close

ეს საინტერესოა

ეს საინტერესოაისტორია

როგორი ეტიკეტი იყო შუა საუკუნეებში?

შუა საუკუნეების ევრპაში ქცევის გარკვეული წესები ჩამოყალიბდა, რომელთა ნაწილი დღემდე არსებობს.

ფრანგული სიტყვა ,,ეტიკეტი” საზოგადოებაში მიღებულ თავაზიანი ქცევის წესებს ნიშნავს. მე-13 საუკუნიდან სამეფო კარზე ეტიკეტის ნორმების შესაბამისად ცხოვრობდნენ, მათი შესწავლა ყველა ახალი თაობისთვის თავისებურ სკოლას წარმოადგენდა.

,,თამაშის” ნორმების ცოდნა საშალებას აძლევდა ადამიანს, რომ იმ დროინდელი დაქუცმაცებული საზოგადოების ნაწილად ეგრძნო თავი.

ეტიკეტში ცხოვრებს ყველა მხარე წვრილმანებამდე იყო გაწერილი.

ეტიკეტი თავიდან სამეფო კარის დიდებულების ვიწრო წრისთვის შეიქმნა, მაგრამ მან გავლენა მოახდინა მოქალაქეთა იმ ჯგუფზე, რომელსაც ელიტასთან შეხება ჰქონდა.

ქცევის ახალი წესები ადამიანისგან მოითხოვდა არა მხოლოდ მამაცობას, ძალასა და მოხერხებულობას, არამედ მოთმინებას, სულიერ სიფაქიზეს, თავაზიანობასა და სისუფთავეს.

მაგიდასთან მიუღებლად მიიჩნეოდა საუბარი პოლიტიკაზე, რელიგიასა და ისეთ თემებზე, რომლებსაც შეიძლება კამათი გამოეწვია. არ მიესალმებოდნენ გრძელი მონოლოგის მანერას: თითოეულს უნდა ჰქონოდა დრო და  საშუალება, რომ სიტყვა ეთქვა. ახალგაზრდა უფრო ჩუმად უნდა ყოფილიყო და უფროსისთვის ეგდო ყური. ასევე, როდესაც მას მიმართავდნენ, უხამს საქციელად მიიჩნეოდა, თუ ის ღეჭავდა.

 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოასამართალი

ბავშვთა უფლებები და სტატუსი შუა საუკუნეებში

შუა საუკუნეებში მრვალშვილიანი ოჯახები მრავლად იყო, სადაც ბავშვებზე ზრუნვა მშობლების მოვალეობას წარმოადგენდა, ამას ეკლესია მკაცრად აკონტროლებდა. შეძლებულ ოჯახებში ბავშვებს 6-7 წლის ასაკამდე ძიძები ზრდიდნენ. შემდეგ სახლში კერძო მასწავლებლები ასწავლინდნე ან ბავშვები სკოლაში მიჰყავდათ. სკოლები მონასტრებთან არსებობდა, სადაც ძირითადად ბერები ლათინურ ენაზე საღვთისმეტყველო საგნებს ასწავლიდნენ. იქ მკაცრი დისციპლინა იყო. მოსწავლეებს უმნიშვნელო დანაშაულისთვისაც კი წკეპლავდნენ.

თანამედროვე ბავშვების მსგავსად, ბავშვებს შუა საკუნეებშიც ჰქონდათ სათამაშოები.

დაბალი  სოციალური ფენების ოჯახში უმცროსებზე უფროსი და-ძმა ზრუნავდა, მაშინ, როდესაც მშობლები მუშაობდნენ. როგორც კი წამოიზრდებოდნენ, მოზარდები იძულებული ხდებოდნენ უფროსებივით ემუშავათ მინდორში, სახელოსნოში, მაღაროში და სხვ.

საზოგადოების ყოველი ფენა: სამღვდელოება, ფეოდალები, გლეხები და ქალაქელები, საჭიროდ მიიჩნევდა, თავისი გამოცდილება ბავშვებისთვის გადაეცა. ყოველ მათგანს თავისი ღრებულებები ჰქონდა. მაგალითად, გლეხის ყველზე დიდ ღირსებად შრომისმოყვარეობა მიიჩნეოდა, არისტოკრატის – სიმამაცე, სამღვდელოების – ღვთისმოსაობა.

მე-15 საუკუნეში მიტოვებული და ობოლი ბავშვებისათვის ევროპის დიდ ქალაქებში, ძირითადად მონასტრებთან, თავშესაფრები შეიქმნა.

