close

მედიცინა

მედიცინატექნოლოგიები

მეცნიერებმა შექმნეს რობოტი, რომელსაც ძუძუს კიბოს ადრეულ ეტაპზე დიაგნოზირება შეუძლია

ბრისტოლის უნივერსიტეტმა შექმნა რობოტი, რომელსაც შეუძლია ხელი შეუწყოს ძუძუს კიბოს ადრეულ ეტაპზე დიაგნოზირებას.
ბრისტოლის ლაბორატორიის ჯგუფმა შეიმუშავა ხელის მსგავსი მოწყობილობა სენსორებით, რომელიც სარძევე ჯირკვლების შესამოწმებლად ადამიანის მსგავს ძალას იყენებს და სიმსივნეს უფრო დიდ სიღრმეზე აღმოაჩენს.
რობოტის შემქმნელი ჯგუფის თქმით, მათი პროექტის საბოლოო მიზანი იყო ის, რომ მოწყობილობას შეძლებოდა სიმსივნის ამოცნობა უფრო ზუსტად და უფრო ღრმა დონეზე, ვიდრე ეს შესაძლებელია ადამიანის შეხებით და ის კომბინირებული ყოფილიყო არსებულ ტექნიკასთან, როგორიცაა ულტრაბგერითი ტექნიკა.
რობოტი 3D ბეჭდვის გამოყენებით შეიქმნა.
უნივერსიტეტში განმარტავენ, რომ რობოტს შეუძლია ხელი შეუწყოს ქალებს ჩაიტარონ მკერდის ჯანმრთელობის მონიტორინგი უსაფრთხო და ზუსტი ელექტრონული გამოკვლევებით ადვილად მისაწვდომ ადგილებში, როგორიცაა აფთიაქები და ჯანმრთელობის ცენტრები.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
მედიცინა

ქალს თვალში კბილის ნაწილი გადაუნერგეს – მხედველობის აღდგენის უნიკალური ოპერაცია კანადაში ჩატარდა

74 წლის გეილ ლეინი გახდა პირველი ადამიანი კანადაში, რომელმაც გაიარა ოსტეოოდონტოკერატოპროთეზირება. ამის შესახებ CTV News იტყობინება.

ქირურგიული ოპერაცია გულისხმობს პაციენტის თვალში სპეციალურად მომზადებული კბილის ელემენტის იმპლანტაციას, რაც საშუალებას აძლევს მას აღადგინოს მხედველობა.

„პაციენტის თვალის შინაგანი ფუნქციონირება სრულიად ჯანსაღი და ნორმალური იყო, მაგრამ მას დაზიანებული ჰქონდა თვალის წინა მხარე იმ დონემდე, რომ იგი ნაწიბუროვანი გახდა და პაციენტი ვერ ხედავდა ამ თვალით“, – თქვა ოფთალმოლოგმა გრეგ მოლონიმ.

სულ ექვსი ასეთი ოპერაციის ჩატარება იგეგმება ვანკუვერის Mount St. Joseph Hospital-ში საპილოტე პროგრამის ფარგლებში, რომლის შედეგები წარედგინება Health Canada-ს შემდგომი პროცედურების დასაფინანსებლად.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევებიმედიცინა

ტვინში აქამდე უცნობი უჯრედები აღმოაჩინეს – ახალი იმედი ალცჰაიმერის წინააღმდეგ

ცოტა ხნის წინ მეცნიერებმა “ოვოიდური უჯრედები” აღმოაჩინეს, რამაც მეხსიერებაზე ჩვენი წარმოდგენა შეცვალა. ეს შეიძლება ალცჰაიმერის, ეპილეფსიისა თუ სხვა ნევროლოგიური მდგომარეობების სამკურნალოდ გამოდგეს.

ჩვენ გარშემო არსებული თითოეული ნივთი ჩვენი მეხსიერების ნაწილი ხდება, იდენტობას გვიყალიბებს და ყოველდღიურ ცხოვრებაში გზას გვიკვალავს. დროთა განმავლობაში ეს მოგონებები ფორმირდება, ხოლო ალცჰაიმერით დაავადებულ ადამიანებში გაქრობას იწყებს.

დადგინდა, რომ ახლახან აღმოჩენილი აქამდე უცნობი უჯრედები მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ობიექტების აღქმასა და დამახსოვრებაში.

კვლევა, რომელიც Nature Communications-ში გამოქვეყნდა, UBC-ის მედიცინის ფაკულტეტის მკვლევრებმა ჩაატარეს. ეს განსაკუთრებული ნეირონები მაშინ აქტიურდება, როდესაც რაიმე ახალს ვხვდებით. ისინი მეხსიერებაში ყველა ობიექტს ინახავს და მათი თვეებისა თუ წლების შემდეგ ამოცნობის საშუალებას გვაძლევს.

