close

მედიცინა

მედიცინა

როგორ ამოვიცნოთ ციმბირის წყლული

372 views on

ციმბირის წყლული, იგივე ჯილეხი, მწვავე ინფექციური დაავადებაა. ინფექციის ძირითადი წყაროა დაავადებული შინაური ცხოველი, განსაკუთრებით – მსხვილი რქოსანი პირუტყვი. ადამიანის ორგანიზმში ჯილეხის გამომწვევი შესაძლოა შეიჭრას დაზიანებული კანიდან, სასუნთქი ორგანოებიდან, კუჭ-ნაწლავის ტრაქტიდან. კანიდან გამომწვევის შეჭრა უმთავრესად დაავადებული საქონლის მოვლისა და დაკვლის, დაცემული პირუტყვის გატყავებისა და დამარხვის, ინფიცირებული ხორცის, ტყავისა და ბეწვის დამუშავების დროს ხდება. დროული სათანადო მკურნალობის გარეშე ადამიანი შესაძლოა მოკვდეს.

როგორ შეიძლება დაავადდეთ ჯილეხით

თუ პირუტყვის დაკვლა დააპირეთ, აუცილებლად შეატყობინეთ ვეტექიმს და შემდეგ მისი რეკომენდაციისამებრ იმოქმედეთ. თუ საქონელი მოულოდნელად დაეცა, არამცთუ მოვლას, შეხებასაც კი ნუ ეცდებით, ვიდრე საქმის კურსში არ ჩააყენებთ ვეტექიმს. მხოლოდ მას შეუძლია გირჩიოთ, როგორ მოიქცეთ. ჯილეხის გამომწვევი შესაძლოა გადაეცეს მიწასთან კონტაქტითაც. მისი სპორები წლობით ძლებს ნიადაგში და ინარჩუნებს დასნებოვნების უნარს. განსაკუთრებით უნდა ერიდოთ დაცემული ცხოველების სამარხს. ასეთი ადგილები, წესით, შემოკავებული უნდა იყოს და გაკეთებული ჰქონდეს სათანადო წარწერა. შესაძლოა დაავადდეთ აგრეთვე ნაყიდი ხორცის დამუშავების, მისგან კერძის მომზადების დროს და, რა თქმა უნდა, ჭამის შედეგადაც, ამიტომ უნდა ეცადოთ, ხორცი საიმედო ადგილას, მის სარეალიზაციოდ საგანგებოდ გამოყოფილ ადგილებში შეიძინოთ. ყოველი შემთხვევისთვის გამყიდველს მაინც მოსთხოვეთ ხორცის ხარისხიანობის დამადასტურებელი ცნობა. თუ მაინც მოგიხდათ ხორცის შეძენა გზატკეცილზე, ქუჩაში, მასობრივი თავშეყრის ადგილას, აუცილებლად მოითხოვეთ ცნობა ხორცის შემოწმების შესახებ. დაიმახსოვრეთ: დაავადებული საქონლის ხორცის ჭამა ძალიან საშიშია. თუ პირუტყვი დაეცა, იგი აუცილებლად უნდა დაიმარხოს.

როგორ ამოვიცნოთ ციმბირის წყლული

თუ გამომწვევი კანიდან შეიჭრა, პირველი ნიშანიც კანზე გაჩნდება, სწორედ იმ ადგილზე, რომელიც შეეხო დაავადებული პირუტყვის ხორცს, გამომწვევით დაბინძურებულ საგანს თუ მიწას. ამ ადგილას წარმოიქმნება ლაქა, რომელიც მოგვიანებით მოყვითალო-მოშავო ფერის შიგთავსიან ბუშტუკად იქცევა. ბუშტუკი მქავანაა. ზოგჯერ – სწორედ ქავილის გამო, ზოგჯერ კი თავისთავად ბუშტუკი სკდება და მის ადგილას ჩნდება წყლული, საიდანაც დის სეროზულ-ჰემორაგიული სითხე. წყლულის ირგვლივ ვითარდება შეშუპება და სიწითლე, რომელიც ზოგჯერ მოზრდილ არეს იკავებს. წყლული იფარება შავი ნეკროზული ქერქით. ქერქი ნახშირს ჰგავს, რის გამოც მას ანთრაქსი (ბერძ. ნახშირი) უწოდეს. წყლულის ირგვლივ ჩნდება მოწითალო-მოვარდისფრო შვილეული ბუშტუკები, რომლებიც, ძირითადი ბუშტუკის მსგავსად, წყლულდება. ეს წყლულის გაფართოებას იწვევს. კარბუნკულის დიამეტრმა შესაძლოა 8-15 სმ-საც კი მიაღწიოს. ციმბირის წყლულის კარბუნკული უმტკივნეულოა, ამიტომაც ხალხმა დაავადებას “ბედნიერი” უწოდა. განასხვავებენ დაავადების ორ კლინიკურ ფორმას: კანისას (ლოკალურს, ადგილობრივს) – გვხვდება შემთხვევათა 98%-ში – და სეპტიკურს (გენერალიზებულს). ეს უკანასკნელი გაცილებით იშვიათია. კანის ფორმა ათიდან 8 შემთხვევაში მსუბუქად ან საშუალო სიმძიმით მიმდინარეობს, მხოლოდ 20%-ში გვხვდება მძიმე მიმდინარეობა. კანის ფორმის დროს ქირურგიული ჩარევა ნაჩვენები არ არის. მკურნალობა კომპლექსურია. იყენებენ ჯილეხის საწინააღმდეგო ჰეტეროგენულ გლობულინს, ანტიბიოტიკებს (პენიცილინის, ცეფალოსპორინების ჯგუფი). მძიმე და გენერალიზებული ფორმის შემთხვევაში ტარდება დეზინტოქსიკაციური თერაპია. ინფექციურ-ტოქსიკური შოკის დროს რეკომენდებულია ჰორმონოთერაპია. ლოკალური ფორმის დროს პროგნოზი კეთილსაიმედოა, გენერალიზებულის შემთხვევაში კი გამოჯანმრთელება იშვიათია.

