ასტრონომია - კოსმოსი

NASA-ს ისტორიული გასვლა ღია კოსმოსში დასრულდა – ეს იყო პირველი შემთხვევა, როდესაც ექსპედიციის წევრები მხოლოდ ქალები – კრისტინა კოჩი და ჯესიკა მეირი – იყვნენ.

თავდაპირველი გეგმის მიხედვით, ექსპედიცია, საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურზე 21 ოქტომბერს უნდა დაწყებულიყო. მათი მისია სადგურის გარე პერიმეტრზე ახალი ელემენტების მონტაჟი. თუმცა, NASA-ს ხელმძღვანელობის გადაწყვეტილებით, კოსმოსში გაფრენის თარიღი შეიცვალა, რადგან ორბიტული ფრენის ლაბორატორიის სიმძლავრის მაკონტროლებელი გამოვიდა მწყობრიდან. ამიტომ, კოსმონავტებმა, ღია კოსმოსში 7 საათიანი და 17 წუთიანი მისია 18 ოქტომბერს შეასრულეს – შეცვალეს მწყობრიდან გამოსული სიმძლავრის მაკონტროლებელი. ასევე, ღია კოსმოსში მომდევნო ექსპედიციის განსახორციელებლად აუცილებელი რამდენიმე სპეციალური დავალებაც შეასრულეს.

ამ დღეს კიდევ ერთი სიმბოლური დატვირთვა ჰქონდა – სკაფანდრი, რომლითაც 35 წლის წინ, პირველი ამერიკელი ქალი გაფრინდა კოსმოსში. სწორედ ეს აღჭურვილობა გამოიყენეს ახლაც ექსპედიციის წევრებმა.

NASA-ს ინფორმაციით, კრისტინა კოჩი და ჯესიკა მეირი პრესკონფერენციას 21 ოქტომბერს გამართავენ, სადაც ექსპედიციის დეტალებზე თავად ისაუბრებენ. 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

3,5 მილიონი წლის წინ ჩვენი გალაქტიკის ცენტრში ძლიერი აფეთქება მოხდა. ამის შესახებ BBC ავსტრალიელი მეცნიერების კვლევაზე დაყრდნობით წერს.

გამოცემის ინფორმაციით, აფეთქების ზუსტი მიზეზი უცნობია, თუმცა ის იმდენად ძლიერი იყო, რომ 200 000 სინათლის წელიწადის რადიუსში იგრძნობოდა. ამ მოვლენის შესასწავლად მეცნიერებმა ტელესკოპ „ჰაბლის“ მიერ შეგროვილი მონაცემები გამოიყენეს.

სპეციალისტების აზრით, აფეთქება ამტკიცებს, რომ გალაქტიკის ცენტრი გაცილებით უფრო დინამიკური ადგილია, ვიდრე მეცნიერებს ადრე ეგონათ. მათი თქმით, ეს აღმოჩენა „ირმის ნახტომის“ ევოლუციის რეინტერპრეტაციას გამოიწვიოს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

NASA-მ შავი ხვრელის მიერ ვარსკვლავის შთანთქმის პროცესი გადაიღო. აღნიშნული გალაქტიკა (2MASX J07001137-6602251) და შესაბამისად, შავი ხვრელი დედამიწიდან 375 მილიონი სინათლის წელიწადითაა დაშორებული. euronews-ის თქმით, მოვლენა კოსმოსური სააგენტოს თანამგზავრმა – TESS, 2019 წლის 21 იანვარს გადაიღო. კადრებში ასახულია მზის მსგავს ვარსკვლავზე შავი ხვრელის გრავიტაციული ველის გავლენა, საბოლოოდ კი, ვარსკვლავის შთანთქმა. მოვლენა, რომლის ასახვა და დაკვირვებაც მეცნიერებმა შეძლეს ძალიან იშვიათია 100 000 წელში ერთხელ ხდება. შავი ხვრელის მიერ ვარსკვლავის შთანთქვის მოვლენას ASASSN-19bt უწოდეს. მას TESS თავიდან ბოლომდე აკვირდებოდა, მოვლენისკენ იყო მიმართული თანამგზავრის ოთხივე კამერა.

აღსანიშნავია, რომ მოვლენის მიმდინარეობისას, გალაქტიკაში ტემპერატურა 50%-ით დაეცა (დაახლოებით, 40 000-დან 20 000 ცელსიუსი გახდა). ჩვეულებრივ, შავი ხვრელები ყველაზე დიდი გალაქტიკების ცენტრებშია. მსგავს მოვლენაზე დაკვირვების შედეგად, მეცნიერები უფრო მეტი ინფორმაციის მიღებას შეძლებენ იმის შესახებ, თუ როგორ „მოქმედებს“ შავი ხვრელი. მოვლენის გადაღების პროცესის შესახებ, დეტალურად, NASA-ს მიერ გავრცელებული ვიდეოდან შეგიძლიათ გაიგოთ.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი  – ,,დოქტრინა”

25 სექტემბერს დედამიწას დიდი ზომის ასტეროიდი მოუახლოვდება. ამის შესახებ NASA-ს დედამიწის სიახლოვეს მყოფი ობიექტების კვლევის ცენტრი იუწყება.

