მედიცინა

40 წელზე მეტია, მეცნიერები მუშაობენ აივ-ის მკურნალობის გზების მოძებნაზე, ასევე მისგან ეფექტური დაცვის შესაქმნელად. თუმცა, არც ერთი ეს პრობლემა სრულად არ მოგვარებულა. მხოლოდ ანტირეტროვირუსული საშუალებების შემუშავება იყო შესაძლებელი, რომლებიც ანელებენ ვირუსის რეპროდუქციას, მაგრამ არ ანადგურებენ მას. დაავადების პრევენციის ერთადერთი ეფექტური საშუალება იყო პრეზერვატივი, მაგრამ ისინი ასევე არ უზრუნველყოფენ 100 პროცენტიან დაცვას და მეტიც, ადამიანები ხშირად უგულებელყოფენ საკუთარ უსაფრთხოებას. მაგრამ ახლა, როგორც ჩანს, მეცნიერებმა მოახერხეს ამ პრობლემის ერთ-ერთი გზით გადაჭრა – Gilead Sciences Inc-მა გამოაცხადა, რომ მის მიერ შემუშავებული პრეპარატი, Lencapavir, უზრუნველყოფს 100%-იან დაცვას აივ-ისგან. ის ასევე ეფექტურია უკვე ინფიცირებული ადამიანების სამკურნალოდ.

აივ სამკურნალო პრეპარატი
ლენაკაპავირი დამტკიცდა ჯერ კიდევ 2022 წელს, როგორც აივ-ის სამკურნალო საშუალება პაციენტებში, რომლებიც არ რეაგირებენ სხვა წამლებზე. ის ამცირებს ვირუსების დონეს სისხლში იმ დონემდე, რომ ისინი აღარ ვლინდებიან  ტესტებში. მართალია, ჯერ არ არის საუბარი აივ-ის სრულ განკურნებაზე, როგორც ეს ხდება ჰემატოპოეზური უჯრედების ტრანსპლანტაციის შემთხვევაში.

პრეპარატი არის ინიექცია, რომელიც ტარდება წელიწადში ორჯერ. სლოან-კეტერინგის ინსტიტუტის თანახმად, ეს საშუალებას იძლევა არა მხოლოდ დაიცვას ადამიანის ორგანიზმი ვირუსის გავლენისგან, არამედ თავიდან აიცილოს აივ-ის გავრცელება. ანუ ადამიანი, რომელიც იღებს ლენკაპავირს, ხდება ნაკლებად ინფექციური.

როგორ მუშაობს ლენკაპავირი?
იმუნოდეფიციტის ვირუსი არის რეტროვირუსი, ანუ ის აერთიანებს თავის რნმ-ს მასპინძელი უჯრედების გენომში. ვინაიდან გენეტიკური მასალა ადვილად ნადგურდება, ვირუსი მას იცავს ცილის გარსით, ანუ კაფსიდით. მას შემდეგ, რაც აივ შედის მასპინძელი უჯრედის ბირთვში, ის აშორებს გარსს და გარდაქმნის მის რნმ-ს დნმ-ად.
სხვა არსებული მედიკამენტებისგან განსხვავებით, ლენკაპავირი მიზნად ისახავს ზუსტად ამ ვირუსულ კონვერტს. თავდაპირველად ითვლებოდა, რომ ის აძლიერებს მას და ამით „ბლოკავს“ გენეტიკურ მასალას, რაც ხელს უშლის ვირუსის ინტეგრირებას მასპინძელი უჯრედის დნმ-ში. თუმცა, 2024 წლის თებერვალში მეცნიერთა საერთაშორისო ჯგუფმა ჩაატარა კვლევა და აღმოაჩინა პრეპარატის რამდენიმე მოულოდნელი თვისება.
როგორც eLife-ში იტყობინება, ვირუსის გარსი წამლის გავლენის ქვეშ იშლება ბირთვში შესვლამდეც კი. საკუთარი თავისთვის აგრესიულ გარემოში გენეტიკური მასალა სწრაფად ნადგურდება მიზნის მიღწევის გარეშე.

უნდა ითქვას, რომ სხვა არსებული ანტივირუსული პრეპარატებისგან განსხვავებით, ლენაკაპავირი მოქმედებს აივზე მისი რეპლიკაციის სხვადასხვა ეტაპზე. ეს გამოწვეულია იმით, რომ კაფსიდი მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ვირუსის სასიცოცხლო ციკლის თითოეულ ეტაპზე. სწორედ ამიტომ, ეს პრეპარატი ეფექტური რჩება მაშინაც კი, თუ ადამიანს აქვს რეზისტენტობა აივ-ის სხვა მედიკამენტების მიმართ.

არის თუ არა „აივ ვაქცინა“ 100 პროცენტით ეფექტური?
ბოლოდროინდელმა კვლევამ აჩვენა, რომ ლენკაპავირი 100% ეფექტურია, როგორც აივ-ის პრევენცია. ექსპერიმენტში მონაწილეობდა 16-დან 25 წლამდე ასაკის 5300-ზე მეტი ქალი და მოზარდი გოგონა სამხრეთ აფრიკისა და უგანდას სხვადასხვა რეგიონიდან.