პროფილაქტიკური ღონისძიებები

დაავადებასთან საბრძოლველად სამედიცინო და ვეტერინარული სამსახურები კომპლექსურ ღონისძიებებს ატარებენ. ვეტერინარულ-სანიტარიული ზედამხედველობის მიზანია ინფექციის წყაროს გამოვლენა, კერების აღრიცხვა, ცხოველთა აცრა, ზედამხედველობა ხორცისა და ცხოველთა ნედლეულის დამზადებაზე, შენახვასა და ტრანსპორტირებაზე, დაღუპულ პირუტყვთა გაუვნებლებასა და სპეციალური სამარხების მოწყობაზე. ჯილეხის მხრივ საეჭვო და ჯილეხიან ავადმყოფთან კონტაქტში მყოფი პირები 8-10 დღით იზოლირებულნი უნდა იყვნენ. საავადმყოფოდან გაწერა შეიძლება ქერქის მოშორებისა და დანაწიბურების შემდეგ. მათ, ვინც რისკჯგუფში შედის, საპროფილაქტიკოდ პირველი 5 დღის განმავლობაში უკეთებენ ჯილეხის საწინააღმდეგო გლობულინს. ჯილეხის პროფილაქტიკისთვის დიდი მნიშვნელობა აქვს სანიტარიულ-საგანმანათლებლო მუშაობას ანუ მოსახლეობის ინფორმირებას. დაავადებული პირუტყვის ხორცის განზრახ გაყიდვა ისჯება კანონით.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
მედიცინა

მადის დაქვეითების 5 მარტივი გზა – “ოქროს“ რჩევები გიორგი ღოღობერიძისგან

457 views on

დიეტის დროს, როგორც წესი, ყველაზე რთული შიმშილის შეგრძნების და მადის დათრგუნვაა. წარმოგიდგენთ ექიმ გიორგი ღოღობერიძის რჩევებს, რომლებიც სწორედ მაგის დაქვეითებაში დაგეხმარებათ.

„ძალიან ბევრი ადამიანისთვის მადის დაქვეითება დიდ პრობლემას წარმოადგენს. მინდა გაგიზიაროთ 5 მარტივი გზა, თუ როგორ მოაგვაროთ ეს პრობლემა“ – განაცხადა ღოღობერიძემ „მთავარი დიაგნოზის“ ეთერში.

მიიღეთ ცილებით რაც შეიძლება მდიდარი საკვები: კვერცხი, ხორცი, ლობიო, ბარდა. როცა ცილით მდიდარ საკვებს მიირთმევთ, კუჭის ენდოკრინული უჯრედები აღარ გამოიმუშავებენ ე.წ. შიმშილის ჰორმონს, გრენილს. როცა ის გამოიყოფა, ადამიანის ჰიპოთალამუსი ტოვებს განცდას, რომ გშიათ. ცილოვანი საკვები მიღებისას გრენილის დონე ძალიან დაბალია და შეიძლება მთელი დღის განმავლობაში აღარ მოგშივდეთ.

მიიღეთ ცელულოზით, იგივე ბოჭკოთი მდიდარი საკვები: ეს ნივთიერება ბევრია ხილში, ბოსტნეულში, მარცვლეულში. როცა ცელულოზით მდიდარ საკვებს იღებთ, სხეული მას დიდი ხნის განმავლობაში ინელებს. ჩვენ არ გაგვაჩნია ფერმენტები, რომლებიც უშუალოდ ცელულოზას შლიან, სანამ ის მსხვილ ნაწლავს არ მიაღწევს. იქ კი ბაქტერიების მიერ მოინელება. მანამდე ეს საკვები სხეულში პრაქტიკულად არ შეიწოვება. ეს ნიშნავს, რომ თქვენ დანაყრების შეგრძნება გექნებათ, მაგრამ წონაში არ მოიმატებთ. გარდა ამისა, ასეთი საკვები სისხლში ინსულინის დონეს მკვეთრად არ ზრდის. ეს კიდევ ერთი პლუსია, რადგან ინსულინის შედეგად კანქვეშა ცხიმოვანი ფენა იზრდება. ნაკლები ინსულინი ნაკლები მიდრეკილებაა წონის მატებისკენ.

