close

კვლევები

კვლევები

1 გრამი საღეჭი რეზინა 100 მიკროპლასტმასს შეიცავს – არის თუ არა ეს ჯანმრთელობისთვის საშიში – მეცნიერების განმარტება

საღეჭი რეზინას, შეუძლია თქვენს ნერწყვში ასობით ან თუნდაც ათასობით მიკროპლასტიკის გამოყოფა . ამის დასტურია ლოს-ანჯელესის კალიფორნიის უნივერსიტეტში ჩატარებული კვლევა, წერს FoxNews.

„ჩვენ ვიყენებთ პლასტმასს ყოველდღე – ბოთლებს, კონტეინერებს, შეფუთვას. დროთა განმავლობაში ის იშლება მიკრონაწილაკებად, რომლებსაც შეუიარაღებელი თვალით ვერ ვხედავთ. ეს არის მიკროპლასტიკა”, – განმარტა სანჯაი მოჰანტიმ, სამოქალაქო და გარემოს ინჟინერიის ასოცირებულმა პროფესორმა.

აღნიშნულია, რომ მკვლევრებმა გამოსცადეს ბაზარზე არსებული 10 ბრენდის საღეჭი რეზინი – 5 სინთეტიკური და 5 ნატურალური. მათი სახელები სპეციალურად არ სახელდება.

მკვლევარმა განმარტა, რომ საღეჭი რეზინა მიიღება პოლიმერით, რომელიც პლასტმასის მსგავსია. მეცნიერის თქმით, ბუნებრივი საღეჭი რეზინის დროს იყენებენ მცენარეულ პოლიმერს, რომელიც მომხმარებელთა უმეტესობის აზრით უფრო უსაფრთხოა. თუმცა, მკვლევრებმა დაადგინეს, რომ ამ ტიპის რეზინი ასევე შეიცავს მიკროპლასტიკებს.

„თავდაპირველად ვივარაუდეთ, რომ ბუნებრივი რეზინი იქნებოდა პლასტმასისგან თავისუფალი, მაგრამ აღმოჩნდა, რომ ეს არასწორი იყო“, – თქვა ლიზა ლოუმმა, რომელიც ასევე მონაწილეობდა კვლევაში.

ყველა შემოწმებული რეზინის ზოლები შეიცავდა ერთსა და იმავე პოლიმერებს: პოლიოლეფინებს, პოლიეთილენ ტერეფტალატს, პოლიაკრილამიდს და პოლისტიროლს.

კვლევის მონაწილეებმა თითო-თითო ბრენდის შვიდი ცალი საღეჭი რეიზინი დაღეჭეს. თითოეული ნიმუშისთვის ღეჭა 4 წუთის განმავლობაში, რის შემდეგაც ნერწყვი შეგროვდა ანალიზისთვის.

შედეგებმა აჩვენა, რომ საშუალოდ, ერთი გრამი რეზინა შეიცავს 100 მიკროპლასტმასს. ერთი ღეჭვისას ნერწყვში 200-250 მიკროპლასტიკა გამოიყოფა.

„რას აკეთებს მიკროპლასტიკა, ჯერ დადგენილი არ არის. თუმცა უკვე დადასტურებულია, რომ ის ადამიანის ორგანიზმში გროვდება”, – აღნიშნა მეცნიერმა.

ვაშინგტონში კონდიტერების ეროვნული ასოციაციის წარმომადგენელმა განმარტა, რომ სურსათის უვნებლობა არის ნომერ 1 პრიორიტეტი საკონდიტრო კომპანიებისთვის, რომლებიც იყენებენ მხოლოდ სურსათისა და წამლების ადმინისტრაციის მიერ დამტკიცებულ ინგრედიენტებს.

„ამ პატარა საპილოტე კვლევის ავტორები ადვილად აღიარებენ თავიანთ პრესრელიზში, რომ არ არსებობს განგაშის საფუძველი. საღეჭი რეზინი ისეთივე უსაფრთხოა, როგორც ეს იყო ბოლო 100 წლის განმავლობაში”, – განმარტა მან.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევები

ღორის სისხლი შესაძლოა გაახალგაზრდავების წყაროდ იქცეს

ახა­ლი კვლე­ვით, მეც­ნი­ე­რე­ბი ამ­ტკი­ცე­ბენ, რომ ღო­რის სის­ხლში ნა­პოვ­ნი ნა­ერ­თე­ბის­გან შე­მუ­შა­ვე­ბულ ახალ თე­რა­პი­ულ სა­შუ­ა­ლე­ბას E5 -ს შე­უძ­ლია ორ­გა­ნიზ­მის გა­ა­ხალ­გაზ­რდა­ვე­ბა.

