close

ბიოლოგია

ბიოლოგიაკვლევებიმედიცინა

მეცნიერებმა სიცოცხლის სამშენებლო ბლოკები დაარედაქტირეს

  მეცნიერებმა ორ დამოუკიდებელ კვლევაში სიცოცხლის სამშენებლო ბლოკების მართვის ,,წარმოუდგენლად ძლიერი” უნარის დემონსტრირება მოახდინეს.  

ერთ-ერთი კვლევის ფარგლებში დნმ-ში ატომების წყობა შეცვალეს, რათა ადამიანის გენეტიკური კოდი და ინსტრუქციები სამოუდამოდ შეეცვალათ.

მეორე კვლევისად კი რნმ-ის რედაქტირება მოახდინეს, რომელიც დნმ-ის „ბიძაშვილი“ ქიმიკატია, და გენეტიკური კოდის ინფორმაციას ხსნის.

კვლევებს – რაც საბოლოო ჯამში შეიძლება დაავადების სამკურნალოდ გამოიყენონ – ჭკვიანი, მნიშვნელოვანი და საინტერესო უწოდეს.

კვლევების შედეგები შესაძლოა ცისტური ფიბროზის, გენეტიკური მემკვიდრეობით გამოწვეული სიბრმავე, და სხვა დაავადებების სამკურნალოდ გამოიყენონ.

Cystic fibrosis, გენეტიკური მემკვიდრეობით გამოწვეული სიბრმავე და სხვა დაავადებები გამოწვეული ერთი typo გენეტიკური კოდი შეიძლება საბოლოოდ თავიდან იქნას აცილებული ან მკურნალობა ასეთი მიდგომები.

ორივე კვლევა MIT- ის Broad Institute-სა და ჰარვარდში წარმოადგინეს.

მეცნიერების მიერ ჩატარებული პირველი კვლევა ფუძის რედაქტირებას ეფუძნება.

დნმ-ში გვხვდება აზოტოვანი ფუძეების ოთხი სახე (ადენინი, გუანინი, თიმინი და ციტოზინი). ერთ-ერთი მათგანის არასწორმა მდებარეობამ შესაძლოა დაავადების წარმოშობა განაპირობოს.

მკვლევარებმა უკვე ოთხივე ფუძის მანიპულირება შეძლეს. ფუძის რედაქტირების გამოყენებით კი მემკვიდრეობით გადაცემული დაავადების გამოსწორება შეძლეს.

” ბევრს ვმუშაობთ იმისთვის, რომ ფუძის რედაქტირების ტექნოლოგია ადამიანის თერაპიაში გადავიტანოთ,” – განაცხადა კვლევის ერთ-ერთმა ავტორმა პროფესორმა დევიდ ლიუსმა.

თუმცა, ის აღიარებს, ჯერ კიდევ არსებობს უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული საკითხები, რომლის საბოლოოდ გადაჭრას და მოგვარებას დრო სჭირდება.

რნმ

მეორე კვლევა, რომელიც სამეცნიერო  ჟურნალ Science-ში გამოქვეყნდა, რნმ-ის რედაქტირებაზეა დაფუძნებული.  რიბონუკლეინის მჟავა (რნმ) სიცოცხლისთვის საჭირო კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი მოლეკულაა.

დნმ არის გენეტიკური კოდის ძირითადი ასლი, მაგრამ იმისათვის, რომ უჯრედმა გამოიყენოს გენეტიკური ინსტრუქციები, მან პირველ რიგში უნდა შექმნას რნმ-ის ასლი.

ადამიანის უჯრედებში მემკვიდრეობითი ფორმის ანემიის გამოსასწორებლად მკვლევარებმა რნმ-ის რედაქტირება გამოიყენეს.

„რნმ-ის რედაქტირების შესაძლებლობა თითქმის ყველა სახის უჯრედში ბევრი დაავადების მკურნალობის მეტ შესაძლებლობას იძლევა,“ –  აცხადებენ მეცნიერები.

იგივე ტექნოლოგიები კარგად მუშაობს მცენარეებზე, ცხოველებისა და მიკროორგანიზმებზეც, რაც მნიშვნელოვანია სოფლის მეურნეობისთვის.

 

წყარო: BBC

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

 

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაკვლევებიფსიქოლოგია

რა ხდება ტვინში, როცა გული „ტყდება“

 ყველამ, ვინც ოდესმე მიუტოვებიათ, კარგად იცის, რომ ეს ისეთი გრძნობაა, თითქოს ვიღაცამ გულში მუშტი ჩაგარტყა, გრძნობა, რომელიც გაგიჟებს და ტკივილი, რომელიც „ექსთან“ 15 წუთში 28 მოკლე ტექსტურ შეტყობინებას გაშვებინებს, ზოგჯერ სამსახურზეც კი უარს გათქევინებს, ვინაიდან „ყველაფერმა აზრი დაკარგა“.

