მსოფლიოში ყველაზე დიდი აისბერგი, რომელიც როდ-აილენდის შტატზე დიდია, სამი ათწლეულის შემდეგ პირველად ისევ დაიძრა.

4 000 კვადრატული კილომეტრის ფართობისა და დაახლოებით 400 მეტრის სისქის, ქალაქის ზომის აისბერგი A23a 1986 წლის აგვისტოში გაჩნდა. ეს მაშინ, როდესაც ანტარქტიდის სანაპირო ზოლს გამოეყო. მცურავი ყინულის უზარმაზარი ნაჭერი მალევე მეჩეჩს წამოედო და უედელის ზღვაში დარჩა.

და აი ახლა, სატელიტური სურათებით ჩანს, რომ აისბერგი ისევ დაიძრა.

უედელის ზღვის აისბერგების უმეტესობის მსგავსად, მოსალოდნელია, რომ A23a ანტარქტიდის ცირპოლარული დინებასთან ერთად გადაინაცვლებს და საბოლოოდ სამხრეთ ატლანტის ოკეანეში აღმოჩნდება. საბოლოოდ, ისევე როგორც ყველა აისბერგი, ის დადნება.

აისბერგის მოულოდნელი გააქტიურების მიზეზი ჯერჯერობით უცნობია.

“მე მინდოდა გამეგო თუ რა შეიძლება გამხდარიყო ამის მიზეზი, მაგრამ ზუსტი პასუხი არავის აქვს”, — თქვა ენდრიუ ფლემინგმა, დარგის ექსპერტმა.

სიტყვა აისბერგი მომდინარეობს ჰოლანდიური სიტყვიდან “ijsberg”, რაც ყინულის მთას ნიშნავს. ზოგადად, აისბერგი, რომელიც წარმოიქმნება ანტარქტიდაში, უფრო დიდი და ბრტყელი ფორმისაა. რაც შეეხება არქტიკას, იქ გაჩენილი აისბერგი უფრო პატარაა.

სტანდარტულად, აისბერგის მასის დაახლოებით 90 პროცენტი წყლის ზედაპირის ქვემოთაა.

ცნობისთვის, თავად A23a-ც კი მცირეა ყველა დროის უდიდეს აისბერგთან შედარებით. ყველა დროის უდიდესი აისბერგი 1956 წლის ნოემბერში გაჩნდა. თავიდან მისი მასშტაბები დაახლოებით ასეთი იყო: 335 კილომეტრი სიგრძეში და 97 კილომეტრი სიგანეში. მთლიანობაში, ფართობით 31 000 კვადრატული კილომეტრი. ეს სამჯერ აღემატება ჰავაის დიდ კუნძულს.

თუმცა, დღეს მოქმედი აისბერგებიდან ყველაზე დიდი A23a-ია.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

დე­და­მი­წის ბრუნ­ვის სიჩ­ქა­რე თან­და­თან ნელ­დე­ბა. მეც­ნი­ე­რე­ბის მტკი­ცე­ბით, და­ახ­ლო­ე­ბით 200 მი­ლი­ონ წელ­ში დღე-ღა­მის ხან­გრძლი­ვო­ბა გახ­დე­ბა 25 სა­ა­თი. ამ თე­მის შე­სა­ხებ მი­უნ­ხე­ნის ტექ­ნი­კუ­რი უნი­ვერ­სი­ტე­ტის მეც­ნი­ე­რე­ბის გან­ცხა­დე­ბით, ისი­ნი ცდი­ლო­ბენ დე­და­მი­წის ბრუნ­ვის გა­ზომ­ვის სი­ზუს­ტე კი­დევ უფრო მე­ტად გა­ა­უმ­ჯო­ბე­სონ.

მი­უნ­ხე­ნის ტექ­ნი­კუ­რი უნი­ვერ­სი­ტე­ტის მკვლე­ვა­რებ­მა და­ი­წყეს გრძელ­ვა­დი­ა­ნი ექ­სპე­რი­მენ­ტი, მრგვა­ლი ლა­ზე­რის დახ­მა­რე­ბით, რათა ზუს­ტად გა­ზო­მონ დე­და­მი­წის ბრუნ­ვა და ასე­ვე თვალ­ყუ­რი ადევ­ნონ ბრუნ­ვის სიჩ­ქა­რის დი­ნა­მი­კას.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

მსოფლიოს დათბობასთან ერთად, დნება გაყინული ნიადაგების დიდი ნაწილი, რის შედეგადაც გამოთავისუფლდება წლების განმავლობაში ყინულში ჩაჭედილი მასალები. მათ შორის არის დიდი ოდენობით მიკრობი, რომლებიც ზოგიერთ შემთხვევაში, ასობით ათასი წლის განმავლობაში იყვნენ მიძინებული.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

მკვლევრები რახანია მიიჩნევენ, რომ მთვარე შემდეგნაირად შეიქმნა: 4.5 მილიარდი წლის წინ მარსის ზომის პროტოპლანეტა, სახელად თეია, თავდაპირველ დედამიწას შეეჯახა. შეჯახების შედეგად უამრავი ნამსხვრევი გაჩნდა, რომლებმაც თანდათანობით დედამიწის ბუნებრივი თანამგზავრის ფორმა მიიღო.

