიერის გადალახვის მიზნით ერთიანდებოდნენ ვეღარ მოახერხებენ არჩევნებში ერთად მონაწილეობას, ეს კი მათ შანსებს, საკანონმდებლო ორგანოში მოხვედრის გზაზე, მინიმუმამდე ამცირებს. მეორე მხრივ, ნათელი ხდება, რომ იმ შემთხვევაში, თუკი ქვეყნის სათავეში არსებული ხელისუფლება კვლავაც მოახერხებს არჩევნებში გამარჯვებას, მიიღებს იმ ხმების მთლიან რაოდენობას, რომელიც იმ პოლიტიკურმა სუბიექტებმა მოაგროვეს, რომლებმაც ბარიერი ვერ გადალახეს. ამ შემთხვევაში ვაწყდებით პარადოქსს, რომლის თანახადაც, ხელისუფლება იღებს იმ ხმებს, რომლებიც მის წინააღმდეგ იყო მიმართული, აქედან გამომდინარე, აღნიშნული ინიციატივის მოწინააღმეგეები მიიჩნევენ, რომ სამართლიან საარჩევნო სისტემაზე მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეგვიძლია ვისაუბროთ, თუკი იმ პარტიების ხმები, რომლებიც ვერ მოახერხებენ საარჩევნო ბარიერის გადალახვას, პროპორციულად გადანაწილდება ყველა იმ პოლიტიკურ სუბიექტზე, რომლებიც საკანონმდებლო ორგანოში მოხვდებიან. ბლოკების შექმნის ალრძალვის პირობებში კი 5%-იანი ბარიერის შენარჩუნება ცლასახად მაღალ თამასას აწესებს, სწორედ ამიტომ, ისინი ბარიერის დაწევასაც მოითხოვენ. მსგავსი სახის ცვლილებები, შესაძლებელია, გახდეს ხელისუფლების მხრიდან ისეთი პარტიების შექმნის წახალისების წინაპირობა, რომლებიც გამორჩეულნი იქნებიან რადიკალური პოპულისტური მიდგომებით, იმისათვის, რათა მათ მოახერხონ დღესდღეობით არსებული პოლიტიკური პარტიების მიმართ უარყოფითად, ამავდროულად რადიკალურად განწყობილი ადამიანების ხმების მოპოვა. განსაკუთრებით იმ პირობებში, როდესაც საარჩევნო ბლოკების შექმნა იკრძალება, შესაძლებელია, მივიღოთ სურათი, რომლის თანახმადაც მსგავსი სახის პოლიტიკური სუბიექტები, ხმათა გარკვეულ რაოდენობას მოაგროვებენ, თუმცა ბარიერის გადალახვას ვერ მოახერხებენ, რაც გადაუნაწილებელი მანდატების რაოდენობას გაზრდის, რომლებიც არჩევნებში გამარჯვებული პარტიის მანდატების რაოდენობას დაემატება.

      კონსტიტუციის პროექტის 42-ე მუხლის თანახად, დროებითი საგამოძიებო კომისიის შექმნისათვის საჭირო იქნება პარლამენტის 50 წევრის თანხმობა, განსხვავებით აქამდე არსებული კანონისაგან, რომლის თანახმადაც საკანონმდებლო ორგანოს 76 წარმომადგენლის თანხმობა იყო საჭირო, ასევე, აღსანიშნავია, რომ საქართველოს პრემიერ-მინისტრი ვალდებული ხდება, წელიწადში ერთხელ წარსდგეს საქართელოს პარლამენტის წინაშე. აღნიშნული ცვლილებებიდან გამომდინარე ძლიერდება პარლამენტის მაკონტროლებელი ფუნქცია, რაც ცალსახად მისასალმებელია.

უმნიშვნელოვანეს საკითხს წარმოადგენს საქართველოს პრეზიდენტის არჩევის წესი, რომლის თანახმადაც პრეზიდენტს აირჩევს 300-კაციანი საამომრჩევლო კოლეგია, რომლის შემადგენლობაშიც შევა პარლამენტის, აჭარისა და აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკების უმაღლესი საბჭოს ყველა წევრი და თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანოს მიერ წარმოდგენილი პირები. აღნიშნული ცვლილებები საპარლამენტო რესპუბლიკის გაძლიერებისაკენ გადადგმულ ნაბიჯად უნდა შეფასდეს, რაც კონსტიტუციონალიზმის იდეას არ ეწინააღმდეგება,  ხალხის მიერ პირდაპირი გზით არჩეული პრეზიდენტის ინსტიტუტი, შესაძლებელია, მნიშვნელოვანი იყოს ხელისუფლების დაბალანსების პირობებში, თუმცა, საკონსტიტუციო პროექტით წარმოდგენილი ცვლილებების თანახმად, მისი უფლებები მინიმუმამდე დადის, ამის საპირისპიროდ კი ძლიერდება პარლამეტი და  მთავრობა, რომელსაც პრემიერ-მინისტრი ხელმძღვანელობს.

პროექტში წარმოდგენილი ცვლილებების საფუძველზე, 65-ე მუხლის თანახმად პროკურატურა გამოეყოფა აღმასრულებელ ხელისუფლებას და დამოუკიდებელ სტრუქტურად ჩამოყალიბდება, რაც ხელს შეუწყობს აღნიშნული სტრუქტურის დეპოლიტიზაციას, ეს კი ცალსახად მისასალმებელი ნაბიჯია.

