გამოგონება - ინოვაცია

მათემატიკოსებმა შექმნეს სისტემა, რომელიც ინტერნეტში გამოქვეყნებული ცნობებისა და ღია წვდომაში არსებული სხვა მონაცემების საფუძველზე განხორციელებამდე ერთი კვირით ადრე ტერაქტების მოწყობის სავარაუდო დროისა და ადგილის დადგენა შეუძლია. ამის შესახებ სამეცნიერო ჟურნალი Science Advances-ი წერს.

„ყოველწლიური ტერაქტების შედეგად რამდენიმე ათასი ადამიანი იხოცება. მხოლოდ ღია წვდომაში არსებული მონაცემების გამოყენებით ჩვენ შევქმენით მოდელი, რომელსაც ტერაქტების უმეტესობის წინასწარმეტყველება შეუძლია“, – აცხადებენ მეცნიერები.

ჩჟეცზიანის უნივერსიტეტის მეცნიერთა ჯგუფმა, რომელსაც პროფესორი ანდრე პიტონი ხელმძღვანელობდა, შეისწავლა ძალიან დიდი მოცულობის ინფორმაცია, რომელიც 2003-2016 წლებში სხვადასხვა დაჯგუფების მიერ მოწყობილ ტერაქტებს ეხებოდა. სხვადასხვა ალგორითმის საშუალებით ამ მონაცემების გაანალიზების შედეგად მათემატიკოსებმა სცადეს ეპოვათ ინდიკატორები, რომელთა მიხედვითაც ტერორისტების მომდევნო თავდასხმების ამოცნობა იქნებოდა შესაძლებელი.

კვლევამ აჩვენა, რომ ალგორითმებს ნამდვილად შეუძლიათ მსგავსი პროგნოზების გაკეთება იმ შემთხვევაში, თუ მონაცემები ეხება ადგილმდებარეობას, სადაც ტერაქტები საკმაოდ ხშირად ხდება. ამ შემთხვევაში ალგორითმები ტერაქტამდე დაახლოებით ერთი კვირით ადრე ყოველი მეორე თავდასხმის წინასწარმეტყველებას ახერხებენ.

ბოლო წლების განმავლობაში მსოფლიო მეცნიერები აქტიურად სწავლობდნენ საკითხს, თუ როგორც ვრცელდება ინფორმაცია ინტერნეტის საშუალებით და როგორ შეიძლება ამ მონაცემების გამოყენება ამა თუ იმ ვებგვერდების მომხმარებლების ხასიათისა და ქცევის შესახებ ინფორმაციის მისაღებად.

მაგალითად, ოთხი წლის წინ ამერიკელმა სოციოლოგებმა შექმნეს სისტემა, რომელიც წყვილის Facebook-პოსტების ანალიზის საფუძველზე განქორწინების ალბათობას ადგენს.

 ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ძილში აქტივობებზე გიფიქრიათ? თუ არა, დროა დაფიქრდეთ.  ინფორმაციას უცხოური მედია ავრცელებს. 

ტექ სტარტაპი Prophetic საინტერესო ტექნოლოგიაზე მუშაობს, რომელიც ძილის დროს შეგნებული მოქმედებების შესაძლებლობას მოგვცემს.

საუბარია ე.წ. “ჰალო”-ზე, სპეციალურ ჩაფხუტზე, რომელიც ლუციდური სიზმრების წარმოებაში დაგვეხმარება. ეს სიზმრის ის მდგომარეობაა, რა დროსაც ადამიანი აცნობიერებს რომ სძინავს – პოტენციურად ასეთი სიმზრების კონტროლი შეიძლება.

ლუციდური სიზმარი არის ტვინის მდგომარეობა REM ძილსა და სიფხიზლეს შორის. მკვლევრებმა ზუსტად არ იციან რატომ და როგორ ჩნდება მსგავსი სიზმრები, მაგრამ კვლევები მიუთითებს, რომ ტვინის პრეფრონტალური და პარიეტალური რეგიონები მნიშვნელოვან როლს თამაშობენ ასეთ დროს.