საკვები რაც შეიძლება ნელა მიირთვით და მცირე ულუფებით: ამ შემთხვევაში საკვები ასწრებს წვრილ ნაწლავამდე მისვლას, სადაც დანაყრების ჰორმონი, ლეპტინი გამოიყოფა. რაც უფრო ნელა ჭამთ, ლეპტინის რაოდენობა თანდათან მოიმატებს და დანაყრების შეგრძნებაც გაჩნდება. როცა სწრაფად ჭამთ, სანამ მიხვდებით, რომ მაძღარი ხართ, ორგანიზმი უკვე გადაჯერებულია კალორიებით. სხეულს მოუწევს ამ კალორიების ათვისება და თქვენც წონაში იმატებთ. გააგრძელეთ კითხვა

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
მედიცინა

პანდემიის შეზღუდვების შემსუბუქების შემდეგ ბავშვებში თავის ტვინის აბსცესის შემთხვევების მნიშვნელოვანი ზრდა დაფიქსირდა – აშშ-ის დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრები

165 views on

აშშ-ის დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრების მონაცემებით, აშშ-ში, პანდემიის გამო დაწესებული შეზღუდვების შემსუბუქების შემდეგ, 18 ადრე თავის ტვინის აბსცესის კონტროლი
გაიზარდა.
აბსცესი ჩვეულებრივ მოჰყვება რესპირატორულ ინფექციას – მათ შორის COVID-19-ს, გრიპს ან სინუსიტს – რაც ხაზს უსვამს ვაქცინაციის მნიშვნელობას. თავის ტვინის აბსცესები, მაგრამ ძლიერია. ეს არის ინფექცია ტვინში, რომელიც იწვევს ბაქტერიებით ან სოკოებით, როგორც წესი, თავის ტვინში სხვა სახის წარმოქმნილი მსგავსი პნევმონიისგან, სისხლის მიმოქცევის საშუალებით ან ყურებში, კბილებში და სინუს წარმოქმნილი ინფექციების შიგნით. ამ ჩირქით სავსე ჯიბეებს შეუძლია ზეწოლა მოახდინოს ქსოვილზე და შეწყვიტონ სისხლის მიმოქცევა. აბსცესებმა შეიძლება გამოიწვიოს ზიანი და, მძიმე წონა, ფატალურიც იყოს, ამიტომ მათ სწრაფად ბრძოლა საჭირო ანტიბიოტიკებით და, ცალკეულ შემთხვევებში, საკვალიფიკაციო ჩარევით.

2020 წლის მარტი მსოფლიოს COVID-19 პანდემია დაატყდა თავს და მსოფლიოს მათ ქვეყნებმა დაიწყეს შემუშავების გავრცელება, მათ შორის მათ შორის პირბადე ტარება, რესპირატორების გამოყენება, ადამიანთა კონტაქტის შესამცირებლად „ლოქდაუნების“ დაწესება და სხვა. მრავალი თვის განმავლობაში დაავადება შემცირდა. მაგალითად, გრიპის რამდენიმე მკვეთრად შემცირდა, ისევე როგორც რესპირატორულ – სინციტიალური ვირუსის (RSV) შედეგები. აშშ-ის დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრების მონაცემებით, აბსცესის ყოველთვიური შემთხვევები 2020 წლის მაისიდან საბაზისო მაჩვენებლის ქვემოთ იყო და ასე ბოლოს 2021 წლის მაისამდე. თუმცა, ამის შემდეგ აბსცესის შემთხვევებმა აღმასვლა დაიწყეს და პანდემიამდე პერიოდში გრძელდება ძლიერი გასცდა.

„COVID-19-ის გამოქვეყნდა დაწესებული შეზღუდვები, ბოლო რამდენიმე წელი მთელი წლის განმავლობაში, ჩვენ დავინახეთ რესპირატორულ – სინციტიალური ვირუსისა და გრიპის სიხშირის და ზემოქმედების მნიშვნელოვანი ზომა. ეს კარგი იყო, მაგრამ ასევე ნიშნავდა, რომ ადამიანი არ იძენდა ე.წ. „კოლექტიურ იმუნიტეტს“ სხვა ვირუსების მიმართა“, – განაცხადა ბოსტონის უნივერსიტეტის ინფექციურმა ექსპერტმა.
კრისტოფერ გილმა. აშშ-ის დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრებში განცხადებები, რომ გააგრძელებენ აბსცესის შედეგებს მონიტორინგს და ექიმებს მოუწოდებენ, გამოიჩინონ სიფხიზლე ზედაპირი აბსცესის ნიშნების მიმართ რესპირატორული მკურნალობისას გააჩნია.

უწყება გასცემს შექმნას, რომ ≤18 ასაკის ბავშვები ვაქცინაციები ჩაუტარდეთ, მათ შორის, გრიპის და COVID-19-ის მოწყობილობების ჩათვლით.

წყარო : sciencealert.com

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოაისტორიამედიცინასაქართველო

სოფელი, რომელმაც საქართველო ,,ჟამიანობისგან” იხსნა

1.73K views on

პირიქითა ხევსურეთში, შატილიდან ჩრდილო-აღმოსავლეთით 2-3 კილომეტრს თუ გაივლით, მდინარე არღუნისა და მუცოსწყლის შესართავთან სოფელ ანატორში აღმოჩნდებით. სოფელი კლდეებშია ნაკვეთი და ახლა იქ აღარავინ ცხოვრობს, ოდესღაც აქ ჩვეულებრივი ხევსურული სოფელი იყო, მანამ, სანამ გადმოცემის თანახმად XVIII საუკუნეში ,,ჟამმა“ არ გაწყვიტა.

ზუსტად არავინ იცის, რა დაავადებამ იმსხვერპლა ანატორელები, ხევსურებისთვის ეს ლეგენდა უბრალოდ ,,ჟამს“ უკავშირდება. ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონის მიხედვით ,,ჟამი“ შავ ჭირს ნიშნავს. არ არის გამორიცხული, ეს მართლაც შავი ჭირი ყოფილიყო, მით უფრო, რომ სოფელ ანატორში ჩეჩენ-ინგუშეთიდან, დაღესტნიდან, თუშეთიდან, ქართლ-კახეთიდან მომავალი გზები კვეთდა ერთმანეთს და შესაძლოა მიმოსვლამ დაავადების გავრცელებას შეუწყო ხელი.

