ფსიქოლოგია

ინტერვიუები მომზადებულია ფსიქოთერაპევტ ანუკა კალმახელიძის პროექტის

 “მშობლის როლი შვილის განვითარებაში” ფარგლებში, 

 სადაც მშობლების მიერ გაჟღერებულ კითხვებს სცემენ პასუხს პროფესიონალი

ფსიქოლოგ , ფსიქოთერაპევტები

                                                  მარიამ დევიძე – ექიმი პედიატრი , პრაქტიკოსი გეშტალტ თერაპევტი

როგორ შევაყვაროთ და მოვანდომოთ ბავშვს კითხვა?

• ბავშვი ქცევის მოდელს იღებს მშობლისგან,სწავლობს მშობლის მაგალითზე.როდესაც ის ხედავს,როგორ კითხულობს უფროსი,მასაც უჩნდება კითხვის ინტერესი.
• აჩვენეთ ბავშვს,რომ კითხვა სასიამოვნო პროცესია. გაუზიარეთ წიგნის შინაარსი,კითხეთ აზრი მონათხრობის შესახებ.
• ხმამაღლა იკითხეთ მასთან ერთად. (სმენის პროცესი ხელს უწყობს წარმოსახვის განვითრებას).იკითხეთ ინტერესით,კითხვის დროს მოირგეთ სხვადასხვა როლი,შეიცვალეთ ინტონაცია,ისაუბრეთ პერსონაჟებზე,დახატეთ ან გაითამაშეთ სიუჟტი.
• მიეცით არჩევანის საშუალება წიგნის შერჩევისას.
• არ გამოიყენოთ კითხვა,როგორც სასჯელი ან პირობა რაიმეს შესასრულებლად.კითხვის პროცესი ბავშვისთვის მხოლოდ ინტერესის და კმაყოფილების მიღების საშუალებად უნდა აღიქმებოდეს.

13-14 წლის გოგონები,თუკი მშობლები უშლიან რაიმეს, მაგალითად პირსინგის გაკეთებას, საპასუხოდ ეუბნებიან: ,,თუ გსურს წიგნი წავიკითხო პირსინგს გავიკეთებ’’. რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს?

რთულია მშობლის ქცევის კონკრეტული მოდელის აღწერა.ეს დამოკიდებულია კონკრეტულ შემთხვევასა და სიტუაციაზე. ხშირად ბავშვის ასეთი ქცევის მიზეზი არის მშობელი,რომელიც თვითონ ირჩევს ურთიერთობის მსგავს ფორმას სასურველი ქცევის მისაღწევად.

რაც  შეეხება პირსინგს-ესაუბრეთ ბავშვს,შეეცადეთ გაერკვეთ,რა იწვევს მასში გარეგნობის შეცვლის სურვილს, რა დგას ამ სურვილის უკან.