არცერთი იმ დროინდელი კანონმდებლობით ბავშვების უფლებები საგანგებოდ დაცული არ იყო.

 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოაისტორია

,,დაკიდული ბაღების” ნამდვილი ისტორია

ძვ.წ. IV საუკუნეში ბაბილონის მეფე ნაბუქოდონოსორ II-მ  საყვარელ მეუღლეს, მიდიის მეფის ასულ ამიტას, ,,დაკიდული ბაღები” აუშენა. ამიტას ბაბილონის სიცხე ძალიან აწუხებდა და თავისი ქვეყნის მცენარეები ენატრებოდა. ქვისა და აგურის სვეტებს ეყრდნობოდა ტყვიის ფირფიტებით დაფარული ოთხი ტერასა, სარწყავი წყალი მდინარიდან ტუმბოებით ამოჰქონდათ მოედნებზე, რომელზეც მიდიიდან და სხვა ქვეყნებიდან ჩამოტანილი ნარგავები იყო გაშენებული. ბაღები თავზე დაჰყურებდა ქალაქს და თითქოს ცაზე იყო ჩამოკიდებული. ბაღებს დედოფალ სემირამიდასაც მიაწერდნენ, თუმცა იგი სამი საუკუნით ადრე ცხოვრობდა. წყალდიდობებმა ტერასები დაანგრია, ნანგრევები კი XIX საუკუნეში გერმანელმა არქეოლოგმა, რობერტ კოლდევაიმ, აღმოაჩინა.

 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოარელიგია და მეცნიერება

როგორ ჩამოყალიბდა ქრისტიანულ ეკლესიაში იერარქიები?

IV საუკუნის ბოლოს ქრისტიანულ ეკლესიაში დასავლეთისა და აღმოსავლეთის ეკლესიები გამოიყო. ეკლესიის ყველა მღვდელმსახური განსაკუთრებულ ფენას – სამღვდელოებას – შეადგენდა. ისინი იერარქიულად მაღალ და დაბალ სამღვდელოებად იყოფოდა. თითოეულ მღვდელს თავისი მრევლი ჰყავდა, იგი რამდენიმე სოფელს ან ქალაქის კვარტალს მოიცავდა. მღვდელი სამრევლო ტაძარში ღვთისმსახურებას ეწეოდა. რამდენიმე სამრევლო საეპისკოპოსოს შეადგენდა, რომლის სათავეშიც ეპისკოპოსი იდგა, მისი რეზიდენცია ქალაქში მდებარეობდა. სამღვდელოების იერარქიაში შემდეგ საფეხურზე მიტოპოლიტი და არქიეპისკოპოსი იდგა. ისინი სათავეში ედგნენ დიდი ქალაქის ეკლესიასა და მსხვილი ოლქების საეკლესიო საქმეებს განაგებდნენ.

ქრისტიანულ აღმოსავლეთში საელესიო იერარქიას სათავეში 4 პატრიარქი ედგა. მათი ცენტრები კონტანტინეპოლში, ალექსანდრიაში, ანტიოქიასა და იერუსალიმში მდებარეობდა. მათ შორის უფრო გავლენიანი კონტანტინეპოლის პატრიაქრი იყო. დასავლეთში ასეთივე უფლებით რომის ეპისკოპოსი – რომის პაპი – სარგებლობდა. მან თავი პეტრე მოციქულის მემკვიდრედ გამოაცხადა. ქრისტიანული რმწენით იესო ქრისტემ პეტრე  ყველა მოციქულის მეთაურად დანიშნა.

ზოგიერთი მხურვალე მორწმუნე ყოველდღიურობას ტოვებდა და მყუდრო ადგილას ცხოვრობდა, აქ ისინი ლოცულობდნენ და სამუდამო ცხოვრებაზე ფიქრობდნენ – მათ ბერები ეწოდებოდათ. გვიან ისინი მონასტრებში დაბინავდნენ და ბერ-მონაზვნებად აღიკვეცნენ. მათ ,,შავი” სამღვდელოება ერქვათ.

 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოაისტორია

როგორი იყო გლადიატორთა ბრძოლები?