და­ბე­რე­ბის სა­წი­ნა­აღ­მდე­გო E5 გა­მოს­ცა­დეს ასა­კო­ვან ვირ­თხებ­ზე, სწო­რედ ამ ცდე­ბის სა­ფუძ­ველ­ზე მომ­ზა­დე­ბუ­ლი კვლე­ვის ან­გა­რიშ­ში, რო­მე­ლიც ახ­ლა­ხან გა­მოქ­ვეყ­ნდა ჟურ­ნალ­ში GeroScience, ვკი­თხუ­ლობთ რომ E5 შედ­გე­ბა რთუ­ლი ნა­ნო­ნა­წი­ლა­კე­ბი­სა და ახალ­გაზ­რდა პლა­სე­ბის­გან.

და­ბე­რე­ბის სა­წი­ნა­აღ­მდე­გო თე­რა­პი­ის დროს ახალ­გაზ­რდა ღო­რის სის­ხლით მომ­ზა­დე­ბუ­ლი სა­შუ­ა­ლე­ბა ასა­კო­ვა­ნი ვირ­თხის ორ­გა­ნიზ­მში შე­იყ­ვა­ნეს, რა­მაც უჯრე­დე­ბის გა­ა­ხალ­გაზ­რდა­ვე­ბა გა­მო­იწ­ვია. მეც­ნი­ე­რე­ბის აზ­რით, თუ მსგავ­სი ექ­სპე­რი­მენ­ტის ჩა­ტა­რე­ბა ადა­მი­ან­ზე გახ­დე­ბა შე­საძ­ლე­ბე­ლი, მა­შინ 80 წლის მო­ხუ­ცი 26 წლის ახალ­გაზ­რდას და­ემ­სგავ­სე­ბა.

კვლე­ვე­ბის შე­დე­გად ისიც დად­გინ­და, რომ ღო­რის სის­ხლს გა­მა­ა­ხალ­გაზ­რდა­ვე­ბე­ლი ეფექ­ტი ჰქონ­და ვირ­თხე­ბის სხვა­დას­ხვა ქსო­ვილ­ზე, ის ასე­ვე ცვლის სის­ხლის, გუ­ლი­სა და ღვიძ­ლის ბი­ო­ლო­გი­ურ ასაკს.

“მკურ­ნა­ლო­ბამ გა­ა­ნა­ხევ­რა სის­ხლის, გუ­ლის და ღვიძ­ლის ქსო­ვი­ლის ეპი­გე­ნე­ტი­კუ­რი ასა­კი… ასე­ვე იყო ნაკ­ლე­ბად გა­მო­ხა­ტუ­ლი, მაგ­რამ სტა­ტის­ტი­კუ­რად მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი გა­ა­ხალ­გაზ­რდა­ვე­ბის ეფექ­ტი თა­ვის ტვი­ნის ჰი­პო­თა­ლა­მუს­ზე. და­ვა­ფიქ­სი­რეთ ქცე­ვი­თი და კოგ­ნი­ტი­უ­რი გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბაც”, – აღ­ნიშ­ნუ­ლია კვლე­ვა­ში.

მა­თი­ვე თქმით, პლაზ­მუ­რი ფრაქ­ცი­ე­ბის მკურ­ნა­ლო­ბა თან­მიმ­დევ­რუ­ლად ეფექ­ტი­ა­ნია რო­გორც მამრ, ასე­ვე მდედრ ვირ­თხებ­ში. მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, მეც­ნი­ე­რე­ბი ვა­რა­უ­დო­ბენ, რომ ამ ტი­პის თე­რა­პი­ამ შე­საძ­ლოა ადა­მი­ან­ზე უარ­ყო­ფი­თი გავ­ლე­ნა იქო­ნი­ოს:

”ის, რაც სა­სარ­გებ­ლოა ერთი სა­ხე­ო­ბის­თვის, შე­იძ­ლე­ბა კა­ტას­ტრო­ფუ­ლი აღ­მოჩ­ნდეს მე­ო­რის­თვის“, – მათი მტკი­ცე­ბით, მრა­ვა­ლი გა­მა­ა­ხალ­გაზ­რდა­ვე­ბე­ლი მკურ­ნა­ლო­ბა მღრღნე­ლე­ბი­დან ადა­მი­ან­ზე ეფექ­ტი­ა­ნად არ გა­და­დის.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევები

4.22 მილიარდი წლის წინ მთვარის მანტია “ამოტრიალდა” — კვლევა

არიზონის უნივერსიტეტში მომუშავე მეცნიერებმა გააანალიზეს, როგორი იყო მთვარის ადრეული შიდა სტრუქტურა და იქ მიმდინარე პროცესები გამოავლინეს. კერძოდ, მათ გაარკვიეს, როგორ “ამოტრიალდა” ამ ციური სხეულის მანტია რამდენიმე მილიარდი წლის წინ.

“მთვარის ისტორიის ამ კრიტიკული ფაზისას მოვლენათა ზუსტი მიმდევრობის შესახებ მწირი ფიზიკური მტკიცებულებები მოგვეპოვებოდა. ასევე, შეუთანხმებლობაა იმის შესახებ, თუ რამ გადაინაცვლა ქვევით, პირდაპირი მნიშვნელობით”, — აცხადებენ სპეციალისტები.

გავრცელებული თეორიის თანახმად, მთვარე დაახლოებით 4.5 მილიარდი წლის წინ წარმოიქმნა, როცა დედამიწას მცირე ზომის ობიექტი თეია შეეჯახა. შედეგად საკმარისი მატერია გამოიყო, რათა ჩვენი პლანეტის ორბიტაზე თანამგზავრი გაჩენილიყო.

ფოტო: NASA

პროგრამა Apollo-ს ფარგლებში მთვარიდან ჩამოტანილი ნიმუშების გამოკვლევამ მისი წარსულის შესახებ მნიშვნელოვანი ინფორმაცია მოგვაწოდა. მაგალითად, მის ზედაპირზე არსებულ ვულკანურ ქვებში დიდი ოდენობით ტიტანს მიაგნეს. სატელიტურმა დაკვირვებებმა ცხადყო, რომ მსგავსი ქანები ჩვენი მეზობელი ციური სხეულის იმ მხარეს უფრო უხვადაა, რომელიც მუდმივად დედამიწისკენაა მობრუნებული.

გამოცემაში Nature Geoscienceგამოქვეყნებული ახალი ნაშრომით ვიგებთ, რამ გამოიწვია ეს.

ფორმირების პირველ ეტაპზე მთვარე მთლიანად მაგმის ოკეანით უნდა ყოფილიყო დაფარული. როცა დამდნარი ქვები გაცივდა, მანტია და ქერქი წარმოიქმნა. ამის მიუხედავად, ზედაპირის ქვეშ ჯერ კიდევ არასტაბილური გარემო იყო. კომპიუტერული მოდელების მიხედვით, ქერქის ქვეშ არსებულმა მაგმამ, დიდი ალბათობით, კრისტალიზაცია განიცადა და მკვრივი მინერალები წარმოშვა. მათ შორისაა ილმენიტი, რომელიც დიდი ოდენობით ტიტანსა და რკინას შეიცავს.

იქიდან გამომდინარე, რომ ეს ორივე ელემენტი მათ ქვეშ არსებულ მანტიაზე მკვრივი იყო, ამან გრავიტაციული არასტაბილურობა გამოიწვია. ასეთ პირობებში მოსალოდნელია, რომ მსგავსი შრე უფრო ღრმად ჩასულიყო. იქ აღნიშნული მატერია მანტიას შეერია და დადნა, შემდეგ კი ზედაპირზე ტიტანით მდიდარი ლავის სახით გადმოინაცვლა.

მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ მთვარის გრავიტაციული ველის წყალობით შესაძლებელი იყო იმის გაგება, თუ როგორაა გადანაწილებული ზემოხსენებული შრის დაღმასვლის შემდეგ ფორმირებული ილმენიტის ნარჩენები. ამისთვის მათ NASA-ს ზონდის მონაცემები გამოიყენეს და დაასკვნეს, რომ მსგავსმა მინერალებმა სწორედ მთვარის ხილული მხარისკენ გადაინაცვლა და სიღრმეში კასკადურად “ჩაიძირა”. ავტორთა გამოთვლებით, ეს დაახლოებით 4.22 მილიარდი წლის წინ უნდა მომხდარიყო.