მოზარდისთვის მნიშვნელოვანია იცოდეს,რომ მისი ესმით. ის უნდა გრძნობდეს,რომ თქვენთვის საინტერესოა მისი გრძნობები,ემოციები,სურვილები. მეგობრობა მასთან დაგეხმარებათ იპოვოთ გამოსავალი ნებისმიერი სიტუაციიდან.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ნებისმიერი მოქმედების განხორციელება ხდება მოტივაციის საფუძველზე. ის მნიშვნელოვან
როლს ასრულებს თითოეული ადამიანის ცხოვრებაში.
ადამიანთა უმრავლესობას სურთ, სულ მცირე ერთი რამ მაინც შეცვალონ თავიანთ
ცხოვრებაში. ცვლილებების დაწყება მოითხოვს მოტივაციის არსებობას, რაც დიდი
გამოწვევაა. ეს კი მათ ეხმარება, მოტივაციის გზების პოვნაში (healthdirect).
მოტივაცია არის შინაგანი ძალა, რომელიც გვიბიძგებს მოქმედებისკენ (Lyn Christian, 2019). ეს
არის პროცესი, რომელიც იწყებს, ხელმძღვანელობს და ინარჩუნებს მიზანზე ორიენტირებულ
მოქმედებას. მოტივაციაში ჩართულია ბიოლოგიური, ემოციური, სოციალური და
კოგნიტური ძალები, რომლებიც ააქტიურებენ ქცევას. ნებისმიერი ადამიანი, რომელსაც
ოდესმე ჰქონია მიზანი, ალბათ აანალიზებს, რომ რაიმეს შესასრულებლად, მხოლოდ
სურვილი, არ არის საკმარისი. მიზნის მიღწევა მოითხოვს თავდაჯერებულობას, საკუთარ
თავზე ინიციატივის აღებას, დაბროკლების გადალახვისა და გამძლეობის უნარს,
სირთულეების არსებობის მიუხედავად.
არსებობს მოტივაციის სამი ძირითადი კომპონენტი (Kendra Cherry, 2020):
 მიზნის დასახვა
 მოქმედება
 ინტენსივობა
იმისათვის, რომ გვქონდეს მოტივაცია, მნიშვნელოვანია რამდენიმე ფაქტორის არსებობა, რაც
გავლენას ახდენს მასზე (healthdirect). ესენია:
 რამდენად დიდია სურვილი მიზნის მისაღწევად
 მიზნის მიღწევის შემთხვევაში რას მოვიპოვებთ
 პირადი მოლოდინები
დრო
ხშირ შემთხვევაში, გვსურს სასურველი მიზნის მიღწევა, რაც შეიძლება მოკლე დროში
(სწრაფად). თუმცა, ყოველთვის ასე არ ხდება და უნდა გავაანალიზოთ, რომ ცხოვრებაში
ცვლილებების განხორციელება მოითხოვს მოთმინებას. არის ისეთი შემთხვევებიც, როდესაც
შემართებით და მოტივაციის მაღალი დონით ვიწყებთ, ჩვენს მიერ დასახული მიზნისკენ
სწრაფვას, მაგრამ ვერ ვიღებთ იმ შედეგებს, რა მოლოდინებიც გვქონდა, თითქოს რაღაც
2
არასწორადაა. ამ შემთხვევაში, ფრუსტრირების შეგრძნება სრულიად ბუნებრივი პროცესია და
რთულია ასეთ დროს, მოტივაციის შენარჩუნება (Lyn Christian, 2019). თუმცა, ასეთ
შემთხვევებშიც შესაძლებელია გამოსავლის პოვნა. არსებობს საშუალებები, რომლის
გამოყენების დროსაც, ხდება დაკარგული მოტივაციის დაბრუნება (healthdirect).
როგორ მოვიპოვოთ მოტივაცია?
ჩვენ შეგვიძლია, ჩვენს მოტივაციაზე ზეგავლენის მოხდენა. თუ გრძნობთ, რომ თქვენი
მოტივაციის დონე დაიწია, არსებობს ნაბიჯები, რომელთა გამოყენებისას, მარტივია
სასურველი მოქმედების განხორციელება:
 რეგულარულად გადახედეთ თქვენს მიზნებს. ასევე, თვალი გადაავლეთ უკვე
დასრულებულ საქმიანობას და გააანალიზეთ, რაში ხართ ძლიერი. როდესაც
პროგრესს ხედავთ, ეს საკუთარი თავის დიდი მოტივატორია და აუმჯობესებს,
თქვენს თვითშეფასებას
 გადახედეთ თქვენს მიზნებს და ნახეთ, რეალურ დროში არის თუ არა გაწერილი
 შესაძლოა, საჭირო გახდეს თქვენი მიზნის რამდენიმე ნაწილად დაყოფა,
იმისათვის, რომ მარტივად მიღწევადი იყოს
 მარტივია იყო დემოტივირებული, თუ რაიმეს ვერ აკეთებთ მოკლე დროში.
გაიხსენეთ, რომ თქვენს მიერ დასახული მიზნის მიღწევა, მოითხოვს დროს
 მხოლოდ იმიტომ, რომ რაიმე მეთოდმა კარგად იმუშავა სხვაზე, არ ნიშნავს, რომ ის
თქვენთვისაც წარმატებული გზა იქნება
 აიღეთ მაგალითი სხვებისგან
 „არ შემიძლია“ -ს მაგივრად თქვით „მე შემიძლია“
 გამოიყენეთ თქვენი ოჯახი და მეგობრები, როგორც მხარდამჭერი ძალა –
მოუყევით მათ თქვენი მიზნების შესახებ და წაახალისეთ ისინი, ხელი შეგიწყონ,
რომ იყოთ მოტივირებულები
 გარშემო იყოლიეთ დადებითი ადამიანები. პოზიტიური მეგობრები და ოჯახის
წევრები აძლიერებენ პოზიტიურ საუბარს საკუთარ თავთან
 გააგრძელეთ ახალი მიზნების დასახვა. იფიქრეთ იმაზე, თუ რას გინდათ
მიაღწიოთ მომავალ კვირას, მომავალ თვეში და მომავალ წელს
3
 ყოველდღიურ მიზნებში ჩასვით ფიზიკური ვარჯიში, რომ გაიუმჯობესოთ თქვენი
მენტალური ჯანმრთელობა
 ზოგჯერ უბრალოდ საჭიროა შეისვენოთ და თავიდან დაიწყოთ (healthdirect).
როდესაც არ გაქვთ მოტივაცია, რომ დაასრულოთ თქვენს მიერ შესასრულებელი
დავალება/საქმიანობა, ან თუნდაც გიჭირთ დაწყება, გააანალიზეთ შესაძლო მიზეზები, თუ
რატომ ხდება ასე. შემდეგ, შეიმუშავეთ გეგმა, დაეხმაროთ თქვენს თავს, გახდეთ
მოტივირებულები (Amy Morin, LCSW, 2020).
მოტივაციის განმსაზღვრელი ფაქტორები
ადამიანთა უმრავლესობა, რაიმე საქმიანობის შესრულების შემდეგ, ელოდება ჯილდოს. იცის,
რომ თუ მასზე დაკისრებულ საქმიანობას გააკეთებს, სასურველი შედეგის მიღების შემდეგ,
მიიღებს დადებით უკუკავშირს სხვის მიერ, ან თუნდაც საკუთარი თავის მიერ. ეს არის ერთერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორი, რაც ზეგავლენას ახდენს ადამიანის მოტივაციაზე. ამიტომ,
დააჯილდოვეთ საკუთარი თავი, როდესაც მიაღწევთ მიზანს. საკუთარი თავის მიმართ
დადებითი უკუკავშირი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოტივაციის შესანარჩუნებლად
(healthdirect).
როდესაც მოტივირებული ხართ მიზნის მისაღწევად, როდესაც შიშსა და დაბრკოლებას
გადალახავთ და თქვენს მიზანს მოიყვანთ სისრულეში, ეს აჩენს შინაგან სანდოობას, სცადოთ
კიდევ ახალი. მოტივირებულ ადამიანებს, ერთდროულად აქვთ რამდენიმე მიმდინარე
პროექტი, რადგან მათ გადალახეს ბარიერები და ხედავენ პოზიტიურ შედეგებს, რაც მატებს
კიდევ მეტ მოტივაციას, დაიწყონ ახალი საქმიანობა (Natalie Cook, 2017).
მოტივაცია მიმზიდველი თვისებაა და შეუძლია სხვების შთაგონება, გააკეთონ რაიმე მათ
ცხოვრებაში. თუ თქვენ ოდესმე შეხვედრილხართ თვითმოტივირებულ ადამიანს, მყისიერად
იგრძნობთ, რომ თქვენც შეგიძლიათ მიაღწიოთ მიზნებს, რადგან მათი პოზიტივი და
მიზანდასახულობა, ამაღლებს თქვენს რწმენას. მოტივირებულ ადამიანს შეუძლია აამაღლოს
თქვენი მოტივაციის დონე (Natalie Cook, 2017).
კვლევებმა აჩვენა, რომ საკუთარი თავის მიმართ თანაგრძნობა, მოტივაციის მნიშვნელოვანი
ფაქტორია. 2011 წელს კალიფორნიის უნივერსიტეტში ჩატარებულმა კვლევის შედეგებით
გამოვლინდა, რომ დამარცხების შემდეგ, საკუთარი თავის მიმართ თანაგრძნობა, ზრდის
მოტივაციას. მას შემდეგ, რაც სტუდენტები ჩაიჭრნენ ტესტირების შედეგად, მათ დაიწყეს
4
საკუთარ თავზე თავაზიანი საუბარი და მეტ დროს უთმობდნენ მეცადინეობას. გარდა ამისა,
სტუდენტებმა აღნიშნეს, რომ მეტი მოტივაცია აქვთ შეცვალონ საკუთარი სისუსტეები,
როდესაც განიცადეს თვით თანაგრძნობა, მიიღეს საკუთარი თავი (Amy Morin, LCSW, 2020).
როგორ დავიწყოთ მიზანზე მუშაობა?
თავდაპირველად, იფიქრეთ იმაზე, თუ რატომ ისახავთ მიზნებს და რისი შეცვლა გსურთ? რა
არის ის შემდეგი საქმე, რის შესრულებასაც ისურვებდით? როგორც ზევით აღვნიშნეთ,
სასურველია, თქვენი ძირითადი მიზანი დაყოთ რამდენიმე მცირე, სპეციფიკურ და
გაზომვად ნაწილებად. მცირე მიზნის განხორციელება უფრო მარტივია. მიზნები უნდა
შეფასდეს სირთულის დონის მიხედვით. თუ დასახული მიზნის მიღწევა რთულია,
შესაძლოა შეგაშინოთ მასზე მუშაობის დაწყებამ. თუ მარტივია, არსებობს ალბათობა იმისა,
რომ ძალიან მოსაწყენი გახდეს მასზე მუშაობა, სანამ დაასრულებთ. ამიტომ, დააბალანსეთ
რეალისტური გამოწვევები და დარწმუნდით, რომ მათი გადალახვა შეგიძლიათ (Psychology
Today).
მიზეზები და რეკომენდაციები
არსებობს რამდენიმე მიზეზი, რის გამოც მოტივაციის ნაკლებობას განვიცდით. ერთ-ერთი
მათგანი შეიძლება იყოს დეპრესია. თუმცა სხვა გამომწვევი მიზეზიც შეიძლება არსებობდეს.
მაგ. შესაძლებელია მოტივაციის ნაკლებობა გვქონდეს იმ შემთხვევაში, თუ მიზნის მიღწევის
დროს შეგვხვდა სირთულეები, ან გვქონდა ისეთი გამოცდილება, რამაც თვით სანდოობა
დააზიანა (Daniela Ginta, 2016).
რომ შევაჯამოთ, მოტივაცია მნიშვნელოვანი ფაქტორია თითოეული ადამიანის ცხოვრებაში.
როდესაც იღებთ გადაწყვეტილებას, თქვენს არჩევანზე ზეგავლენას ახდენს მოტივაცია და
თუ ფიქრობთ, რომ რაიმე საქმიანობას ვერ ართმევთ თავს და თქვენი მოტივაციის ნაკლებობა
გრძელდება ორი კვირა ან უფრო დიდხანს, სასურველია მიმართოთ სპეციალისტს, რადგან
მოტივაციის ნაკლებობა აზიანებს თქვენს ყოველდღიურ საქმიანობას (Amy Morin, LCSW, 2020).
მიიღეთ რჩევები გამოცდილი, ბრძენი ადამიანებისგან და დარჩით პოზიტიურები. აღნიშნეთ
თქვენი თითოეული წარმატება, თქვენ ამას იმსახურებთ, რადგან დიდი ოცნების ასრულება
მარტივი არ არის (Lyn Christian, 2019).

