კვლევები

სტრესს მეცნიერები დიდი ხანია თმის გაჭაღარავებას ან ზრდის შეჩერებას უკავშირებენ, მაგრამ ზუსტი მიზეზები ჯერჯერობით დადგენილი არაა. თაგვებზე ჩატარებულმა ახალმა გამოკვლევამ სტრესსა და თმას შორის არსებულ კავშირთან დაკავშირებით რამდენიმე მნიშვნელოვან კითხვას გასცა პასუხი.

მკვლევარებმა არა მხოლოდ სტრესის მთავარი ჰორმონის იდენტიფიცირება მოახდინეს, რომელიც თმის ზრდას აფერხებს, მათ ასევე დაადგინესუჯრედის ტიპი და მოლეკულა, რომელიც პასუხისმგებელია სტრესის სიგნალის გადაცემაზე.

„ამ კვლევის შედეგად აღმოვაჩინეთ, რომ სტრესი ნამდვილად აყოვნებს ღეროვანი უჯრედების აქტივაციას და ძირეულად ცვლის თმის ფოლიკულის ღეროვანი უჯრედების მიერ ქსოვილების რეგენერაციას,“- აცხადებს ჰარვარდის უნივერსიტეტის ბიოლოგი ია-ჩიჰ ჰუ.

თმის ფოლიკული აკონტროლებს ძუძუმწოვრებში თმის ზრდას და ღეროვან უჯრედებს, რომლებიც აღმოჩენილია ზრდისა და დასვენების პერიოდებს შორის. მკვლევარებმა დაადასტურეს, რომ თაგვებში სტრესმა ნამდვილად შეზღუდა თმის ზრდა დასვენების პერიოდის გახანგრძლივების გზით.

„შემდეგ მათ გამოავლინეს კორტიკოსტერონი, სტრესის ჰორმონი. თაგვებზე ზედმეტი კორტიკოსტერონის მიცემამ ისეთივე გავლენა მოახდინა თმის ღეროვან უჯრედებზე, როგორც ცხოველებისთვის შედარებით  უვნებელი გზით, როგორიცაა გალიის დახრა და მოციმციმე განათება, სტრესის მიყენებამ.

სტრესის ჰორმონების წყაროს ქირურგიული გზით მოშორებამ ეს ეფექტი შეცვალა: თაგვებზე თმის ფოლიკულები რეგენერირდებოდნენ ისე, რომ დასვენებისთვის ძალიან მცირე პაუზას აკეთებდნენ, მაშინაც კი, როდესაც ცხოველებს ასაკი ემატებოდათ(ძუძუმწოვრების ასაკის მატებასთან ერთად, ფოლიკულები, როგორც წესი, ნაკლებად აქტიურები ხდებიან).

ეს მიანიშნებს, რომ კორტიკოსტერონის ნორმალურდონესაც კი თაგვებში მნიშვნელოვანი მარეგულირებელი ეფექტი აქვს, როდესაც საქმე თმის ზრდას ეხება და დამატებითი სტრესი შეიძლება თმის ფოლიკულებისა და მათი ღეროვანი უჯრედებისპასიურ მდგომარეობაში უფრო ხანგრძლივად ყოფნის მიზეზი გახდეს.

მეცნიერები დაინტერესდნენ, არეგულირებს თუ არა სტრესის ჰორმონი ღეროვან უჯრედებს პირდაპირ, აღმოჩნდა, რომ ეს ასე არ არის.

”ჩვენ აღმოვაჩინეთ, რომ სტრესის ჰორმონი რეალურად მოქმედებს თმის ფოლეკულის ქვეშ მდებარე კანის უჯრედების კლასტერზე, რომელიც ცნობილია როგორც კანის პაპილა,“- განმარტა ია-ჩიჰჰუმ.

კანის პაპილა ეხმარება თმის ფოლიკულის ღეროვან უჯრედებს და აკონტროლებს საკვების ნაკადს და კორტიკოსტერონის ურთიერთქმედება სწორედ ამ უჯრედებთან ხდება და არა თმის ფოლიკულის ღეროვან უჯრედებთან. სტრესის ჰორმონი ხელს უშლის კანის პაპილას უჯრედების მიერ GAS6-ის (ზრდის შეჩერების სპეციალური საშუალება 6) სახელით ცნობილი ცილის გამოყოფას.

აღსანიშნავია, რომ ადამიანის თმის ზრდის ციკლი თაგვებსა და ადამიანებში გარკვეულწილად სხვადასხვაგვარად მუშაობს, თუმცა ძუძუმწოვრების თმის ბიოლოგიური მექანიზმის დიდი ნაწილი მსგავსია.

მეცნიერები იმედოვნებენ, რომ კვლევა ხელს შეუწყობს თმის გაზრდის მკურნალობის მეთოდების გაუმჯობესებას.