ექსპერიმენტის ყველა მონაწილე დაიყო სამ ჯგუფად – თითოეულმა მიიღო აივ-ის სამი წამლიდან ერთი – Lenacapavir, Descovy ან Truvada. ბოლო ორი პრეპარატი არის ტაბლეტები, რომლებიც მიიღება ყოველდღე. მონაწილეებს აძლევდნენ ლენკაპავირის ინიექციებს წელიწადში ორჯერ, როგორც ამ წამლით აივ-ის მკურნალობისას.

შედეგად, 2134 ქალიდან, ვინც იღებდა ლენკაპავირს, არც ერთი არ დაინფიცირდა აივ-ით. 1068 ადამიანის ჯგუფში, რომლებმაც მიიღეს ტრუვადა, 16 ქალი დაინფიცირდა აივ-ით. Gilead-ის პრესრელიზის თანახმად, მკვლევრებმა აივ იპოვეს 2136 ქალიდან 39-ში, რომლებიც იღებდნენ Descovy-ს აბებს. შედეგები იმდენად დამაჯერებელი იყო, რომ მონაცემთა ანალიზის დამოუკიდებელმა კომიტეტმა გადაწყვიტა, ადრე შეეწყვიტა კვლევა და ყველა მონაწილეს შესთავაზა ლენკაპავირის ინიექციები, რომელიც უზრუნველყოფს უფრო საიმედო დაცვას ვირუსისგან.

აივ მკურნალობა ყველასთვის ხელმისაწვდომი არ იქნება?
მიუხედავად იმისა, რომ კვლევა ტარდება უღარიბეს ქვეყნებში, სადაც იმუნოდეფიციტის ვირუსით ინფიცირების დონე ყველაზე მაღალია, უახლოეს მომავალში წამალი ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ხელმისაწვდომი იყოს მათი მოსახლეობისთვის. მიზეზი მისი მაღალი ღირებულებაა. რა თქმა უნდა, ლენკაპავირი არ შეიძლება ჩაითვალოს მსოფლიოში ერთ-ერთ ყველაზე ძვირად ღირებულ წამლად, თუმცა, მკურნალობის წლიური კურსი, ანუ ორი ინიექცია, ამერიკელ პაციენტებს 42 ათას დოლარზე მეტი უჯდება.

Gilead გვპირდება, რომ აწარმოებს წამალს უფრო დიდი მოცულობით და დაბალი ფასებით, რათა ის ხელმისაწვდომი გახადოს დაბალი შემოსავლის მქონე ქვეყნებში, დაავადების მაღალი მაჩვენებლით. მაგრამ, რადგან დროზე არაფერია ნათქვამი, ჯერჯერობით ეს დაპირება სურვილს უფრო ჰგავს, ვიდრე რეალურ ვალდებულებას.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

60 წლის გერ­მა­ნე­ლი მა­მა­კა­ცი, სა­ვა­რა­უ­დოდ, აივ ინ­ფექ­ცი­ის­გან (შიდსის­გან) სრუ­ლად გა­ნი­კურ­ნა, რაც ისე­თი სა­მე­დი­ცი­ნო შე­დე­გია, რო­მელ­საც მის გარ­და ჯერ მხო­ლოდ ექ­ვსმა ადა­მი­ან­მა მი­აღ­წია.

სა­ვა­რა­უ­დოდ, მა­მა­კაცს ღე­რო­ვა­ნი უჯრე­დე­ბი გა­და­უ­ნერ­გეს, რო­მე­ლიც ადრე ცნო­ბი­ლი იყო, რო­გორც ძვლის ტვი­ნის გა­და­ნერგვა, მას შემ­დეგ, რაც მას ლე­ი­კე­მია და­უდ­გინ­და – სის­ხლის კი­ბოს ერთ-ერთი სა­ხე­ო­ბა.

კი­ბოს მკურ­ნა­ლო­ბის ეს სა­შუ­ა­ლე­ბა, ღე­რო­ვა­ნი უჯრე­დე­ბის გა­და­ნერგვა სა­რის­კოა, მაგ­რამ მა­მა­კა­ცი, რო­მე­ლიც ანო­ნი­მუ­რი რჩე­ბა, ახლა ორი­ვე და­ა­ვა­დე­ბის­გან თა­ვი­სუ­ფა­ლია.

მის­მა ექი­მებ­მა მას “შემ­დე­გი ბერ­ლი­ნის პა­ცი­ენ­ტი” უწო­დეს – პირ­ვე­ლი ტი­მო­თი რეი ბრა­უ­ნი იყო, რო­მე­ლიც შიდსის­გან გან­კურ­ნე­ბუ­ლად 2008 წელს, იმა­ვე პრო­ცე­დუ­რის შემ­დეგ გა­მო­ცხად­და.

ბრა­უ­ნი კი­ბო­თი 2020 წელს გარ­და­იც­ვა­ლა. ხოლო ახა­ლი შემ­თხვე­ვა შიდსის 25-ე სა­ერ­თა­შო­რი­სო კონ­ფე­რენ­ცი­ის წინ გა­მო­ცხად­და, რო­მე­ლიც მო­მა­ვალ კვი­რას, გერ­მა­ნი­ის ქა­ლაქ მი­უნ­ხენ­ში გა­ი­მარ­თე­ბა.