5
გამოყენებული მასალა:
1. Amy Morin, LCSW. (2020, March 29). Verywell Mind. Retrieved from
https://www.verywellmind.com/what-to-do-when-you-have-no-motivation-4796954
2. Daniela Ginta. (2016, May 31). healthline. Retrieved from
https://www.healthline.com/health/depression/depression-motivation-tips#tips
3. healthdirect. (n.d.). Retrieved from https://www.healthdirect.gov.au/motivation-how-to-get-startedand-staying-motivated
4. Kendra Cherry. (2020, Updated on April 27). Retrieved from https://www.verywellmind.com/what-ismotivation-2795378
5. Lyn Christian. (2019, September 30). Soul Salt. Retrieved from https://soulsalt.com/self-motivation/
6. Natalie Cook. (2017, February 24). Retrieved from https://www.nataliecook.com/blog/whymotivation-is-important-in-life
7. Psychology Today. (n.d.). Retrieved from https://www.psychologytoday.com/us/basics/motivation

მასალა მოამზადა :ნინო ჩხაიძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ინტერვიუები მომზადებულია ფსიქოთერაპევტ ანუკა კალმახელიძის პროექტის

 “მშობლის როლი შვილის განვითარებაში” ფარგლებში, 

 სადაც მშობლების მიერ გაჟღერებულ კითხვებს სცემენ პასუხს პროფესიონალი

ფსიქოლოგ , ფსიქოთერაპევტები.

გოგოლა ლოსელიანი – ექიმი, გეშტალტფსიქოთერაპევტი

რა ასაკსა და სირთულეებს უკავშირდება ბიჭებსა და გოგონებში ე.წ. „გარდატეხის ასაკი“ და რა გამოწვევის წინაშე დგებიან მშობლები ამ დროს?

გარდამავალი ასაკი, მოზარდობა, ე.წ. „გარდატეხის ასაკი“ ეს არის                         ბავშვობიდან მოზრდილობაში გადასვლის პერიოდი, როცა ბავშვობა მთავრდება და მიწიფულობა ჯერ არ დამდგარა. ასაკობრივად ეს არის პერიოდი 11 წლიდან 19 წლამდე, რომელიც ხასიათდება სწრაფი ფიზიკური ზრდით და მკვეთრად გამოხატული ფიზიოლოგიური ცვლილებებით. იწყება სქესობრივი ჰორმონების გამომუშავება, მეორადი სასქესო ნიშნების გაჩენა: ბიჭებში ხმის ცვლილება, თმიანობის  მომატება, ეზრდებათ კუნთური მასა. გოგონებში: იზრდება მკერდი, ეწყებათ მენსტრუალური ციკლი. ორგანიზმის ფიზიკური ცვლილებები სწრაფად მიმდინარეობს და მოზარდისთვის მასთან შეგუება რთული პროცესია. იცვლება მოზარდის ფსიქოლოგიური მდგომარეობა. მისი ქცევა იმპულსური და წინააღმდეგობრივია, ხშირად არის უკმაოფილო თავის თავითაც და გარემოთიც.  მათთვის, როგორც ბიჭებისთვის ისე გოგოებისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია გარეგნობა და ყველა დეტალს აქცევენ ყურადღებას. შესაბამისად უმნიშვნელო კომენტარმაც  კი მათი გარეგნობის შესახებ შეიძლება გამოიწვიოს მათში მძიმე ემოციური განცდები. მოზარდი ამ პერიოდისთვის დამახასიათებელი ეგოცენტრულობის გამო მოვლენებს აღიქვამს მხოლოდ საკუთარი თვალთახედვით. უჩნდება სურვილი მშობლებისაგან დამოუკიდებლად მოსინჯონ საკუთარი ძალები,   რაღაც მომენტში სურთ, რომ ჩაიდინონ “გმირობა”. მშობლების ავტორიტეტი იკლებს და იმატებს თანატოლების ავტორიტეტი და გავლენა. დამოუკიდებლობისკენ  და აღიარებისკენ სწრაფვა სახიფათო ქცევების რისკს ზრდის, უჭირთ გამკლავება მოზღვავებულ ემოციებთან,  ენერგიასთან და ამიტომაც ჯერ მოქმედებენ და მერე ფიქრობენ.

სქესობრივი მომწიფების ასაკი განსხვავებულია არა მარტო სხვადასხვა სქესის მოზარდებში, არამედ ერთი სქესის ფარგლებშიც. მაგალითად ბიჭებში ნაადრევი სქესობრივი მომწიფება მათ თავდაჯერებულობას უწყობს ხელს, სიამაყის განცდა აქვთ, პოპულარობით სარგებლობენ თანატოლებს შორის. ნაადრევად მომწიფებული გოგონები კი,  თავს უხერხულად გრძნობენ, ნაკლებად თავდაჯერებულნი არიან. მორიდებულები ხდებიან, გოგონებს ხშირად უჩნდებათ სურვილი დიდ ბიჭებთან მეგობრობისა, რადგან თავისი ტოლი ბიჭები მათთან შედარებით ნაკლებად მომწიფებულები არიან. ,რაც გარკვეულწილად  თვითდამკვიდრების გზაა. გარდატეხის ასაკში თავს იჩენს თვითშეფასების პრობლემა. ბიჭებში დაბალი თვითშეფასება დიდ წილად უკავშირდება თვითდამკვიდრების პრობლემას, რაც შეიძლება გახდეს   სწავლაში ჩამორჩენის, ბულინგის ან ჯგუფში არასასურველი პოზიციის საფუძველი. გოგონებში უფრო მძლავრად განიცდება გარეგნობის საკითხი: სიმაღლე, წონა, გამონაყარი და ა.შ. მოზარდობის პერიოდში ხშირია მჩაგვრელის, მოძალადის როლის მორგება, ასევე ხშირია ჩაგვრის ობიექტად, მსხვერპლად ყოფნის შემთხვევები. მშობლებმა ხშირად არ იციან რა ურთიერთობებში არიან მათი შვილები ჩართული, როგორია მათი სანაცნობო–სამეგობრო  წრე  და ხშირად ყურადღების მიღმა რჩებათ მოზარდის ფსიქოლოგიური მდგომარეობა.  გარდამავალი ასაკი არის საკუთარი თავის ძიების, შეცნობის და თვითდამკვიდრების ხანა. ეს არისა სხვადასხვა როლების მორგების და იდენტობის ფორმირების   ხანა.  ამ ეტაპზე უმნიშვნელოვანესია მშობლების ურთიერთობა მოზარდებთან  ემყარებოდეს თანასწორობის პრინციპს, რაც გულისხმობს პატივისცემას, მოსმენას, თანამშრომლობას და არა განსჯას, კრიტიკას, მიუღებლობას.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ინტერვიუები მომზადებულია ფსიქოთერაპევტ ანუკა კალმახელიძის პროექტის

 “მშობლის როლი შვილის განვითარებაში” ფარგლებში,

 სადაც მშობლების მიერ გაჟღერებულ კითხვებს სცემენ პასუხს პროფესიონალი

ფსიქოლოგ , ფსიქოთერაპევტები.