ლუციდური სიზმრების “სპეციალისტებს” ნაწილობრივ თავისი სიზმრების კონტროლი შეუძლიათ, რა დროსაც ისინი სიზმრის სცენარს მართავენ. ასეთი სიზმრები რაღაცით ვირტუალურ რეალობასა და ჰიპერრეალისტურ ვიდეო თამაშებს ჰგავს, სადაც შემოქმედი თავად მოქმედი პერსონაჟი შეიძლება იყოს. თეორიულად მსგავსი სიზმრების მართვა უდიდესი პოტენციალის მქონეა და მისი გამოყენება ყველაფრისთვის შეიძლება.

“სიტყვით გამოსასვლელად მომზადება, მათემატიკის ამოცანების გადაჭრა ან სულაც თქვენი რომანის გაუგებარი დასასრულის ვიზუალიზაცია, ეს მხოლოდ მცირე ჩამონათვალია რაც თეორიულად ლუციდური სიმზრისას შეგიძლიათ. ასეთ სიზმარში ერთადერთი შემზღუდავი თქვენი ფანტაზია თუ იქნება”, — განუცხადა Fortune-ს ერიკ ვოლბერგმა, Prophetic-ის დამფუძნებელმა და აღმასრულებელმა დირექტორმა.

ჩაფხუტის შემქმნელი აფშინ მეჰინია. ეს ადამიანი დგას Neuralink-ის ტვინის იმპლანტის უკანაც. ის მუშაობს ულტრაბგერითი ტალღების ფოკუსირებული იმპულსების გამოთავისუფლებზე და ეს ტვინის იმ რეგიონში, რომელიც ლუციდურ სიზმრებთანაა დაკავშირებული.

ის ასევე სწავლობს რეგიონებს, რომლებიც ჩართულნი არიან გადაწყვეტილების მიღების პროცესში. შესაბამისად, ლუციდური სიზმრის გამოწვევისას თქვენ მისი კონტროლი კიდევ უფრო შეგეძლებათ.

“ჩვენ გვინდა სიზმრების კონტროლი და ამას შევძლებთ”, — თქვა ვოლბერგმა.

ვოლბერგის თქმით, კვლევებმა აჩვენა, რომ ტვინის დამატებითი სტიმულაცია, ტვინს სიზმრების კონტროლის შესაძლებლობას ნამდვილად აძლევს. სტარტაპში კვლევებს აგრძელებენ და პირველი პროდუქტის გამოშვებას 2025 წლისთვის გეგმავენ. რაც შეეხება ღირებულებას, სტარტაპში ამბობენ, რომ ტექნოლოგიის შეძენა დაახლოებით 2 000 დოლარის ფარგლებში იქნება შესაძლებელი.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სიდნეის ტექნოლოგიური უნივერსიტეტის მკვლევრებმა აზრების წამკითხავი ქუდი შექმნეს, რომელსაც ფიქრების გაშიფვრა ინვაზიური პროცედურების გარეშე შეუძლია. ეს ასეთი პირველი მოწყობილობაა. ინფორმაციას უცხოური მედია ავრცელებს. 

შესაძლოა, ინოვაცია სხვადასხვა დაავადებისა თუ დაზიანების მქონე ადამიანებს დაეხმაროს, რომელთაც ლაპარაკი არ შეუძლიათ. ეს იმის ერთგვარი გზაცაა, რომ ადამიანებმა მოწყობილობებთან ინტერაქცია პირდაპირ შეძლონ.

ქუდის გამოცდისას კვლევის მონაწილეებს სთხოვეს, რომ ტექსტი უხმოდ წაეკითხათ. პარალელურად, მათი ტვინის ელექტრულ აქტივობას ელექტროენცეფალოგრამით (EEG) იწერდნენ.