“ობიექტების აღქმის მეხსიერება ჩვენი იდენტობისა და სამყაროსთან ურთიერთქმედების ცენტრალური ნაწილია”, — ამბობს დოქტორი მარკ კემბროვსკი. ის კვლევის მთავარი ავტორი და UBC-ში უჯრედული და ფიზიოლოგიური მეცნიერებების ასოცირებული პროფესორია. “იმის ცოდნა, ნაცნობ ობიექტს ვხედავთ თუ უცნობს, გადარჩენიდან დაწყებული ყოველდღიური ფუნქციონირებით დამთავრებული, ყველაფერს განსაზღვრავს. ამას მეხსიერებასთან დაკავშირებულ დაავადებებსა და დარღვევებთან უზარმაზარი კავშირი აქვს”.

კვერცხის ფორმის გამო ამ უჯრედებს ოვოიდური უწოდეს. ისინი ადამიანების, თაგვებისა და სხვა ცხოველების ჰიპოკამპში მცირე რაოდენობით გვხვდება.

კემბროვსკის ლაბორატორიის სტუდენტმა და კვლევის ავტორმა ადრიან კინმანმა უჯრედების განსაკუთრებული თვისებები მაშინ აღმოაჩინა, როცა თაგვის ტვინის ნიმუშს აკვირდებოდა. მან ნეირონების მცირე ჯგუფი შენიშნა, რომელშიც განსაკუთრებული გენი აქტიურდებოდა.

“ისინი იქვე, თვალსაჩინოდ იმალებოდნენ”, — ამბობს კინმანი. “დამატებითი ანალიზის შედეგად დავინახეთ, რომ ოვოიდური უჯრედები სხვა ნეირონებისგან უჯრედულ და ფუნქციურ დონეზე საკმაოდ განსხვავდება”.

ოვოიდური უჯრედების როლის დასადგენად, კინმანმა ცდა თაგვებზე ჩაატარა. გუნდმა ერთფოტონიანი მიკროსკოპი გამოიყენა და უჯრედებს მაშინ დააკვირდა, როცა თაგვმა გარემოსთან ურთიერთობა დაიწყო.

აღმოჩნდა, რომ როდესაც თაგვი უცნობ ობიექტს ხვდებოდა, უჯრედები ტვინში ანათებდა, უკვე ნაცნობი საგნის დანახვისას კი რეაგირება წყდებოდა. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, უჯრედებმა თავისი მოვალეობა შეასრულა: თაგვმა ახალი ობიექტები დაიმახსოვრა.

“გასაოცარია, ახალი ობიექტის დანახვისას უჯრედები როგორც რეაგირებენ. იშვიათია, მათ აქტივობასა და ქცევას შორის ასეთი ნათელი კავშირი ჩანდეს”, — ამბობს კინმანი. “თაგვებში უჯრედები ობიექტებს პირველივე დანახვისას იმახსოვრებენ და თვეების მანძილზე ახსოვთ. ამ დონის მეხსიერება ცხოველებისთვის გასაოცარია”.

მეცნიერები ახლა იმ როლს იკვლევენ, რომელსაც ოვოიდური უჯრედები ტვინის სხვადასხვა დარღვევებში ასრულებს. გუნდი ფიქრობს, რომ როცა უჯრედები ძალიან აქტიურდება, ან პირიქით, ეს ალცჰაიმერის ან ეპილეფსიის განვითარების რისკს ზრდის.

“აღქმის მეხსიერების გაუარესება ალცჰაიმერის ერთ-ერთი მთავარი სიმპტომია, როცა გავიწყდება, გასაღები რა არის ან საყვარელი ადამიანი როგორ გამოიყურება. რა მოხდება, თუ დაავადების თავიდან აცილების მიზნით ამ უჯრედებს შევცვლით?” — ამბობს კინმანი. “ეპილეფსიის შემთხვევაში კი ვხედავთ, რომ ისინი ჰიპერაქტიური ხდება და შესაძლოა დაავადების გართულებაში დიდ როლს თამაშობს”.

ათწლეულების განმავლობაში აზრი არსებობდა, რომ ჰიპოკამპი მხოლოდ ერთგვარ უჯრედს შეიცავს, რომელიც მეხსიერების მრავალ ასპექტს აკონტროლებს. დოქტორი კემბროვსკის თქმით, ამ ახალი ნეირონის აღმოჩენა ყველაფერს თავდაყირა აყენებს.

“ფუნდამენტური ნევროლოგიის პერსპექტივიდან ეს ჩვენს წარმოდგენას, თუ როგორ მუშაობს მეხსიერება, ნამდვილად შეცვლის”, — ამბობს ის. “ეს შესაძლებელს ხდის, რომ ტვინში ჯერ კიდევ აღმოუჩენელი ნეირონები არსებობდეს. ამის გამოკვლევა დაგვეხმარება, ჩვენი მიდგომა და ტვინის მკურნალობის მეთოდები შევცვალოთ”.