გოგოლა იოსელიანი – ექიმი, გეშტალტფსიქოთერაპევტი.

სათამაშოების განაწილება თუ არ უნდა ბავშვს, რამდენად სწორია, რომ ვუთხრა „უნდა ათხოვო“, თუ თავად გადაწყვიტოს, ათხოვოს თუ არა. რამდენად სწორია შენიშვნის მიცემა იმაზე, რომ არ უნდა სათამაშოს სხვისთვის თხოვება?

სათამაშო არის ძალიან მნიშვნელოვანი ნივთი, რომელიც ბავშვის მიერ აღიქმება მის საკუთრებად  და მისი ვინმესთვის  გაზიარება ან ჩუქება მისი გადასაწყვეტია.  თუ ბავშვი  მხოლოდ  ერთისათამაშოთი  თამაშობს 5-6 თვის განმავლობაში და ნებისმიერი სხვა სათამაშო არ შედის მისი ინტერესის სფეროში, შეიძლება ეს რომელიმე დარღვევის სიმპტომი იყოს და საჭიროა სპეციალისტის კონსულტაცია.  2-3 წლის ასაკში იწყება „მე“-ს ცნობიერების ჩამოყალიბება დაამ დროს  „მე“, „ჩემი“ იმდენად მნიშვნელოვანია, რომ ის თავის  სათამაშოებზე  ნებისმიერი სახის „ხელყოფას“ უსაფრთხოების დარღვევად აღიქვამს. მაგალითად, მას შეიძლება ჰქონდეს განცდა, რომ მის საყვარელ სათამაშოს სამუდამოდ ართმევენ.  გარკვეული  ასაკობრივი ჯგუფისთვის ბავშური სიძუნწის გამოვლინებები ბუნებრივია და ის შეიძლება განვითარების ბუნებრივ ეტაპადაც ჩაითვალოს. გარკვეულ ასაკში ბავშვისთვის მთავარია მისი საკუთარი სურვილები. მას ამ ეტაპზე არ შეუძლია სხვისი სურვილების  გათვალისწინება. მშობლის მიერ უნდა იქნას გათვალისწინებული როგორც ბავშვის ასაკობრივი  ისე მისი ინდივიდუალური თავისებურებები. სწორედ ამიტომ არის ერთი და იგივე ასაკის  ბავშვების ქცევა  სხვადასხვა და  თითოეული ინდივიდუალურ მიდგომას საჭიროებს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ინტერვიუები მომზადებულია ფსიქოთერაპევტ ანუკა კალმახელიძის პროექტის

 “მშობლის როლი შვილის განვითარებაში” ფარგლებში,

 სადაც მშობლების მიერ გაჟღერებულ კითხვებს სცემენ პასუხს პროფესიონალი

ფსიქოლოგ , ფსიქოთერაპევტები.

პროექტი ხორციელდება საპატრიარქოს ახალგაზრდული მოძრაობა „ დავითიანნის“ მხარდაჭერით.

თამუნა ჩიხლაძე – ექიმი, ნერვოლოგი , ფსიქოთერაპევტი/ პრაქტიკოსი გეშტალტ თერაპევტი.

გთხოვთ,გვესაუბრეთ ბავშის განვითარების სტადიებზე,მათთან დაკავშირებულ სირთულეებსა და ფიქსაციებზე.

განვითარების რა სტადიებს გადის ბავშვი დაბადებიდან?

განვითარების სტადიების თავისებურებები რა გავლენას ახდენს ზრდასრულზე?

რჩევის სახით რომ გაგვიზიაროთ,როგორ უნდა ექცეოდეს მშობელი ბავშს თითოეულ სტადიაზე?

როდესაც ვეხებით ბავშვის განვითარების სტადიებს,  მნიშვნელოვანია თვალი გადავავლოთ პიროვნების განვითარების ზოგად თეორიებს. გამოიყოფა ოთხი ძირითადი მიმართულება:

დასწავლის თეორიები;

კოგნიტური თეორიები;

ფსიქოანალიტიკური თეორიები;

ჰუმანისტური თეორიები.

ძალიან მნიშვნელოვანია შვედი მეცნიერის, ერიკ ერიქსონის, წვლილი პიროვნების განვითარების ცნების გაფართოებაში. მისი თეორია, ადამიანის ფსიქოსოციალური განვითარების  თეორია, შეიქმნა ფროიდის ფსიქოსექსუალური თეორიის გავლენით, თუმცა მნიშვნელოვანია ის ფაქტი, რომ იგი არ შემოიფარგლა მხოლოდ ბავშვობის ასაკით და განვითარების ეტაპები გააგრძელა სიცოცხლის ბოლომდე. მან ყურადღება გაამახვილა იმ ცვლილებებზე, რომელიც ხდება ადამიანის განვითარების პროცესში და აქცენტი გააკეთა ნორმალურზე, ჯანმრთელზე და არა პათოლოგიაზე. ის ოპტიმისტურად ხედავდა ყოველი სტადიისათვის დამახასიათებელ კრიზისს, როგორც გამოწვევასა და ბიძგს, პიროვნული ზრდის ხელშეწყობისათვის. მისი თეორია განვითარების 8 სტადიას მოიცავს, აქედან 5 სტადია ბავშვობაში მიმდინარეობს, ხოლო დანარჩენი 3 ზრდასრულობაში. თითოეულ სტადიას აქვს დამახასითებელი კონფლიქტი, რომლის წარმატებით გადაწყვეტის შემთხვევაში  ხდება პიროვნული ზრდა და შემდგომ ეტაპზე წარმატებით გადასვლა.

პირველი  სტადია-დაბადებიდან 1,5 წლამდე პერიოდი-ორალურ სენსორული სტადია, ჩვილობის პერიოდი.

ამ სტადიაზე მთავარი გადასალახი კონფლიქტია ნდობა-უნდობლობის წინააღმდეგ. მნიშვნელოვანი ფიგურა ამ დროს არის დედა, რომელიც ბავშვს აძლევს უპირობო სიყვარულსა და სანდო დაცულ გარემოს, რომელიც შემდგომში ყალიბდება, როგორც ბაზისური ნდობა. ამ სტადიაზე ძალიან მნიშვნელოვანია დედის დამოკიდებულება, თუ როგორ უწევს ის ზრუნვას ახალშობილს, მისი დამოკიდებულება თბილია თუ ზერებლე, მხოლოდ მექანიკური.