მკვლევრებმა შემდეგ ხელოვნური ინტელექტის (AI) მოდელი, სახელად DeWave, გამოიყენეს, რათა ფიქრები ნაწერად გარდაექმნათ. სისტემამ ეს 40-60-%-იანი სიზუსტით შეძლო.

„ნაშრომი პირველია, რომლის ფარგლებშიც EEG ტალღები პირდაპირ ენად გადაითარგმნა, რაც სფეროში მნიშვნელოვანი გარღვევაა“, – განაცხადა ჩინ-თენგ ლინმა, სიდნეის ტექნოლოგიური უნივერსიტეტის პროფესორმა.

პროფესორის აზრით, დიდი ენის მოდელების ინტეგრაცია ნეირომეცნიერებისა და ხელოვნური ინტელექტის კუთხით უამრავ ახალ შესაძლებლობას გვპირდება.

საგულისხმოა, რომ ტვინისა და კომპიუტერის დამაკავშირებელი სხვა ისეთი მოწყობილობებიც არსებობს, რომლებიც ფიქრებს ნაწერად გარდაქმნის. ამჟამად ეს სისტემები MRI სკანირებას ანდა ცხვირსა თუ თავის ქალაში ელექტროდების ჩადგმას საჭიროებს. ეს საკმაოდ ინვაზიური მიდგომაა.

მაგალითისთვის, ილონ მასკის სტარტაპი Neuralink ქირურგიულ რობოტს იყენებს ტვინში იმპლანტანტის ჩასადგამად. ტექნოლოგიამ ადამიანებს სხვადასხვა უნარი უნდა გაუუმჯობესოს, თუნდაც მხედველობის ანდა აზროვნების.

რამდენიმე თვის წინ Neuralink-მა FDA-სგან ნებართვა მიიღო, რათა იმპლანტანტები ადამიანებზე გამოცადოს. მეორე მხრივ, არსებობს დავა იმის თაობაზე, რომ ცხოველებზე ტესტირებისას მაიმუნებს „უკიდურესი ტანჯვა” განაცდევინეს. ამ ბრალდებებს მასკი და Neuralink უარყოფენ.

კვლევა მეცნიერებმა NeurIPS კონფერენციაზე წარადგინეს 12 დეკემბერს, ნიუ-ორლეანსში.

მეცნიერებმა ინოვაციური სათბობი ელემენტი შექმნეს, რომელიც ელექტროენერგიის წარმოსაქმნელად მიწაში არსებულ მიკრობებს იყენებს. შესაძლოა, მოწყობილობა იმ ბატარეების ალტერნატივა აღმოჩნდეს, რომლებიც სამეურნეო დანიშნულების მქონე მიწისქვეშა სენსორებში გვხვდება.

“ეს მიკრობები ფართოდაა გავრცელებული; ისინი მიწაში უკვე ყველგანაა”, — თქვა ჯორჯ უელსმა, კვლევის ერთ-ერთმა ავტორმა — “ძალიან მარტივი დაგეგმარების სისტემები შეგვიძლია გამოვიყენოთ, რათა მათგან ელექტრობა მოვიპოვოთ. ამ ენერგიით მთლიან ქალაქების ვერ მოვამარაგებთ, თუმცა შეგვიძლია, მცირე ენერგია მივიღოთ და პრაქტიკული, დაბალ ენერგიაზე მომუშავე რაღაცებისთვის გამოვიყენოთ”.

სათბობი დიზაინის ელემენტი საქმისათვის ზედგამოჭრილი აღმოჩნდა. მისი ანოდი ნახშირბადის ქსოვილისაგან არის დამზადებული, კათოდად კი ელემენტს არარეაქტიული გამტარი მეტალი აქვს.

პრესრელიზის თანახმად, სათბობი ელემენტი საკმაოდ ეფექტიანად მუშაობს — მან იმაზე 68-ჯერ მეტი ენერგია წარმოქმნა, ვიდრე სენსორების სამუშაოდ არის საჭირო. მან ნიადაგში ნესტის მკაფიოდ განსხვავებული დონეებიც კარგად აიტანა.