პა­ცი­ენტს აივ-ის დი­აგ­ნო­ზი 2009 წელს და­უს­ვეს. ლე­ი­კე­მი­ის გამო ძვლის ტვი­ნი მა­მა­კაცს 2015 წელს გა­და­უ­ნერ­გეს. პრო­ცე­დუ­რა, რო­მელ­საც ლე­ტა­ლო­ბის 10-პრო­ცენ­ტი­ა­ნი რის­კი აქვს, არ­სე­ბი­თად, ადა­მი­ა­ნის იმუ­ნურ სის­ტე­მას ანაც­ვლებს.

2018 წლის ბო­ლოს მან ან­ტი­რეტ­რო­ვირუ­სუ­ლი წამ­ლე­ბის მი­ღე­ბა შე­წყვი­ტა, რომ­ლე­ბიც სის­ხლში აივ ინ­ფექ­ცი­ის რა­ო­დე­ნო­ბას ამ­ცი­რე­ბენ.

სა­მე­დი­ცი­ნო მკვლე­ვა­რე­ბის თა­ნახ­მად, თით­ქმის ექ­ვსი წლის შემ­დეგ, ის, რო­გორც აივ-ის­გან, ასე­ვე კი­ბოს­გან თა­ვი­სუ­ფა­ლია.

ექიმ­მა-მკვლე­ვარ­მა ბერ­ლი­ნის შა­რი­ტეს სა­უ­ნი­ვერ­სი­ტე­ტო სა­ა­ვად­მყო­ფო­დან, კრის­ტი­ან გე­იბ­ლერ­მა, გა­ნა­ცხა­და, რომ გუნ­დი ვერ იქ­ნე­ბა “აბ­სო­ლუ­ტუ­რად დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლი”, რომ აივ-ის ყვე­ლა კვა­ლი აღ­მო­ფხვრი­ლია, მაგ­რამ “პა­ცი­ენ­ტის შემ­თხვე­ვა ძლი­ერ მი­ა­ნიშ­ნებს აივ-ის გან­კურ­ნე­ბა­ზე”.

“ის თავს კარ­გად გრძნობს და ენ­თუ­ზი­აზ­მით არის გან­წყო­ბი­ლი ჩვენს კვლე­ვით ძა­ლის­ხმე­ვა­ში წვლი­ლის შე­ტა­ნის მი­მართ”, – გა­ნა­ცხა­და გე­იბ­ლერ­მა.

სა­ერ­თა­შო­რი­სო შიდსის სა­ზო­გა­დო­ე­ბის პრე­ზი­დენ­ტმა, შე­რონ ლე­ვინ­მაგა­ნა­ცხა­და, რომ მკვლე­ვა­რე­ბი სი­ტყვა “გან­კურ­ნე­ბის” გა­მო­ყე­ნე­ბა­ზე ყოყ­მა­ნო­ბენ, რად­გან არ არის ზუს­ტად დად­გე­ნი­ლი, რამ­დენ ხანს უნდა ადევ­ნონ თვალ­ყუ­რი ასეთ შემ­თხვე­ვებს.

მაგ­რამ, მისი გან­ცხა­დე­ბით, ხუთ წელ­ზე მეტ ხანს გაგ­რძე­ლე­ბუ­ლი რე­მი­სია ნიშ­ნავს, რომ მა­მა­კა­ცი გან­კურ­ნე­ბუ­ლად ჩათ­ვლას­თან “ახ­ლოს არის”.

მი­სი­ვე თქმით, ამ მა­მა­კა­ცის შემ­თხვე­ვა­სა და სხვა აივ პა­ცი­ენ­ტებს შო­რის, რომ­ლებ­მაც გრძელ­ვა­დი­ან რე­მი­სი­ას მი­აღ­წი­ეს, მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი გან­სხვა­ვე­ბაა.

ერ­თის გარ­და ყვე­ლა სხვა პა­ცი­ენ­ტმა ღე­რო­ვა­ნი უჯრე­დე­ბი ისე­თი დო­ნო­რე­ბის­გან მი­ი­ღეს, რო­მელ­თაც იშ­ვი­ა­თი მუ­ტა­ცია ჰქონ­დათ – მათ CCR5 გენს აკ­ლდა ერთი ნა­წი­ლი, რაც მათი სხე­უ­ლის უჯრე­დებ­ში აივ-ის შეს­ვლას ბლო­კავ­და.

ლე­ვინ­მა გა­ნა­ცხა­და, რომ ამ დო­ნო­რებს მემ­კვიდ­რე­ო­ბით მი­ღე­ბუ­ლი ჰქონ­დათ მუ­ტი­რე­ბუ­ლი CCR5 გე­ნის ორი ასლი – თითო თი­თო­ე­უ­ლი მშობ­ლის­გან – რაც მათ აივ-ის მი­მართ “არ­სე­ბი­თად იმუ­ნურს“ ხდი­და.