ეს მხოლოდ და მხოლოდ თეორიაა. თავისთავად, მას ყველა მეცნიერი არ ეთანხმება.

ჩინეთის მეცნიერებათა აკადემიის მკვლევრებმა ახალი საინტერესო მტკიცებულება მოიპოვეს. მათი განცხადებით, მიგნება იმ თეორიას ამყარებს, რომ დედამიწის შიგნით, შესაძლოა, თეიას იმაზე დიდი ნატეხები ჩარჩენილიყო, ვიდრე აქამდე წარმოგვედგინა. სავარაუდოდ, ეს უძველესი კატასტროფის ნამდვილ ფიზიკურ მტკიცებულებას იძლევა.

გუნდმა მატერიის ორი უზარმაზარი ბურთულა, იგივე დიდი დაბალსიჩქარიანი პროვინციები (LLVP-ები) შეისწავლა. ისინი აფრიკის კონტინენტისა და წყნარი ოკეანის ქვეშაა ჩაფლული.

იმისათვის, რომ LLVP-ების შესაძლო წარმოშობისათვის მიეკვლიათ, მეცნიერებმა სითხის დინამიკის კომპლექსური სიმულაციები შექმნეს. მათი ნაშრომი ჟურნალ Nature-ში გამოქვეყნდა.

სიმულაციის მიხედვით, დედამიწას თეიას ზომის ობიექტი რომ დასჯახებოდა, პროცესში საკმარისად ბევრი სითბო წარმოიქმნებოდა და დედამიწის შიგნეულობის ზედა ნაწილი სითხედ იქცეოდა. ამ შემთხვევაში თეიას დაახლოებით 10% დედამიწის სიღრმეებში ჩაიძირებოდა, დედამიწის ბირთვთან ახლოს.

ეს გამდნარი ნაწილები კონვექციური დინებების გამო აირეოდა და ზომაში მოიმატებდა, შედეგად კი ორი უზარმაზარი სტრუქტურა, ორი LLVP, წარმოიქმნებოდა.

წინა სიმულაციებით დაასკვნეს, რომ დედამიწის შიგნით დიდი ხნის წინ თეიას მხოლოდ მცირე კვალი დადნა. ახალ კვლევას თუ დავუჯერებთ, შესაძლოა, მისი დაახლოებით 10% მოხვედრილიყო ჩვენს პლანეტაში — იმაზე მეტი, ვიდრე აქამდე წარმოგვედგინა, დედამიწის მთლიანი მასის 2-3%.

ეს იმას ნიშნავს, რომ, შესაძლოა, ახალი თეორიის შესამოწმებლად შედარებით მარტივი გზა არსებობდეს.

კალტექის გეოფიზიკოსმა ციენ იუენმა, კვლევის ხელმძღვანელმა, ScienceAlert-თან საუბრისას ეს შემდეგნაირად ახსნა: მთვარის ფორმირებასთან დაკავშირებული სიმულაციების უმეტესობა იმაზე მიანიშნებს, რომ მთვარის მასალების დიდი ნაწილი იმ ობიექტისგან წამოვიდა, რომელიც დედამიწას შეეჯახა; შესაბამისად, სამომავლო მისიების ფარგლებში მეცნიერები მთვარის მანტიის ქვებსა და LLVP-ებს შეადარებენ ერთმანეთს, რათა გაიგონ, არის თუ არა ისინი საერთო წარმოშობის.

“თუკი მთვარის მანტიის ქვასა და LLVP-სთან დაკავშირებულ ბაზალტებს ერთი და იგივე ქიმიური ხელწერა აქვს, ორივე მათგანი თეიასგან უნდა იყოს წარმოშობილი”, — განაცხადა იუენმა The Guardian-თან საუბრისას.

უპასუხოდ კვლავაც ბევრი კითხვა რჩება. არც ყველა მეცნიერი ეთანხმება დასკვნას, რომ ორი LLVP უმთავრესად 4.5 მილიარდი წლის წინ მომხდარი შეჯახების ნარჩენებია.

სპეციალისტი რობინ კანუპი, რომელიც ამ კვლევაში ჩართული არ ყოფილა, ფიქრობს, რომ მკვლევართა მიგნებები ამაღელვებელი და პროვოკაციულია. მეორე მხრივ, იგი ხაზს უსვამს, რომ ჯერაც გაუგებარია, როგორ არ შეერეოდა თეიას ნამსხვრევები დედამიწის ქერქს მთელი 4.5 მილიარდი წლის განმავლობაში. სავარაუდოდ, ამ პერიოდში მისი ჰომოგენიზაცია უნდა მომხდარიყო.

გეოდინამიკოსი მაქსიმ ბალმერი, რომელიც კვლევაში ჩართული ასევე არ ყოფილა, მიიჩნევს, რომ ობიექტი დედამიწას ბოლომდე არ შეერეოდა. მიუხედავად ამისა, მისი აზრით, კვლევის ფარგლებში შერევის მასშტაბი სათანადოდ მაინც არაა შეფასებული.