უნდა აღინიშნოს, რომ კათოდის ზედაპირზე მეცნიერებმა წყალგაუმტარი მასალა გამოიყენეს. შედეგად მოწყობილობა დატბორვის დროსაც მუშაობს და შემდეგ შრება.

მკვლევრებმა შეამოწმეს, რამდენად შეეძლო ელემენტს, რომ ნიადაგში ნესტის გაზომვისათვის განკუთვნილი სენსორები მოემარაგებინა. ამას გარდა, მათ ნიადაგის ენერგიაზე მომუშავე სენსორს პატარა ანტენა მიამაგრეს, რათა უსადენოდ შესძლებოდათ კომუნიკაცია. ასე სათბობმა ელემენტმა არსებული რადიოსიხშირული სიგნალები აირეკლა და ახლომდებარე სადგურს მონაცემები გადასცა.

საგულისხმოა, რომ ახალი სათბობი ელემენტი თავის მსგავს ტექნოლოგიებზე 120%-ით უკეთესად მუშაობს. გარდა ამისა, ტრადიციული ბატარეებიდან, შესაძლოა, ქიმიკატებმა ნიადაგში ჩააღწიოს, როცა ახალი ტექნოლოგია მეტად ეკომეგობრული იქნება.

ბილ იენის, კვლევის ხელმძღვანელის, თქმით, მსგავსი მოწყობილობების რიცხვი მუდმივად იზრდება და სამომავლოდ ტრილიონობით მსგავსი ხელსაწყო იარსებებს. მეორე მხრივ, თითოეულ მათგანს ლითიუმით, მძიმე მეტალებითა და გარემოსთვის სახიფათო ტოქსინებით ვერ დავამზადებთ.

“ისეთი ალტერნატივების პოვნა გვჭირდება, რომლებიც მცირე ენერგიას უზრუნველყოფს მოწყობილობათა დეცენტრალიზებული ქსელის მოსამარაგებლად. გამოსავლის ძიებაში ნიადაგის მიკრობებზე მომუშავე სათბობ ელემენტებს მივმართეთ, რომლებიც სპეციალურ მიკრობებს იყენებს მიწის დასაშლელად, ამ ცოტაოდენი ენერგიით კი სენსორებს ამარაგებს. სანამ ნიადაგში მიკრობების მიერ დასაშლელი ორგანული ნახშირბადი იქნება, სათბობმა ელემენტმა შეიძლება სამუდამოდაც გაძლოს“, — განაცხადა იენმა.

ნაშრომი ჟურნალში Proceedings of the Association for Computing Machinery on Interactive, Mobile, Wearable and Ubiquitous Technologies გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

პიტსბურგში დაფუძნებულმა რობოტიკის კომპანიამ ხელოვნური ინტელექტის მქონე ფეხსაცმელი შექმნა. გამოგონებას Moonwalkers ჰქვია და მფლობელს საშუალებას აძლევს 250 პროცენტით უფრო სწრაფად იაროს. ინფორმაციას უცხოური მედია ავრცელებს. 

Vigor Times-ის მიერ კვირას გამოქვეყნებული სტატიის მიხედვით, გამოგონებამ უკვე მოიპოვა “მსოფლიოს ყველაზე სწრაფი ფეხსაცმლის” ტიტული.

„Moonwalkers ფეხით მოსიარულეებისთვის შექმნილი მოწყობილობაა, რომელიც საშუალებას გაძლევთ იაროთ სირბილის სიჩქარით. მასში ჩაშენებულია სპეციალურად შემუშავებული ხელოვნური ინტელექტი, რომელიც ამ ყველაფერში გეხმარებათ”, – ნათქვამია განცხადებაში.

ტექნოლოგია მყისიერი რეაგირების საშუალებას იძლევა, რაც ფეხსაცმელს სუპერ მოქნილს ხდის. ამასთან, ის სპეციალურად თქვენი სიარულის სტილს ერგება და ამცირებს დისკომფორტის რისკს.