მაგ­რამ ახა­ლი “ბერ­ლი­ნის პა­ცი­ენ­ტი” პირ­ვე­ლია, ვი­საც ღე­რო­ვა­ნი უჯრე­დე­ბი ისე­თი დო­ნო­რის­გან გა­და­ე­ნერ­გა, რო­მელ­საც მუ­ტი­რე­ბუ­ლი გე­ნის მხო­ლოდ ერთი ასლი ჰქონ­და მემ­კვიდ­რე­ო­ბით მი­ღე­ბუ­ლი.

ევ­რო­პუ­ლი წარ­მო­შო­ბის ადა­მი­ა­ნე­ბის და­ახ­ლო­ე­ბით 15 პრო­ცენტს ერთი მუ­ტი­რე­ბუ­ლი ასლი აქვს, ორი კი – 1%-ს.

რო­გორც მკვლე­ვა­რე­ბი იმე­დოვ­ნე­ბენ, უახ­ლე­სი წარ­მა­ტე­ბა ნიშ­ნავს, რომ მო­მა­ვალ­ში პო­ტენ­ცი­უ­რი დო­ნო­რე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა გა­ცი­ლე­ბით მეტი იქ­ნე­ბა.

ლე­ვი­ნის თქმით, ახა­ლი შემ­თხვე­ვა ასე­ვე “იმე­დის მომ­ცე­მია” აივ-ის გან­კურ­ნე­ბის უფრო ფარ­თო კვლე­ვის­თვის, რო­მე­ლიც ყვე­ლა პა­ცი­ენ­ტის­თვის იმოქ­მე­დებს.

“იმი­ტომ, რომ ეს მი­უ­თი­თებს, რომ სი­ნამ­დვი­ლე­ში, იმის­თვის, რომ გე­ნურ­მა თე­რა­პი­ამ იმუ­შა­ვოს, CCR5-ის ყვე­ლა ნა­წი­ლის მო­შო­რე­ბა სა­ჭი­რო არ არის”, – და­ა­მა­ტა მან.

“ჟე­ნე­ვის პა­ცი­ენ­ტი”, რომ­ლის შემ­თხვე­ვაც შარ­შან­დელ შიდსის კონ­ფე­რენ­ცი­ა­ზე გა­მო­ცხად­და, შვიდს შო­რის მე­ო­რე გა­მო­ნაკ­ლი­სია. მან ტრან­სპლან­ტი მი­ი­ღო დო­ნო­რის­გან CCR5 მუ­ტა­ცი­ე­ბის გა­რე­შე, მაგ­რამ მა­ინც მი­აღ­წია გრძელ­ვა­დი­ან რე­მი­სი­ას.

ლე­ვი­ნის გან­ცხა­დე­ბით, ამან აჩ­ვე­ნა, რომ პრო­ცე­დუ­რის ეფექ­ტუ­რო­ბა CCR5 გენ­ზე არ არის და­მო­კი­დე­ბუ­ლი.

ბრა­უნს, პირ­ველ “გან­კურ­ნე­ბულ” პა­ცი­ენტს, აივ-ის დი­აგ­ნო­ზი 1995 წელს, ბერ­ლინ­ში სწავ­ლის დროს და­უს­ვეს.

ათი წლის შემ­დეგ მას ლე­ი­კე­მი­აც და­უდ­გინ­და, კიბო, რო­მე­ლიც სის­ხლსა და ძვლის ტვინს აზი­ა­ნებს.

მისი ლე­ი­კე­მი­ის სამ­კურ­ნა­ლოდ, მის­მა ექიმ­მა ბერ­ლი­ნის თა­ვი­სუ­ფალ უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში მი­მარ­თა ღე­რო­ვა­ნი უჯრე­დე­ბის გა­და­ნერგვას დო­ნო­რის­გან, რო­მელ­საც ჰქონ­და იშ­ვი­ა­თი გე­ნე­ტი­კუ­რი მუ­ტა­ცია, რა­მაც მას აივ-ის მი­მართ ბუ­ნებ­რი­ვი რე­ზის­ტენ­ტო­ბა მის­ცა, იმე­დოვ­ნებ­და რა, რომ ეს ორი­ვე და­ა­ვა­დე­ბას მოს­პობ­და.

სა­ჭი­რო გახ­და ორი მტკივ­ნე­უ­ლი და სა­ში­ში პრო­ცე­დუ­რა, მაგ­რამ წარ­მა­ტე­ბა დად­გა: 2008 წელს ბრა­უ­ნი ორი­ვე და­ა­ვა­დე­ბის­გან თა­ვი­სუფ­ლად გა­მო­ცხად­და, და მას სა­მე­დი­ცი­ნო კონ­ფე­რენ­ცი­ა­ზე, მისი ანო­ნი­მუ­რო­ბის შე­სა­ნარ­ჩუ­ნებ­ლად “ბერ­ლი­ნის პა­ცი­ენ­ტი” უწო­დეს.

ორი წლის შემ­დეგ მან სი­ჩუ­მე და­არ­ღვია და სა­ჯა­რო ფი­გუ­რა გახ­და, ატა­რებ­და გა­მოს­ვლებს, იძ­ლე­ო­და ინ­ტერ­ვი­უ­ებს და სა­კუ­თა­რი ფონ­დიც და­ა­არ­სა.

