close

გეოგრაფია

გეოგრაფიადედამიწაეკოლოგია

არალის ზღვა-ტბის აღდგენა

2.18K views on

არალის ზღვა-ტბა, რომელიც ყაზახეთისა და უზბეკეთის საზღვარზე მდებარეობს იყო მეოთზე უდიდესი ზღვა ჩვენს პლანეტაზე. თუმცა, 50 წლის წინ საბჭოთა კავშირმა გადაწყვიტა მდინარის წყალი, რომლითაც ზღვა-ტბა იკვებებოდა გამოეყენებინა ბამბის პლანტაციებისთვის, რის გამოც დაშრა, მიმდებარე ტერიტორიამ კი გაუდაბნოება დაიწყო.
მაგრამ დღეს მილიონობით დოლარი იხარჯება ზღვის უკან დასაბრუნებლად. მაგალითისთვის, მიმდებარე ტერიტორიაზე რგავენ ხეებს, იმ ადგილას, სადაც ადრე ზღვის ფსკერი იყო. რაც შეაკავებს ქვიშის შტორმს ამ ტერიტორიაზე და გაუდაბნოების პროცესს. ისინი აშენებენ ტყეს ზღვისა და მიმდებარე ტერიტორიის დაცვის მიზნით.
გარდა ამისა, ფერმერები არალის ზღვა-ტბის მიმდებარედ ნაკლებად იყენებენ მდინარის წყალს ირიგაციისთვის. ისინი იყენებენ სარწყავ სისტემას, რის დროსაც გამოიყენება 50%-ით ნაკლები წყლის რესურსი. მართალია, ყველაფერი ნელა მიმდინარეობს, მაგრამ მთავარია, რომ ამ პროცესით საბოლოოდ არალის ზღვის ჩრდილოეთი ნაწილი აღდგეს.

მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
გეოგრაფიადედამიწა

ყველაზე სიცოცხლისუნარიანი მცენარე

1.08K views on

დედამიწაზე უამრავი უცნაური და გასაოცარი მცენარე არსებობს, მათი ნაწილი გამოირჩევა სილამაზით, ნაწილიც სიცოცხლისუნარიანობით. მიუხედავად იმისა, რომ უდაბნო ნამდვილად არ არის შესაფერისი ადგილი მცენარეებისთვის, ნამიბიის უდაბნოში ხარობს მეტად საინტერესო მცენარე, სახელად ველვიჩია.
გასაოცარი ის არის, რომ ველვიჩიის ჯიშის ყველაზე დიდი მცენარეები 3000-ზე მეტი წლის არიან. შორიდან შეიძლება მოგვეჩვენოს, რომ მას ბევრი ფოთოლი აქვს, თუმცა სინამდვილეში მას მხოლოდ ორი ფოთოლი გააჩნია, ისინი დროთა განმავლობაში იყოფა და იგრიხება. ფოთლები მთელი სიცოცხლის მანძილზე არ ცვივა და არ კვდება.
ახალი კვლევის თანახმად, გენეტიკური საიდუმლოება, რაც ხსნის უნიკალურ ფორმას, მისი სიცოცხლის გასაოცარ ხანგრძლივობასა და გამძლეობას, არის ის, რომ დაახლოებით 86 მილიონი წლის წინ, რეგიონში განსაკუთრებული გვალვის პერიოდში, უჯრედის გაყოფაში შეცდომის შედეგად, მთლიანი ველვიჩიის გენომი გაორდა. ხოლო რაც უფრო დიდია გენომი, მით მეტი ენერგია იხარჯება სიცოცხლის შენარჩუნებაზე.
დაახლოებით 1-2 მილიონი წლის წინ, სხვადასხვა გენეტიკური ცვლილებების შედეგად, ველვიჩიის გაორებული გენომის შენარჩუნებისთვის საჭირო რესურსები შესამჩნევად შემცირდა და ეკონომიური გახდა. ის ფაქტი, რომ ველვიჩიას ფოთლები კენწრული მერისტემიდან იზრდება, რომელიც მცენარეს ახალი უჯრედებით ამარაგებს, ასევე უჯრედული ზრდა და ზეწოლის მიმართ რეზისტენტულობა ველვიჩიას შესაძლოა ექსტრემალური ბუნებრივი ზეწოლის ქვეშ ზრდის გაგრძელებაში ეხმარებოდეს.

მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
გეოგრაფიადედამიწაეს საინტერესოა

უდიდესი გადაშენებული ზვიგენის, მეგალოდონის კბილი იპოვეს ტროპიკული შტორმის შემდეგ

1.05K views on

უკანასკნელი ტროპიკული შტორმის, ელზას წყალობით იპოვეს ორი მეგალოდონის კბილი სამი კვირის ინტერვალით. აღმოჩენის ავტორი 6 წლის ბავშვია.

მეგალოდონი არის უზარმაზარი გადაშენებული ზვიგენის სახეობა, რომელიც უდიდეს თევზად არის აღიარებული მსოფლიოს ისტორიაში. სიტყვა “მეგალოდონის” ეტიმოლოგია ბერძნული ენიდან იღებს სათავეს და “გიგანტურ კბილს” ნიშნავს. ზვიგენის არსებობას მსოფლიო ოკეანეებში 3.6 მილიონიდან 20 მილიონი წლის წინ მოიაზრებენ. მისი ზომები იმდენად მასშტაბური იყო, რომ თეთრ ზვიგენს სამჯერ აღემატებოდა, ზურგის ფარფლი დაახლოებით ზრდასრული ადამიანის სიმაღლის იყო, თვითონ სიგრძეში რამდენიმე ათეული მეტრს აღწევდა და კბილების რამდენიმე მწკრივი ჰქონდა.

მეგალოდონის კბილი მეტად ფასდაუდებელი მონაპოვარია კოლექციონერებისთვის, მაგრამ მის მიმართ სამეცნიერო ინტერესი, შეიძლება ითქვას, რომ დიდი არ არის, რადგან ტროპიკულ და ზომიერ ზღვებში, ანტარქტიდის სანაპიროს გარდა, ყველა კონტინენტის სანაპირო ზოლთან არის ნაპოვნი მისი ნაშთები. მეგალოდონის გადაშენებას რამდენიმე მიზეზით ხსნიან, ერთ-ერთი ოკეანის წყლის ტემპერატურის შემცირებაა, ხოლო მეორე ვეშაპების რაოდენობის შემცირება, რითიც ისინი იკვებებოდნენ.

ელზას მსგავსი ქარიშხლის დროს, ოკეანის დიდ ტალღებს სანაპიროზე ამოაქვს ზღვის ფსკერზე არსებულ ნაშთები, რომლებიც მილიონობით წლის ისტორიას ინახავენ.

მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაგეოგრაფია

იშვიათი რვაფეხა, რომელსაც გამჭვირვალე თავი აქვს

868 views on

ფოტოგრაფმა იშვიათი რვაფეხა დააფიქსირა, რომელსაც გამჭვირვალე თავი აქვს

🐙Wunderpus რვაფეხა, რომელსაც Wunderpus photogenicus (ფოტოგენური საოცრება) ეწოდება, პირველად 2006 წელს იქნა რეგისტრირებული ახალ სახეობად. რვაფეხას სხვა სახეობებთან შედარებით, იგი ჯერ ისევ არ არის კარგად შესწავლილი. ის წყნარ ოკეანეში, ფილიპინების სანაპირო წყლებში ბინადრობს და მოზრდილობის ასაკიდან წითელი შეფერილობითა და თეთრი ლაქებით ან ზოლებით გამოირჩევა. მას უნარი აქვს დაემსგავსოს ზღვის ისეთ ცხოველებს, როგორიცაა შხამიანი ეკლებიანი ლომთევზა🦑
📸Wu Yung-sen

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
გეოგრაფიადედამიწაეკოლოგია

🐼 გიგანტური პანდები გადაშენების პირას აღარ არიან – BBC

1.33K views on

ჩინეთში დიდი პანდები გადაშენებისგან იხსნეს. ამ სახეობას შეეცვალა სტატუსი და გადაშენების პირას მყოფი ცხოველების ნუსხაში აღარ ირიცხება. ჩინეთში პანდების პოპულაცია გაიზარდა. ახლა ველურ ბუნებაში 1 800 დიდი პანდა ბინადრობს. ამის შესახებ Global Times წერს.