ძრავა, რომლითაც ფეხსაცმელი იკვებება, შეიძლება გამორთოთ კიბეებზე ასვლისას ან სხვა აქტივობების შესრულებისას, სადაც სიჩქარე შეიძლება შემაფერხებელი იყოს.

ხელოვნური ინტელექტიდან გამომდინარე, ფეხსაცმელი ინტუიციურია. ის ხვდება რა მომენტში გირჩევნიათ შენელება, ან პირიქით, აჩქარება.

რაც შეეხება უსწორმასწორო რელიეფს და წვიმას, არც ეს არის პრობლემა. ფეხსაცმელს მოჰყვება რვა სპეციალური ბორბალი, რომლებსაც შეუძლიათ გაცილებით დიდი დიამეტრის მოცვა რთული რელიეფების დასაფარად.

ფეხსაცმელი აღჭურვილია 300 ვატიანი ელექტროძრავით. მფლობელებს შეუძლიათ მიაღწიონ 12კმ/სთ-ის სიჩქარეს და ეს ყველანაირი დატვირთვის გარეშე.

ფეხსაცმელი ბაზარზე ამ ზაფხულს გამოჩნდება და მისი ღირებულება 1 400 დოლარი იქნება.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

MIT-ის მკვლევრებმა ფეხის ახალი პროთეზი შეიმუშავეს, რომლის გაკონტროლებაც ტვინის სიგნალებითაა შესაძლებელი. ეს კიდურების ამპუტაციის მქონე ადამიანებისთვის მნიშვნელოვანი სიახლეა.

კვლევა ჟურნალ Nature Medicine-ში გამოქვეყნდა. ახალმა პროთეზმა ჩვეულებრივი პროთეზების მქონე ადამიანებთან შედარებით სიარულის სიჩქარე 41%-ით გაზარდა. ეს ის საშუალო სიჩქარეა, რომლითაც ამპუტაციის არ მქონე ადამიანები მოძრაობენ. მეტიც, ასეთი პროთეზით ადამიანს კიბეებზე მოძრაობაც თავისუფლად შეუძლია.

ვიდეოში ჩანს, თუ რამდენად მარტივია ბიონიკური ფეხის მქონე ადამიანებისთვის კიბეებზე ასვლა.

„ეს ასეთი მასშტაბის პირველი კვლევაა, რომლის ფარგლებშიც ფეხის პროთეზი სრულად ნერვული მოდულაციის ქვეშაა. თქვენ შეგიძლიათ დააკვირდეთ და დაინახოთ, რომ ბიონიკური ფეხის მქონე ადამიანი ბუნებრივად მოძრაობს. ეს ხდება იმის ხარჯზე, რომ ფეხს ადამიანის ნერვული სისტემა აკონტროლებს და არა განყენებულად ალგორითმი”, – თქვა კვლევის ავტორმა და MIT-ის ბიონიკის ცენტრის დირექტორმა, ჰიუ ჰერმა.

მეცნიერებმა შვიდი პაციენტი გამოიკვლიეს, რის შედეგადაც მათ სპეციალური ოპერაცია ჩაუტარდათ. ოპერაციის შემდეგ, პაციენტებს საშუალება მიეცათ ზუსტად იგრძნონ კიდურის პოზიცია, სიჩქარე და ბრუნვა.

ამ პროცედურამ პროთეზის კონტროლი მნიშვნელოვნად გააუმჯობესა.

„ახლა ჩვენს პაციენტებს ლაშქრობაზე წასვლაც შეუძლიათ. მეტიც, შეეძლებათ იცეკვონ კიდევაც, რადგან კიდურზე სრული კონტროლი აქვთ”, – უთხრა ჰერმა The Guardian-ს.

ჰერმა 1982 წელს უბედური შემთხვევის შემდეგ ორივე ფეხი დაკარგა. ახლა ის ამბობს, რომ ახალ პროთეზს თავადაც გამოცდის.

წყარო

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”