სტატია მომზადებულია საინფორმაციო ანალიტიკური პორტალის on.ge-ს მიერ

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევებიმედიცინა

არამწეველ ადამიანებში ფილტვის სიმსივნე გახშირდა – შესაძლო მიზეზი ცნობილია

მიუხედავად იმისა, რომ მსოფლიოში მწეველთა რაოდენობა პროპორციულად იკლებს, ფილტვის კიბო კვლავ ერთ-ერთ ყველაზე საშიშ დაავადებად რჩება. ის ყოველწლიურად თითქმის 2 მილიონი ადამიანის სიცოცხლეს იწირავს.

ბოლო კვლევამ აჩვენა, რომ ფილტვის კიბოს შემთხვევები იზრდება იმ ადამიანებში, რომლებიც მწეველები არასოდეს ყოფილან. მეცნიერთა საერთაშორისო ჯგუფმა დაადგინა, რომ არამწეველებში ფილტვის კიბოს გავრცელება შესაძლოა, ჰაერის დაბინძურებასთან და მისი ზიანის მატებასთან იყოს დაკავშირებული. ამ მხრივ, ყველაზე მძიმე ვითარება აღმოსავლეთ აზიაში ფიქსირდება.

კვლევის ფარგლებში სპეციალისტებმა პროექტ GLOBOCAN-ის 2022 წლის ონკოლოგიური სტატისტიკური მონაცემები გააანალიზეს. ასევე, შეისწავლეს 1988-2017 წლებში აღრიცხული სიმსივნის შემთხვევებიც. დადგინდა, რომ ფილტვის კიბოს ყველაზე გავრცელებული ტიპი ადენოკარცინომაა, რომელიც კაცებში სიმსივნური ავადობის 45.6%-ს, ხოლო ქალებში 59.7%-ს შეადგენს.

ადენოკარცინომა ჯირკვლოვან ქსოვილში ვითარდება. მიუხედავად იმისა, რომ მისი ერთ-ერთი გამომწვევი მიზეზი თამბაქოს მოწევაც შეიძლება გახდეს, ეს დაავადება მწეველებში ყველაზე გავრცელებული მაინც არ არის. საინტერესოა, რომ ის არამწეველებში უფრო ხშირად გვხვდება.

წინა კვლევებთან შედარების შედეგად მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ ფილტვის კიბოს შემთხვევები არამწეველებში აშკარა მატებით ხასიათდება. მათი აზრით, აუცილებელია, ამ პრობლემის გადაჭრას მეტი ყურადღება დაეთმოს, პარალელურად კი გაგრძელდეს ძალისხმევა როგორც მწეველთა რაოდენობის შემცირების, ასევე ახალგაზრდებში თამბაქოს მოხმარების პრევენციის მიმართულებით.

ეცნიერები ხაზგასმით აღნიშნავენ, რომ მრავალი ქვეყნის მაგალითზე ჩანს, როგორ იკლებს თამბაქოს მოხმარება, თუმცა, პარალელურად, არამწეველებში ფილტვის კიბოს მაჩვენებელი იზრდება. დღეს მსოფლიოში ფილტვის კიბო არამწეველებში სიმსივნით გამოწვეული სიკვდილიანობის მეხუთე წამყვანი მიზეზია. ის თითქმის ყოველთვის ადენოკარცინომის ფორმით ვლინდება და განსაკუთრებით ხშირად ქალებსა და აზიურ პოპულაციებში ფიქსირდება.

მკვლევართა ჯგუფი მიიჩნევს, რომ არამწეველებში ფილტვის კიბოს შემთხვევების მატების ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი ჰაერის დაბინძურებაა. ადრეული კვლევებიც ადასტურებს, რომ ადენოკარცინომასა და გარემოს დაბინძურებას შორის მჭიდრო კავშირია.

აღმოსავლეთ აზია, განსაკუთრებით კი ჩინეთი, კვლავ ერთ-ერთ ყველაზე დაბინძურებულ რეგიონად რჩება. მიუხედავად იმისა, რომ თამბაქოს მოხმარების კლებასთან ერთად მოწევასთან დაკავშირებული ფილტვის კიბოს შემთხვევებიც მცირდება, დაბინძურებასთან დაკავშირებული შემთხვევები პირიქით, იმატებს.

მეცნიერები აღნიშნავენ, რომ ფილტვის კიბოს შესწავლა, მონაცემთა მუდმივი შეგროვება და ანალიზი მათ დაავადების გავრცელების მექანიზმების უკეთ შესწავლაში დაეხმარება. ასევე, საშუალებას მისცემს შეიმუშაონ შესაბამისი სტრატეგიები, რომლებიც სიმსივნის წინააღმდეგ ბრძოლას გაამარტივებს.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
კვლევებიმედიცინა

წამალი, რომელიც პარკინსონის პროგრესირებას ანელებს? — ახალი კვლევის შედეგები

პარკინსონი პროგრესირებადი ნეიროდეგენერაციული დაავადებაა, რომელიც მთელ მსოფლიოში დაახლოებით 10 მილიონ ადამიანს აქვს. მისი განკურნების მეთოდი ჯერ არაა შემუშავებული, სიმპტომები კი კანკალს, შენელებულ მოძრაობას, ბალანსის დაცვისა და მეტყველების პრობლემებს მოიცავს, რაც დროთა განმავლობაში უარესდება.