დასნეულებული ანატორელები საკუთარი ფეხით მიდიოდნენ აკლდამაში და მორჩილად ელოდნენ სიკვდილს. ფიქრობდნენ, რომ ასე სხვებს დაავადებას არ გადასდებდნენ და სოფელს გადაარჩენდნენ. ზეპირი გადმოცემების მიხედვით, აკლდამაში ფანდურიც მიჰქონდათ და სიკვდილის სიმღერებს მღეროდნენ. მიდიოდნენ დედები ჩვილებით, მოხუცები, ახალგაზრდები, თეთრი ფიქალის თაროებზე წვებოდნენ და სიკვდილს ელოდნენ. ეგონათ თავგანწირვით სოფელს გადაარჩენდნენ. მაინც ვერ გადარჩა. ყველა დაიხოცა და მათი ძვლები დღემდე ნასოფლარის აკლდამაში ინახება.

ლეგენდის მიხედვით ,,ჟამიანობისას“ სოფელი ჩაკეტეს. კოშკიდან  შეიარაღებულები დარაჯობდნენ ანატორს, გადაწყდა ესროლათ ყველასთვის, ვინც გაქცევას დააპირებდა და „ჟამის“ გავრცელების საფრთხეს შეუქმნიდა სხვა სოფლებსაც. ხევსურეთში სიამაყით გიამბობენ, რომ ანატორში ტყვია არავისთვის უსვრიათ. არავინ გაქცეულა და სოფელმა დანარჩენი საქართველო ,,ჟამისგან” იხსნა.

აკლდამაში მონეტები, ლითონის სამკაულები, ისრისპირები და ხის ჭურჭელია აღმოჩენილი. აკლდამებში დამარხვა წესად მთელ ხევსურეთში ჰქონიათ XX საუკუნემდე. აკლდამებს ნახავთ მუცოშიც.

აკლდამა მუცოში/გვანცა ფარქოსაძის ფოტო

,,ჟამისგან“ ამოწყვეტილ ანატორში სისაურებს და ჭინჭარაულებს უცხოვრიათ. პირაქეთი ხევსურეთის ლიკოქის ხეობაში მოსახლე ლიკოქელები თავს ანატორელების შთამომავლებად მიიჩნევენ.

ღია მუზეუმი – ანატორის აკლდამები ყველა მნახველისთვისაა ხელმისაწვდომი. ამ იდუმალ, დაცარიელებულ სოფელში აკლდამების სამხრეთ-დასავლეთით მთის ციცაბო კალთაზე, IX-X საუკუნეებში აგებული მარიამწმიდის ეკლესიაც დგას. შენობა ძალიან დაზიანებულია, სარკმლიდან ჩანს, რომ საკურთხევლის იატაკი თეთრი ფიქალითაა ნაგები. ხევსურებს ეს ადგილი „მკვრივ“, ანუ შეუვალ ადგილად აქვთ გამოცხადებული. ეს ნიშნავს, რომ ეკლესიას ტაბუ ადევს და შესვლა თემის წესებით ყველასთვის აკრძალულია.

ანატორის თვითდამარხვის ფენომენი დღემდე შეუსწავლელია. სოფელში აღმოჩენილია ბანურსახურავიანი, ოთხკუთხა და სამაროვანი ნაგებობები, ზემოხსენებული აკლდამა და მარიამწმიდის ეკლესია. ანატორის აკლდამა ისტორიულ-არქიტექტურული ძეგლია.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
გამოგონება - ინოვაციაკვლევებიმედიცინამსოფლიო

ამერიკელი მეცნიერების გამოგონება ხელოვნური სიცოცხლის შექმნის შესაძლებლობას ზრდის

1.44K views on

ამერიკელმა მკვლევარებმა შეიმუშავეს ცოცხალი ორგანიზმი, რომელიც აერთიანებს როგორც ბუნებრივ, ისე ხელოვნურ დნმ-ს და შეუძლია შექმნას სრულიად ახალი, სინთეზური ცილები.

ჟურნალ Nature-ში გამოქვეყნებული ნაშრომი მეცნიერებს უფრო მეტად აახლოვებს ლაბორატორიაში დიზაინერი პროტეინების შექმნასთან.

კალიფორნიის Scripps Research Institute -ის ქიმია-ბიოლოგის – ფლოიდ როსბერგის მიერ ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ ბუნებრივი დნმ-ის გენეტიკური კოდის გაფართოვება შესაძლებელი იყო ოთხივე სახის აზოტოვანი ფუძის, ე.წ. დნმ-ს ენის ასოების –  ადენინის, გუანინის, ციტოზინისა და თიმინის გარეშე.

2014 წელს, რომესბერგმა და მისმა კოლეგებმა შექმნეს ე. კოლის ბაქტერიის შტამები, რომელიც შეიცავდა ორ არაბუნებრივ ქრომოსომას – X-ს და Y-ს.

უახლეს ნაშრომში რომსბერგის გუნდმა აჩვენა, რომ ამ ნაწილობრივად არაბუნებრივი სინთეზური ფორმის ე. კოლს ახალი პროტეინების შექმნისთვის ამ ჰიბრიდული გენეტიკური კოდისგან ინსტრუქციების მიღება შეუძლია.