მეცნიერები აცხადებენ, რომ ასეთი ქცევის მიზეზი თქვენში არაა, არამედ არსებობს რეალური სამეცნიერო მიზეზი, თუ რატომ აკეთებს ასეთ საშინელ არჩევანს დაშორების შემდეგ. „დამნაშავე“ ის ჰორმონებია, რომლებიც ამ ემოციურ დროს თქვენში წარმოიქმნება. რამდენად ირონიულადაც უნდა აღიქმებოდეს, ეს ის ჰორმონებია, რომლებიც ბედნიერებას გაგრძნობინებთ მაშინ, როცა გიყვარდებათ.

მაშ ასე: როგორ ცვლის ცხოვრების სიყვარულის დაკარგვა ტვინის ქიმიურ შემადგენლობა? ფუნქციონალურმა MRIსკანირებამ აჩვენა, რომ იმ ადამიანების თავის ტვინში, რომლებიც ცოტა ხნის წინ მიატოვეს, ტვინის ის რეგიონი, რომელიც ფიზიკურ ტკივილს არეგისტრირებს, ჩვეულებრივზე მეტად აქტიურია.

ეს იწვევს სტრესის ჰორმონების – კორტიზოლისა და ადრენალინის გამოყოფას, რასაც ყველა სახის ფიზიკურ სიმპტომებამდე მივყავართ, როგორიცაა გულისრევა, სუნთქვის გაძნელება და გულის კუნთის შესუსტება, რასაც ექიმები ტაკოცუბოს კარდიომიოპათიას უწოდებენ და ის ზოგჯერ ფატალურიცაა.

მაგრამ მოდი, ტვინს დავუბრუნდეთ, ვინაიდან სტრესის ჰორმონები ერთადერთი არაა, რაც ჩვენს სისტემაში წარმოიქმნება. 2010 წელს მეცნიერებმა ცდა ჩაატარეს: ახლად მიტოვებულ ქალებსა და მამაკაცებს მაგნიტურ-რეზონანსულ ტომოგრაფიას (MRI) უღებდნენ და „ყოფილების“ ფოტოების აჩვენებდნენ. სკანირებამ აჩვენა, რომ მათი ტვინები ძალიან ჰგავდა ნარკოტიკებზე დამოკიდებულების ტვინებს, რომლებიც კოკაინზე უარის თქმას ცდილობენ. ეს იმიტომ, რომ სიყვარული ტვინში „ჯილდოს“ ნეირონებს ააქტიურებს, ეს კი ბედნიერების ჰორმონის- დოპამინის გამოყოფას იწვევს.

თუმცა, დოპამინი ტვინში „კიდევ უფრო მეტის“ სურვილს აჩენს. შეყვარებულ ადამიანს უჩნდება განცდა, რომ ის მეწყვილის გარეშე არასდროს უნდა იყოს, ხოლო როცა მას მიატოვებენ, ტვინი დიდ დარტყმას ღებულობს.

მეცნიერები აცხადებენ, რომ ბუნებრივი სელექციის შედეგად ადამიანის ტვინს აქვს მექანიზმი, რომელიც ცხოვრების მშფოთვარე პერიოდის გადალახვას შესაძლებელს ხდის.  „ჩვენი კვლევა ამტკიცებს, რომ ადამიანები უკეთ ხდებიან, ტკივილი დროსთან ერთად გაივლის და გვირაბის ბოლოს სინათლე გამოჩნდება,“ – აცხადებენ მეცნიერები.

სოციალური მხარდაჭერა ისევე კურნავს ტკივილს, როგორც ტკივილგამაყუჩებელი მედიკამენტი და პრობლემის შესახებ საუბარი კიდევ უფრო აჩქარებს მის გადატანას.

ასე რომ, ნუ შეშინდებით, თუ გული გატკინეს და იმ პერიოდში, როცა „ჭრილობას“ იშუშებთ, ზედმეტად მგრძნობიარეები, განერვიულებულები და აღელვებულები ხართ – რას იზამთ, ბიოლოგიას ვერ შეებრძოლებით!

 

წყარო:  Sciencealert.com

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

 

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაეს საინტერესოა

მაშინ, როდესაც ამას კითხულობ, შენი ორგანიზმი 220 კმ/წმ სიჩქარით გადაადგილდება გალაქტიკაში