ახალი კვლევა ასეთი პაციენტებისთვის იმედის მომცემია, რადგან მეცნიერთა მიერ გამოცდილმა პრეპარატმა პარკინსონთან ასოცირებული გართულებული მოძრაობის პროგრესირება გარკვეულწილად შეანელა. ეს მედიკამენტი დიაბეტის სამკურნალოდ გამოიყენება, GLP-1 რეცეპტორის გამააქტიურებელი ფარმაკოლოგიური საშუალებების ტიპს მიეკუთვნება და ნეირონების დაცვის პოტენციალი აქვს.

ესაა ლიქსისენატიდი, რომელიც Adlyxin-ისა და Lyxumi-ს ბრენდის სახელით იყიდება. კლინიკურ კვლევაში პარკინსონის ადრეული სტადიის მქონე 156 ადამიანი ჩართეს, რომელთა ნაწილსაც ამ პრეპარატს აძლევდნენ (ინიექციის სახით), ნაწილს კი — პლაცებოს. ერთ წელში პირველ ჯგუფში შემავალი პაციენტების მდგომარეობის ანალიზმა აჩვენა, რომ მათ, მეორე ჯგუფისგან განსხვავებით, მოძრაობის პრობლემები არ გართულებიათ.

ავტორები აღნიშნავენ, რომ ეს ეფექტი ძნელად შესამჩნევია და მხოლოდ პროფესიონალების მიერ შეიძლება, გამოვლინდეს. ამისთვის სპეციალისტებმა პაციენტებს რამდენიმე დავალება მისცეს, მაგალითად, მათ წინ უნდა გაევლოთ, ფეხზე ამდგარიყვნენ, ხელები აემოძრავებინათ და ა.შ.

მეცნიერების თქმით, იქიდან გამომდინარე, რომ დაავადება ნელა პროგრესირებს, არაა გამორიცხული, დამატებით 1 წელში მედიკამენტის დადებითი გავლენა უფრო კარგად გამოჩნდეს. ისინი ამბობენ, რომ ეს პირველი ასეთი “მკაფიო” შედეგია, რომელიც ნეიროდამცველობითი ეფექტით შეიძლება, აიხსნას. ამის მიუხედავად, სავარაუდოდ, ის ექსპერტებისგან მსგავს შეფასებას ჯერ, ალბათ, ვერ მიიღებს.

რაც შეეხება პრეპარატის უკუჩვენებებს, ყველაზე მეტად ეს იყო თავბრუსხვევა, გულისრევა და გულძმარვა. ასევე, კვლევის საკმაოდ ბევრ მონაწილეს წონის კლებაც დაუფიქსირდა. მეცნიერები ამბობენ, რომ პარკინსონის სამკურნალოდ ამ მედიკამენტის გამოსაყენებლად კიდევ ბევრი ცდის ჩატარებაა საჭირო, რათა მის ეფექტიანობასა და უსაფრთხოებაში დავრწმუნდეთ.

ახალი ნაშრომი გამოცემაში New England Journal of Medicineგამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოამედიცინა

როგორ შევამციროთ ქოლესტერინის დონე წამლების გარეშე – 5 რჩევა

ქოლესტერინი ხშირად აღიქმება როგორც მავნე ნივთიერება, რომლის დონეც სისხლში უნდა შემცირდეს. თუმცა, ყველაფერი ასე მარტივი არ არის. ქოლესტერინი აუცილებელია ჩვენი ორგანიზმის ფუნქციონირებისთვის: ის ხელს უწყობს უჯრედული მემბრანების შექმნას, ეხმარება ნერვულ სისტემას და ასევე მონაწილეობს ჰორმონებისა და D ვიტამინის გამომუშავებაში. პრობლემები წარმოიქმნება მაშინ, როდესაც დარღვეულია ბალანსი “კარგ” და “ცუდ” ქოლესტერინს შორის.

პრობლემა ის არის, რომ თავად ქოლესტერინი ვერ შედის ორგანიზმის უჯრედებში, რადგან წყალში არ იხსნება. მისი ტრანსპორტირება მოითხოვს სპეციალურ ცილებს, რომლებიც ქმნიან ლიპოპროტეინებს. დაბალი სიმკვრივის ლიპოპროტეინები (LDL) ცნობილია როგორც “ცუდი” ქოლესტერინი, რადგან ისინი ტოვებენ მავნე ნივთიერებებს სისხლძარღვების კედლებზე. მაღალი სიმკვრივის ლიპოპროტეინი (HDL), მეორეს მხრივ, განიხილება “კარგი” ქოლესტერინი, რადგან ის ეხმარება ორგანიზმიდან ზედმეტი ცხიმისა და ქოლესტერინის ამოღებას.