,,ეს არის პირველი შემთხვევა, როდესაც უჯრედმა არა პროტეინის, ადენინის, გუანინის, ციტოზინისა და თიმინის გამოყენების, არამედ რაღაც სხვისი საშუალებით გადათარგმნა,”- განაცხადა რომსბერგმა. “მიუხედავად იმისა, რომ ფაქტობრივი ცვლილებები ორგანიზმში ძალიან მცირე იყო, ეს ფაქტი მეტად მნიშვნელოვანია. ეს არის სიცოცხლის პირველი ცვლილება,” – დასძინა მან.

ეს არის მიზანი, რომლისთვისაც რომსბერგი ბოლო 20 წლის მანძილზე მუშაობს. თუმცა, ცხოვრების ახალი ფორმების შექმნა არ არის მთავარი საკითხი. რომეშბერგის მიზანია, ამ გაფართოებული გენეტიკური კოდის გამოყენებით ახალი ტიპის პროტეინები შეიქმნას, რომელიც შესაძლებელია, დაავადების სამკურნალოდ იქნას გამოყენებული.

რომსბერგისთვის ცნობილია, რომ ნახევრად სინთეზური ორგანიზმების შექმნა შესაძლოა დაკავშირებული იყოს  ლაბორატორიის მიღმა ჰიბრიდული სიცოცხლის ფორმების გავრცელებასთან, თუმცა მათ მიერ გამოყენებული სისტემა ასეთ შესაძლებლობას ნაკლებ სავარაუდოს ხდის.

მაგალითად, ბუნებრივ დნმ-ში, ფუძის წყვილები ერთმანეთთან წყალბადის ატომების შეკავშირებით მიიზიდებიან. რომსბერგის X და Y ფუძეები მიიზიდებიან სრულიად განსხვავებულ პროცესის საშუალებით, რაც ხელს უშლის მათ შემთხვევით დაკავშირებას ბუნებრივ ფუძეებთან.

და რადგან უჯრედებს არ შეუძლიათ საკუთარი X-ს და Y-ის შექმნა გარკვეული ქიმიკატების გარეშე, ნახევრად სინთეზურ ორგანიზმებს არ შეუძლიათ ლაბორატორიის გარეთ ცხოვრება.

,,მათ არ შეუძლიათ გაქცევა. არანაირი ,,იურური პარკის” სცენარი არ არსებობს,” – განაცხადა რომსბერგმა.

წყარო: Reuters

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

 

სრულად ნახვა
კვლევებიმედიცინა

თვალის ბადურაში მიძინებულ უჯრედთა გააქტიურებით შეიძლება დაკარგული მხედველობა აღდგეს

191 views on

თვალის ბადურის დეგენერაციული დაავადება მსოფლიოში მილიონობით ადამიანს აწუხებს; ვითარდება მაშინ, როდესაც თვალის უკანა მხარეს მოთავსებული სინათლისადმი მგრძნობიარე უჯრედები, სახელად ფოტორეცეპტორები კვდება და მათი ჩანაცვლება შეუძლებელია. ახალი კვლევის წყალობით, ამ პრობლემის გადაჭრა შეიძლება არც ისე შორს იყოს.

კანადელმა მეცნიერებმა მიაგნეს გზას, როგორ გარდაქმნან მიძინებული მხარდამჭერი ნეირონები, სახელად მიულერის გლიური უჯრედები ისეთ ქსოვილებად, რომლებიც თვალის ბადურის კოლბის ფოტორეცეპტორების მსგავსად მოქმედებენ; ეს უკანასკნელები კი საჭიროა ფერის აღქმისა და მხედველობის სიმკვეთრისთვის.

მიუხედავად იმისა, რომ პროცესი მხოლოდ თაგვის უჯრედებზე გატესტეს, თანდათანობით შეიძლება გადაიქცეს თერაპიად, რომელიც ადამიანებს მხედველობას აღუდგენს.

ნაწილობრივი მიზეზი იმისა, თუ რატომ აირჩიეს კვლევისთვის მიულერის გლიური უჯრედები, არის მათი უნარი, რომ გადაპროგრამდნენ ზოგიერთ ცხოველში. სამწუხაროდ, ადამიანებში ამ უჯრედებს ეს არ შეუძლიათ.

„საინტერესოა, რომ თევზებში მიულერის გლიური უჯრედები რეაქტიულია და თვალის ბადურას აღადგენენ. თუმცა, ძუძუმწოვრებში, მათ შორის ადამიანებშიც, ისინი ამას არ აკეთებენ არც დაზიანების და არც დაავადების შემდეგ. ბოლომდე არ ვიცით, რატომ“, – ამბობს კვლევის ავტორი, მონრეალის უნივერსიტეტის ნეირომეცნიერი კამილ ბუდრო-პინსონო.

ამ კვლევაში საკვანძო იყო ორი გენი – Ikzf1 და Ikzf4 და მათ მიერ წარმოებული ცილები. ამ ცილებს დროებით იდენტიფიცირების ფაქტორებს უწოდებენ და ცნობილია, რომ მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ სხვადასხვა ტიპის უჯრედების განვითარებაში.

მიულერის გლიური უჯრედები ჯერ გამოყვეს და მოახდინეს მათი კულტივირება, შემდეგ კი სხვადასხვა დროებითი იდენტიფიცირების ფაქტორის გამოყენებით გადააპროგრამეს, მათ შორის Ikzf1-ის და Ikzf4-ის საშუალებით. ამ ფაქტორებმა გლიური უჯრედები ბადურის კონუსის უჯრედებად სრულად ვერ გარდაქმნა, მაგრამ მისცა ზოგიერთი ისეთი აუცილებელი მახასიათებელი, რომელიც ფოტორეცეპტორების მსგავსად ფუნქციონირებისთვის არის საჭირო.