,,ყურადღება მიაქციე, რომ ადამიანს შეუძლია აღიქვას ელექტრომაგნიტური და აკუსტიკური სპექტრის მხოლოდ 1 %. მაშინ, როდესაც ამას კითხულობ, შენი ორგანიზმი 220 კმ/წმ სიჩქარით გადაადგილდება გალაქტიკაში. ორგანიზმში არსებული უჯრედების 90 % საკუთარი მიკრობული დნმ-ის მატარებელია და სულაც არ არის ,,შენი”. შენს სხეულში არსებული ატომების 99.9999999999999999% სიცარიელეა და არცერთი მათგანია არ წარმოქმნილა შენი დაბადებისას, არამედ ყველა მათგანი ვარსკვლავთა სფეროში მიმდინარე პროცესების შედეგია. ადამიანს 46 ქრომოსომა აქვს ანუ ორჯერ უფრო ნაკლები, ვიდრე ჩვეულებრივ კარტოფილს. ცისარტყელის არსებობა დამოკიდებულია შენს თვალში არსებულ ფოტორეცეპტორებზე, ცხოველისთვის, რომელსაც არ აქვს ბადურა, ცისარტყელა არ არსებობს. ასე რომ, შენ არა მხოლოდ უყუებ ცისარტყელას, არამედ მონაწილეობ მის შექმნაშიც” – ნასას მთვარის მეცნიერების ინსტიტუტი, 2012 წ.

 

მასალა მოამზადა:  თამარ დევდარიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაგანათლებაკვლევებიმედიცინა

რამდენ ხანს უნდა იძინონ ტინეიჯერებმა და რომელ საათზე უნდა იწყებოდეს საგაკვეთილო პროცესი სკოლებში?

ახალი აკადემიური წლის დაწყებისას მილიონობით უფროსკლასელი ებრძვის მაღვიძარას, მშობლები კი მათთან იბრძვიან, რათა საწოლიდან წამოაყენონ და სკოლაში გაუშვან.

,,National Sleep Foundation-ი” აცხადებს, რომ ტინეიჯერის მოთხოვნა ძილზე დღე-ღამეში 8-10 საათს შეადგენს. ტინეიჯერების ძილის საათების შემცირება რამდენიმე წელია შეშფოთების თემა გახლავთ მეცნიერებისთვის.

აშშ-ში გამოკითხვა ჩაატარეს, რომლის დროსაც მოზარდებს ეკითხებოდნენ, უნდოდათ თუ არა, რომ გაკვეთილები უფრო გვიან დაწყებოდათ. მეცნიერთა ჯგუფი სკოლის გვიან დაწყების ეფექტს 20 წლის განმავლობაში იკვლევდა. კვლევამ აჩვენა, რომ დილის 8 საათამდე გაღვიძებას და ადგომას სერიოზული შედეგები მოჰყვება სწავლისა და ჯანმრთელობის თვალსაზრისით და ეს არსებითად გამოწვეულია არა ტინეიჯერების ძილისადმი დამოკიდებულებით, არამედ ადამიანის ბიოლოგიით.

ზოგადად ადამიანის, და კონკრეტულად, ტინეიჯერის, არასაკმარისად ძილს სერიოზული უარყოფითი შედეგები აქვს. მოზარდები, რომლებსაც ღამით არასაკმარისად (8 საათზე ნაკლები) ძინავთ, მიდრეკილნი არიან სიგარეტის, ნარკოტიკებისა და ალკოჰოლის მოხმარებისკენ.

მოზარდებში დეპრესიის სიხშირე მატულობს დღე-ღამეში 9 საათზე ნაკლები დროით ძილის პარალელურად.

ამერიკული ორგანიზაცია RAND Corporation- ის ახლად გამოქვეყნებული მოხსენების თანახმად, სკოლის 8:00-ის ნაცვლად 8:30 საათზე დაწყება ქვეყნის ეკონომიკაზედ დადებითად აისახება, ვინაიდან გაიზრდება პროფესიული საქმიანობის შესრულება და შემცირდება ავტო ავარიების რიცხვი, რომელიც ხშირ შემთხვევაში ტინეიჯერი მძღოლის ძილის ნაკლებობითაა გამოწვეული.

ტინეიჯერის ტვინის ბიოლოგია

ჩვენი ტვინი გამოყოფს ძილის ჰორმონს მელატონინს, როგორც სიგნალს, რომელიც საშუალებას გვაძლევს დავიძინოთ. წინა ტინეიჯერულ ასაკსა და მოზრდილებში, მელატონინის სეკრეცია მოქნილი და ცვლადია და ძილის დრო გენეტიკაზეა დაფუძნებული. მაგრამ დრო განსხვავდება ტინეიჯერებში, ვინაიდან ის დაკავშირებულია სქესობრივი სიმწიფესთან.

პრაქტიკულად ყველა მოზარდისთვის, მელტონინის სეკრეცია არ იწყება 10:45 საათამდე და გრძელდება დაახლოებით დილის 8 საათამდე. ეს იმას ნიშნავს, რომ მოზარდების უმეტესობა ვერ იძინებს სანამ მელატონინის სეკრეცია არ დაიწყება, და ძნელია გაიღვიძო, სანამ მელატონინის სეკრეცია შეჩერდება. მელატონინის სეკრეციის ეს ფიქსირებული ნიმუში ინდივიდუალურად იცვლება გენეტიკურად უპირატესი ძილის / გაღვიძების დროთი მაშინვე, როგორც კი სქესობრივი მომწიფება დასრულდება.

