მედიცინა

ამერიკაში ყოველწლიურად ბაქტერიული ინფექციიისგან გამოწვეული სეფსისი 1,5 მილიონი შემთხვევა ფიქსირდება, რომლისგანაც დაახლოებით 250,000 ფატალურია.

მეცნიერები ამტკიცებენ, რომ დიაგნოსტიკის ახალი სისტემის საშუალებით ამ სტატისტიკის მნიშვნელოვნად გაუმჯობესებაა შესაძლებელი. კოლუმბიის უნივერსიტეტის მკვლევარებმა ახალი პლატფორმა BacCapSeq-ი შექმნეს, რომელიც ადამიანის ყველა ცნობილი პათოგენური ბაქტერიის ერთდროული სკრინინგისს და ანტიბიოტიკების მიმართ  რეზისტენტობis გამომწვევი გენების იდენტიფიცირების შესაძლებლობასა იძლევა.

მეცნიერები აცხადებენ, რომ ლეტალური ბაქტერიული ინფექციების სწრაფი დიაგნოზირება ყოველწლიურად ათასობით სიცოცხლეს გადაარჩენს.

„BacCapSeq იქნება საუკეთესო საშუალება მედიკოსებისთვის, მაოხდინონ ყველა ცნობილი პათოგენური ბაქტერიის, მათ შორის სეფსისის გამომწვევი ბაქტერიების, სწრაფი და სარწმუნო სკრინინგი. ეს პლატფორმა ტრადიციულ ტესტზე 1000-ჯერ სენსიტიურია, რომელიც ყოველ ჯერზე მხოლოდ ერთი ბაქტერიის სკრინინგს ახდენს,“ აცხადებს კოლუმბიის უნივერსიტეტის ინფექციისა და იმუნიტეტის ცენტრის გენეტიკოსი ორქიდ ოლიქოქი. გარდა ამისა,  BacCapSeq-ის საშუალებით შედეგების მიღება 70 საათშია შესაძლებელი, განსხვავებით ტრადიციული ტესტისა, რომელსაც შედეგის დასადგენად ორიდან რამდენიმე დღე ჭირდება.

BacCapSeq-ი 4,2 მილიონ მეტზე მოლეკულის – ოლიგონიუკლეოტიდების საშუალებით მუშაობს. ისინი სისხლის ნიმუშებში ჩამალული ბაქტერიის დნმ-ის თანამიმდევრობებთან დაკავშირების გზით გენეტიკური მკვლევარების როლს ასრულებენ. ამ გზით არა მხოლოდ ბაქტერიის აღმოჩენა ხდება, არამედ ასევენებისმიერი  ანტიმიკრობული გენის მარკერის.

თუმცა, მკვლევარები აღიარებენ, რომ BacCapSeq-თან დაკავშირებით გარკვეული შეზღუდვები არსებობს. მაგალითად, იმის გამო, რომ ტესტი ბაქტერიების იდენტიფიცირების თვალსაზრისით კვალიტეტურია და არა კვანტიტეტური, მას იმ ნაწილში, სადაც მნიშვნელოვანი ბაქტერიების რაოდენობის ცოდნაა, PCR ტესტის ჩანაცვლება არ შეუძლია.

გარდა ამისა, BacCapSeq-ს უცნობი პათოგენების აღმოჩენა არ შეუძლია, ვინაიდან მათი კოდური თანამინდევრობის 40 პროცენტი ცნობილი პათოგენებისგან განსხვავდება.

ასე რომ, მეცნიერებს ჯერ კიდევ ბევრი სამუშაო აქვთ დიაგნოსტიკის ამ ახალი სისტემის დასახვეწად.

წყარო : www.dailymail.co.uk

მასალა მომაზადა : თამარ დევდარიანმა

ჰოლანდიელმა მეცნიერებმა ახალი კვლევის შედეგები წარმოადგინეს, რომელიც, შესაძლოა, მედიცინაში გარღვევად იქცეს და ინსულინის ყოველდღიური ინექცია ჩაანაცვლოს.