“ცო­ცხა­ლი მტკი­ცე­ბუ­ლე­ბა ვარ, რომ შე­იძ­ლე­ბა, შიდსის გან­კურ­ნე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბა არ­სე­ბობ­დეს”, – თქვა მან 2012 წელს, – “შე­სა­ნიშ­ნა­ვია, როცა აივ-ის­გან გა­ნი­კურ­ნე­ბი”.

მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ აივ-ის­გან თა­ვი­სუ­ფა­ლი იყო, მისი კიბო დაბ­რუნ­და.

ბრა­უ­ნის გან­კურ­ნე­ბი­დან ათი წლის შემ­დეგ, მე­ო­რე აივ-ით და­ა­ვა­დე­ბუ­ლი – სა­ხელ­წო­დე­ბით “ლონ­დო­ნის პა­ცი­ენ­ტი” – რე­მი­სი­ა­ში მსგავ­სი პრო­ცე­დუ­რის გავ­ლი­დან 19 თვის შემ­დეგ გა­მო­ცხად­და.

პა­ცი­ენ­ტი ადამ კას­ტილე­ხო, ამ­ჟა­მად აივ-ის­გან თა­ვი­სუ­ფა­ლია.

სხვა პა­ცი­ენ­ტე­ბი არი­ან “დი­უ­სელ­დორ­ფის პა­ცი­ენ­ტი” 2023 წელს, “ნიუ-იორ­კის პა­ცი­ენ­ტი” 2022 წელს, “ეს­პე­რან­ზას პა­ცი­ენ­ტი” 2021 წელს და ლო­რენ უი­ლენ­ბერ­გი 2020 წელს.

სხვა პა­ცი­ენ­ტე­ბის­გან გან­სხვა­ვე­ბით, “ეს­პე­რან­ზას პა­ცი­ენ­ტი­სა” და უი­ლენ­ბერ­გის შემ­თხვე­ვებ­ში, მათ­მა იმუ­ნურ­მა სის­ტე­მებ­მა მათი სხე­უ­ლე­ბი­დან ვირუ­სი ბუ­ნებ­რი­ვად მო­ა­შო­რეს.

წყა­რო

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

მეცნიერებმა შექმნეს მედიკამენტი მეზოთელიომის, ანუ აზბესტთან დაკავშირებული კიბოს, სამკურნალოდ, რაც უდიდესი მიღწევაა ბოლო ორი ათწლეულის განმავლობაში.
გლობალურად ყოველწლიურად ათასობით ადამიანს უსვამენ ამ დაავადების დიაგნოზს, რომელიც ვითარდება ფილტვებში და ძირითადად გამოწვეულია სამუშაო ადგილზე აზბესტის ზემოქმედებით. ის არის აგრესიული და მომაკვდინებელი და აქვს გადარჩენის ერთ-ერთი ყველაზე ცუდი კოეფიციენტი მსოფლიოში.
მეცნიერები აცხადებენ, რომ ახალი თერაპიის გამოჩენა ნამდვილად შესანიშნავია და ამ დაავადების მქონე ადამიანებისა და მათი ოჯახებისთვის იმედის მომცემი უნდა იყოს.
საერთაშორისო დონის ცდაში, რომელიც ხუთ ქვეყანას მოიცავდა და რომელიც ლონდონის დედოფალ მერის სახელობის უნივერსიტეტის ხელმძღვანელობით ჩატარდა, ახალმა მედიკამენტმა, რომელიც სიმსივნისთვის საკვების მიწოდებას წყვეტს, ოთხჯერ გაზარდა გადარჩენის სამწლიანი მაჩვენებელი. შედეგები ჟურნალ JAMA Oncology-ში გამოქვეყნდა.
„ამ ცდამ შეცვალა მეზოთელიომის მქონე ადამიანების ცხოვრება. ის საშუალებას გვაძლევს, უფრო დიდხანს ვიცხოვროთ“, – განაცხადა ერთ-ერთმა პაციენტმა, რომელმაც წამლით ისარგებლა. აღნიშნულ პაციენტს ოთხი თვის სიცოცხლე მისცეს, მაგრამ ცდაში მონაწილეობის შედეგად ხუთი წლის შემდეგაც ცოცხალია.
ექსპერტები აცხადებენ, რომ გარღვევა მნიშვნელოვანია, რადგან მეზოთელიომას აქვს  გადარჩენის ერთ-ერთი ყველაზე დაბალი მაჩვენებელი. ახალი პრეპარატი, ADI-PEG20 (პეგარგიმინაზა), ბოლო 20 წლის განმავლობაში პირველი ისეთი მედიკამენტია, რომლის შერწყმაც ქიმიოთერაპიასთან წარმატებით ხორციელდება.
კვლევაში მონაწილეობდნენ პაციენტები დიდი ბრიტანეთიდან, აშშ-დან, ავსტრალიიდან, იტალიიდან და ტაივანიდან და მას ხელმძღვანელობდა პროფესორი პიტერ შლოსარეკი. თითოეულ პაციენტ ყოველ სამ კვირაში 6-კვირიანი ქიმიოთერაპიის კურსი უტარდებოდა. ორი წლის განმავლობაში ცდაში ჩართული პაციენტების ნახევარს, პარალელურად, ახალი მედიკამენტის ინექციებსაც უკეთებდნენ, ხოლო მეორე ნახევარს პლაცებოს.
კვლევა 2017-2021 წლებში ხუთი ქვეყნის 43 ცენტრში ჩატარდა.
„კვლევამ აჩვენა, რომ პეგარგიმინაზა-ქიმიოთერაპიამ მნიშვნელოვნად გაზარდა გადარჩენის საშუალო მაჩვენებელი 1,6 თვით და გააოთხმაგა სიცოცხლის ხანგრძლივობა პლაცებო-ქიმიოთერაპიასთან შედარებით“, – აცხადებენ კვლევის ავტორები.
ექსპერტები იმედს გამოთქვამენ, რომ მომავალში ეს მკურნალობა ხელმისაწვდომი გახდება, როგორც სტანდარტული ვარიანტი ყველა პაციენტისთვის.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