ტინეიჯერების უნიკალური ძილის / გაღვიძების ნიმუში მათ კონტროლს მიღმაა. უბრალოდ, მოზარდების ადრე დაწოლა არ არის გამოსავალი. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ტინეიჯერის ტვინის ბიოლოგია პირდაპირ ეწინააღმდეგება სასკოლო განრიგს, რომელიც, როგორც წესი, მოითხოვს, რომ მოზარდების გაკვეთლები უფრო ადრე იწყებოდეს.

მეცნიერები აცხადებენ, რომ იმ სკოლების შედეგები, რომლებმაც გაკვეთილები უფრო გვიან დაიწყეს, საიმედო აღმოჩნდა, შემცირდა ტინეიჯერების მიერ ნარკოტიკების, სიგარეტისა და ალკოჰოლური მოხმარება. 70 პროცენტით შემცირდა ტინეიჯერებში ავტოავარიების რიცხვი.

 

წყარო: https://theconversation.com/

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

 

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაკვლევები

მეცნიერები: ადამიანის ტვინი სამყაროს 11 განზომილებაში ამუშავებს  

 ნეირომეცნიერებმა მათემატიკის კლასიკური დარგი სრულიად ახლებურად გამოიყენეს, რათა ჩვენი ტვინების სტრუქტურა შეესწავლათ. ის, რაც მათ აღმოაჩნეს, ისაა, რომ ტვინი სავსეა მრავალგანზომილებიანი გეომეტრიული სტრუქტურებით, რომლებიც 11 განზომილებაში მოქმედებენ.

ეს უკანასკნელი ტვინის მოდელი Blue Brain Project- ის მკვლევართა გუნდმა შექმნა. ეს გახლავთ შვეიცარიის კვლევის ინიციატივა, რომელიც ადამიანის ტვინის სუპერკომპიუტერული რეკონსტრუქციის მშენებლობისადმია მიძღვნილი.

გუნდმა გამოიყენა ალგებრული ტოპოლოგია, მათემატიკის დარგი, რომელიც გამოიყენება ობიექტებისა და სივრცის თვისებების აღსაწერად, მიუხედავად იმისა, თუ როგორ იცვლიან ისინი ფორმას. მათ აღმოაჩინეს, რომ ნეირონების ჯგუფები ერთიანდება „ხროვებად“ (cliques) და ნეირონების რიცხვი ხროვაში განსაზღვრავს მის ზომას, როგორც მაღალ განზომილებიან გეომეტრიული ობიექტს.

„ჩვენ აღმოვაჩინეთ სამყარო, რომელსაც ვერც კი წარმოვიდგენდით. არსებობს რამდენიმე ათეული მილიონი ასეთი ობიექტი თუნდაც ტვინის პატარა ლაქაში, ისინი შვიდ განზომილებიანი არიან. ზოგიერთ ქსელში ჩვენ შევხვდით თერთმეტ განზომილებიან სტრუქტურებაც,“ – აცხადებს წამყვანი მკვლევარი, შვეიცარიის EPFL-ის ინსტიტუტის ნეირომეცნიერი – ჰენრი მაკრამი.

მეცნიერების შეფასების თანახმად, ადამიანის ტვინი 86 მილიარდი ნეირონისგან შედგება. ტვინში უამრავი უჯრედისგან შემდგარი სხვადასხვა მიმართულების ქსელია,  რაც გარკვეულწილად აზროვნებისა და ცნობიერების საშუალებას გვაძლევს.

გასაკვირი არ არის, რომ ჯერ კიდევ არ გვაქვს საფუძვლიანი ცოდნა იმის შესახებ, თუ როგორ მუშაობს ტვინის ნერვული ქსელი. თუმცა, მეცნიერთა აღნიშნული გუნდის მიერ აგებული მათემატიკური ჩარჩო, ციფრული ტვინის მოდელთან ერთი ნაბიჯით გვაახლოვებს.

მათემატიკური ტესტების ჩატარების მიზნით, გუნდმა გამოიყენა ნეოკორტექსის დეტალური მოდელი, რომელიც Blue Brain Project-ის გინდმა 2015 წელს გამოაქვეყნა.

ითვლება, რომ ნეოკორტექსები ჩვენი ტვინის ყველაზე ახლად განვითარებული ნაწილია, და ის ჩართულია ისეთ ფუნქციებში, როგორიცაა შემეცნება და შეგრძნება.

მათემატიკური ჩარჩოების შემუშავებისა და ვირტუალურ სტიმულებზე მისი ტესტირების შემდეგ, გუნდმა შედეგები ვირთაგვების ტვინის ქსოვილშიც დაადასტურა.