ამ პროცესმა ციური სხეულის გრავიტაციულ ველზე კვალი დატოვა, რომელიც ხელოვნურმა თანამგზავრმა დააფიქსირა. ახალი შედეგები მთვარის ვულკანიზმსაც შეესაბამება.

“გამოდის, რომ მთვარის ყველაზე ადრეული ისტორია მისი ზედაპირის ქვეშაა შემონახული, მის გამოსავლენად კი მოდელებისა და მონაცემების სწორი კომბინაცია იყო საჭირო”, — ამბობენ მეცნიერები.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევებიმედიცინა

მეცნიერებმა სიმსივნის უჯრედების თვითგანადგურების პოტენციურ გზას მიაგნეს – იქცევა თუ არა ეს აღმოჩენა კიბოს დამარცხების საშუალებად?

მკვლე­ვა­რე­ბი აცხა­დე­ბენ, რომ მათ კი­ბოს უჯრე­დე­ბის თვით­გა­ნად­გუ­რე­ბის გზას მი­აგ­ნეს. კა­ლი­ფორ­ნი­ა­ში მდე­ბა­რე კი­ბოს ცენ­ტრის მეც­ნი­ე­რებ­მა CD95-ის რე­ცეპ­ტორ­ში ცილა იპო­ვეს, რო­მელ­საც კი­ბოს უჯრე­დე­ბის მოკ­ვლა შე­უძ­ლია. CD95 დიდი ხა­ნია გა­ნი­ხი­ლე­ბა, რო­გორც “სიკ­ვდი­ლის რე­ცეპ­ტო­რი”, რად­გან მათ ისე­თი სიგ­ნა­ლის გაგ­ზავ­ნა შე­უძ­ლი­ათ, რო­მე­ლიც კი­ბოს უჯრე­დე­ბის “თვით­გა­ნად­გუ­რე­ბას” იწ­ვევს.

ჯო­გენ­დერ ტუ­შირ სინ­გჰი, მიკ­რო­ბი­ო­ლო­გი­ის და იმუნ­ლო­გი­ის დე­პარ­ტა­მენ­ტის ასო­ცი­რე­ბუ­ლი პრო­ფე­სო­რი და კვლე­ვის უფ­რო­სი ავ­ტო­რი ახა­ლი აღ­მო­ჩე­ნით კმა­ყო­ფი­ლია და იმე­დოვ­ნებს, რომ ეს სიმ­სივ­ნის მკურ­ნა­ლო­ბა­ში გა­დამ­წყვეტ ნა­ბი­ჯად იქ­ცე­ვა.

“ახ­ლად აღ­მო­ჩე­ნილ თე­რა­პი­ას, სიმ­სივ­ნუ­რი უჯრე­დე­ბის მოკ­ვლას­თან ერ­თად, იმუ­ნო­თე­რა­პი­ის ეფექ­ტი­ა­ნო­ბის გაზ­რდაც შე­ეძ­ლე­ბა. ეს სიმ­სივ­ნის წი­ნა­აღ­მდეგ მი­მარ­თუ­ლი ორ­მა­გი დარ­ტყმა იქ­ნე­ბა”, – ნათ­ქვა­მია მკვლე­ვარ­თა გან­ცხა­დე­ბა­ში.

ექ­სპერ­ტე­ბი იმე­დოვ­ნე­ბენ, რომ კი­ბოს სა­მო­მავ­ლო მე­დი­კა­მენ­ტებს შე­ეძ­ლე­ბათ გა­აძ­ლი­ე­რონ CD95-ის რე­ცეპ­ტო­რე­ბის აქ­ტი­ვო­ბა, რათა სიმ­სივ­ნე­ე­ბის წი­ნა­აღ­მდეგ საბ­რძოლ­ვე­ლი ახა­ლი ია­რა­ღი შე­იქ­მნას, რომ­ლებ­საც ის­ტო­რი­უ­ლად ქი­რურ­გი­ით, ქი­მი­ო­თე­რა­პი­ით და რა­დი­ა­ცი­ით მკურ­ნა­ლობ­დნენ. კვლე­ვის ხელ­მძღვა­ნელ­მა, ტუ­შირ სინ­გჰ­მა აღ­ნიშ­ნა, რომ კი­ბოს მკვლე­ვა­რებს ახლა შე­უძ­ლი­ათ კლი­ნი­კუ­რი კვლე­ვე­ბი­დან ადა­მი­ა­ნის სიმ­სივ­ნის ნი­მუ­შე­ბი შე­აგ­რო­ვონ, რათა ამ აღ­მო­ჩე­ნე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით ახა­ლი ანა­ლი­ზი ჩა­ა­ტა­რონ.