ქოლესტერინის დაქვეითება ხშირად მოითხოვს სტატინების გამოყენებას, მაგრამ უნდა გვახსოვდეს, რომ მათ აქვთ გვერდითი მოვლენები, მათ შორის დიაბეტის გაზრდილი რისკი. ექიმები გვირჩევენ, სანამ მედიკამენტების მიღებას დაიწყებდეთ, ეცადეთ ქოლესტერინი ბუნებრივად შეამციროთ. ქოლესტერინის დაახლოებით 20% მოდის საკვებიდან და ეს არის ის, რისი კონტროლიც შეგვიძლია.

5 მარტივი ნაბიჯი ჯანმრთელობისთვის

1. მიირთვით შვრია: ის შეიცავს ბეტა-გლუკანს, ბოჭკოს, რომელიც ქოლესტერინს შლის და გამოდევნის მას ორგანიზმიდან. შვრიის ფაფის რეგულარულმა მოხმარებამ შეიძლება შეამციროს “ცუდი” ქოლესტერინის დონე 8-23%-ით.2. ჩართეთ რაციონში კვერცხი და ჯანსაღი იოგურტი: ეს საკვები მდიდარია ნუტრიენტებით და შეუძლია გააუმჯობესოს თქვენი ჯანმრთელობა. საკვებიდან მიღებული ქოლესტერინი ყოველთვის საზიანო არ არის – მთავარია ბალანსის დაცვა.3. დალიეთ პომიდვრის წვენი: პომიდვრის წვენი მდიდარია ლიკოპენით, ანტიოქსიდანტით, რომელიც იცავს გულსა და სისხლძარღვებს. გარდა ამისა, ის ხელს უწყობს “ცუდი” ქოლესტერინის დონის შემცირებას და აუმჯობესებს სისხლძარღვების ელასტიკურობას.4. არ თქვათ უარი ცხიმებზე: ცხიმების სრულად ამოღებამ რაციონიდან, შეიძლება გამოიწვიოს ღვიძლის ჭარბი სინთეზი. მნიშვნელოვანია ბალანსის შენარჩუნება ზომიერად, სწორი ცხიმების მიღებით.5. დაამატეთ ტაურინის შემცველი საკვები თქვენს რაციონში: ტაურინი, რომელიც გვხვდება ტუნასა და ფრინველის მუქ ხორცში, ხელს უწყობს ქოლესტერინის შემცირებას, უჯრედის მემბრანების სტაბილიზაციას და აუმჯობესებს ქოლესტერინის საერთო პროფილს.ამ მარტივი რეკომენდაციების დაცვით, შეგიძლიათ მნიშვნელოვნად გააუმჯობესოთ თქვენი ჯანმრთელობა მედიკამენტების გამოყენების გარეშე. ქოლესტერინის ბუნებრივად შემცირება არა მხოლოდ შესაძლებელია, არამედ უფრო უსაფრთხოც.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
მედიცინა

„მეცნიერებმა დაადასტურეს ორსულობის დროს პლასტმასის არსებული ქიმიკატების ზემოქმედება შეიძლება ბავშვის აუტიზმის გამომწვევი მიზეზი იყოს“ – გიორგი ფხაკაძე

საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ექსპერტი,გიორგი ფხაკაძე სოციალურ ქსელში ერთ-ერთი უახლესი სამეცნიერო კვლევის შედეგებს ეხმიანება – აღნიშნული კვლევით, მეცნიერებმა დაადასტურეს, რომ ორსულობის დროს პლასტმასაში არსებული ქიმიკატების ზემოქმედება შეიძლება ბავშვის აუტიზმის გამომწვევი მიზეზი იყოს.

როგორც გიორგი ფხაკაძე წერს, საქართველოში პლასტმასის ბოთლებისა და გადამუშავებული საკვების მოხმარება ძალიან მაღალია, რაც შესაძლოა ბავშვებში ნეიროგანვითარების პრობლემების ზრდას უწყობდეს ხელს:

გიორგი ფხაკაძე მკითხველს ასევე უზიარებს რეკომენდაციებს, თუ როგორ უნდა ავიცილოთ თავიდან BPA-ს [ პლასტმასის ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული ქიმიკატი] მავნე ზემოქმედება.

„მეცნიერებმა დაადგინეს: პლასტმასაში არსებული ქიმიკატები შესაძლოა აუტიზმის რისკს ზრდიდეს! ახალი სამეცნიერო კვლევები აჩვენებს, რომ ორსულობის დროს დედის ორგანიზმში დაგროვილი ბისფენოლ A (BPA) – პლასტმასის ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული ქიმიკატი – შესაძლოა პირდაპირ იყოს დაკავშირებული ბავშვის აუტიზმის სპექტრის აშლილობის (ASD) განვითარებასთან, განსაკუთრებით ბიჭებში.