ეს სტადია შეესაბამება ფროიდის ორალური განვითარების სტადიას. ფროიდის მიხედვით ამ სტადიაზე ფიქსაცია ზრდასრულებში იწვევს სხვადასხვა გამოვლინებებს. თუკი ფიქსაცია მოხდა ორალური სტადიის პირველ ნახევარში, ეს იწვევს შემდგომში ხალისიანი და ოპტიმისტური პასიური დამოკიდებულების მქონე პიროვნების ჩამოყალიბებას, რომელიც გარემოდან მუდმივად მოელის დადებით შეფასებასა და ზრუნვას. სტადიის მეორე ნახევარში კი ფიქსაცია  ზრდასრულებში გამოვლინდება შემდგომ მახასიათებლებში, როგორებიცაა: პესიმიზმი, სარკაზმი, გარემოსადმი ცინიკური დამოკიდებულება.

მე-2 სტადია-ავტონომია, დამოუკიდებლობა-სირცხვილი.

იწყება 18 თვიდან და გრძელდება 3 წლამდე. ამ სტადიაზე ბავშვს აქვს მოთხოვნილება სამყაროს შემეცნების, ის აქტიურად ცდილობს გააკეთოს ბევრი რამ  დამოუკიდებლად, ცდილობს ჭამოს, დაიბანოს პირი, აარჩიოს ტანსაცმელი. ძირითადი მესიჯი არის „მე თვითონ“. ამ ეტაპზე ძალიან მნიშნელოვანია მშობელმა ხელი შეუწყოს ბავშვის დამოუკიდებელ ინტენციას და მოთმინებით მოეკიდოს მას. შედეგად კი მივიღებთ კონფლიქტის დადებით გადაწყვეტასა და შემდგომ სტადიაზე წარმატებით გადასვლას. ფორმირდება ნებისყოფა და თვითკონტროლი. წინააღმდეგ შემთხვევაში კი ყალიბდება საკუთარ თავში დაურწმუნებლობა, ეჭვი და სირცხვილი. ზრდასრულ ასაკში ეს გამოიხატება გაუბედაობაში, სირცხვილის განცდაში, სხვების მიმართ მუდმივ თვითკონტროლში.

ეს სტადია შეესაბამება ფროიდის ფსიქოსექსუალური განვითარების ანალურ სტადიას. ფროიდის მიხედვით ამ სტადიაზე ფიქსაცია შემდგომში იწვევს ორი სხვადასხვა ტიპის პიროვნების ჩამოყალიბებას. ანალურ-შეკავებული ტიპი-უჩვეულოდ ჯიუტი, ხელმოჭერილი, პედანტი, და ანალურ-გამომყოფი ტიპი-მიდრეკილი ნგრევისადმი, იმპულსური, დაუნდობელი.

მე-3  სტადია-ინიციატივა-დანაშაულის გრძნობა, 3 დან 6 წლამდე პერიოდი.

ეს პერიოდი განსაკუთრებით აქტიურია სამყაროს შემეცნებისათვის, ამ დროს ბავშვები იწყებენ გარკვეული პატარა ამოცანების გადაჭრის გზების ძიებას, მოტორულ აქტივობებში ჩაბმას. უჩნდებათ სურვილი მეტად დამოუკიდებლად შეასრულონ ესა თუ ის ქმედება. ამ დროს ძალიან მნიშვნელოვანია მშობლების ჩართულობა და ხელშეწყობა. მნიშვნელოვანია  მშობლებმა მისცენ გასაქანი, მხარი დაუჭირონ მათ წამოწყებას და არ მიიჩნიონ ის სისულელედ, თუმცა ბალანსის შენარჩუნება აქაც საჭიროა, რადგან მშობლებმა ისიც უნდა აუხსნან,  რომ შეიძლება მისი ნებისმიერი იმპულსი ვერ დაკმაყოფილდეს. ამ სტადიის წარმატებით გავლის შემთხვევაში ყალიბდება თავის თავში დარწმუნებული პიროვნება, რომელსაც აქვს მიზანი. თუკი მშობლები არ არიან მხარდამჭერები და ბავშვებს ხშირად მიმართავენ შემდეგი ფრაზებით-„ჯერ პატარა ხარ, არ გამოგივა, შენთვის ადრეა,“ ამ შემთხვევაში ბავშვს უჩნდება დანაშაულის განცდა, რომელიც მიყვება მთელი ცხოვრების განმავლობაში.

ფროიდის თეორიის მიხედვით ეს შეესაბამება ფალურ სტადიას, სადაც ძირითადი კონფლიქტი არის ოიდიპოსის კომლექსი. ამ სტადიაზე ფიქსაცია მამაკაცებში იწვევს დონ-ჟუანის ტიპის პიროვნების  ჩამოყალიბებას, ხოლო ქალებში ვლინდება ფლირტის, მოუწესრიგებელი სექსუალური კავშირების სახით.

მე-4  სტადია-შრომისმოყვარეობა-არასრულფასოვნება 6 -დან 12 წლამდე.

ეს პერიოდი დატვირთულია სხვადასხვა სირთულეებით, ბავშვს უწევს შრომა, ნებისყოფის გამომუშავება, იზრდება გონებრივი დატვირთვა, ბავშვები ახალ ფსიქოსოციალურ გარემოში ხვდებიან, სადაც დიდი მნიშვნელობა ენიჭება არა მარტო სპორტულ აქტივობებსა თუ  თამაშობებს, არამედ გონებრივი  უნარების გამოვლენას. ბავშვი თავს ადარებს თანატოლებს, ცდილობს არაფრით ჩამოუვარდებოდეს მათ.

ამ სტადიაზე ძალიან მნიშვნელოვანია მშობლების ჩართულობა, ბავშვში სხვადასხვა ინტერესების გამოწვევა, ნებისმიერ სირთულეში მხარდაჭერა და წაქეზება, მოტივაციის გაზრდა შექების გზით. მნიშვნელოვანია მშობელმა არ დააკნინოს ბავშვის არცერთი აქტივობა და არ ჩათვალოს ის უსარგებლოდ, ასევე არ არის სასურველი მათი შედარება სხვა თანატოლებთან, განსაკუთრებით სახიფათოა უფროსების მხრიდან ნეგატიური შეფასება. წინააღმდეგ შემთხვევაში ჩამოყალიბდება არასრულფასოვნების განცდა და მუდმივი უკმაყოფილება საკუთარი თავის მიმართ.

კონფლიქტის დადებითად გადაწყვეტის შემთხევაში ყალიბდება კომპეტენტურობა.

ფროიდის მიხედვით ეს არის ლატენტური პერიოდი. ამ პერიოდში ბავშვის ლიბიდო სუბლიმაციის მეშვეობით მიმართულია სხვადასხვა ქმედებებისაკენ. ეს არის ზრდასრულობისათვის მზადების ეტაპი.

მე-5  სტადია პიროვნების იდენტობა- როლების აღრევა.

ამ  სტადიაზე მთავარი კითხვა არის „ვინ ვარ მე“. მოზარდის მთავარი ამოცანაა გააერთიანოს  დაგროვილი ცოდნა საკუთარი თავის შესახებ, ეს ძალიან ხანგრძლივი და რთული პროცესია. ამ პერიოდში განსაკუთრებულად მნიშვნელოვანია სხვების აზრი მათ შესახებ. ეს სტადია ერთგვარი გზაჯვარედინია, რადგან აქ ხდება ძალიან დიდი ცვლილებები ორგანიზმში ფიზიკურ და ბიოლოგიურ დონეზე, ხდება სქესობრივი მომწიფება, ყალიბდება გენდერული იდენტობა. პოზიტიური გადაწყვეტის შემთხვევაში მოზარდი იოლად სცემს კითხვაზე პასუხს, ვინ არის, რა სურს. უყალიბდება მიკუთვნებულობისა და მიჯაჭვულობის ჯანსაღი განცდა, რომელიც გადადის ერთგულებაში. თუკი მოზარდმა ვერ მოახერხა კონფლიქტის გადალახვა, ამ შემთხვევაში ყალიბდება რიგიდული, კონფორმული ტიპის პიროვნება, რომელმაც გარკვევით არ იცის ვინ არის, რაც ვლინდება შემდგომში სოციალური ნორმების მიმართ არაერთგვაროვან დამოკიდებულებებში.