წყარო : sciencealert.com

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ 

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა

ალბერტ აინშტაინის სახელობის მედიცინის კოლეჯის მკვლევრებმა ექსპერიმენტული მედიკამენტი შექმნეს, რომელმაც თაგვებში ალცჰაიმერის ძირითადი სიმპტომები შეაჩერა და მიყენებული ზიანი აღადგინა. მედიკამენტი უჯრედულ გამწმენდ მექანიზმს აძლიერებს, რომელიც არასაჭირო ცილებს „მონელებითა და გადამუშავებით“ იშორებს. კვლევა ჟურნალ Cell-ში გამოქვეყნდა.

„თაგვებში გაკეთებული აღმოჩენები არ ნიშნავს, რომ ის ადამიანებშიც იგივე იქნება, განსაკუთრებით კი, როცა საქმე ალცჰაიმერს ეხება, მაგრამ ჩვენს კვლევაში აღმოჩნდა ისე, რომ უჯრედული გამწმენდი მექანიზმის მოსპობა ალცჰაიმერის დაავადებას უწყობს ხელს თაგვებში, რომელიც, ასევე, ამ დაავადების მქონე ადამიანებშიც შეინიშნება. ეს იმაზე მეტყველებს, რომ ჩვენმა მედიკამენტმა შეიძლება იმუშაოს“, – აცხადებენ კვლევის ავტორები.

1990-იან წლებში კვლევის ერთ-ერთმა ავტორმა ანა მარია კუერვომ უჯრედული გაწმენდის პროცესის არსებობა აღმოაჩინა, რომელსაც ჩაპერონული აუტოფაგია (CMA) ეწოდება. მას შემდეგ მეცნიერმა მის როლზე 200 ნაშრომი გამოაქვეყნა.

ასაკის მატებასთან ერთად CMA ნაკლებად ეფექტაინი ხდება, რაც არასასურველი, უჯრედისთვის სახიფათო ცილების დაგროვების რისკს ზრდის. ფაქტობრივად, ალცჰაიმერი და ყველა ნეიროდეგენერაციული დაავადება პაციენტის ტვინში ტოქსიკური ცილების დაგროვებით ხასიათდება. ჟურნალ Cell-შიგამოქვეყნებული კვლევა კი CMA-სა და ალცჰაიმერს შორის დინამიკურ ურთიერთქმედებას ამტკიცებს – ნეირონებში CMA-ს გაქრობა ალცჰაიმერს უწყობს ხელს და, პირიქით, მისი არსებობის შემთხვევაში ამ დაავადების რისკი ნაკლებია.

ეს იმას ნიშნავს, რომ CMA-ს გამაძლიერებელი მედიკამენტები ნეიროდეგენერაციული დაავადებების სამკურნალოდ შეიძლება შედეგიანი იყოს.

წყარო: mtavari.tv

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა

მეცნიერი დონალდ უნგერი 50 წლის განმავლობაში ერთ ხელის მტევანზე სულ ატკაცუნებდა თითებს და მეორეზე არა. მისი დაკვირვების საგანი იყო, დაემართებოდა თუ არა სახსრების ანთება და აღმოჩნდა, რომ არ დაემართა. მას შემდეგ სხვა მრავალი კვლევაც ჩატარდა და შეგვიძლია ვთქვათ, რომ თითების ტკაცუნი სახსრების ანთებას არ იწვევს. მაგრამ თუ თითების ტკაცუნის შემდეგ სახსრების ტკივილს გრძნობთ, შესაძლოა, ეს ართრიტის ერთ-ერთი ადრეული ნიშანი იყოს, – ამის შესახებ ბიოქიმია-ფარმაკოლოგიის ლექტორმა, ონკოლოგიის რეზიდენტმა, ექიმმა გიორგი ღოღობერიძემ ვიდეობლოგში განაცხადა.

მისი თქმით, თითების ტკაცუნის დროს არც ძვალი ტყდება, არც ხრტილი ზიანდება, არც მყესი იწელება.

„ისმის ხოლმე კითხვა, რა იწვევს თითების ტკაცუნს, ამ დროს ძვლები ერთმანეთს ეხახუნება და დაზიანება თუ არა ხრტილი, ამ მყესები თუ გვიზიანდება ამ დროს? რა ხდება, რატომ გამოსცემს სახსარი ხმას? ბევრს შეუძლია არა მარტო ხელის მტევნის სახსრების, არამედ კისრის, წელისა და მენჯ-ბარძაყის სახსრის გატკაცუნება.