რომაული საგარეო პოლიტიკოს ფორმულას – ,,გათიშე და იბატონე”, საშინაო პოლიტიკაში ემატებოდა ,,პური და სანახაობა”.  პოპულარობის მოსაპოვებლად და სოციალური პრობლემებიდან  ხალხის ყურადღების ჩამოსაშორებლად, პოლიტიკოსები ხშირად პურს უფასოდ არიგებდნენ და სანახაობებს მართავდნენ. რომაელთა საყვარელმა გასართობმა – გლადიატორთა ბრძოლებმა, პიკს იმპერიის ხანაში მიაღწია. იმპერატორებს არენაზე გლადიატორთა ათეულ ათასობით წყვილი გაჰყავდათ. სანახაობათა რაოდენობა წელიწადში 100-200 დღეს აღწევდა. მაყურებლის ზევით აწეული ცერი დამარცხებული გლადიატორისთვის სიცოცხლის შენარჩუნებას ნიშნავდა. დაწეული სასიკვდილო განაჩენს. მის ბედს საბოლოოდ იმპერატორი წყვეტდა. ერთადერთი, ვისაც იმპერატორის გადაწყვეტილების შეცვლა შეეძლო, ვესტას ქურუმი ქალი იყო. ბევრ მდიდარ რომაელს საკუთარი გლადიატორები ჰყავდა, რომლებიც ბრძოლებში მონაწილეობის გარდა პატრონსაც იცავდნენ. რომის იმპერიის დაცემის ხანაში გლადიატორთა ბრძოლები შეწყდა.

ყველაზე განთქმულ გლადიატორი სპარტაკი იყო, რომლის ხელმძღვანელობით მონათა დიდმა აჯანყებამ ძვ.წ. 73-71 წლებში რომის იმპერი შეაზანზარა.

 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოაისტორია

,,დაკიდული ბაღების” ნამდვილი ისტორია

ძვ. წ. VI საუკუნეში  ბაბილონის მეფე ნაბუქოდონოსორ II-მ აუშენა საყვარელ მეუღლეს ,,დაკიდული ბაღები”. მიდიის მეფის ასულ ამიტას ბაბილონის სიცხე ძალიან აწუხებდა და თავისი ქვეყნის მცენარეები ენატრებოდა. ქვისა და აგურის სვეტებს ეყრდნობოდა ტყვიის ფირფიტებით დაფარული ოთხი ტერასა, სარწყავი წყალი მდინარიდან ტუმბოებით აჰქონდათ მოედნებზე, რომლებზეც მიდიიდან და სხვადასხვა ქვეყნიდან  ჩამოტანილი ნარგავები იყო გაშენებული. ბაღები თავზე დაჰყურებდა ქალაქს და თითქოს ცაზე იყო ჩამოკიებული. ბაღებს დედოფალ სემირამიდასაც მიაწერდნენ, თუცა ის სამი საუკუნით ადრე ცხოვრობდა, წყალდიდობებმა ტერასები დაანგრია, ნანგრევები კი მე-19 საუკუნეში გერმანელმა არქეოლოგმა, რობერტ კოლდევაიმ, აღმოაჩინა.

 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
გეოგრაფიაეს საინტერესოამსოფლიო

ველურად მცხოვრები ადამიანები თანამედროვე მსოფლიოში

დღემდე დედამიწის სხვადასხვა კუთხეში ვხვდებით ადამიანთა ჯგუფებს, რომლებიც ნადიროებთა და შემგროვებლობით არსებობენ, ყველაზე ცნობილი ავსტრალიის აბორიგენები ანუ ძირძველი მცხოვრებნი არიან, ისინი იქ 40 000-ზე მეტი წელია, რაც იქ ცხოვრობენ. მათ დღემდე არ იციან მიწათმოქმედება და მესაქონლეობა. არიან შემგროვებლები.

ალიასკასა და კანადის ესკიმოსები უძველესი მონადირეები არიან. არც ისე დიდი ხანია, რაც მათ ხელში აიღეს ცეცხლსასროლი იარაღი და გადასხდნენ თოვლმსვლელ მანქანებზე.

დღემდე ბევრი მკვიდრი ამერიკელისათვის ანუ ინდიელისათვის თევზაობა, ნადირობა და შემგროვებლობა არსებობის ძირითადი წყაროა.

სამხრეთი ამერიკის ზოგიერთ რაიონში ასევე ცხოვრობენ ძველესი მონადირე-შემგროვებლები.

მსოფლიოში დღეს 5 000-მდე ასეთი ჯგუფია, რომელშიც 300  მილიონი ადამიანია გაერთიანებული.

 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი  – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

რატომ უწოდეს სოლომონ მეფეს ,,ბრძენი”?