ველური ბუნების მსოფლიო ფონდის (WWF) ინფორმაციით, დიდი პანდა დათვის ოჯახის იშვიათი წარმომადგენელია. 1961 წლიდან პანდა WWF-ის სიმბოლოა. დიდი პანდები ჩრდილოეთ ჩინეთში ბამბუკის ტყეებში ბინადრობენ. ერთი მოზრდილი პანდა დღეში 12-დან 38-კილოგრამამდე ბამბუკით იკვებება.

ამ სახეობის პოპულაციის შემცირება გარემო პირობების გაუარესების პირდაპირპროპორციულად მოხდა. ამის მიზეზია ბრაკონიერების მიერ ბამბუკის ტყეების გაჩეხვა.

დიდი პანდების აქტიური დაცვა ჩინეთში 1980-იანი წლებიდან დაიწყეს. ხელისუფლებამ პანდის ბეწვით ვაჭრობა აკრძალა. 1988 წელს აიკრძალა პანდებზე ნადირობა, ხოლო 1992 წელს ჩინეთში გაიხსნა ნაკრძალები, სადაც პანდების უმეტესობა ბინადრობს. ამ ზომების მიღების შედეგად, 2004-დან 2014 წლამდე ველურ ბუნებაში პანდების რაოდენობა 17%-ით გაიზარდა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
გეოგრაფიადედამიწაეს საინტერესოა

ბერმუდის სამკუთხედზე გადაფრენისას 5 000 მტრედი გაუჩინარდა

943 views on

გასულ თვეში, 250 000-მდე ფრინველი გაათავისუფლეს, თუმცა, მათგან მხოლოდ 10%-მა მოახერხა დაბრუნება მოსალოდნელ დროში, მათი ნაწილი კი გაუჩინარდა.

ფრინველების მოყვარულები ვერ ხსნიან მოვლენას, თუ როგორ გაუჩინარდა 5 000 მტრედი ბერმუდის სამკუთხედში. ფრინველებმა ფრენა დაიწყეს პეტერბურგიდან ჩრდილო-აღმოსავლეთის მიმართულებით. ფრინველების ჯგუფი ფრენის დაწყებიდან  9 000-ს შეადგენდა, თუმცა დანიშნულების ადგილს მხოლოდ 4 000-მა მიაღწია.

ფრინველების გაუჩინარება შესაძლოა უბრალოდ კლიმატის ცვლილებას და ატმოსფერულ ფაქტორს დავუკავშიროთ, მათ შორის, შესაძლოა, ვივარაუდოთ, რომ ფრინველები შტორმში მოჰყვნენ.

თუმცა, სპეციალურ ჯგუფს დაევალა ამინდის მდგომარეობის შემოწმება, ადგილისა და დროის შერჩევა და მათივე თქმით, რაიმე გამაფრთხილებელი ნიშანი არ ყოფილა და მოღრუბლული დილის მიუხედავად, იმ დროისათვის ხილვადობა კარგი იყო. რეალურად, ჩვენ არ შეგვიძლია ვთქვათ თუ რა მოხდა, აცხადებს რიჩარდ სეიერი. მაგრამ ამ მოვლენას მისტიკურს ის ხდის, რომ მტრედების დიდი ნაწილი სწორედ ბერმუდის სამკუთხედის გადაფრენისას გაუჩინარდა და მიიჩნევენ, რომ ადამიანის თვალისთვის უხილავმა ძალამ გამოიწვია მტრედების კურსის შეცვლა.

მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
გეოგრაფიადედამიწაკვლევებიმსოფლიო

მკვლევრებმა დედამიწის ზედაპირის ყველაზე ცხელი ადგილი გამოავლინეს

1.05K views on

კალიფორნიაში მდებარე სიკვდილის ველს ხშირად დედამიწის ყველაზე ცხელ ადგილად მიიჩნევენ. ტემპერატურა იქ რეკორდულ ნიშნულს, 56,7 გრადუს ცელსიუსს აღწევს, მაგრამ უნდა აღინიშნოს, რომ ეს მხოლოდ ჰაერის ტემპერატურაა.