წყა­რო: nypost

მო­ამ­ზა­და: ანა სი­ბოშ­ვილ­მა

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
ანალიტიკაეკონომიკაკვლევებიმსოფლიოსამართალისოციოლოგია

რამდენ მოგებას აკარგვინებს მსოფლიო ეკონომიკას ქალისა და მამაკაცის ანაზღაურებას შორის სხვაობა

მსოფლიო ბანკის მიერ 141 ქვეყანაში ჩატარებული კვლევის მიხედვით, მამაკაცსა და ქალს შორის სამუშაო ანაზღაურებას შორის განსხვავების გამო, მსოფლიო ეკონომიკა დიდ ზარალს განიცდის. იგივე მკლევარების შეფასებით, გენდერული თანასწორობა შრომის ანაზღაურების სფეროში, დამატებით 160 ტრილიონი დოლარის დოვლათს შექნის  მსოფლიო ეკონომიკისთვის.

,,თანაბარი ანაზღაურება და სამუშაო საათები გაზრდის არა მხოლოდ წლიურ შემოსავალს ინდივიდუალურ დონეზე, არამედ ისეთი პრობლემების აღმოფხვრაშიც დაგვეხმარება, როგორიცაა ბავშვთა სიკვდილიანობა არასაკმარისი საკვების გამო“, – აღნიშნულია კვლევის ანგარიშში.

მკლევართა შეხედულებით, სახელმწიფოები თავიანთი შემოსავლის საშუალოდ 14 %-ს კარგავენ მხოლოდ გენდერული უთანასწორობის გამო. „141  ქვეყანაში ჩატარებული კვლევის მიხედვით, ყველა ქვეყანაში, ქალები უფრო ნაკლებ ანაზღაურებას იღებენ, ვიდრე კაცები, ამიტომაც, ჩვენ გამოვითვალეთ თუ რა რაოდენობის თანხა დაემატებოდა მსოფლიო ეკონომიკას ანაზღაურება და სამუშაო საათები ორივე სქესისთვის იდენტური რომ ყოფილიყო“. – აცხადებს მსოფლიო ბანკის ეკონომისტი კუენტინ ვოდონი.

მთავარი დასკვნა აღნიშნული კვლევისა არის ის, რომ თანაბარი შრომის პირობებისა და ანაზღაურების შექმნით, მოგებული დარჩებიან არა მხოლოდ ქალები, არამედ, ზოგადად, საზოგადოება, რადგან მაღალი ცხოვრების სტანდარტი ნიშნავს ნაკლებ სიღარიბეს ოჯახში  რაც ეროვნულ დონეზეც უკეთეს მაჩვენებელს უდრის.

 ჩრდილოეთი ამერიკა და ევროპის ქვეყნები სიის სათავეში არიან გენდერული უთანასწორობით გამოწვეული ფინანსური დანაკარგების კუთხით. ეს თანხა 40 ტრილიონი დოლარიდან 50 ტრილიონ დოლარამდე მერყეობს. იმის გათვალისწინებით, რომ ამ რეგიონის ქვეყნების მოსახლეობის უმეტესობას მაღალი ან საშუალო შემოსავლის დონე აქვთ, დანაკარგებიც ერთ ერთეულზე უფრო მეტია.

მკლევარების განცხადებით, „აღნიშნული დასკვნა კიდევ უფრო ნათელს ხდის ფაქტს, რომ მსოფლიო ლიდერებმა აქტიურად უნდა დაიწყონ ამ საკითხის განხილვა და ისეთი პოლიტიკის ინიცირება და დაფინანსება, რომელიც ხელს შეუწყობს ქალებს დასაქმებასა თანაბარი ანაზღაურების მიღებაში“.