საქართველოში, სადაც პლასტმასის ბოთლებისა და კონტეინერების გამოყენება ყოველდღიურობის ნაწილია, ეს მიგნება განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია! ბისფენოლ A (BPA) და მისი გავლენა ნერვულ განვითარებაზე: BPA არის ქიმიური ნაერთი, რომელიც გამოიყენება პლასტმასის ბოთლებში, საკვების შეფუთვებში, კონსერვის ქილებში და თერმული ქაღალდის ქვითრებში.

კვლევებმა აჩვენა, რომ BPA-ს შეუძლია შეაღწიოს ორგანიზმში საკვებით, სასმელით და კანიდან შეხების გზით. BPA მოქმედებს როგორც ენდოკრინული სისტემის დამრღვევი, რაც ნიშნავს, რომ ის შეიძლება ჩაერიოს ჰორმონების ბალანსში, განსაკუთრებით ნაყოფის განვითარებისას.

კვლევის შედეგები: BPA-სა და აუტიზმის კავშირი: მკვლევრებმა ავსტრალიის Florey Neuroscience Institute-დან აღმოაჩინეს, რომ ორსულობის ბოლო ტრიმესტრში დედის ორგანიზმში BPA-ს მაღალი დონე პირდაპირ კავშირშია ბავშვებში აუტიზმის განვითარებასთან.

კვლევა ეფუძნება Barwon Infant Study (ავსტრალია) და Columbia Center for Children’s Environmental Health (აშშ)-ის მონაცემებს. ბიჭებში, რომელთა დედებს ორსულობისას BPA-ს მაღალი დონე აღენიშნებოდათ, 3.5-ჯერ უფრო ხშირად გამოვლინდა აუტიზმის ნიშნები 2 წლის ასაკში და უფრო მაღალი იყო აუტიზმის დიაგნოზის მიღების ალბათობა 11 წლის ასაკში. ლაბორატორიულმა კვლევებმა აჩვენა, რომ BPA ამცირებს არომატაზას (Aromatase) აქტივობას – ეს არის ფერმენტი, რომელიც საჭიროა ტესტოსტერონის ნეიროესტროგენად გარდასაქმნელად. ეს პროცესები მნიშვნელოვანია ტვინის სწორი განვითარებისათვის და მათი დარღვევა შეიძლება იყოს ერთ-ერთი ფაქტორი, რომელიც აუტიზმის რისკს ზრდის!

ორსულობის პერიოდში რომელი პროდუქტები უნდა ავირიდოთ? პლასტმასის ბოთლებში შენახული წყალი და სასმელები – მაღალი ტემპერატურის ზემოქმედებით, BPA შეიძლება გადანაცვლდეს სითხეში. კონსერვირებული საკვები ლითონის ქილებში – შესაძლოა შეიცავდეს BPA-ს, რომელიც ნელ-ნელა გადადის საკვებში.

თერმული ქაღალდის ქვითრები (სალაროს ჩეკები) – უმჯობესია, ხელით შეხებისას არ ვიკვნიტოთ თითები, რადგან ეს ქიმიკატები მარტივად გადადის ორგანიზმში. სწრაფი კვების შეფუთვა – ბევრი ასეთი შეფუთვა დაფარულია ქიმიური ნივთიერებებით, რომლებიც საკვებში შეიძლება მოხვდეს.

გადამუშავებული და შეფუთული საკვები – შეიცავს კონსერვანტებს და ქიმიურ დანამატებს, რომლებიც ორგანიზმზე უარყოფითად მოქმედებს. მიკროტალღურ ღუმელში პლასტმასის კონტეინერში გაცხელებული საკვები – სიცხის ზემოქმედებით, BPA საკვებში გადადის.

როგორ ავიცილოთ თავიდან BPA-ს მავნე ზემოქმედება?

შეამცირეთ პლასტმასის ბოთლებისა და ლითონის ქილების მოხმარება – უპირატესობა მიანიჭეთ მინის ან უჟანგავი ფოლადის ბოთლებს. არ გააცხელოთ საკვები პლასტმასის კონტეინერებში – სიცხის ზემოქმედებით BPA უფრო მარტივად გადადის საკვებში მოერიდეთ გადამუშავებულ პროდუქტებს – ხშირად გადამუშავებული საკვები შეიცავს BPA-ს, რაც ზრდის ორგანიზმში მისი დაგროვების რისკს.