მეცნიერებმა შექმნეს ცილოვანი მიკრომასალები, რომლებიც დიდი ხნის განმავლობაში ათავისუფლებენ ნანონაწილაკებს,

რომლებიც თავს ესხმიან და ანადგურებენ კიბოს სპეციფიკურ უჯრედებს. კვლევის შედეგები გამოქვეყნდა ჟურნალში Advanced Science.

ახალი ტექნოლოგია იმიტირებს ადამიანის ენდოკრინული სისტემის სეკრეტორულ გრანულებს. მისი ქიმიური სტრუქტურა მოიცავს თუთიის იონების საკოორდინაციო ნაერთს და ჰისტიდინით მდიდარ დომენს, აუცილებელ ამინომჟავას, რომელიც მრავალი ფერმენტის აქტიური უბნის ნაწილია.

მათი ბუნებრივი კოლეგების მსგავსად, ეს სინთეზური სტრუქტურები ათავისუფლებენ ბიოლოგიურად აქტიურ ცილებს ნელი თვითდეგრადაციის პროცესის დროს, რომელიც ხდება in vitro და in vivo მიღებისას. ეს ცილები, ნანონაწილაკების სახით, მიზნად ისახავს კიბოს უჯრედების სპეციფიკური ტიპების შერჩევით განადგურებას.

 

 

მკვლევარებმა გააანალიზეს ამ მასალების მოლეკულური სტრუქტურა და სეკრეციის პროცესის დინამიკა როგორც in vitro, ასევე in vivo.

მეცნიერებმა აჩვენეს სისტემის მაღალი ეფექტურობა კოლორექტალური კიბოს ცხოველურ მოდელში კანქვეშ შეყვანისას.

ასევე, ის, თუ როგორ გროვდებოდა გამოთავისუფლებული ცილის ნანონაწილაკები სიმსივნურ ქსოვილებში.

მეცნიერთა აზრით, მეთოდი უზრუნველყოფს სიმსივნურ ქსოვილებში წამლის მაღალ დონეს, რაც თავიდან აიცილებს განმეორებით ინტრავენურ ინექციებს.

წყარო: მკურნალი

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

მეცნიერები აცხადებენ, რომ, CRISPR გენის რედაქტირებაზე დაფუძნებული ტექნოლოგიის გამოყენებით, ინფიცირებულ უჯრედებში აივ-ის (ადამიანის იმუნოდეფიციტის ვირუსის) განადგურება წარმატებით შეძლეს, – ამის შესახებ BBC წერს.

ამსტერდამის უნივერსიტეტის სამეცნიერო გუნდში აცხადებენ, რომ სამუშაო ჯერ კიდევ ბევრია და ახლო მომავალში აივ-ის განკურნების მეთოდების დანერგვას არ ვარაუდობენ.

“ბევრად მეტი მუშაობა იქნება საჭირო იმის დასამტკიცებლად, რომ კვლევის შედეგები (უჯრედებიდან აივ-ის გაქრობა), მკურნალობისას, მთელ ორგანიზმზე გავრცელდება. ბევრი სამუშაო იქნება საჭირო, ვიდრე ეს [აღმოჩენა] გავლენას იქონიებს აივ ინფიცირებულებზე“, – აცხადებს ღეროვანი უჯრედებისა და გენური თერაპიის ტექნოლოგიების ასოცირებული პროფესორი ჯეიმს დიქსონი.

მეცნიერებისთვის გამოწვევაა ის გვერდითი ეფექტებიც, რომლებიც უჯრედებიდან აივ ინფექციის გაქრობას სდევს თან. სამეცნიერო წრეებში განმარტავენ, რომ მეთოდოლოგიის დახვეწას “მრავალი წელი” დასჭირდება.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

დემენციის ადრეული დიაგნოსტიკა დროის მოგების საშუალებას იძლევა. ეს გვეუბნება იმას, თუ როგორ ვითარდება დაავადება ადრეულ ეტაპზე. და, აი, ახლა სწორედ ასეთი მეთოდი შეიმუშავეს მეცნიერებმა, რომელიც დაავადების 9 წლით ადრე პროგნოზირების საშუალებას იძლევა.