ისევე როგორც ყველა სტადიაზე, აქაც ძალიან მნიშვნელოვანია ოჯახური გარემო და აღზრდა, თუკი მოზარდს არ აქვს მშობლებთან მეგობრული ურთიერთობა, ეს იწვევს შემდგომში დიფუზური იდენტობის ფორმირებას. მნიშვნელოვანია მშობლებსა და შვილებს შორის მუდმივი დიალოგი, კარგია თუ მშობელი ინტერესდება შვილის საქმიანობით, ჩართულია და მზად არის მხარი დაუჭიროს და მისცეს საკუთარი თავის გამოვლენის შესაძლებლობა. ამ დროს ეცემა მშობლის ავტორიტეტი, რომელსაც ხშირად თან სდევს მოზარდის უხეშობა, რომელიც ზოგჯერ შეიძლება ერთგვარი ნიღაბიც კი იყოს. მშობელმა უნდა შეცვალოს შვილთან ურთიერთბის სტრატეგია და მფარველი მეურვიდან იქცეს მეგობრად. ვინაიდან, ზედმეტი მზრუნველობა ამ სტადიაზე ხელს შეუშლის მათ დამოუკიდებელ პიროვნებებად ჩამოყალიბებას.

ფროიდის მიხედვით ეს არის გენიტალური სტადია და ამ სტადიაზე ხდება მოწიფული სექსუალობის ფორმირება და ყალიბდება პიროვნების იდეალური ტიპი, რომელიც არის პასუხისმგებელი სოციალურ ურთიერთობებზე  კონფლიქტებისა და ბრალეულობის განცდის გარეშე.

მეხუთე  სტადიით მთავრდება ბავშვობისა და მოზარდობის ყველაზე მნიშვნელოვანი პერიოდი, ერიქსონის მიხედვით შემდგომი სტადიების მოკლე მიმოხილვა ასე გამოიყურება:

მე-6 სტადია სიახლოვე-ინტიმურობა, სიმარტოვე-იზოლაცია;

მე-7 სტადია-ზრუნვა, გენერაციულობა-სტაგნაცია და მე-8 სტადია -ეგოს მთლიანობა-სასოწარკვეთა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ინტერვიუები მომზადებულია ფსიქოთერაპევტ ანუკა კალმახელიძის პროექტის

 “მშობლის როლი შვილის განვითარებაში” ფარგლებში,

 სადაც მშობლების მიერ გაჟღერებულ კითხვებს სცემენ პასუხს პროფესიონალი

ფსიქოლოგ , ფსიქოთერაპევტები.

პროექტი ხორციელდება საპატრიარქოს ახალგაზრდული მოძრაობა „ დავითიანნის“ მხარდაჭერით.

ფსიქოკონსულტირებისა და ფსიქოდიაგნოსტიკის სპეციალობის დოქტორანტი

პიროვნების განვითარების და რეაბილიტაციის სპეციალისტი, ოკუპაციური თერაპევტი, სენსორული თერაპევტი-თამარ ( სოფო) წიგნაძე

როგორ ვასწავლო, ასე გამეტებით არ სცემოს პატარა ძმა?

როდესაც ვხედავთ, რომ დედმამიშვილი მეორეს ფიზიკურად უსწორდება, ჩვენ რისხვას განვიცდით ამ დროს, ვფიქრობთ, რომ ის აგრესიულია, მოძალადეა და თავის უდანაშაულო ძმა მტრულად ექცევა. მაგრამ, მიუხედავად ამისა, ის ჩვენი შვილია. ის ამ გზით გვატყობინებს, რომ ჩვენი მხარდაჭერა და დახმარება სჭირდება. მაგრამ შეუძლია მშობელს დახმარება, თუ საკუთარი ემოციების მართვა მან ჯერაც არ იცის და სანაცვლოდ ჩვენ მას ვსჯით, დახმარების სანაცვლოდ. სოფო წიგნაძე საჭიროა მას ემპათია გავუღვიძოთ და განვუვითარო თავისი ძმის ან ცხოველების მიმართ. როგორ დავეხმაროთ მას მართოს ემოცია? საკუთარი ქცევა? უმეტესად ამ დროს მეტი დროის გატარებას ვურჩევთ მშობლებს. უნდა განვავითაროთ ნდობა, ვცადოთ კავშირი მასთან, რათა დავეხმაროთ თავის ჩახლართულ გრძნობებში გაერკვეს. ეცადეთ, მასთან მეტი დრო გაატაროთ, შევქმნათ მეტი ნდობა ჩვენს შორის. ნახევარ საათიანი სრულყოფილი კავშირიც კი მას განაცდევინებს თქვენს ყურადღების ცენტრში ყოფნას. მიეცით საშუალება, თვითონ მოიფიქროს, რა უნდა აკეთოს თქვენთან ერთად. დაუთმეთ მას მთლიანად თქვენი თავი და უგულვებელყავით ყველაფერი დანარჩენი. ნახავთ, თუ რამდენად შეიცვლება მისი დამოკიდებულება და თვითშეფასება. შეუქმენით უსაფრთხოების განცდა, ეთამაშეთ.

როგორ გავაგებინო მოზარდს, რომ მოაწესრიგოს თავისი ნივთები?

ხშირად უწესრიგო ოთახი წარმოადგენს “პიროვნულ თავისუფლებას,” იცხოვროს საკუთარი პირობებით. “ეს ჩემი ოთახია,” ამბობს მოზარდი, “მე თავისუფლად ვიცხოვრებ, როგორც მე მსურს.” მაგრამ მშობლები აიძულებენ იცხოვრონ მოზარდებმა იმ სსაყოფაცხოვრებო პირობებში, რასაც ისინი ადგენენ. აქ მშობლებს უპირისპირდებიან მოზარდები, მაგრამ მშობლებიც იჩენენ პრინციპებს. ბავშვი გაჩვენებთ, რომ მას უნდა საკუთარ სივრცეში ცხოვრება, რატომ არის თქვენთვის ბინძური ოთახის საკითხი ასე მნიშვნელოვანი? ის თქვენი თავის გაგრძელებაა? თუ ზედამხედველობას აირჩევთ, ცუდი არჩევანია. უბრალოდ გამოკეტეთ კარი და არეულობა არ შეგაწუხებთ. დიახ, თქვენ პატივი უნდა სცეთ მის პირად სივრცეს

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

ინტერვიუები მომზადებულია ფსიქოთერაპევტ ანუკა კალმახელიძის პროექტის

 “მშობლის როლი შვილის განვითარებაში” ფარგლებში, 

სადაც მშობლების მიერ გაჟღერებულ კითხვებს სცემენ პასუხს პროფესიონალი

ფსიქოლოგ , ფსიქოთერაპევტები.