ციური სხეულის ზომა, რომელსაც 523934(1998 FF14) ეწოდა, საორიენტაციოდ, 190-დან 430 მეტრამდეა, რაც ხეოფსის ორი-სამი პირამიდის სიდიდისაა. მისი სიმაღლე 139 მეტრს შეადგენს.

ასტეროიდი დედამიწას 4.2 მილიონი კილომეტრამდე დისტანციით მოუახლოვდება.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

მთვარის ორბიტაზე გასამგზავრებლად 35-დან 150 მილიონ დოლარამდე დაგჭირდებათ, თუმცა ახლა, სტარტაპი LifeShip გპირდებათ, რომ მთვარეზე, სულ რაღაც, 99 დოლარად მოგახვედრებთ. ყოველ შემთხვევაში, თქვენს ნაწილს – დნმ-ს. IEEE Spectrum-თან ინტერვიუში, სტარტაპის დამფუძნებელმა – ბენ ჰალდემანმა LifeShip-ის გეგმებზე ისაუბრა. ადამიანების დნმ-ის მთვარეზე გაგზავნით იქმნება ერთგვარი გარანტია კაცობრიობის გადარჩენისთვის, იმ შემთხვევაშიც, თუ დედამიწა სიცოცხლისთვის გამოსადეგი პლანეტა აღარ იქნება.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

პლანეტა K2-18b, რომელიც ლომის თანავარსკვლავედში მდებარეობს მზის სისტემის გარეთ მდებარე პირველი პლანეტაა, სადაც წყლის არსებობა დადასტურდა. აღმოჩენის შესახებ ჟურნალი Nature Astronomy იტყობინება. მეცნიერებმა ამ ფაქტის დადასტურებამდე დეტალურად შეისწავლეს ტელესკოპ “ჰაბლის” მიერ 2016-2017 წლებში მოწოდებული მასალა და შეიმუშავეს ალგორითმები ატმოსფეროში გამავალი ვარსკვლავის შუქისათვის. შედეგებმა აჩვენა პლანეტაზე წყლის ორთქლის,  ასევე ატმოსფეროში წყალბადის და ჰელიუმის არსებობა. 

ასტრონომებმა  მზის სისტემის გარეთ მდებარე ცალკეულ პლანეტების  ატმოსფეროში წყლის ორთქლის არსებობა ადრეც დააფიქსირეს. თუმცა ეს პლანეტები ვიზუალურად იუპიტერს, ნეპტუნს ან სატურნს წააგავდნენ. K2-18b-ს შემთხვევაში საუბარია პლანეტაზე, რომელიც სასიცოცხლო ზონაში მდებარეობს. სასიცოცხლო ზონა არის რეგიონი ვარსკვლავის გარშემო, სადაც პლანეტარული მასის ობიექტს საკმარისი ატმოსფერული წნევით შეუძლია წყალი თხევად მდგომარეობაში შეინარჩუნოს.  K2-18b დედამიწის ტიპის პლანეტაა, თუმცა 2,25-ჯერ უფრო დიდია და 8-ჯერ უფრო მასიურია ჩვენ პლანეტაზე.

ახალმა აღმოჩენამ K2-18b ასტრონომებისათვის ერთ-ერთ ყველაზე მიმზიდველ და საინტერესო ობიექტად აქცია. მისი შემდგომი კვლევა ისეთი მძლავრი და სრულყოფილი ტელესკოპებით გაგრძელდება, როგორიცაა James Webb Space Telescope და ARIEL.  კვლევებმა პასუხი უნდა გასცეს კითხვას: რა რაოდენობითაა პლანეტის ატმოსფეროში წყალი, არსებობს  თუ არა აზოტი და მეთანი. ამ კითხვებზე დადებითი პასუხის შემთხვევაში K2-18b-ზე სიცოცხლის არსებობის შანსი მნიშვნელოვნად გაიზრდება.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

“ჰაბლის“ ტელესკოპით მეცნიერებმა სატურნის შთამბეჭდავი ფოტო გადაიღეს. ფოტო 2019 წლის 20 ივნისსაა გადაღებული, ანუ როცა პლანეტა დედამიწასთან ყველაზე ახლოს, 1.36 მილიარდი კილომეტრის მანძილზე, იმყოფებოდა.

გამოსახულება პროგრამა გარე პლანეტის ატმოსფერების მემკვიდრეობის (OPAL) პროგრამის ნაწილია, რომლის მიზანი ჩვენი მზის სისტემის გიგანტური გაზის პლანეტების ფოტოების ხანგრძლივი დროის მანძილზე დაგროვებაა, რათა მათ ატმოსფეროებს გარკვეული დროის მანძილზე დააკვირდნენ.

პროგრამის წყალობით მეცნიერებმა შეიტყვეს, რომ პლანეტის ჩრდილო პოლარული რეგიონიდან დიდი ექვსკუთხა ქარიშხალი გაუჩინარდა. პატარა ქარიშხლები კი სწრაფად ჩნდებიან და ქრებიან. ცვლილებები შეიმჩნევა ასევე პლანეტის ქარიშხლის ზოლებშიც.

სატურნის ფოტოები ნასამაც გაავრცელა. სააგენტომ ასევე გაავრცელა ვიდეო, რომელიც სატურნის 19-20 ივნისს გადაღებული 33 სხვადასხვა გამოსახულებისგან შედგება. მასზე ჩანს, თუ როგორ მოძრაობენ სატურნის გარშემო მისი მთვარეები.

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”