როგორც წესი, ყველაზე მარტივად თითების ტკაცუნი შეგვიძლია, რადგან სახსრები აქ პატარაა და ეს სახსრები არის სინოვიური. სინოვიუმი არის კვერცხის კონსისტენციის მქონე სითხე, რომელიც გვაქვს სახსრებში, რომ მათ შორის ხახუნი ნაკლები იყოს, გამოკვებოს და დაიცვას კიდეც ის. სწორედ ეს სითხეა ტკაცუნის მთელი არსი. როდესაც თითებს ვატკაცუნებთ და ვაწვებით მათ, ზეწოლის დროს სახსრები იჭიმება და ძვლები ერთმანეთს შორდება. ასეთ დროს სინოვიურ სითხეში გახსნილია ძალიან ბევრი აირი და წარმოქმნიან ბუშტუკებს. უფრო გასაგები რომ იყოს, როდესაც იჭიმება სახსარი, ძვლებს შორის სივრცის გაზრდის შედეგად წნევა ეცემა, რის გამოც წარმოიქმნება ბევრი ბუშტუკი, რომლებიც სკდება და რა თქმა უნდა, გასკდომისას ისინი ხმას გამოსცემს. ანუ ის ხმა, რომელიც მიიღება სახსრების ტკაცუნით, მიიღება ჰაერის ბუშტების გასკდომით. ძალიან მარტივი მექანიზმია. არც ძვალი ტყდება, არც ხრტილი ზიანდება, არც მყესი იწელება.

ერთი მეცნიერი დონალდ უნგერი 50 წლის განმავლობაში ერთ ხელის მტევანზე სულ ატკაცუნებდა თითებს და მეორეზე არა. მისი დაკვირვების საგანი იყო, დაემართებოდა თუ არა სახსრების ანთება და აღმოჩნდა, რომ არ დაემართა. მას შემდეგ სხვა მრავალი კვლევაც ჩატარდა და შეგვიძლია ვთქვათ, რომ თითების ტკაცუნი სახსრების ანთებას არ იწვევს, მაგრამ თუ თითების ტკაცუნის შემდეგ სახსრების ტკივილს გრძნობთ, შესაძლოა, ეს ართრიტის ერთ-ერთი ადრეული ნიშანი იყოს“, – განაცხადა გიორგი ღოღობერიძემ.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

ამერიკელმა მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ ასაკის მატებასთან ერთად ადამიანი უფრო ჭკვიანი და გონიერი ხდება, რადგან ტვინი მთელი ძალით ამუშავებას იწყებს. ამასთან ინტელექტუალური აქტივობის პიკი 50-70 წლის ასაკში დგება.

ტრადიციულად მიიჩნეოდა, რომ ასაკის მატებასთან ერთად ადამიანის ტვინის მუშაობა თანდათან ქვეითდება, რადგან ნეირონები – თავის ტვინის უჯრედები – ნელ-ნელა კვდომას იწყებს და სიცოცხლის ბოლოს ადამიანი ნეირონების 30%-ს კარგავს. თუმცა ბოლო გამოკვლევის შედეგად აღმოჩნდა, რომ ეს ასე სულაც არ არის: თავის ტვინის უჯრედები არ კვდება. შესაძლოა, მათ შორის კავშირი გაწყდეს, მაგრამ მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ადამიანი მათ არ აამუშავებს.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

რა­ქი­ტი, ოს­ტე­ო­მა­ლა­ცია, ოს­ტე­ო­პო­რო­ზი, სიმ­სივ­ნე, დი­ა­ბე­ტი, გულ-სის­ხლძარ­ღვთა და­ა­ვა­დე­ბა, დეპ­რე­სია, იმუ­ნუ­რი სის­ტე­მის დაქ­ვე­ი­თე­ბა, აუ­ტო­ი­მუ­ნუ­რი და­ა­ვა­დე­ბე­ბი – ეს ჩა­მო­ნათ­ვა­ლია იმ და­ა­ვა­დე­ბე­ბი­სა, რომ­ლებ­საც ორ­გა­ნიზ­მში D ვი­ტა­მი­ნის დე­ფი­ცი­ტი იწ­ვევს. ტრა­დი­ცი­უ­ლად, მი­იჩ­ნე­ო­და, რომ D ვი­ტა­მინს დიდი გავ­ლე­ნა აქვს ძვალ-სახ­სრო­ვან სის­ტე­მა­ზე და მისი დე­ფი­ცი­ტი რევ­მა­ტი­უ­ლი და­ა­ვა­დე­ბე­ბის გამ­წვა­ვე­ბას იწ­ვევს, გან­სა­კუთ­რე­ბით კი ბავ­შვებ­სა და ხან­დაზ­მუ­ლებ­ში. თა­ნა­მედ­რო­ვე კვლე­ვე­ბით კი ეს სუ­რა­თი იც­ვლე­ბა და რისკ და­ა­ვა­დე­ბე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა ბევ­რად იფრო იზ­რდე­ბა.
ამჯერად ირლანდიაში, ტრინიტის კოლეჯის მეცნიერების მიერ ჩატარებულ ახალ კვლევაზეა ლაპარაკი. ირლანდიელმა მეცნიერებმა დაკვირვება თითქმის 4 000 ზრდასრულ ადამიანზე აწარმოეს და ამბობენ, რომ D ვიტამინის დეფიციტი დეპრესიის შანსებს მნიშვნელოვნად ზრდის. მათი დაკვირვებით, ვიტამინის ნაკლებობის გამო, ზრდასრულ ადამიანებში ოთხი წლის განმავლობაში, დეპრესიის შანსი 75% პროცენტით გაიზარდა.
კვლევაში 50 წელს გადაცილებული ადამიანები მონაწილეობდნენ. მეცნიერები ხაზს უსვამენ იმ ფაქტს, რომ დეპრესიის მართვა ამ ასაკში გაცილებით რთულია, ის მნიშვნელოვნად აუარესებს ცხოვრების ხარისხს, სერიოზულ რისკს უქმნის დამიანის ფუნქციონირებას და შესაძლოა ნაადრევი სიკვდილიც გამოიწვიოს.