წვრილ ნაწლავში ლორწოვანი გარსის განადგურებით მეცნიერებმა ტიპი 2 დიაბეტის მქონე პაციენტების სისხლში შაქრის დონის დასტაბილურება შეძლეს. კვლევის შედეგებს მედიკოსებმა „შთამბეჭდავი“ უწოდეს.

პროცედურის ფარგლებში 50 პაციენტების ორგანიზმში (პირიდან წვრილ ნაწლავამდე) მილაკი მოათავსეს მილაკს  ბოლოშიპატარა ბუშტი ჰქონდა დამაგრებული, რომელიც ცხელი წყლით იყო გაბერილი. ცხელი წყლით სავსე ბუშტის საშუალებით ლორწოვანი მემბრანა ამოწვეს. ამ მარტივი ოპერაციიდან ორ კვირაში ახალი მემბრანა წარმოიქმნება და პაციენტის ჯანმრთელობა უმჯობესდება.

მკურნალობის დაწყებიდან ერთი წლის შემდეგ, დაავადება პაციენტების 90% -ში დასტაბილურდა. ითვლება, რომ ტიპი 2 დიაბეტის პაციენტებში არსებობს კავშირი ლორწოვანი გარსის მიერ წვრილ ნაწლავში საკვები ნივთიერებების შეწოვასა დაინსულინის წინააღმდეგობის განვითარებას შორის.

ამსტერდამის უნივერსიტეტის გასტროენტეროლოგიის პროფესორი ჟაკ ბერგმანი აცხადებს, რომ  მკურნალობის ამ მეთოდის შედეგად შესაძლოა ინსულინის გამოყენება საჭირო აღარ გახდეს.

მეცნიერებს, რომლებმაც აღნიშნული კვლევის შედეგები ვენაში გამართულ კონფერენციაზე წარადგინეს, მოუწოდეს, რომ იყვნენ „აღფრთოვანებულები“, თუმცა გამოიჩინონ სიფრთხილე კვლევის პირველადი შედეგების მიმართ.

დიაბეტის საერთაშორისო ფედერაციისმონაცემებით, მსოფლიოს მოზრდილი მოსახლეობის 8.3% – 382 მილიონზე მეტი ადამიანიდაავადებულია დიაბეტით, რომელთაგან დაახლოებით 46%-ს არ აქვს დასმული დიაგნოზი. შესაბამისი ინტერვენციების გარეშე, მოსალოდნელია, რომ დაავადებულთა რიცხვი2035 წლისათვის 592 მილიონს მიაღწევს, ხოლო სიკვდილიანობის მიზეზთა შორის დიაბეტი მე-7 ადგილს დაიკავებს. მსოფლიოშიდიაბეტთან დაკავშირებული გართულებების გამო ყოველწლიურად3.4 მილიონი ადამიანი იღუპება.

წყარო : www.theguardian.com

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ

ბრიტანეთში ჩვილს,რომელსაც ხერხემლის დეფექტის, ხერხემლის ნაპრალის, დიაგნოზი დაუსვეს,  ოპერაცია მუცლად ყოფნის პერიოდში ჩაუტარდა. ოპერაციას 30 მედიკოსისგან შემდგარი გუნდი ლონდონის საუნივერსიტეტო კოლეჯის საავადმყოფოში  90 წუთის განმავლობაში ატარებდა. აღნიშნული ქირურგიული ჩარევა ბრიტანეთში პირველად ჩატარდა, თუმცა სხვა ქვეყნებში, მათ შორის აშშ-სა და ავსტრალიაში, უკვე დამკვიდრებულ პრაქტიკად იქცა.

ჩატარებული პროცედურა სარისკო იყო არა მხოლოდ ნაყოფისთვის, არამედ დედისთვისაც.

ხერხემლის ნაპრალი გახლავთ მდგომარეობა, როდესაც მემბრანის ხერხემლის ძვლების განვითარება დაუსრულებელია. სტატისტიკის თანახმად, ბრიტანეთში ყოველი 1000 დაბადებული ჩვილისგან ერთს ნერვული მილის დეფექტი – ხერხემლის ნაპრალი აქვს. დაავადება დაკავშირებულია გენეტიკურ ფაქტორებთან და ფოლიუმის მჟავის არასაკმარის მიღებასთან.