მკვლევართა აზრით, ალგებრული ტოპოლოგია  მათემატიკურ ხერხებს ნეირონული ქსელის ამოცნობის საშუალებას ანიჭებს,  როგორც ინდივიდუალური ნეირონების დონეზე, ისე მთლიანად, ფართო მასშტაბის ტვინის სტრუქტურის დონეზე.

ამ ორი დონის შეკავშირებით, მკვლევარებმა შეძლეს ტვინის მაღალი განზომილებიანი გეომეტრიული სტრუქტურების განხილვა, რომლებიც მჭიდროდ დაკავშირებულ ნეირონებისა (cliques) და ცარიელი სივრცეების მიერაა ფორმირებული.

,,ჩვენ აღმოვაჩინეთ საოცრად მაღალი რიცხვი და მრავალფეროვანი მაღალგანზომილებიანი ხროვები და ღრმულები, რომლებიც  ნერვულ ქსელებში აქამდე არ გვინახავს, ბიოლოგიური ან ხელოვნური”, – აღნიშნულია კვლევაში.

ეს ღრმულები, როგორც ჩანს, ძალზედ მნიშვნელოვანია ტვინის ფუნქციისთვის. მკვლევარებმა თავიანთ ვირტუალურ ტვინის ქსოვილს სტიმული მისცეს, დაინახეს, რომ ნეირონებმა ამაზე ორგანიზებული რეაგირება მოახდინეს.

,,თითქოს თავის ტვინი რეაგირებს სტიმულზე მრავალგანზომილებიანი ბლოკის კოშკის აშენებით და შემდეგ დანგრევით, იწყებს ღერძებით  (1D), შემდეგ ფიცრებით(2D), კუბიკებით (3D)  და შემდეგ უფრო კომპლექსური გეომეტრიებით 4D, 5D და ა.შ. ,“ – აცხადებს გუნდის ერთ-ერთი წევრი, შოტლანდიის აბერდინის უნივერსიტეტის მათემატიკოსი – რენ ლევი. „ტვინის მეშვეობით განხორციელებული საქმიანობის პროგრესი ჰგავს მრავალგანზომილებიან ქვიშის სასახლეს, რომელიც წარმოიქმნება ქვიშისგან და შემდეგ ჩამოიშლება,” – დასძინა მან.

ეს დასკვნები სრულიად ახალ სურათს გვაძლევს იმის შესახებ, თუ როგორ ამუშავებს ტვინი ინფორმაციას, მაგრამ მკვლევარები აცხადებენ, რომ ჯერჯერობით გაურკვეველია, რა ქმნის ხროვებსა და ღრუებს.

უფრო მეტი სამუშაოა  საჭირო იმის დასადგენად, თუ როგორაა შეფარდებული ამ მრავალგანზომილებიანი გეომეტრიული ფორმების კომპლექსურობა სხვადასხვა შემეცნებით ამოცანასთან.

 

წყარო: http://spacebeyondcosmos.blogspot.co.uk

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიამსოფლიოტექნოლოგიები

მხატვარმა ტრანსგენდერი ამერიკელი ჯარისკაცის დნმ-ისგან პორტრეტები შექმნა

ნიუ-იორკში აგვისტოში საიდუმლო მონაცემების გაჟონვის ბრალდებით დაპატიმრებული ტრანსგენდერი ამერიკელი ჯარისკაცის, ჩელსი მენინგის, დაახლოებით, ოცდაათი სამგანზომილებიანი პორტრეტის გამოფენა გაიმართება.

პორტრეტები მხატვარმა ჰაიტერ დუეი-ჰაგბორგმა მენინგის დნმ-ის გამოყენებით შექმნა. ჰაგბორგის პორტრეტები ეფუძნება პროგრამის მიერ დნმ-ზე ჩატარებული ანალიზის შედეგად წარმოქმნილ სახის შესაძლო ვარიაციებს. დნმ  ჩელსი მენინგმა მხატვარს პატიმრობის დროს გამოუგზავნა.

29 წლის მანინგი აშშ-ის სამხედრო ციხედან მიმდინარე წლის მაისში გაათავისუფლეს. იგი სასჯელს ,,WikiLeaks-ის”  საიტისთვის გადაცემული საიდუმლო მასალებისთვის იხდიდა. მენინგის ფოტოების გამოქვეყნება აკრძალული იყო მისი პატიმრობის პერიოდში.

მანჰეტენში დაგეგმილ გამოფენაზე სახელწოდებით – ,,ჯეროვანი მსგავსება” მენინგის პორტრეტები სხვადასხვა კანისა და თვალის ფერით იქნება წარმოდგენილი.

,,იმედი მაქვს, 2 აგვისტოს აქ უამრავი დამთვალიერებელი მოვა. ჩვენ ყველანი ჩელსი მენინგები ვართ,“ – განაცხადა პორტრეტების ავტორმა – დუეი ჰაგბორგმა.

ჰაგბორგი და მენინგი პროექტზე ორ წელს მუშაობდნენ. პროექტი მაშინ დაიწყეს, როდესაც ჟურნალის წარმომადგენლები მხატვარს დაუკავშირდნენ და მენინგის სურათის შექმნა სთხოვეს.