გაითვალისწინეთ ორსულობის პერიოდში სწორი კვება – ექიმთან კონსულტაცია დაგეხმარებათ მავნე ქიმიკატების ზემოქმედებისგან თავის არიდებაში. შეამოწმეთ პროდუქციის ეტიკეტები – მოძებნეთ ეტიკეტი „BPA-Free“, რაც მიუთითებს, რომ პროდუქტი არ შეიცავს ამ მავნე ქიმიკატს. გიორგი ფხაკაძის კომენტარი: „BPA-ს გავლენა ბავშვის ნერვულ განვითარებაზე უნდა იყოს მნიშვნელოვანი საკითხი საზოგადოებრივი ჯანმრთელობისთვის! საქართველოში პლასტმასის ბოთლებისა და გადამუშავებული საკვების მოხმარება ძალიან მაღალია, რაც შესაძლოა ბავშვებში ნეიროგანვითარების პრობლემების ზრდას უწყობდეს ხელს.

ორსულობის პერიოდში სწორი კვება და მავნე ქიმიკატებისგან თავის არიდება ერთერთი მთავარი პრევენციული ზომაა! ჩვენ შეგვიძლია შევამციროთ ეს რისკები ცნობიერების ამაღლებით და სწორი არჩევანის გაკეთებით – ეს არის ის, რაც საზოგადოებრივმა ჯანდაცვამ უნდა მოაქციოს ყურადღების ცენტრში!“

ძირითადი გზავნილი: BPA შესაძლოა ზრდიდეს აუტიზმის რისკს, განსაკუთრებით ორსულობის პერიოდში! პლასტმასის ბოთლების, ლითონის ქილების და გადამუშავებული საკვების შეზღუდვა ამცირებს მავნე ქიმიკატების ზემოქმედებას! განსაკუთრებული ყურადღება სჭირდება ორსულებს – ჯანსაღი კვება და ქიმიკატებისგან დაცვა აუცილებელია ნაყოფის ჯანმრთელი განვითარების უზრუნველსაყოფად!“, – წერს გიორგი ფხაკაძე სოციალურ ქსელში.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
მედიცინა

17 წლის ბიჭს მუცლიდან არდაბადებული ტყუპისცალის წონით 15 კგ სხეულის ნაწილები ამოუღეს, რომლებიც იზრდებოდნენ მის სხეულში

ინდოეთში 17 წლის ბიჭს ოპერაცია გაუკეთეს და მუცლიდან მისი არდაბადებული ტყუპი ძმის სხეულის ნაწილები ამოუღეს. ამის შესახებ The Indian Express იტყობინება.

როგორც მედია იტყობინება, დაბადებიდან მოზარდის სხეულში ტყუპი ძმის ფეხები, დუნდულები და სასქესო ორგანოები იყო განთავსებული, რომლებიც ექიმების თქმით, მას დედის მუცელში ყოფნის დროს შეერწყა. პარაზიტული ტყუპისცალის სხეულის ნაწილები დაახლოებით 15 კილოგრამს იწონიდა. ისინი იზრდებოდნენ ახალგაზრდა პაციენტთან ერთად.

ამავდროულად, პაციენტის ნაწლავები და შარდის ბუშტი ნორმალურად მუშაობდა, მაგრამ მას მუცელში მუდმივი ყრუ ტკივილი აწუხებდა. ოპერაცია რამდენიმე ეტაპად ჩატარდა. ექიმებმა გამოაცალკევეს ტყუპების შეერთებული სისხლძარღვები და ნერვიული ქსელები, აგრეთვე მათი საერთო ქსოვილები გულმკერდის კედელში, ნაწლავებსა და ღვიძლში.

მოზარდი ოპერაციის შემდეგ სწრაფად გამოჯანმრთელდა. მეორე დღეს მას უკვე შეეძლო ჭამა. მეოთხე დღეს უკვე გამოწერეს საავადმყოფოდან. „არ შემეძლო სადმე გამგზავრება და ფიზიკური დატვირთვა. ახლა ჩემს წინაშე ახალი სამყარო გაიხსნა. იმედი მაქვს, სწავლას დავიწყებ და სამსახურს ვიშოვი“, – ამბობს წარმატებული ოპერაციის შემდეგ 17 წლის ბიჭი.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაკვლევებიმედიცინა

მეცნიერებმა დაუნის სინდრომის მქონე პირებში დამატებითი ქრომოსომის გაქრობის გზას მიაგნეს

დაუნის სინდრომი მაშინ ყალიბდება, როცა ადამიანს დამატებით ერთი ქრომოსომა აქვს 21-ე წყვილში და ეს 700-დან ერთ შემთხვევაში ხდება. მართალია, ამ მდგომარეობის დიაგნოზს განვითარების ადრეულ ეტაპზევე ადგენენ, მაგრამ ამჯერად მკურნალობის მეთოდი არ არსებობს… ახლა კი მეცნიერები მეტად დამაიმედებელ კვლევას გვიზიარებენ. 