დეფექტის ყველაზე მწვავე ფორმამ – მიელოენენოციკლმაშესაძლოა გამოიწვიოს უამრავი პრობლემა დამოუკიდებლად სიარულით დაწყებული სწავლის უნარის დაქვეითებით დამთავრებული.

წარსულში ქირურგები დაზიანებულ ხერხემალს ხურავდნენ ბავშვის დაბადებისთანავე და ეს საკმაოდ ინვაზიური სამედიცინო პროცედურა იყო, რომელიც მოიცავდა დაზიანებული მონაკვეთის დახურვას და ხერხემლის სითხის დაგროვების თავიდან აცილების მიზნით დროებითი შუნტის ჩადგმას.

დაახლოებით ოცი წლის წინ აშშ-ში, ფილადელფიის ბავშვთა საავადმყოფოს ქირურგებმა 23 კვირის ნაყოფს ნაპრალის დახურვის ოპერაცია წარმატებით ჩაუტარეს.

პროცედურა დღესაც უცვლელია : დედის საშვილოსნოზე გაკეთებული განაჭერისგან ექიმები ნაყოფის დაზიანებულ მემბრანებს ხურავენ. ნაყოფი დაბადებამდე მოძლიერებას ასწრებს. ქირურგიული ჩარევა საშვილოსნოში ყოფნის პერიოდში დაკავშირებულია ისეთ რისკებთან, როგორიცაა ნაადრევი მშობიარობა ან ინფექცია, თუმცა ამცირებს სანაყოფე წყლებისგან ქსოვილების დაზიანების საშიშროებას.

მედიკოსები დილემის წინაშე აღმოჩნდნენ : ოპერაცია ნაყოფს გამოჯანმრთელების შანსსაძლევს, თუმცა ის დაკავშირებულია სიკვდილისა და დაინვალიდების რისკთან. ამ დილემის გადასაჭრელად დღემდე არაერთი კვლევაა ჩატარებული. გადამწყვეტი აღმოჩნდა 2011 წელს გამოქვეყნებული კვლევა – მიელოენინგოკალის შესწავლის მართვ, რომლის შედეგებმა აჩვენა, რომ ადრეული ჩარევა შუნტირების საჭიროებას ამცირებს და ბავშვის მოძრაობის უნარს აუმჯობესებს.

მეცნიერთა მტკიცებით, არიან ბავშები, რომლებსაც აღნიშნული ოპერაცია დედის საშვილოსნოშივე ჩაუტარდათ და დღესისინი ჩვეულებრივად დადიან. „რომ არა ეს ოპერაცია, ისინი ვერასდროს შეძლებდნენ ამას,“ აღნიშნავენ მედიკოსები.

წყარო : www.sciencealert.com

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ

ბრიტანული ფარმაცევტული კომპანია AstraZeneca-ს მედიკამენტმა Lynparza-მ, რომელიც ბლოკავს უჯრედის უნარს აღიდგინოს გენეტიკური კოდი და რომელმაც მნიშვნელოვნად შეამცირა საკვერცხის კიბოს რისკი, ცდის მესამე ფაზა წარმატებით გადალახა.
პეციენტებში Lynparza-ს დამხმარე თერაპიად გამოყენებიდან სამი წლის შემდეგ სიმსივნის ზრდის შეწყვეტა პაციენტების 60 პროცენტში დაფიქსირდა, ეს კი მნიშვნელოვნად მაღალია იმ მაჩვენებელზე, რაც მხოლოდ ქიმიოთერაპიის გამოყენების დროს ფიქსირდება.
მეოთხე წელს Lynparza-ს ჯგუფში გადარჩენის მაჩვენებელი 50 პროცენტი იყო, ქიმიოთერაპიისა კი მხოლოდ 11.
აღნიშნულმა შედეგმა Lynparza-ი ორ კონკურენტ მედიკამენტთან – კომპანია Clovis Oncology-ის Rubraca -სა და Tesaro-ს Zejula -თან შედარებით მნიშვნელოვნად დააწინაურა.
Lynparza განკუთვნილია იმისათვის, რომ ე.წ. BRCA მუტაციის მქონე კიბოს უჯრედებში, რომლებსაც გაყოფის შედეგად დაზიანებული დნმ-ის აღდგენის უნარი დაქვეითებული აქვს, ეს უნარი აღადგინოს.
მედიკამენტი მუტაციური BRCA-ის გენის მქონე პაციენტებში გამოსაყენებლად 2014 წელს აშშ-ში ოფიციალურად დაამტკიცეს. AstraZeneca-მ შარშან მედიკამენტის გაყიდვების შედეგად 297 მილიონი აშშ დოლარის შემოსავალი მიიღო. ანალიტიკოსები 2023 წლისთვის ამ შემოსავლის 2 მილიარდ დოლარამდე გაზრდას ვარაუდობენ.