ჰაგბორგის განმარტებით, გამოფენის მიზანია აჩვენოს, რომ დნმ ყოველთვის არ იძლევა ინფორმაციას ადამიანის სქესის შესახებ. მან ასევე იმედი გამოთქვა, რომ მენინგის სახის დნმ-გენერირებული 30 სხვადასხვა ვერსიის წარდგენა ხაზს უსვამს იმ ფაქტს, რომ დნმ-ზე დაფუძნებული გამოსახულება ზედმიწევნით ზუსტი არ არის.

,,ტექნოლოგია იზრდება და ვითარდება, მაგრამ ამგვარი გამოყენებისთვის ჯერ კიდევ არაა მზად,“ – განაცხადა დუეი ჰაგბორგმა.

 

წყარო: http://www.reuters.com/

მასალა მოამზადა: თამარ ტაბაატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაეს საინტერესოამედიცინა

მემკვიდრეობის ქრომოსომული თეორია

ცნობილია, რომ ბუნებაში სქესის შეფარდება, როგორც წესი, არის 1:1, საშუალოდ, 102 დაბადებულ ვაჟზე 98 გოგო იბადება. თუ მივიჩნევთ, რომ სქესი განისაზღვრება გენეტიკური ფაქტორებით, მაშინ უნდა ვივარაუდოთ, რომ ერთი სქესის ინდივიდები უნდა იყვნენ ჰერეოზიგური, მეორე კი – ჰომოზიგოგიტური, რადგან მათი შეჯვარებისას მიიღება დათიშვა 1:1.

მე-20 საუკუნეში წამოაყენეს ჰიპოთეზა, რომ სქესის განსაზღვრა დამოკიდებულია სასქესო ქრომოსომებზე, ესენია X და Y ქრომოსომები. (Y ქრომოსომის აღნიშვნა შემოიტანა ვილსონმა.) დანარჩენ ქრომოსომებს, რომლებიც ერთნაირია ორივე სქესის წარმომადგენელში ავტოსომურ ქრომოსომებს უწოდებენ. მათ ჰაპლოიდური ნაკრები ეწოდება და აღინიშნება A ასოთი. გამოყოფენ სქესის განსაზღვრის 4 ტიპს. პირველი ტიპში მდედრობითი სქესი ჰომოგამეტურია:XX, მამრობითი კი ჰეტეროგამეტური:XY, ამ ტიპის სქესს მეკუთვნებიან ძუძუმწოვრები, მათ შორის  – ადამიანი, აგრეთვე დროზოფილა და ა.შ.

მეორე ტიპია XX მამრები და XY მდედრები, რომლებსაც მიეკუთვნება ფრინველები, პეპლები, ორსახლიანი მცენარეები. მესამე ტიპია XX მდედრები, X0 მამრები, ამ ტიპში გაერთიანებულია კალიები. მეოთხე ტიპია მამრი XX და მდედრი X0, ამ ტიპს მიეკუთვნება ჩრჩილი.

ორგანიზმში ნიშანთა მემკვიდრეობის შესწავლილას აღმოჩნდა რომ ზოგიერთი ნიშანი თავისებური კანონზომიერებით გადადის მშობლებისგან შვილებში, მათი მემკვიდრეობითობა დამოკიდებულია იმაზე, ინდივიდი ჰომოგამეტურია თუ ჰეტეროგამეტური. ასეთი ნიშნების შესწავლისას მორგანმა დაადგინა კავშირი გარკვეულ გენებსა და სასქესო ქრომოსომებს შორის და ამით საფუძველი ჩაუყარა მემკვიდრეობითობის ქრომოსომულ თეორიას.

მორგანი ცდებს ატარებდა დროზოფილაზე, მან გამოავლინა, რომ ის გენები, რომლებიც განსაზღვრავენ სქესთან დაკავშირებულ მემკვიდრეობითობას, ლოკალიზებულია X ქრომოსომაში. მორგანმა თეთრთვალება მდედრი დროზოფილა შეაჯვარა წითელთვალება მამრს. ამ შემთხვევაში შეიმჩნევა ჯვრული მემკვიდრეობითობა. პირველი თაობის ყველა მამრი თეთრთვალება აღმოჩნდა, ხოლო მდედრი კი – წითელთვალება. სხვაგვარი იყო სიტუაცია, როდესაც ჩატარდა რეციპროკული შეჯვარება -თეთრთვალება მამრი შეაჯვარეს წითელთვალება მდედრს. ამ შეჯვარებისას F1 თაობაში ყველა შთამომავალი წითელთვალება იყო. F2 თაობაში გაჩნდნენ წითელთვალება და თეთრთვალება მამრები და წითელთვალება მდედრები. ამ ორი ტიპის შეჯვარების განსხვავებული შედეგები აიხსნება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ დავუშვებთ, რომ თეთრთვალება თაობის წარმომქნელი რეცესიული მუტაცია (w) და მისი ნორმალური ალელი (W), რომელიც განაპირობებს პიგმენტის განვითარებას, ლოკალიზებულია დროზოფილის X ქრომოსომაში. ასეთი მემკვიდრეობითობისას Y ქრომოსომას არ აქვს w ან W ალელები. ეს ანალიზი ნათელს ხდის, რომ თეთრთვალება და წითელთვალება ნიშნის მემკვიდრეობითობა სქესთან არის შეჭიდული. მორგანმა ასევე აჩვენა, რომ გენები ქრომოსომებშია მოთავსებული.