დედამიწის ზედაპირის ყველაზე ექსტრემალური ტემპერატურების ახალი კვლევის მიხედვით, ყველაზე ცხელი ზედაპირი ირანის დაშთე-ლუთის და ჩრდილოეთ ამერიკის სონორის უდაბნოშია.

გასული ოცი წლის განმავლობაში შეგროვებული მაღალი რეზოლუციის თანამგზავრული მონაცემების მიხედვით, ამ ორი რეგიონის მიწისპირი ხშირად წარმოუდგენლად ცხელდება, 80,8 გრადუს ცელსიუსამდე.

ხმელეთის ზედაპირის ყველაზე მაღალი ტემპერატურა დაშთე-ლუთის უდაბნოშია. 2002-2019 წლებს შორის, ამ ქვიშიან უდაბნოში ექსტრემალური ტემპერატურები ფიქსირდებოდა; ამის მიზეზი კი ის არის, რომ ის მოქცეულია მთის ქედებს შორის, რომელიც ცხელ ჰაერს დიუნებს მაღლა ამწყვდევს, განსაკუთრებით იმ ნაწილში, სადაც შავი ვულკანური ქანებია.

ეს კვლევა ეთანხმება 2011 წელს ჩატარებულ კვლევას, რომლის მიხედვითაც, დაშთე-ლუთის უდაბნო დედამიწის ერთ-ერთი ყველაზე ცხელი ადგილია.

2004-დან 2007 წლამდე და შემდეგ 2009 წელს, ამ ქვიშაში უმაღლესი ზედაპირის ტემპერატურა დაფიქსირდა დედამიწაზე. ამ კვლევის მონაცემების მიხედვით, 2005 წელს რეგიონში ტემპერატურამ 70,7 °C-ს მიაღწია.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
გეოგრაფიადედამიწა

მასიური ხვრელი მექსიკის ცენტრში

1.02K views on

დაახლოებით 60 მეტრი დიამეტრის მქონე ხვრელი გაჩნდა მექსიკის ცენტრში, ერთ-ერთი ფერმერის მინდორში. აღნიშნული ხვრელი საფრთხეს უქმნის ახლოს მდებარე სახლებს.

ორშაბათს პრესკომფერენციაზე შტატის გუბერნატორმა განაცხადა, რომ  ხვრელის სიღრმე 20 მეტრია და ახლოს მდებარე ტერიტორიიდან მოსახლეობა უკვე ევაკუირებულია. ამ დროისათვის არავინ დაშავებულა და გუბერნატორი მოუწოდებს მოსახლეობას მაქსიმალურად მოერიდონ მიმდებარე ტერიტორიას.

ხვრელის დიამეტრი, როდესაც ის პირველად გამოჩნდა, იყო მხოლოდ 5 მეტრი, შემდეგ საკმაოდ სწრაფი ტემპით გაიზარდა, სულ რამდენიმე საათში. მკვლევართა მოსაზრებით, ხვრელის გაჩენა შესაძლოა ორი ფაქტორის კომბინაციას გამოეწვია: მთლიანი ტერიტორიის დიდი რაოდენობით მორწყა და ასევე  მიწისქვეშა წყლები, რომლებიც იწვევს ნიადაგის დარბილებას.

მსგავში შემთხვევა მოხდა 2021 წლის იანვარში, რომელმაც იტალიაში რამდენიმე მანქანა დააზიანა. ხოლო 2020 წლის იანვარში, მინიმუმ ექვსი ადამიანი გარდაიცვალა და 16 ადამიანი დაშავდა, მას შემდეგ, რაც ჩინეთის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში მსგავსი ხვრელი გაჩნდა, რამაც ავტობუსიც თან ჩაითრია, რომელშიც მგზავრები ისხდნენ.

მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაგეოგრაფიადედამიწა

კალიფორნიის სანაპიროზე უცნაური ფორმის თევზი გამოირიყა

955 views on

გასულ კვირას, კალიფორნიის სანაპიროზე, Crystal Cove State Park-ში წყალმა გამორიყა მეტად უჩვეულო ფორმის თევზი, სახელად Footballfish. თევზს შავი ფერის, იმდენად ბასრი კბილები აქვს, რომ მინის ნამსხვრევებს მოგვაგონებს.
მეცნიერების თქმით, Footballfish წყნარი ოკეანის ბნელ სიღრმეში მცხოვრები თევზია, 2 000-დან 3 300 მეტრის სიღრმეზე, სადაც მზის სხივები ვერ აღწევს. ასე რომ, მისი სანაპიროზე ნახვა იშვიათი და უცნაური მოვლენაა. თევზს შეუძლია საკუთარი ზომის მტაცებლის გადაყლაპვაც კი.
მათი აზრით, ქმნილების ზომისა და მის თავზე არსებული წამონაზარდის მიხედვით ის მდედრია, რადგან მსგავსი წამონაზარდი მხოლოდ მდედრებს აქვთ და იყენებენ მას სატყუარად ნადავლის მოსაპოვებლად. მას აქვს ფოსფორისებრი დაბოლოება, რომელიც ანათებს და მისი საშუალებით იზიდავს მსხვერპლს. მამრის ერთადერთი დანიშნულება კი არის რეპროდუქციაში მონაწილეობის მიღება. მამრობითი და მდედრობითი თევზების ზომა მნიშვნელოვნად განსხვავდება ერთმანეთისგან, ზოგჯერ მდედრის ზომა ათჯერაც კი აღემატება მამრობითი სქესის წარმომადგენელს.
თევზზე უკვე დაიწყო კვლევების ჩატარება, ნიმუში გადაეცა კალიფორნიის თევზისა და ველური ბუნების დეპარტამენტს, რაც შემდგომ სამეცნიერო და საგანმანათლებლო მიზნებისთვის გამოიყენება.

მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა

სრულად ნახვა
გეოგრაფიადედამიწაეს საინტერესოა

მსოფლიოში ყველაზე გრძელი დაკიდებული საფეხმავლო ხიდი

813 views on

პორტუგალიაში დასრულდა მსოფლიოში ყველაზე გრძელი დაკიდებული საფეხმავლო ხიდის მშენებლობა, რომლის გახსნაც 3 მაისს იგეგმება. ხიდის სიგრძე 516 მეტრია, სიმაღლე 175 მეტი და ის ქალაქ აროუკაში მდებარეობს, კერძოდ აროუკას გეოპარკში, რომელიც იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლთა დაცვის ნუსხაშია შეტანილი და ნამდვილად ტურისტებისთვის პოპულარულ ტერიტორიას მოიცავს. სწორედ ამიტომ ხიდს “516 აროუკა” ჰქვია. ხიდის გავლას კი დაახლოებით 10 წუთი სჭირდება.

ხიდის მშენებლობა 2018 წლიდან მიმდინარეობდა, მის აშენებას დაახლოებით 2,3 მილიონი ევრო დასჭირდა. 516 აროუკას დიზაინი შთაგონებული იყო ინკების ხიდებით, რომლებიც ანდების მთებში მდებარეობდა. ხიდი აკავშირებს მდინარე პაივას სანაპიროებს, ეს მდინარე პოპულარულია ჯომარდობისთვის.

516 აროუკამ მართლაც დაიმკვიდრა ადგილი მსოფლიო რეკორდების წიგნში, ის უფრო დიდია, ვიდრე შვეიცარიის 494 მეტრიანი (1,621 ფუტი) ჩარლზ კუონენის დაკიდებული ხიდი, რომელიც მსოფლიოში ყველაზე გრძელი საცალფეხო დაკიდებული ხიდი იყო აქამდე.

ადგილობრივი ხელისუფლება იმედოვნებს, რომ ახალი ხიდი მეტ ტურისტს მოიზიდავს რეგიონში, მათთვის სტიმულის მომცემი იქნება და ეკონომიკის გაძლიერებასაც შეუწყობს ხელს, განსაკუთრებით COVID19-ით გამოწვეული ეკონომიკური ზიანის შემდეგ.

მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა

სრულად ნახვა
1 2 3 4 5 … 8
Page 3 of 8