      კონსტიტუციის პროექტში წარმოდგენილ ბოლო, 78-ე მუხლში დაფიქსირებულია კონსტიტუციური ორგანოების ვალდებულება, საკუთარი უფლებამოსილების ფარგლებში მიიღონ ყველა ზომა ევროპის კავშირსა და ჩრდიოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაციაში საქართველოს სრული ინტეგრაციის უზრუნველსაყოფად. მსგავსი სახის ჩანაწერის გაჩენა საქართველოს კონსტიტუციაში საკმაოდ დიდ მნიშვნელობას იძენს დასავლეთისაკენ სწრაფვის გზაზე.

საკონსტიტუციო პროექტში ჩანს, რომ გარკვეული სახის პოზიტიური ცვლილებები ნამდვილად შეინიშნება, თუმცა, მეორეს მხრივ ვაწყდებით ისეთ საკითხებს, რომელსაც მხარს მხოლოდ სახელისუფლებო გუნდი უჭერს, ამავდროულად ისინი არ ითვალისწინებენ იმ ინიციატივებს, რომლებსაც ოპზიციური პარტიების, არსამთავრობო სექტორისა და საზოგადოების წარმომადგენლები სთავაზობენ. ამიტომაც თუკი კონსტიტუცია იმავე სახით იქნება მიღებული, რომლითაც პროექტშია წარმოდგენილი, შესაძლებელია, მომავალში, ხელისუფლების შეცვლის შემდეგ, კვლავაც დადგეს დღის წესრიგში ქვეყნის უმაღლესი საკანონმდებლო აქტის გადასინჯვა, რაც პოზიტიურ მიდგომად ნამდვილად ვერ შეფასდება, რადგანაც კონსტიტუცია უნდა წარმოადგენდეს ფუნდამენტურ დოკუმენტს, რომელზე დაყრდნობითაც უნდა აშენდეს სახელმწიფოს ფუნქციონირებისათვის საჭირო ინსტიტუტები და სამოქალაქო საზოგადოება.  

მასალა მოამზადა:  გიორგი ქაფიანიძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

მაისის დასაწყისში ირანმა წყალქვეშა ნავის გამოყენებით ბირთვული რაკეტა დატესტა. აშშ-ის სადაზვერვო სამსახურის ინფორმაციით, მათ ხელს არსებული მონაცემების მიხედვით, იარაღის დასატესტად საჭირო ტექნიკა ძალიან ჰგავს ჩრდილოეთ კორეის ბირთვული იარაღის დიზაინს, რომელმაც 2010 წელს სამხრეთ კორეის სამხედრო ხომალდი ჩაძირა. არსებობს გონივრული ეჭვი, რომ ჩრდილოეთ კორეის გავლენა ისლამურ რესპუბლიკაში სულ უფრო ძლიერდება.

ირანისა და ჩრდილოეთ კორეის გაძლიერებული ბირთვული თანამშრომლობის საპასუხოდ, აშშ-ის სახელმწიფო მდივანმა – რექს ტილერსონმ, გაეროს წევრი ქვეყნების მხარდაჭერის მოპოვება სცადა, რომ გაეძლიერებინათ სანქციები ჩრდილოეთ კორეაზე – გამართა რა შეხვედრები სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნებთან საკონსულტაციოდ.

ბირთვული იარაღის გაუვრცელებლობის ექსპერტები დიდი ხანია მიუთითებენ ირანისა და ჩრდილოეთ კორეის კავშირის შესახებ, რომლებიც ერთმანეთს ექსპერტიზასა და ცოდნას უზიარებენ ბირთვულ საკითხებში.

„ირანის პირველი რაკეტები, რომლებიც ჩვენ შევნიშნეთ, პრაქტიკულად წარმოადგენდნენ ჩრდილოეთ კორეის ბირთვული რაკეტების ასლებს“- აღნიშნა ჯეფრი ლევისმა, ბირთვული გაუვრცელებლბის  ესქპერტმა  მიდლბურის ინსტიტუტიდან.  ირანმა ბალისტიკური ბირთვული იარაღი იანვრის ბოლოსაც დატესტა, პენტაგონმა მაშინაც მსგავსი განცხადებით უპასუხა. გასულ ზაფხულს, ირანმა კიდევ ერთი ბირთვული იარაღი დატესტა, რომელიც ძლიან ჰგავდა ჩრდილოეთ კორეის „Musudan-ს”- – ყველაზე განვითარებულ ბირთვულ იარაღს, რომელიც, როგორც ვარაუდობენ, ჩრდილოეთ კორეამ წარმატებით დატესტა.

წყალქვეშა გემი, რომელის გამოყენებას ირანი და ჩრდილოეთ კორეა გეგმავენ,  ენერგიის წყაროდ ინტეგრირებულ ბატარეებს იყენებს, რაც მის მოძრაობას ძალიან ჩუმსა და თითქმის შეუმჩნეველს ხდის.

აღსანიშნავია ისიც, რომ ადგილი, სადაც ირანმა ახალი იარაღის დატესტვა სცადა, ჰორმუზის სრუტე, არის ძალიან ვიწრო და ამავე დროს, მოძრაობით გადატვირთული, რადგან  მსოფლიოში ცირკულირებული ნავთობის დიდმა ნაწილმა  სწორედ ეს ყურე უნდა გაიაროს.

ექსპერტები შიშობენ, რომ იარაღის წარმატების შემთხვევაში, ირანს მარტივად შეუძლია მისწვდეს აშშ-ის სამხედრო ბაზებს ახლო აღმოსავლეთსა და ისრაელში, რაც არსებული დაძაბული ურთიერთობების ფონზე, მნიშვნელოვან პრობლემას წარმოადგენს.

წყარო: Foxnews

მასალა მოამზადა:  ცირა შვანგირაძემ