ახალი მეთოდი დედოფალ მერის ლონდონის უნივერსიტეტის მკვლევრებმა, ავსტრალიელ მეცნიერებთან თანამშრომლობით შეიმუშავეს. ეს არის ნეირობიოლოგიური მოდელი, რომელიც fMRI-ზე დასკანერებული ტვინის მონაცემებს აანალიზებს.

“ასეთი დაავადების პროგნოზირება სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია”, — თქვა ნევროლოგმა, ჩარლზ მარშალმა.

კონკრეტულად, ჯგუფმა დაათვალიერა ტვინის სისტემის ძირითადი ნაწილი, რომელსაც DMN ეწოდება. ეს არის ტვინის ის ნაწილი, რომელსაც ალცჰაიმერის დაავადება პირველ რიგში აზიანებს. DMN მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ტვინის სხვადასხვა ნაწილების დაკავშირებაში. სწორედ ამაზეა დამოკიდებული ჩვენი ტვინის გამართულად მუშაობა.

მკვლევრები 1 030 ადამიანს დააკვირდნენ. ახალმა მეთოდმა დაავადების ნიშნები ადამიანებში 9 წლით ადრე დააფიქსირა. აღსანიშნავია, რომ მეთოდმა 80-პროცენტიანი სიზუსტე აჩვენა.

“ამ ანალიზის ტექნიკის გამოყენებით შეგვიძლია გამოვავლინოთ დემენციის მაღალი რისკის მქონე პირები და ასევე გავიგოთ, რომელმა გარემომცველმა რისკ ფაქტორებმა იმოქმედა მათზე”, — თქვა ნევროლოგმა, სამუელ ერეირამ.

მკვლევრებმა ალცჰაიმერის დაავადების რისკ ფაქტორები, როგორიცაა გენეტიკა და სოციალური იზოლაცია, DMN-ში ცვლილებებთან დააკავშირეს. იმის ცოდნა, თუ რა იწვევს ამ ნეირობიოლოგიურ მდგომარეობას, სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია დაავადების დასაძლევად.

კვლევა ჟურნალ Nature Mental Health-ში გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

ესპანეთის ჰოსპიტალში პაციენტების თერაპიისთვის ძაღლები მიიწვიეს. ჰოსპიტალი, სახელად დელ მარი, ბარსელონაში მდებარეობს. ორი ოთხფეხა მეგობარი, ვიდა და ლუ უკვე ორი კვირაა, პროგრამაში მონაწილეობენ. როგორც ფსიქოლოგები და მედიკოსები ამბობენ, ინიციატივა წარმატებით მიმდინარეობს.

„ისინი მოწყენისა და უიმედობის უფლებას არ გვაძლევენ. მათთან გატარებული დრო დღის საუკეთესო ნაწილია. რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, ვიდაც და ლუც საკუთარი ძაღლის მონატრების დაძლევაში მეხმარებიან, რომელიც სახლში დავტოვე და, იმედია, მალე დავუბრუნდები”, – ამბობს პაციენტი, ჯოელ ბუენო.

თერაპიული ძაღლების საექსპერიმენტო პროექტის ავტორი ადგილობრივი დაწესებულება, Affinity Foundation-ია. მათი მისია შინაური ცხოველების ჩართულობით ადამიანების და, ამ შემთხვევაში, მძიმე დაავადებების მქონე პაციენტების ემოციური კეთილდღეობის გაუმჯობესებაა. ძაღლები თითოეულ პალატას ყოველ კვირას, 15-20 წუთის განმავლობაში სტუმრობენ.

მკვლევრებმა ექსპერიმენტული პროექტის დაწყებამდე პაციენტების ნერწყვის ნიმუშები შეაგროვეს, რათა ის პროექტის ბოლოს აღებულ მასალას შეადარონ და გამოიკვლიონ, რა გავლენას ახდენს შინაურ ცხოველთან ურთიერთობა სტრესის ინდიკატორების (მაგალითად, კორტიზოლის) გამოყოფაზე, მეორე მხრივ კი, ბედნიერებასა და კეთილდღეობასთან დაკავშირებული ჰორმონების – ოქსიტოცინისა და სეროტონინის – რაოდენობაზე.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ღვიძლი დიდი ორგანოა, რომელიც შეადგენს ზრდასრული ადამიანის სხეულის წონის დაახლოებით 2%-ს. თქვენი ღვიძლი მუდმივად მუშაობს თქვენი ჯანმრთელობის შესანარჩუნებლად მთელი რიგი სასიცოცხლო ფუნქციების შესრულებით, როგორიცაა სისხლში მავნე ნივთიერებების გაფილტვრა, ტოქსინების დაშლა, მეტაბოლიზმის მხარდაჭერა, იმუნური ფუნქცია, საჭმლის მონელება და სხვა.

სპეციალური დიეტის დაცვა დაგეხმარებათ თავიდან აიცილოთ ღვიძლის ისეთი დაავადებები, როგორიცაა ღვიძლის არაალკოჰოლური ცხიმოვანი დაავადება და ხელი შეუწყოს ამ მნიშვნელოვანი ორგანოს ოპტიმალურ ფუნქციონირებას.