ძილიანობა, დაღლილობა და დაქანცულობა ყველასთვის ნაცნობი შეგრძნებებია, თუ ის დროებითია და გარკვეული პერიოდის შემდეგ გაივლის, სანერვიულო არაფერია, თუმცა ექსპერტების განმარტებით, თუკი დაღლილობა უარესდება, სისტემატურ ხასიათს იძენს და ყოველდღიურ აქტივობებეში ხელს გვიშლის, შესაძლოა ის ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული სერიოზული პრობლემის ან ძილის დარღვევის ნიშანი იყოს.
თუკი დაღლილობა ან ძილიანობა გაწუხებთ, ამას შეიძლება ძალიან მარტივი ახსნა ჰქონდეს, მათ შორის, არასაკმარისი ძილი. სტატისტიკის თანახმად, თანამედროვე დროში დიდია იმ ადამიანების რაოდენობა, რომლებსაც დღე-ღამეში საკმარისად – სულ მცირე 7 საათის განმავლობაში – არ სძინავთ. ანუ იმ შემთხვევაში, თუკი თქვენ დღე-ღამის განმავლობაში რეგულარულად ძილს 7 საათზე ნაკლებ დროს უთმობთ, მაშინ თქვენი გადაღლილობა ბუნებრივია, პრობლემის მიზეზიც ადვილი ასახსნელია და გამოსავალი ძილის მოწესრიგებაა.
უნდა გაითვალისწინოთ, რომ არასაკმარისი ძილი ავტოსაგზაო შემთხვევების რისკს ზრდის, ასევე დაკავშირებულია ჯანმრთელობის ისეთ პრობლემებთან, როგორიცაა ტიპი 2 დიაბეტი, გულ – სისხლძარღვთა დაავადება და დეპრესია.
დაღლილობის მიზეზი არასაკმარისი ძილის გარდა უფრო სერიოზული, ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული პრობლემაც შეიძლება იყოს, მათ შორის დეპრესია, ავტოიმუნური დაავადება, ვიტამინების არასაკმარისი დონე და ფარისებრი ჯირკვალი.
ექსპერტები გვირჩევენ, დაღლილობისა და ძილიანობის მუდმივად შეგრძნების შემთხვევაში ექიმს მივმართოთ.

წყარო : sciencealert.com
მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ
ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

მეცნიერებმა კვლევა ჩაატარეს, რომელიც ამტკიცებს, რომ წითელი წიწაკის რეგულარულად ჭამა ადამიანს გულის დაავადებისადა ინსულტისგან იცავს.
კვლევის ფარგლებში დაკვირვება 23,000 ადამიანზე განახორციელეს, რომელთა ნაწილი წითელ წიწაკას საკვებად იყენებდა, ნაწილი კი – არა.
მონაწილეების ჯანმრთელობის სტატუსსა და კვების რეჟიმს 8 წლის განმავლობაში აკვირდებოდნენ. აღმოჩნდა, რომ ის ადამიანები, რომლებიც წიწაკას კვირაში სულ მცირე ოთხჯერ მოიხმარდნენ, გულის დაავადებით გარდაცვალების რისკი 40 პროცენტით ნაკლები იყო, ინსულტით გარდაცვალების შემთხვევები კი – განახევრდა.
მეცნიერთა აღნიშნული გუნდი იმ ბიომექანიკური მექანიზმების შესწავლას გეგმავს, რაც წითელ წიწაკას ჯანმრთელობისთვის სასარგებლოს ხდის.
კვლევის შედეგები ამერიკის კარდიოლოგიის ჟურნალში გამოქვეყნდა.

წყარო : edition.cnn.com

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“