 

ახლაგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაეს საინტერესოამედიცინა

ტყუპების ფენომენი მედიცინასა და ფსიქოლოგიაში

 

 სიტყვა ,,ტყუპები” აბსოლუტურად ერთნაირის ასოციაციას იწვევს, თუმცა ხშირად ისინი სრულიად არ ჰგვანან ერთმანეთს, ან გვანან როგორც სხვადასხვა დროს დაბადებული დედმამიშვილები.

განარჩევენ ტყუპების ორ ტიპს – არაიდენტურსა და იდენტურს. თუ ერთდროულად მომწიფდა და სხვადასხვა სპერმატოზოიდით განაყოფიერდა ორი ან რამდენიმე კვერცხუჯრედი, იბადებიან სხვადასხვა კვერცხუჯრედიდან განვითარებული ტყუპები. მათ არაიდენტურ ტყუპებს უწოდებენ.

ზოგჯერ ჩვეულებრივად, ერთი კვერცხუჯრედი ერთი სპერმატოზოიდით ნაყოფიერდება, მაგრამ ზიგოტიდან წარმოქმნილი ჩანასახი განვითარების ადრეულ ეტაპზე ორად იყოფა და თითოეული მათგანიდან დამოუკიდებელი ორგანიზმი ვითარდება. იბადება ორი აბსოლუტურად მსგავსი ადამიანი, რომელსაც იდენტურ ტყუპებს უწოდებენ.

იდენტურ ტყუპებს ერთნაირი გემოვნება, ჩვევები მისწრაფებები აქვთ. უპირატესობას ერთსა და იმავე ტანსაცმელს, თმის ვარცხნილობას ანიჭებენ, მოსწონთ ერთ და იგივე წიგნი, სპექტაკლი, იმ შემთხვევაშიც კი თუ მათ დაბადებისთანავე დააშორებენ და ცალ-ცალკე გაიზრდებიან. ხშირად ერთსა და იმავე პროფესიას ირჩევენ, ერთი და იმავე დაავადებით თითქმის ერთდროულად ავადდებიან.

ზოგჯერ ჩანასახის ნაწილები ერთმანეთთს სრულიად არ სცილდება, ამიტომ ტყუპები ერთმანეთთან დაკავშირებული იბადებიან. მათ სიამის ტყუპებს უწოდებენ. მათი დაკავშირების ხარისხი განსხვავებულია. ზოგჯერ სიამის ტყუპები ერთმანეთისგან ზომითა და განვითარებით განსხვავდებიან. ერთი მათგანი სრულიად ნორმალურია, ხოლო მეორე ნაწილობრივ განვითარებული და პირველზე მიკრული. სიამის ტყუპების უმრავლესობა დაბადებისთანავე იღუპება. თუმცა გადარჩენის შემთხვევაში სიცოცხლისუნარიანი. დღეს წარმატებით ხორციელდება მათი დაშორება ქირურგიული გზით.

 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიაეს საინტერესოამედიცინა

რა სახის ურთიერთობების არსებობს ადამიანსა და მიკრობებს შორის?

ადამიანსა და მიკრობებს შორის შემდეგი სახის ურთიერთობები არსებობს:

ნეიტრალიზმი – როდესაც არცერთი მხარე ერთმანეთის ცხოველმოქმედებაზე არ ახდენს გავლენას.

სიმბიოზი – როდესაც მიკრო და-მაკროორგანიზმს შორის ყალიბდება გარკვეული ურთიერთობები და ისინი რაღაც ხასიათს იძენენ:

თუ ურთიერთობები ,,მშვიდობიანია’’ და ორივე მხარე ერთმანეთისაგან სარგებელს ნახულობს, საუბრობენ მუტუალიზმზე და მუტუალისტურ სიმბიოზზე.

თუ ურთიერთბები მომგებიანია მხოლოდ ერთი ,,პარტნიორისათვის’’ საუბრობენ კომენსალიზმზე.

ხოლო თუ ერთის არსებობა აზარალებს და ვნებს მეორეს, ეს არის პარაზიტიზმი ანუ ანტაგონისტური სიმბიოზი.