ისრაელის სამეფოს მმართველს – სოლომონ მეფეს –  ხალხმა ,,ბრძენი” უწოდა. მასზე მრავალი ლეგენდა არსებობს. მაგალითად:

ერთ ქალს ჩვილი დაეღუპა, ჩუმად მეორეს გაუცვალა. ორივე იჩემებდა ბავშვს და სოლომონის სამსჯავროზე სამართალს ითხოვდა. სოლომონმა ბრძანა,  ხმლით გაეპოთ ბავში და ქალებისათვის მიეცათ. ერთი დასთანხმდა, მეორე კი მზად იყო დაეთმო, ოღონდ ბავშვი ცოცხალი დარჩენილიყო. სოლომონმა სწორად მას მისცა ბავშვი, რადგანაც ნამდვილი დედა შვილს სასიკვდილო ვერ გაიმეტებდა.

განრისხების ჟამს სოლომონი თვალს შეავლებდა ბეჭედზე წარწერას ,,ესეც გაივლის” და წყნარდებოდა. ერთხელ, როცა წარწერამ კიდე უფრო გააბრაზა, ბეჭედი მოიხსნა და გადაგდება დააპირა. წარწერა შიგნიდანაც შეამჩნია, ,,ესეც გაივლის” ეწერა ბეჭედზე. შუა საუკუნეებში სოლომონის ბეჭედმა სხვა მნიშვნელობა შეიძინა, ,,ათას ერთი ღამის“ ზღაპრებში აღწერილი ჯინი, რომელიც მეფე სოლომონმა ბოთლში ჩაკეტა და თავისი ბეჭდით დაბეჭდა. ჯინი მხოლოდ 1000 წლის შემდეგ გათავისუფლდა, როცა ბოთლი მებადურმა იპოვა და ბეჭედი ახსნა.

 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა

 

სრულად ნახვა
გეოგრაფიაეს საინტერესოა

რა არის ოზონის ხვრელი და რატომ არის საშიში?

დედამიწის ატმსოფეროს ზედა ფენებში, სტრატოსფეროში, ოზონის ფენის სისქე ბოლო ათწლეულებში ანთროპოგენური (ადამიანის) ზემოქმედების შედეგად საგრძნობლად შემცირდა.

ოზონის ხვრელის გაჩენამ კაცობრობის დიდ ინტერესი იმის გამო გამოიწვია, რომ სწორედ ოზონის ფენა იცავს დედამიწის ზედაპირს მზის ულტრააისფერი გამოსხივებისგან. ოზონის ხვრელი 1000 კმ დიამეტრით პირველად 1986 წელს აღმოაჩინეს ანტრაქტიდის თავზე, იგი ყოველ აგვისტოში ჩნდება, ხოლო დეკემბერში ან იანვარში ქრება.

ჩრდილოეთ ნახევრასფეროში, არქტიკის თავზე, გაცილებით მცირე ზომის მეორე ხვრელი ჩნდება.

რატომ არის ოზონის ხვრელი საშიში?

როგორც ზევით აღინიშნა, ოზონის შრე ულტრაიისფერი გამოსხივებისგან გვიცავს, რომლის პირობებშიც არცერთ უჯრედს არ შეუძლია სიცოცხლე. ოზონის შრეს აქვს თვისება, შთანთქას ის ისე, რომ ჩვენამდე მოღწეული ულტრააისფერი გამოსხივების ინტენსივობა იყოს უსაფრთხო. თუმცა, ოზონის ხვრელის წარმოშობამ და მისი ფენის გათხელებამ მეცნიერები შეაშფოთა.

საქმე ისაა, რომ ჯერჯერობით ულტრააისფერი გამოსხივების შემოჭრის ინტენსივობა ძალიან საგანგაშოც არ არის, თუმცა, დედამიწაზე დაწყებულ ბიომრავალფეროვნებასთან, კანის სიმსივნურ დაავადებებთან მიმართებით არსებული პრობლემების წარმოშობის მიზეზად მეცნიერები ოზონის ხვრელის არსებობას ასახელებენ.

 

 

 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ეს საინტერესოა

ელენე ახვლედიანის ნახატი, რომელიც მან პიკასოს არ მიჰყიდა

ელენე ახვლედიანმა პარიზის ცნობილ ,,შემოდგომის სალონში” ,,ზამთრის კახეთი” გამოფინა. ეს სურათი მან საფრანგეთში ყოფნისას სამშობლოს მონატრების გამო დახატა.

პაბლო პიკასოს ძალიან მოსწონებია ,,ზამთარი კახეთში” და მისი შეძენის სურვილი გამოუთქვამს. ავტორი ვერ შეელია თავის საყვარელ ნამუშევარს – ,,ეს ნახატი მეც ძალიან მომწონს და არასდროს გავყიდიო”.

 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
1 94 95 96 97
Page 96 of 97