პროექტი ხორციელდება საპატრიარქოს ახალგაზრდული მოძრაობა „ დავითიანნის“ მხარდაჭერით.

ფსიქოკონსულტირებისა და ფსიქოდიაგნოსტიკის სპეციალობის დოქტორანტი

პიროვნების განვითარების და რეაბილიტაციის სპეციალისტი, ოკუპაციური თერაპევტი, სენსორული თერაპევტი-თამარ ( სოფო) წიგნაძე

როგორ შეიძლება 9 წლის ბავშვისთვის კოვიდისგან დაწესებული შეზღუდვები ნაკლებად სტრესული იყოს?

კარგია, თუ COVID-ის შესწავლით დავიწყებთ ბავშვთან საუბარს და დაავადებათა კონტროლის და მართვის ცენტრების, ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის რეგულაციებს ავუხსნით და გავაცნობთ. თუ შესაძლებელია, გამონახეთ საუკეთესო დრო, მაგალითად სადილობის დროს, დასვან ბავშვებმა კოვიდის, ან სტრესული ფაქტორების შესახებ კითხვები. ეცადეთ, მოუსმინთ და აუხსნათ პასუხები ფაქტებით. თუ ეს არ შეგიძლიათ, იყავით უბრალოდ პატიოსნები. აუხსენით რა შეიძლება გავაკეთოთ კოვიდის წინააღმდეგ, როგორ დავიცვათ თავი. მოუყებით აბსტრაქტული ნაბიჯები, როგორ დავიბანოთ ხელი, რა გავითვალისწინოთ ჭამის წინ. აჩვენეთ ეს აქტივობები მათ თქვენ თვითონ, დაიბანეთ ხელი, გარეცხეთ ყველაფერი, დარჩით სახლში, აჩვენეთ თქვენი მაგალითით სოციალური დისტანცია მაღაზიაში სიარულის, რიგში დრომის და სხვა აქტივობების დროს. მიეცით ინფორმაცია ჯანსაღი კვებისა და ფიზიკური აქტივობების შესახებ. ასევე, უნდა შევეცადოთ, მივცეთ მას სიმშვიდის მაგალითი. თუ სიმშვიდეა ოჯახში, ბავშვიც მშვიდადაა.

რა იწვევს ბავშვებში მავნე ჩვევებს, ტიკებს (ფრჩხილების კვნეტა, თვალების პაჭუნი)?

ითვლება, რომ თითების პირში ჩადების არასასურველი ქცევა 5-დან 15 წლამდე ბავშვებსა და მოზარდებს ახასიათებთ. მათ შორის 50% მოზარდობის ასაკში თავად გადალახავს ამ ჩვევას. მიზეზად მიიჩნევა შფოთვები, სტრესი, მოწყენილობა, ან კომფორტი. როგორ ამოვიცნოთ? თუ ბავშვი ოჯახური კამათის, თანატოლების ჩხუბის, შენიშვნის მიცემის დროს ასრულებს ამ ქცევას, ის სტრესზე მიუთითებს; თუ ამ ქცევას ტელევიზორის ყურების ან მოწყენილობის დროს ახორციელებს, იგი მოწყენილობის გამო ხდება, სტერეოტიპული ქცევაა. თუ შეამჩნევთ, რომ სკოლის ან აცხოვრებლის შეცვლის, ოჯახის კონფლიქტის დროს იკვნეტს ფრჩდილებს, ეცადეთ გაესაუბროთ მას, შეურჩიოთ კარგი დრო და ხასიათი, რომ განიხილოთ შემთხვევა, რისიც მას ეშინია ან აშფოთებს. ეცადეთ ზედმიწევნით დააჭრათ ფრჩხილები ყოველ კვირაში; შეუძლიათ მოტივაცია მისცეთ, შესთავაზოთ რელაქსაციის აქტივობები: მხატვრობა, ძერწვა, ენერგიის ხარჯვა ეზოში

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

ინტერვიუები მომზადებულია ფსიქოთერაპევტ ანუკა კალმახელიძის პროექტის

 “მშობლის როლი შვილის განვითარებაში” ფარგლებში,  სადაც მშობლების მიერ გაჟღერებულ კითხვებს სცემენ პასუხს პროფესიონალი

ფსიქოლოგ , ფსიქოთერაპევტები.

პროექტი ხორციელდება საპატრიარქოს ახალგაზრდული მოძრაობა „ დავითიანნის“ მხარდაჭერით.

ლიკა წერეთელი – ფსიქოთერაპევტი

ბავშვს არ უყვარს არც დედის და არც მამის, ახალი მეორე ნახევრები, მიუხედავად იმისა, რომ არასდროს  უნახავს თუნდაც ხელზე ხელით შეხების ფაქტი.. ამ საკითხზე მხოლოდ ბებიასთან საუბრობს და იმ ადამიანებთან ისე იქცევა, ორივე მათგანი დარწმუნბულია რომ ბავშვი შეყვარებულია მათზე. რა შეიძლება ურჩიოთ, ასეთ შემთხვევაში, მშობლებს? (მშობლები გაშორებული არიან)

უპირველეს ყოვლისა, შევთანხმდეთ იმაზე, რომ ყოველი შემთხვევა ინდივიდუალურია და დამოკიდებულია როგორც ბავშვის ბუნებაზე, ასევე მისი მშობლებისა და მათი მეორე ნახევრების, ასევე ბებიის განწყობასა და ქცევაზე. მაგრამ თუკი განზოგადებულად ვიმსჯელებთ, ფაქტია, რომ ბავშვს, უპირველეს ყოვლისა, მშობლების ერთად  ყოფნა სურს და სიყვარული სჭირდება. ამ ორი ფაქტორიდან გამომდინარე, მშობლების მეორე ნახევრები საფრთხედ განიხილებიან: მათში ხედავს ბავშვი მშობლების ცალ–ცალკე ყოფნის მიზეზსაც და, გარდა ამისა, ახალი მეორე ნახევარი სწორედ ის ადამიანია, რომლის გამოც, ბავშვის აზრით, არა მარტო მეორე მშობელი, არამედ თავადაც ზარალდება, რადგანაც ამ ახალ ადამიანს მიაქვს ის სიყვარული, რომელიც, ბავშვის შეხედულებით, მას და მის მეორე მშობელს უნდა ეკუთვნოდეს. ორივე წყვილთან სანიმუშო მოქცევა კი, შესაძლოა, იმ დარჩენილი „მცირე“ სიყვარულის დაკარგვის შიში იყოს, რომელიც ბავშვს მშობლისგან ჯერ კიდევ ეიმედება. ბებია კი, მისი აზრით, ის ადამიანია, რომლის სიყვარულიც მთლიანად შვილიშვილს ეკუთვნის და მასთან ღია საუბარი შეიძლება. ამ შემთხვევაში სიტუაცია ბევრ ფაქტორზეა დამოკიდებული, ბებიის როლი აქ ძალზე მნიშვნელოვანი შეიძლება იყოს. თუკი ის ბავშვს რომელიმე მშობლის და მისი მეორე ნახევრი წინააღმდეგ განაწყობს, ეს ბავშვისთვის ვერაფერი დახმარება იქნება. მთავარია, ბავშვმა იგრძნოს, რომ მშობლების გაცილება–შერიგება მასთან არავითარ კავშირში არ არის და რომ ის ნებისმიერ შემთხვევაში მშობლებისთვის ყველაზე საყვარელ არსებად რჩება, რომ მას სიყვარულში კონკურენტი არ ჰყავს. ამის შეგრძნება მასში სიმშვიდესა და თავდაჯერებულობას შემოიტანს და მას ენერგიის დახარჯვა მშობლების გამოსაცდელად სიტუაციების მოწყობაში (რაც ხშირია) ან მათ გამალებულ შერიგებაში აღარ დასჭირდება და მისი ენერგია გაცილებით მშვიდობიანად დაიხარჯება. საბოლოოდ იმისთვისაც მოიცლის, რომ წინასწარი მტრული განწყობის გარეშე დააკვირდეს მშობლის მეორე ნახევარს და ის ულ სხვა კუთხით დაინახოს. მისი სამყარო ამით გაიზრდება და გამდიდრდება, კიდევ ერთი ახლო ადამიანით შეივსება.