 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ბიოლოგიადედამიწაკვლევები

ახალი აღმოჩენა დარვინისტების საქმეს კიდევ უფრო ართულებს

არსებობს ძველი ამბავი ქიმიკოსზე, ფიზიკოსსა და ეკონომისტზე, რომლებიც უდაბნო კუნძულზე იდგნენ და წვნიანის კონსერვის მეტი საჭმელი არაფერი ჰქონდათ. „მოდი, გავაცხელოთ კონსერვის ქილა, სანამ ამოიბერება და გასკდება წარმოქმნილი გაზების შედეგად“, – განაცხადა ქიმიკოსმა. „არა, არა,“ – უპასუხა ფიზიკოსმა, „მოდი ,მოვისროლოთ ქილა ისეთი კინეტიკური ენერგიით, რომ გასკდეს,“  „გამოვიყენოთ ქილის გასახსნელი,“ – თქვა წუთიერი ფიქრის შემდეგ ეკონომისტმა.

ეს გახლავთ მიდგომა, რომელიც ძალიან ჰგავს დარვინისტების მიდგომას სიცოცხლის წარმოშობის მიმართ. დარვინული მუტაციისა და ბუნებრივი სელექციის მექანიზმი განმარტავს ყველაფერს სიცოცხლის შესახებ, თუმცა არა იმას – თუ როგორ დაიწყო ის. დარვინისტები იძულებული არიან ავტორეპროდუქციული უჯრედის არსებობა ივარაუდონ, რომელიც გენეტიკური კოდის სახით ინფორმაციას შეიცავს. კარგია. მაგრამ საიდან მოდის ეს პატარა სასწაული?

ახალი აღმოჩენა პირველი უჯრედის შესახებ კიდევ უფრო მეტ განმარტებას იძლევა. ავსტრალიელი მეცნიერების მიერ გრენლანდიაში აღმოჩენილი ნამარხი შესაძლოა აქამდე აღმოჩენილი სიცოცხლის კვალის უძველესი მტკიცებულება იყოს. Wollongong- ის უნივერსიტეტის გუნდმა ჟურნალ ,,Nature-ში” მათი კვლევის შედეგები გამოაქვეყნა. ბაქტერიების ცოცხალ კოლონიებს მეცნიერებმა სტრომატოლიტები უწოდეს.

რა არის განსაკუთრებული სტრომატოლიტებში? მეცნიერები ფიქრობენ, რომ ისინი 3,7 მილიარდი წლისაა ანუ 220 მილიონი წლით უფრო ძველი, ვიდრე აქამდე აღმოჩენილი უძველესი ნამარხი.

„ეს ართულებს ადრეული ცხოვრების ქიმიკატებისგან ევოლუციის ამბავს. ხუმრობის გარეშე! სტანდარტული გეოლოგიის მიხედვით, ეს მიკრობული კოლონიები არსებობდნენ იმ პერიოდის კვალდაკვალ, როდესაც დედამიწა მძიმე ასტეროიდულ „დაბომბვას“ განიცდიდა, რაც მათ პრაქტიკულად გამოუსადეგარს ხდის. ეს ადრეული თარიღი, ევოლუციის მოსახდენთან შედარებით ცოტა დროს ტოვებს,” – აღნიშნულია ,,New York Time-ში” გამოქვეყნებულ სტატიაში.

თუ სიცოცხლე ასე სპონტანურად და გეგმიურად ვითარდება ასეთი მკაცრი პირობების ქვეშაც კი, მაშინ ის ყველგან უნდა განვითარდეს. მეცნიერებმა ჯერ კიდევ ვერ მოახერხეს ლაბორატორიაში ქიმიკატისგან ერთი უჯრედის წარმოებაც კი.

დოქტორი სტივენ მეიერი თავის წიგნში – ,,უჯრედის ხელწერა” – განმარტავს, თუ რატომ შეიძლება ეს დარვინიზმის აქილევსის ქუსლი იყოს. იმისთვის რომ ბუნებრივი სელექციის შედეგად ევოლუცია დაიწყოს, საჭიროა ავტორეპროდუქციული უჯრედი. მაგრამ უჯრედი და მისი დნმ-ის პროექტი ძალიან რთულია იმისათვის, რომ შემთხვევითი ქიმიურ რეაქციების შედეგად წარმოიშვას. შანსი, რომ თუნდაც ერთი პროტეინი შემთხვევით წარმოიშვას, ასტრონომიულია.

მეიერი და სხვა ინტელექტუალური დიზაინის თეორეტიკოსები მიიჩნევენ, რომ სიცოცხლისთვისა საჭირო სტრუქტურები „ვიღაცამ“ უნდა დაგეგმოს და შექმნას.  რაც უფრო მეტ აღმოჩენას ვაკეთებთ, მით უფრო ვხვდებით, რომ სიცოცხლე იდუმალებითაა მოცული.

 

მასალა მოამზადა:  თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
1 9 10 11 12
Page 11 of 12