მიუხედავად იმისა, რომ გლიური უჯრედები ხელს უწყობენ თვალის სხვა უჯრედების კვებას, რეგულირებას და ორგანიზებას, მკვლევართა განცხადებით, ამ დამხმარე უჯრედთა ჭარბი რაოდენობა საკმარისია, რომ გარკვეული ნაწილი გარდაიქმნას ფოტორეცეპტორის მსგავს უჯრედებად, რომლებიც გადამწყვეტია სინათლის დასანახად და ფერების გასარჩევად.

ჯერ ძალიან ადრეული ეტაპია, მაგრამ ეს პროცესი შეიძლება თანდათან ისე დაიხვეწოს, რომ ადამიანებშიც იმუშაოს, ყოველგვარი ახალი უჯრედების გადანერგვის გარეშე. ამას გარდა, კვლევის შედეგები ასევე შეიძლება გამოსადეგი იყოს თავის ტვინის დაავადებათა სამკურნალოდ – დაზიანებული ნეირონები ჩავანაცვლოთ გადაპროგრამებული სხვა ტიპის უჯრედებით.

წინ კიდევ ბევრი სამუშაოა, მაგრამ დასაწყისი საკმაოდ იმედის მომცემია. ამის შემდეგ, ჯგუფს სურს, რომ უფრო ახლოს შეისწავლოს ამ უჯრედთა გარდაქმნაში ჩართული მექანიზმი და გამოავლინოს გზები, რომლითაც ის უფრო ეფექტიანი შეიძლება გახდეს.

წყარო: 1tv.ge

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევებიმედიცინა

როგორ გავზარდოთ ჭკვიანი ბავშვი – რას გვირჩევენ შვედი მეცნიერები

12.1K views on

ყველა მშობელს სურს, რომ გაზარდოს წარმატებული შვილი, ისეთი, რომელიც შეძლებს ყველა მისი ოცნების განხორციელებას. მეცნიერებმა დაასკვნეს, რომ ეს სავსებით შესაძლებელია. არის ასეთი საშუალება, რომელიც ბავშვს ერთი საფეხურით წინ წასწევს.

არსებობდა მოსაზრება, რომ ბავშვები, რომლებიც იღებდნენ თევზის ქონის კაფსულებს, საგრძნობლად აუმჯობესებდნენ კითხვის უნარს სულ რაღაც სამ თვეში.შვედეთის გოტენბერგის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა ჩაატარეს ხანგძლივი კვლევა. მასში მონაწილეობდა 154 ბავშვი. კვლევა მიმდინარეობდა ომეგა 3 -ზე, რომელიც არის არანაჯერი ცხიმოვანი მჟავების ჯგუფი. პატარები დაყვეს ორ ჯგუფად. ერთ ჯგუფს აძლევდნენ დღეში სამ აბ თევზის ქონს, მეორე ჯგუფს კი პლაცებოს (პლაცებო – ნივთიერება სამკურნალო თვისებების გარეშე, რომელსაც წამლის საშუალების სახით იყენებენ. მკურნალობის დროს ექიმი არწმუნებს, რომ ის გამოჯანმრთელდება. ეს წამალი იმისთვისაა, რომ პაციენტმა ირწმუნოს საკუთარი გამოჯანმრთელების ფენომენი).მკურნალობის შემდეგ ჩატარებული იქნა კომპიუტერიზებული ტესტირება კითხვის უნარის გასაზომად. მათ, ვინც იღებდა თევზის ქონს, 64%-ით გააუმჯობესეს აზროვნების უნარი და ხუთჯერ უფრო სწრაფად ახერხებდნენ არეული სიტყვების დალაგებას.

წამყვანი მკვლევარი დოქტორ მატდ ჯონსონი ამბობს: “ჩვენ ამ ეფექტით გაოცებულნი დავრჩით, აქამდე ეს არ ვიცოდით”. მეცნიერებს ყოველთვის სჭირდებათ განმეორებითი კვლევები, რათა ერთხელ შემჩნეული დაამტკიცონ. დადებითი ეფექტი მაშინ დადასტურდა, როცა მეორე ჯგუფსაც, რომელსაც პლაცებოს აძლევდნენ მისცეს თევზის ქონი.

ბავშვები, რომლებიც ძლივს კითხულობენ სულ მალე ხდებიან მობილიზებულნი და ინტერესით ასრულებენ დავალებებს. იმ ბავშვებს, რომლებსაც აღენიშნებათ ქცევითი პრობლემები, სავარაუდოა, რომ მათ ექნებოდათ მოსმენის პრობლემაც.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევებიმედიცინა

დიდ ბრიტანეთში, სამი ადამიანის დნმ-ის მატარებელი პირველი ბავშვი  დაიბადა

297 views on

ნაყოფიერების მარეგულირებელმა გაერთიანებულ სამეფოში სამი ადამიანის გენის მატარებელი პირველი ბავშვის დაბადება დაადასტურა.

ბავშვს დნმ-ის უმეტესობა ორი მშობლისგან აქვს, ხოლო დაახლოებით 0.1% დონორი ქალისგან.

არსებული ტექნიკა ბავშვებში მომაკვდინებელი მიტოქონდრიული დაავადებების პრევენციის მცდელობისთვის შეიქმნა. მისი გამოყენებით მსოფლიოში ამ დრომდე ხუთამდე ბავშვი დაიბადა, თუმცა ნაყოფიერების მარეგულირებელი მშობლების ამოცნობის პრევენციისთვის ზუსტ რაოდენობას არ ასახელებს.