უნდა შეიკავონ თუ არა თავი მშობლებმა, ბავშვების სიახლოვეს ერთმანეთის კოცნისა და ფიზიკური შეხებისაგან?

მშობლების მიხრიდან ერთმანეთისადმი სითბოსა და სიყვარულის გამოხატვა ბავშვს, როგორც წესი, აბედნიერებს, როდესაც ხედავს, რომ სამსახურიდან მოსული მამა დედას ჩაეხუტა და აკოცა, რომ ტელევიზორის ყურებისას დედამ მამას თავი მხარზე მიადო, მამა კი დედის ხელს ხელით ეფერება. ასეთი მშობლები ხომ შვილსაც სიამოვნებით ეხუტებიან, ეფერებიან და არც მას უშლიან ემოციების გამოხატვას, ამას კი უდიდესი მნიშვნელობა აქვს ბავშვის ემოციური ჩამოყალიბებისთვის. მშობლების ერთმანეთისადმი სიყვარული ბავშვზე არაცნობიერად უდიდეს დადებით გავლენას ახდენს, მის თვითშეფასებას ამაღლებს.

სტატია  მოამზადა : სალომე სისაურმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

ინტერვიუები მომზადებულია ფსიქოთერაპევტ ანუკა კალმახელიძის პროექტის 

“მშობლის როლი შვილის განვითარებაში” ფარგლებში,  სადაც მშობლების მიერ გაჟღერებულ კითხვებს სცემენ პასუხს პროფესიონალი

ფსიქოლოგ , ფსიქოთერაპევტები.

პროექტი ხორციელდება საპატრიარქოს ახალგაზრდული მოძრაობა „ დავითიანნის“ მხარდაჭერით.

ლიკა წერეთელი – ფსიქოთერაპევტი

როგორ ავუხსნათ მოზარდ გოგონებს, რომ ინტერნეტი დაუცველია და ხშირად, შეიძლება არასასურველმა პიროვნებამ მისწეროს და სცადოს კონტაქტი? რა ფორმით მივაწოდოთ ინფორმცია, რომ ზემოთაღნინული ფაქტი, დადგომის შემთხვევაში, გვითხრას და არ დაგვიმალოს?

უპირველეს ყოვლისა, მოზარდ გოგონას „დიდად“ უნდა იგრძნოს თავი და ამგვარი გაუფრთხილებლობაც აქედან მოდის.  მეორე მხრივ დამალვა სწორედ გარკვეული შიშის შედეგია, რაც იმითაა გამოწვეული, რომ მშობელი მას გაუჯავრდება, რაც ერთი მხრივ სტრესის მომგვრელია, ხოლო მეორეს მხრივ, იმის დასტურია, რომ მშობელი მას ბავშვად აღიქვამს.  როგორც ხედავთ,  წრეზე ვტრიალებთ. ამიტომაც მშობლებმა თავად მიდგომა უნდა შეცვალონ შვილების მიმართ, ესაუბრონ მათ როგორც თანასწორებს, სრულიად ღიად და მშვიდად აუხსნან საქმის ვითარება, გაუხმოვანონ საფრთხეები  და რაც მთავარია, ნებისმიერ სიტუაციაში საკუთარი მხარდაჭერა აღუთქვან. ეს მოზარდ გოგონებს საკუთარ თავსაც სულ სხვაგვარად დაანახებს და მათთვის გარემო სიტუაციის შეფასებაც შეიცვლება, უფრო ჯანსაღი გახდება. აკრძალული ხილი ხომ ყოველთვის განსაკუთრებულად მიმზიდველია, მაგრამ როდესაც აკრძალვა ღარ არის, ისიც თავის განსაკუთრებულ ხიბლს კარგავს. ამ შემთხვევაში შიშიც აღარ ფიგურირებს  და სამყაროსთვის საკუთარი ზრდასრულობის ასეთი გზით დამტკიცების საჭიროებაც უბრალოდ ქრება.

როგორ იქცევა მშობელი, როცა ბავშვი იჩენს აგრესიას და-ძმის მიმართ?( როგორ ვასწავლოთ, რომ არ შეიძლება ძმის გამეტებით ცემა?)

აქ, უპირველესად,  გასარკვევია ის, თუ რა გახდა ამგვარი აგრესიული ქცევის მიზეზი. უმიზეზოდ ხომ არაფერი ხდება. იქნებ, ეს ძმის სრულიად კონკრეტულმა საქციელმა გამოიწვია? რა ტიპის საქციელი იყო ეს? თუ მართლაც წონასწორობიდან გამომყვანი შემთხვევა იყო, ბავშვებთან დავილაპარაკოთ, სიტუაცია გავარკვიოთ და აქ შესაძლოა სამომავლოდ ქცევის განსხვავებული სტრატეგია დაიგეგმოს. ნებისმიერ შემთხვევაში მშვიდ საუბარსა და ვითარების აუღელვებელ გარჩევას დადებითი შედეგი მოყვება. შეიძლება მშობელმა გარკვეული აქტივობები დაგეგმოს, რომელშიც ორივე ბავშვი იქნება ჩართული: სულ ერთია, ეს თამაში იქნება, წიგნის ერთობლივად  ხმამაღლა კითხვა თუ ფილმის კოლექტიური ყურება – ბავშვები რაღაცამ უნდა გააერთიანოს. საუკეთესოა, თუ ამ აქტივობებში თავად მშობელი იქნება ჩართული და ორივე ბავშვის მიმართ სიყვარულისა და სითბოს გამოხატვას შეძლებს, სამაგალითო ქცევისთვის ორივეს შეაქებს. შესაძლოა, სიტუაცია ისეთი იყოს, რომ ბავშვის ძმის ან დის მიმართ აგრესია ეჭვიანობით იყოს გამოწვეული. აქ მშობელმა საკუთარი ქცევა უნდა განიხილოს, ხომ არ უთმობს ის ერთ ბავშვს უფრო მეტ ყურადღებას, ხომ არ გამოხატავს მის მიმართ უფრო მეტ სიყვარულს, ისე, რომ მეორე ზედმეტად და მიტოვებულად გრძნობს თავს? რა აგსაკვირია, რომ მასში აგრესია გროვდება, რომელსაც ის თავისი „უბედურების“ გამომწვევ ობიექტზე მიმართავს. ეს ის ნიუანსებია, რომლებიც განსაკუთრებულ ყურადღებასა და გათვალისწინებას მოითხოვს.

სტატია მოამზადა : სალომე სისაურმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”