წყარო : www.reuters.com
მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტინა”

ამერიკის შეერთებული შტატების ჯანდაცვის ოფიციალური უწყებები მოსახლეობას ახალი ვირუსის შესახებ აფრთხილებენ, რომლითაც უმეტესწილად ბავშვები ავადდებიან. მწვავე ატონიკური მიელიტი (AFM), რომლის 127 დადასტურებული შემთხვევა უკვე დაფიქსირდა, პარალიზებას იწვევს.

დაავადების შემთხვევები, რომლის შესახებ მედიკოსებს ძალიან მცირე ინფორმაცია აქვთ, 2017 წლიდან მნიშვნელოვნად მატულობს. დაავადების კონტროლისა და პრევენციის ცენტრი იუწყება, რომ შემთხვევათა 90 პროცენტი 18 წლამდე ასაკის მოზარდებში ფიქსირდება. დაავადებულთა საშუალო ასაკი კი – 4 წელია. სტატისტიკის თანახმად, ამ იშვიათი დაავადებით დღემდე მილიონამდე ბავშვია დაავადებული.

აღსანიშნავია, რომ მიუხედავად ლაბორატორიული და სხვა სახის კვლევებისა, მედიკოსებმა დაავადების ძირითადი გამომწვევი მიზეზის დადგენა ვერ შეძლეს.  დაავადების კონტროლისა და პრევენციის ცენტრმა AFM-ზე დაკვირვება 2014 წლიდან დაიწყეს, როდესაც დაავადების შემთხვევების ზრდა დაფიქსირდა. მაჩვენებელი მაღალი იყო 2014, 2016 და 2018 წლებში, ხოლო შემთხვევათა რაოდენობამ შედარებით იკლო 2015 და 2017 წლებში.

ჯერ-ჯერობით არ არსებობს დაავადების სამკურნალო კონკრეტული საშუალება. ეს იშვიათი, მაგრამ სერიოზული ვირუსი უარყოფითად მოქმედებს ადამიანის ნერვულ სისტემაზე, კონკრეტულად კი ზურგის ტვინზე.

რაც შეეხება დაავადების სიმპტომებს, ორგანიზმი სუსტდება, ბავშვებს, როგორც წესი, თვალების მოძრაობა, ყლაპვა და საუბარი უჭირთ. ხშირად პაციენტები ხელებსა და ფეხებს ვერ ამოძრავებენ.

აღსანიშნავია, რომ ზოგიერთი პაციენტი დიაგნოზის დასმიდან მალევე გამოჯანმრთელდა, ხოლო ზოგი – პარალიზებული დარჩა და ხანგრძლივი მკურნალობა დასჭირდა.

პაციენტების განავლის ნიმუშების ტესტირების შემდეგ მედიკოსებმა დაადგინეს, AFM-ის შემთხვევების მიზეზი პოლიოვირუსი არაა, გამოირიცხა დასავლეთ ნილოსის ვირუსიც.

აღსანიშნავია, რომ ჯერ-ჯერობით არ არსებობს დაავადების საწინააღმდეგო ვაქცინა. თუმცა, მეცნიერთა ნაწილი AFM-ს პოლივირუსსა და დასავლეთ ნილოსის ვირუსს უკავშირებს და მშობლებს მოუწოდებს, დაავადებისგან დასაცავად შვილები დროულად აცრან.