მიტოქონდრიული დაავადებები განუკურნებელია და დღეებში, ზოგჯერ კი საათებში, ახალშობილის სიკვდილს იწვევს. ამის გამო ზოგიერთი ოჯახი რამდენიმე შვილს კარგავს, ახალი ტექნიკა კი მათთვის ჯანმრთელი ბავშვის ყოლის ერთადერთი საშუალებაა.

მიტოქონდრიები უჯრედში არსებული ორგანოიდებია, რომლებიც საკვებს ენერგიად გარდაქმნიან. დეფექტური მიტოქონდრიები ორგანიზმის ენერგიით უზრუნველყოფას ვერ ახერხებენ, რაც ტვინის დაზიანებას, კუნთების დაქვეითებას, გულის უკმარისობას და სიბრმავეს იწვევს.

უჯრედის ეს ორგანოიდები ნაყოფს მხოლოდ დედისგან გადაეცემა, ამიტომ მის უფუნქციობასთან დაკავშირებული დაავადებების პრევენციისთვის დონორი ქალის კვერცხუჯრედიდან ჯანმრთელ მიტოქონდრიებს იყენებენ.

თავის მხრივ, მიტოქონდრიები დნმ-ის მატარებელი ორგანოიდებია, შესაბამისად ნაყოფს ტექნიკურად მშობლების გარდა მესამე პირის გენეტიკური ინფორმაციაც აქვს. მიუხედავად ამისა, დონორის დნმ ბავშვის გარეგნობასა თუ სხვა მახასიათებლებზე ზეგავლენას არ ახდენს, შესაბამისად, ის მესამე მშობლად არ განიხილება.

ამ ტექნიკის გამოყენებით პირველი ბავშვი 2016 წელს შეერთებულ შტატებში დაიბადა.

 

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
კვლევებიმედიცინამსოფლიო

ახალი პრეპარატი ალცჰაიმერის პროგრესირებას 35%-ით ანელებს

215 views on

ალცჰაიმერი ყოველწლიურად ათობით მილიონ ადამიანზე ახდენს გავლენას და მათში კოგნიტიური ფუნქციების დაქვეითებას იწვევს. კომპანია Eli Lilly-ის ახალი პრეპარატი მსგავსი დიაგნოზის მქონე პაციენტებისთვის იმედის მომცემია, რადგან კლინიკურ ცდაში მან დაავადების პროგრესირება საგრძნობლად შეანელა.  ინფორმაციას უცხოური მედია ავრცელებს. 

კერძოდ, Donanemab-ის სახელით ცნობილმა მედიკამენტმა სიმპტომური ალცჰაიმერის ადრეულ ეტაპზე პაციენტებში კოგნიტიური და ფუნქციური დაღმასვლა 35%-ით შეანელა. ეს იმ ინდივიდებში, რომლებიც ცდის მესამე ფაზის ფარგლებში მას 18 თვის განმავლობაში იღებდნენ.

მკურნალობის შედეგად, მათ ყოველდღიური საქმიანობის შესრულება გაუმარტივდათ, რაც სპეციალისტებმა სათანადო სკალის მეშვეობით დაადგინეს. მას iADRS ეწოდება და აღნიშნული დაავადების პროგრესირების მონიტორინგისთვის გამოიყენება.

როგორც ცნობილია, კვლევის უკანასკნელ შედეგებზე დაყრდნობით, კომპანია უახლოეს მომავალში აშშ-ის საკვებისა და მედიკამენტების ხარისხის კონტროლის სააგენტოში განაცხადს შეიტანს. მისი მხარდაჭერით, Eli Lilly შეეცდება, რომ პრეპარატმა მარეგულირებელი ორგანოების მხრიდან შემოწმება გაიაროს და გამოყენების ნებართვისკენ გაუკვალოს გზა.

კომპანია უკვე 20 წელზე მეტია, რაც ალცჰაიმერთან ბრძოლის გზებზე მუშაობს, რასაც, მაგალითად, მისი მექანიზმების შესწავლითა და ინდიკატორების გამოვლენით ცდილობს. იქ მომუშავე მეცნიერები აცხადებენ, რომ მოხარული არიან ასეთი წარმატების გამო, რომელიც ამ დაავადების მქონე პაციენტებისთვის უმნიშვნელოვანესია. მათი თქმით, ესაა ამ დანიშნულების პირველი ექსპერიმენტული მედიკამენტი, რომელმაც ცდის მესამე ფაზაში ალცჰაიმერის პროგრესირება 35%-ით შეანელა.

აღსანიშნავია, რომ ცდისპირების 47%-ში Donanemab-ის მიღების შემდეგ სიმპტომების გაუარესება არ დაფიქსირებულა, განსხვავებით კონტროლ ჯგუფის 29%-ისა, რომელთაც პლაცებო მიიღეს. პირველ კატეგორიაში, ასევე, დაავადების პროგრესირების 39%-ით ნაკლები რისკი იყო.

მართალია, მედიკამენტმა ყველაზე კარგი შედეგი ადრეული ალცჰაიმერის მქონე ინდივიდებზე იქონია, თუმცა დადებითი გავლენა დაფიქსირდა უფრო სერიოზულ შემთხვევებშიც. კონკრეტულად, დაავადების საშუალო და მწვავე ფორმების მქონე პირებში პროგრესირება 29% და 22%-ით შენელდა.