მკვლევრები გენის რედაქტირების გზებს შეისწავლიან, რათა ტრისომიას უჯრედულ დონეზე გაუმკლავდნენ. შედეგები კი ასეთია — CRISPR-Cas9-ის გამოყენებით დაუნის სინდრომის უჯრედულ ხაზებში 21-ე ქრომოსომის დამატებითი ასლები წარმატებით ამოიღეს და ჩვეული გენის ექსპრესია აღადგინეს — ეს რევოლუციური ნაბიჯი გვეუბნება, რომ შემდგომი განვითარებით მსგავსი მიდგომა ნეირონებსა და გლიურ უჯრედებზე შეიძლება, გამოვიყენოთ, რაც პოტენციურ მკურნალობის საშუალებას წარმოადგენს აღნიშნული მდგომარეობის მქონე პირთათვის.

ამ ეტაპისთვის არსებული კონცეფცია მკვლევრებმა ლაბორატორიაში გაზრდილ უჯრედებზე გამოცადეს. კვლევაში მეცნიერებმა CRISPR-Cas9-ის გენის რედაქტირების სისტემა გამოიყენეს, რათა ტრისომია 21-იდან დამატებითი ქრომოსომა ამოეღოთ. ეს უჯრედები პლურიპოტენტური ღეროვანი უჯრედებისა და კანის ფიბრობლასტებისგან შედგებოდა. მეცნიერებმა ტექნიკით დუბლირებული ქრომოსომის იდენტიფიცირება შეძლეს, რითაც უზრუნველყვეს, რომ მისი ამოღების შემდეგ, უჯრედი შეინარჩუნებდა ერთ ასლს თითოეული მშობლისგან და არა, ორ იდენტურს.

უჯრედის დნმ-ის აღდგენის ბუნებრივი მექანიზმების დათრგუნვით კი დამატებითი ქრომოსომის ამოღების ეფექტურობა გაზარდეს. შედეგად, ჩვეული გენის ექსპრესია აღადგინეს და უჯრედული ფუნქციონირებაც რედაქტირებულ უჯრედებში.

მართალია, კვლევა დამაიმედებელ შედეგებს გვთავაზობს, მაგრამ ჯერ არ არის მზად ცოცხალ ორგანიზმებში გამოსაცდელად. თუნდაც იმიტომ, რომ დარჩენილი ქრომოსომების შეცვლაც შეუძლია… მიუხედავად ამისა, მეცნიერების ვარაუდით, მომავალში ეს და სხვა მსგავსი კვლევები დაუნის სინდრომის მქონე ადამიანებისთვის პოტენციური მკურნალობის გზას შემოგვთავაზებს.

წყარო : პრაიმტაიმი

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
კვლევებიმედიცინა

ბირთვული კვლევების ევროპულ ორგანიზაციაში სიმსივნის მკურნალობის ნოვატორულ მეთოდზე მუშაობენ, რომელიც არსებულ რადიოთერაპიას ჩაანაცვლებს

ბირთვული კვლევების ევროპულ ორგანიზაციაში (CERN) სიმსივნის მკურნალობის ნოვატორულ მეთოდზე მუშაობენ, რომელიც არსებულ რადიოთერაპიას ჩაანაცვლებს და სწრაფი მოქმედება ექნება – წერს BBC-ი.

მეცნიერების განცხადებით, ახალი მეთოდი ექიმებს საშუალებას მისცემს, უფრო მეტი სიმსივნის სახეობას ებრძოლონ ნაკლები გვერდითი მოვლენების განვითარებით, რაც ჩვეულებრივი რადიოთერაპიის დროს შეუძლებელია.

„არის იმედი, რომ ამ მოწყობილობების საშუალებით ტვინის სიმსივნის რთული ფორმების განკურნება იქნება შესაძლებელი“, – ნათქვამია სტატიაში.

ბირთვული კვლევის ევროპული ორგანიზაცია არის ადგილი, სადაც მეცნიერები ადრონული კოლაიდერის განვითარებაზე მუშაობენ, რომელიც ენერგეტიკული ნაწილაკების ყველაზე მძლავრი ამაჩქარებელია მსოფლიოში. დიდი ადრონული კოლაიდერი ზეგამტარი მაგნიტებისგან შემდგარი 27-კილომეტრიანი რკალია, რომელიც საფრანგეთისა და შვეიცარიის ტერიტორიაზე, მიწის ქვეშ მდებარეობს.

CERN-ის მთავარ მიგნებად შეიძლება ჩაითვალოს “ღმერთის ნაწილაკად” წოდებული ჰიგსის ბოზონი. ეს ელემენტარული ნაწილაკია, რომელიც გარკვეულწილად, სამყაროს რაობას ხსნის, თუმცა ბოლო წლებში CERN-ს ინტერესის ახალი ობიექტი აქვს – რადიოთერაპია, რომელსაც სიმსივნის მკურნალობის დროს იყენებენ.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
1 2 3 4 5 6 97
Page 4 of 97