წყარო : www.sciencealert.com ; www.independent.co.uk

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტინა”

კომპანია Johnson & Johnson-ის მედიკამეტ Stelara-ზე ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ ის ეფექტურია საჭმლის მომნელებელი ტრაქტის მკურნალობისთვის.

Stelara-ის ორი დოზა, რომელიც უკვე დამტკიცებულია ფსორიაზის, ფსორიაზული ართრიტის და კრონის დაავადების სამკურნალოდ, ზომიერად მწვავე წყლულოვანი კოლიტის (UC) მქონე 961 პაციენტზე დატესტეს, რომლებზეც მანამდე ჩატარებულმა თერაპიებმა შედეგი ვერ გამოიღო.

მედიკამენტის 6მგ/კგ ასევე 130 მგ დოზით ჩატარებულმა ინტრავენურმა მკურნალობამ 8 კვირის შემდეგ კლინიკური რემისია მნიშვნელოვნად მეტ პაციენტში აჩვენა, ვიდრე პლაცებოს შემთხვევაში. პლაცებო არის სამედიცინო დანიშნულების სიმულატორი, რომლის საშუალებითაც ექიმები ავადმყოფებს არწმუნებენ, რომ ის გამოჯანმრთელდება. ახალი წამლის შემოღებისას პაციენტთა ნაწილს პლაცებოს ასმევენ, ნაწილს – ნამდვილ წამალს და შედეგებს აკვირდებიან. მხოლოდ მაშინ, თუკი წამალს გაცილებით უკეთესი შედეგი ექნება, ვიდრე პლაცებოს, ხდება მისი აღიარება ვარგისად.

J&J-ის ინფორმაციით, Stelara-თა და პლაცებოთი მკურნალობის შემთხვევაში გვერდითი ეფექტების მსგავსი პროპორცია გამოიკვეთა. ერთი პაციენტი 6მგ/კგ დოზის მიღების შემდეგ სისხლდენით გარდაიცვალა. ფარმაცევტული კომპანია აცხადებს, რომ პაციენტს არ ჰქონდა მაღალი სისხლის წნევის ან ცეროზის წინასწარი ისტორია.

Stelara-ს, რომლის გაყიდვებისგან შემოსულმა თანხამ 2018 წლის მეორე მეოთხედში1.34 მილიარდი დოლარს მიაღწია,ავტონომიური დაავადების ლუპუსის წინააღმდეგაც ტესტავენ.

წყლულოვანი კოლიტი, რომლითაც ა.შ.შ-ში ყოველწლიურად 38,000 ადამიანი ავადდება, არის ქრონიკული დაავადება, რომელიც იწვევს მუცლის ღრუს ტკივილს, ნაწლავის წყლულებს, სისხლიან დიარეას და წონის კლებას.

წყარო : Reuters

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტინა”

ჩინელმა მეცნიერებმა გენის რედაქტირებისადა ღეროვანი უჯრედის ტექნიკისგამოყენებით ორი დედა თაგვისგან ჯანმრთელი შთამომავალი შექმნეს. მეცნიერები აცხადებენ, რომ ეს ერთი და იმავე სქესის მშობლების შვილის დაბადების პირველი შემთხვევა არ გახლავთ. ერთ-ერთი ექსპეტიმენტის დროს ორი მამრი თაგვის პირმშოც გაჩნდა, თუმცა მან დაბადებიდან მხოლოდ რამდენიმე დღეს იცოცხლა.

შედეგები, რომელიც გამოქვეყნებულიაჟურნალში Cell Stem Cell- ში, აჩვენებს, რომ იმ ბარიერებს დაძლევა, რაც ერთი და იმავესქესის რეპროდუქციისას წარმოიქმნება, ღეროვანი უჯრედებისა და გენეტიკურირედაქტირების საშუალებითაა შესაძლებელი.