არსებობს სხვა თეორიებიც. მათ თანახმად, დედამიწის მანტიის ქვედა ნაწილში არსებული გამდნარი მასალა ამ დროში ბუნებრივად წარმოშობდა სხვადასხვა სიმკვრივის ბურთულებს.

საბოლოო ჯამში, პლანეტის ისტორიაში გამორკვევა მართლაც ძალიან რთულია. პლანეტის ცენტრში ასე უბრალოდ ვერ ჩავაღწევთ. საკითხავია, რამდენად დაადასტურებს მთვარის ზედაპირზე მოპოვებული მტკიცებულებები მკვლევართა თეორიას.

ასეა თუ ისე, ისღა დაგვრჩენია, სამომავლო კვლევებს მივადევნოთ თვალი — ვინ იცის, რა იქნება შემდეგ.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ბრიტანელმა მეცნიერებმა პეპლების ახალ გვარს სახელი ჯონ რონალდ რუელ ტოლკინის ტრილოგიის „ბეჭდების მბრძანებლის“ პერსონაჟის, საურონის პატივსაცემად დაარქვეს – Saurona. ამის შესახებ The Guardian-ი წერს.

გამოცემის ინფორმაციით, საურონი ტოლკინის ტრილოგიის მთავარი ანტაგონისტია. წიგნებში აღწერილია საურონის ყოვლისმხედველი თვალი, რომელიც ბნელი მბრძანებლის სიძლიერის სიმბოლოა. პეპლების სტაფილოსფერ ფრთებზე არსებულმა შავმა რგოლებმა მეცნიერებში სწორედ საურონის ყოვლისმხედველ თვალთან გამოიწვია ასოციაცია.

საურონის თვალი

ლონდონის ბუნებრივი ისტორიის მუზეუმში მიიჩნევენ, რომ „ბეჭდების მბრძანებლის“ ცნობილი პერსონაჟის სახელი დაეხმარებათ პეპლებისადმი საზოგადოების ინტერესის გაზრდაში.

Saurona-ს გვარს პეპლების ორი სახეობა მიეკუთვნება – Saurona triangular და Saurona aurigera. მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ ველურ ბუნებაში ამ გვარის მეტი სახეობა ბინადრობს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ ასტეროიდმა, რომელმაც 66 მილიონი წლის წინ დინოზავრების გადაშენება გამოიწვია, დედამიწაზე ფოტოსინთეზის პროცესი 2 წლით შეაჩერა. ამის შესახებ CNN-ი ჟურნალში Nature Geoscience გამოქვეყნებულ კვლევაზე დაყრდნობით წერს.

გამოცემის ინფორმაციით, მეცნიერებმა მექსიკაში ასტეროიდის მიერ დატოვებული კრატერ ჩიკშულებიდან, რომლის დიამეტრიც 180 კილომეტრია, აღებუბლი ქვები შეისწავლეს.

მეტეორიტის ჩამოვარდნამ დედამიწაზე ცოცხალი ორგანიზმების 75%-ის გადაშენება გამოიწვია. წინა კვლევების ავტორები მიიჩნევდნენ, რომ ამის მთავარი მიზეზი პლანეტაზე ტემპერატურის ვარდნა გახდა. თუმცა ახალი კვლევა აჩვენებს, რომ პრობლემა ფოტოსინთეზის შეჩერებაში იყო.

ფოტოსინთეზის პროცესში მცენარე ჰაერიდან შეითვისებს СO2 და ფოთოლში არსებული წყლის დაშლის შედეგად გამოყოფს თავისუფალ ჟანგბადს. ამ დროს წარმოიქმნება ორგანული შენაერთები, რომლებიც საკვებად ხმარდება თვით მცენარეს და მთელ ცხოველთა სამყაროს.

ასტეროიდის დედამიწის ზედაპირზე დაცემამ ატმოსფეროში დიდი რაოდენობით მტვრის მოხვედრა გამოიწვია, რომელიც დიდწილად აორთქლებული ქვების ნაწილაკებს წარმოადგენდა. ამ მტვერმა მზის სხივები დაბლოკა და ისინი დედამიწამდე ვეღარ აღწევდნენ. შედეგად ფოტოსინთეზი 2 წლით შეწყდა, რამაც სიცოცხლეს პლანეტაზე სერიოზული გამოწვევა გაუჩინა. საკვები ჯაჭვები ჩამოიშალა, რასაც უამრავი ორგანიზმის გადაშენება მოჰყვა.

მეცნიერების მიერ შექმნილის კომპიუტერული მოდელის მიხედვით, რომელიც კატასტროფიდან 20-წლიან პერიოდს მოიცავს, ასტეროიდის დაცემის შემდეგ გლობალური ტემპერატურა პლანეტაზე 15 გრადუსით დაეცა.

ეს პირველი კვლევაა, რომელმაც ასტეროიდის დაცემის შედეგად წარმოქმნილი მტვრის ნაწილაკები დეტალურად შეისწავლა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”