10 საუკეთესო საკვები ღვიძლის ჯანმრთელობისთვის:

ხილი და ბოსტნეული – ხილითა და ბოსტნეულით მდიდარი კვების რაციონი, ერთ-ერთი საუკეთესო საშუალებაა ღვიძლის შიგნიდან მოვლისთვის. ის ხელს უწყობს ღვიძლში ცხიმის დაგროვების თავიდან აცილებას და შემცირებას, ზრდის სისავსის გრძნობას, რამაც შეიძლება ხელი შეუწყოს ცხიმის დაკარგვას. ამცირებს ღვიძლის კიბოს რისკს.

ჯანჯაფილი – ის შეიცავს უამრავ ანთების საწინააღმდეგო და ანტიოქსიდანტურ ნაერთებს, რომლებიც შეიძლება სასარგებლო იყოს ღვიძლის გარკვეული დაავადებების მქონე ადამიანებისთვის. ჯანჯაფილის ფხვნილი და ახალი ჯანჯაფილი შეიძლება დაამატოთ ტკბილეულობას და ბევრ კერძს.

ნიორი – ისევე როგორც ჯანჯაფილი, ნიორი მდიდარია ნივთიერებებით, რომლებიც ხელს უწყობენ ღვიძლის ფუნქციონირებას, აქვს ძლიერი ანტიოქსიდანტური და ანთების საწინააღმდეგო ეფექტი. ნივრის რეგულარულმა მოხმარებამ შეიძლება ხელი შეუწყოს ღვიძლის ჯანმრთელობის გაუმჯობესებას ღვიძლის დაავადების მქონე ადამიანებში და შეამციროს ღვიძლის კიბოს განვითარების რისკიც კი.

ჩიას და სელის თესლი –  წარმოუდგენლად მდიდარია ბოჭკოებით, რაც მნიშვნელოვანია ღვიძლის დაავადების მქონე ადამიანებისთვის. სელის თესლის ჭამა ამცირებს ღვიძლის დაავადების მარკერებს და ცხიმის დაგროვებას ღვიძლში, ასევე ხელს უწყობს ღვიძლის კიბოსგან დაცვას.

ზეითუნის ზეთს აქვს მონოუჯერი ცხიმებისა და ანტიოქსიდანტების მაღალი დონე, ამცირებს გულის დაავადების რისკს ღვიძლის დაავადების მქონე ადამიანებში.

ზღვის პროდუქტები – ისინი მდიდარია დამცავი საკვები ნივთიერებებით, როგორიცაა ანთების საწინააღმდეგო ცხიმები და ანტიოქსიდანტური საკვები ნივთიერებები, როგორიცაა სელენი და ვიტამინი E. კვლევებმა აჩვენა, რომ ზღვის პროდუქტებით მდიდარი დიეტა შეიძლება დაეხმაროს ღვიძლის ცხიმის შემცირებას და დაიცვას ღვიძლი დაავადებებისგან, როგორიცაა კიბო.

ყავა და ჩაი – დადასტურებულია, რომ ყავის და გარკვეული ტიპის ჩაის დალევა იცავს ღვიძლს დაავადებისგან . ყავის და მწვანე ჩაის მაღალი მოხმარება დაკავშირებულია ღვიძლის კიბოს, ისევე როგორც ღვიძლის სხვა დაავადებების რისკის მნიშვნელოვან შემცირებასთან.

კაკაოს პროდუქტები – მეტი კაკაოს პროდუქტების ჭამა, როგორიცაა შოკოლადი, დაგეხმარებათ თქვენი ღვიძლის ჯანმრთელობის დაცვაში. ზოგიერთი კვლევა ვარაუდობს, რომ შოკოლადის მოხმარება შეიძლება დაეხმაროს ღვიძლის ფერმენტების დონის შემცირებას და გააუმჯობესოს ჯანმრთელობის სხვა ასპექტები ღვიძლის დაავადების მქონე ადამიანებში. თუმცა, უმჯობესია აირჩიოთ კაკაოს პროდუქტები, რომლებიც ცოტა შაქარს შეიცავს, რადგან დამატებული შაქარი საზიანოა ღვიძლის ჯანმრთელობისთვის.

პარკოსნები – როგორიცაა ოსპი და ლობიო, მდიდარია ბოჭკოებით, მკვებავი ელემენტით, რომელიც ხელს უწყობს ღვიძლის ჯანმრთელობას. კვლევებმა აჩვენა, რომ თქვენს დიეტაში პარკოსნების დამატებამ შეიძლება დაიცვას ღვიძლის ჯანმრთელობა სხეულის წონის შემცირებით, ღვიძლის ფერმენტების დონის შემცირებით, არტერიული წნევის დაქვეითებით და სხვა.

თხილი და თესლი – ძალიან მკვებავია და შეუძლია ღვიძლის დაავადების რისკის შემცირება. თუმცა, ზოგიერთი თხილი, როგორიცაა არაქისი, შეიძლება იყოს დაბინძურებული ტოქსინებით, რომელსაც ეწოდება აფლატოქსინები.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”