თუმცა ექსპერტების განცხადებით, ჯერ-ჯერობით არ არსებობს იმის პერსპექტივა, რომ აღნიშნულ ტექნოლოგიას ადამიანებზე ახლო მომავალში გამოიყენებენ და „გეი“ ან „ლესბოსელი“ წყვილების შვილებს შექმნიან.  

“ძალიან მაღალია მძიმე პათოლოგიების განვითარების რისკი. ძუძუმწოვრებში ტექნოლოგიის უსაფრთხოდ გამოყენების მიზნით ჯერ კიდევ უამრავი ცდა და კვლევაა ჩასატარებელი,“ განაცხადა ლონდონის King’s College-ის ღეროვანი უჯრედების სპეციალისტმა დუსკო ილიკმა.

ჩინეთის მეცნიერების აკადემიის მკვლევარების განცხადებით, იმის გამო, რომძუძუმწოვრებში ჩანასახის განვითარების პროცესის დროს დედის და მამის გარკვეული გენი დახურულია გენომიური იმპრინტინგის მექანიზმის საშუალებით, შთამომავალი, რომელსაც არც დედის და არც მამის გენეტიკური მასალა გააჩნია, პათოლოგიებისა და დეფექტების განვითარების მაღალი რისკის ქვეშაა და დიდი შანსია, რომ ის სიცოცხლისუნარიანიც არ იყოს.

ორი მდედრი თაგვის შვილის შესაქმნელად ჩინელ მეცნიერთა გუნდმა გამოიყენა უჯრედები, რომელსაც ჰალოლოიდურიემბრიონის ღეროვან უჯრედებს (ESCs)უწოდებენ. ის ქრომოსომების ჩვეულებრივი რაოდენობის ნახევარს და მხოლოდ ერთი მშობლის დნმ-ს შეიცავს.

გენური რედაქტირების მეთოდების გამოყენებით მეცნიერებმა ჰალოლოიდური ემბრიონის ღეროვანი უჯრედებისგანგენომის სამი იმპრინტული რეგიონი წაშალეს და ის სხვა მდედრი თაგვის კვერცხუჯრედებში შეიყვანეს. ამ პროცესის შედეგად 210 ემბრიონისგან 29 ცოცხალი თაგვი გაჩნდა, რომლებიც სრულიად ნორმალურები იყვნენ, სრულწლოვანებამდე ცხოვრობდნენ და და საკუთარ შთამომავლებსაც ჩვეულებრივ აჩენდნენ.

მკვლევარების თქმით, ორი მამრი თაგვისგან შთამომავლის შექმნა უფრო რთული პროცესი იყო და მათ შვიდი იმპრინტული რეგიონის წაშლა მოუწიათ. რედაქტირებული ჰალოლოიდური ემბრიონის ღეროვანი უჯრედებისპერმასთან ერთად მეორე თაგვში შეიყვანეს – კვერცხუჯრედში, რომელსაც უჯრედის ბირთვი აქვს, და ამის გამო მდედრის გენეტიკური მასალა მოაშორეს. წარმოქმნილი ემბრიონი, რომელიც მხოლოდ ორი მამრის გენომურ დნმ-ს შეიცავდა, სუროგატი დედის ორგანიზმში გადაიტანეს. თუმცა, ამ გზით გაჩენილმა წრუწუნებმა მხოლოდ 48 საათს იცოცხლეს.

მეცნიერთა ნაწილი, რომლებსაც კვლევაში მონაწილეობა არ მიუღიათ, აცხადებენ, რომ ნამუშევარი შთამბეჭდავია, თუმცა არცთუ ისე სარწმუნო ინფორმაციას შეიცავს იმის შესახებ, რომ აღნიშნულ ტექნოლოგიას მეცნიერები ადამიანებში გამოიყენებენ და ერთი და იმავე სქესის პარტნიორებისგან ჩვილებს შექმნიან. მეცნიერთა განმარტებით, ერთ-ერთი დაბრკოლება, რაც ადამიანებში მის გამოყენებას აფერხებს, არის იმის გარკვევა, თუ რომელიც იმპრინტული გენები უნდა წაშალონ.

წყარო : Reuters

სტატია მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ  (more…)