ეს ამ დიაგნოზით მცხოვრები ადამიანებისთვის ძალზე მნიშვნელოვანია, მიუხედავად იმისა, რომ Donanemab მათ დაავადებას ვერ განკურნავს.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა

სრულად ნახვა
მედიცინამსოფლიო

პირველად მსოფლიოში – ნაყოფს თავის ტვინის ოპერაცია, დაბადებამდე, საშვილოსნოში ჩაუტარეს

183 views on

პირველად ისტორიაში, ქირურგებმა წარმატებით გამოასწორეს ნაყოფის თავის ტვინში არსებული მნიშვნელოვანი პათოლოგია. კვლევა ჟურნალ Stroke-ში გამოქვეყნდა.

მას ძირითადად დაბადების შემდეგ მკურნალობენ ემბოლიზაციით; ამ მეთოდით, ვენის დასაბლოკად, ქირურგები მასში სპეციალურ მასალას ათავსებენ, მაგალითად, შედედების აგენტს, რომელიც სისხლს შედედებას უწყობს ხელს და შესაბამისად, ხელს უშლის სისხლის ნაკადს.

თუმცა, დაბადების შემდეგ, მდგომარეობა შეიძლება სწრაფად გაუარესდეს. პლაცენტის დაბალი რეზისტენტულობა ხელს უწყობს სისხლის ნაკადისა და წნევის რეგულირებას, რაც ნაყოფის გარკვეულ თავდაცვას განაპირობებს, მაგრამ ეს თავდაცვა დაბადებისთანავე ქრება. დაბადებიდან მალევე, იხურება პატარა სისხლძარღვი, რომელიც ფილტვის არტერიას აორტასთან აერთებს; ამის გამო, იმატებს წნევა ფილტვის არტერიებში.

იშვიათი პრენატალური (დაბადებამდელი) მდგომარეობის სამკურნალოდ, ბოსტონის ბავშვთა ჰოსპიტლისა და Brigham and Women’s ჰოსპიტლის ქირურგებმა მეთოდი, სახელად ემბოლიზაცია გამოიყენეს. დაავადებას გალენის ვენის მალფორმაციას (VOGM) უწოდებენ და წარმოადგენს სისხლძარღვთა ანომალიას, რომლის გამოც, ბავშვის დაბადების შემდეგ, მისი თავის ტვინის გარკვეულ ნაწილში სისხლი სახიფათოდ ჩქარა მოძრაობს. პროცედურის წარმატება აჩენს იმედს, რომ ამ დაავადების მკურნალობა იქამდე იქნება შესაძლებელი, ვიდრე გართულებათა რისკი გაიზრდება.

მიუხედავად იმისა, რომ ამ გზით მკურნალობა მსოფლიოში პირველად მოხდა, პროცედურა აბსოლუტური გამარჯვებით დასრულდა.

„მიმდინარე ცდაში, გალენის ვენის მალფორმაციის დაბადებამდევე სამკურნალოდ ვიყენებთ ულტრაბგერით მართვად საშვილოსნოსშიდა ემბოლიზაციას. მკურნალობის პირველ შემთხვევაში, აღფრთოვანებული დავრჩით პათოლოგიის აგრესიული შემცირებით“, – ამბობს ბოსტონის ბავშვთა ჰოსპიტლისა და ჰარვარდის სამედიცინო სკოლის ნეიროინტერვენციული რადიოლოგი დარენ ორბახი.

მისი განცხადებით, ახალშობილი უკვე ექვსი კვირის არის, პროგრესირებს გამორჩეულად კარგად, არ საჭიროებს პრეპარატებს, ჭამს ნორმალურად და იმატებს წონაში. თავის ტვინში არ შეიმჩნევა რაიმე უარყოფითი ეფექტები.

ჩვილი ორი დღის შემდეგ დაიბადა,რადგან პროცედურამ საშვილოსნოს გარსების ნაადრევი რღვევა განაპირობა. თუმცა, დაბადების შემდეგ, ჩვილის გულ-სისხლძარღვთა სისტემა ნორმალურად მუშაობდა და არ საჭიროებდა დამატებით მხარდაჭერას ან ქირურგიულ ჩარევას. გამომდინარე იქიდან, რომ მშობიარობა ნაადრევი იყო, ჩვილი ჰოსპიტალში რამდენიმე კვირის განმავლობაში დატოვეს და ექიმები მის თავის ტვინზე დაკვირვებას აგრძელებდნენ.

საერთოდ არ შეიმჩნეოდა რაიმე ნევროლოგიური დარღვევა, სითხის დაგროვება ან სისხლდენა, დედა-შვილი სახლში სრულიად ჯანმრთელები გაწერეს.

ვინაიდან ის მიმდინარე ცდის პირველი პაციენტია, მეთოდი ჯერ საერთოდ არ არის მზად ფართო გამოყენებაში დანერგვისთვის. ერთი წარმატებული შემთხვევა საკმარისი არ არის, რათა თამამად ითქვას, რომ ეს მეთოდი ზოგადად წარმატებულია. მომავალმა შემთხვევებმა შეიძლება ასე კარგად არ ჩაიაროს; ჯერ კიდევ დასადგენია, აღემატება თუ არა ამ პროცედურის სარგებელი რისკებს.

თუმცა, შედეგები ძლიერ იმედისმომცემია. ამ დროისათვის, ბავშვი შესანიშნავად არის, რაც იმაზე მიუთითებს, რომ პრენატალური ქირურგია შეიძლება ბევრისთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი გახდეს.

წყარო:

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა

სრულად ნახვა
1 … 5 6 7 8 9 … 82
Page 7 of 82