წყარო: The Guardian

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
კვლევები

ალცჰაიმერის რისკების დადგენა ლაპარაკის მანერით შეიძლება – კვლევა

ბოსტონის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა ხელოვნური ინტელექტის ახალი ალგორითმი შეიმუშავეს, რომელიც მსუბუქი კოგნიტიური დარღვევის მქონე ადამიანების მეტყველების ნიმუშებს აანალიზებს. ალგორითმს წინასწარ შეუძლია განსაზღვროს მსუბუქი კოგნიტური დარღვევის, MCI-ის პროგრესირება და 78,5%-იანი სიზუსტით დაადგინოს გადაიქცევა თუ არა ის ალცჰაიმერის დაავადებად.

აღნიშნული კვლევა, გუნდის წინა კვლევის გაგრძელებაა, რომლის დროსაც ხელოვნური ინტელექტი 1000-ზე მეტი ადამიანის ხმის ჩანაწერების გამოყენებით ავარჯიშეს, რათა მას კოგნიტიური დარღვევების ზუსტი აღმოჩენა შესძლებოდა.

მეცნიერების მიერ შექმნილი ხელოვნური ინტელექტი, 63-97 წლის ასაკის 166 მსუბუქი კოგნიტიური დარღვევის მქონე ადამიანის ტრანსკრიბირებული ხმის ჩანაწერებით ავარჯიშეს. გამომდინარე იქიდან, რომ მეცნიერებმა უკვე იცოდნენ რომელ პაციენტს განუვითარდა ალცჰაიმერის დაავადება, მანქანური სწავლის მოდელი გამოიყენეს იმ კანონზომიერებების დასადგენად, რომლებიც ალცჰაიმერის ჩამოყალიბებასთან იყო კავშირში და 90 ადამიანს აერთიანებდა.

ხელოვნური ინტელექტის სრული მომზადების შემდეგ, ალგორითმი შეიძლება გამოყენებულ იქნას საპირისპირო მხარეს:

ალცჰაიმერის დაავადების განვითარების რისკის წინასწარ დასადგენად, მეტყველების ნიმუშების ტრანსკრიპტებზე დაყრდნობით, რომლებიც მანამდე არასოდეს დამუშავებულა. ამასთან, პაციენტის საბოლოო პროგნოზული ქულის მისაღებად დამატებულია სხვა ფაქტორებიც, მათ შორის, ასაკი და სქესი.

ბოსტონის უნივერსიტეტიდან კომპიუტერული სპეციალისტის იოანის პასჩალიდის განმარტებით, ხელოვნური ინტელექტის მიერ მინიჭებული ქულა შესაძლებლობას მისცემს მეცნიერებს განსაზღვრონ კოგნიტიური დარღვევა უცვლელად დარჩება თუ ალცჰაიმერის დაავადებაში გადაიზრდება.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევები

შესაძლოა, ტვინი იმაზე 10-ჯერ მეტ ინფორმაციას იტევდეს, ვიდრე აქამდე ვვარაუდობდით

ტვინის მეხსიერების მოცულობა ბიტებით იზომება და ნეირონების კავშირზეა დამოკიდებული, რომელსაც სინაფსი ეწოდება. დიდი ხნის განმავლობაში ფიქრობდნენ, რომ ამ სტრუქტურების ზომების ვარიაცია და სიმძლავრე შეზღუდული იყო ისევე, როგორც ინფორმაციის ტევადობა.

ახალი კვლევა ამ ვარაუდს ეჭვქვეშ აყენებს და საპირისპიროს ამტკიცებს — რომ ტვინს იმაზე დაახლოებით 10-ჯერ მეტი ინფორმაციის დატევა შეუძლია, ვიდრე აქამდე ვვარაუდობდით. მეცნიერებმა სინაფსების შესუსტება-გაძლიერება ვირთხის ტვინის ჰიპოკამპუსში შეისწავლეს, რათა სხვაობის მიხედვით დაედგინათ, რა ოდენობის მონაცემების შენახვაა იქ შესაძლებელი.

ადამიანის ტვინში 100 ტრილიონზე მეტი სინაფსია, რომლებიც ინფორმაციის გადატანას ქიმიური ნაერთების მეშვეობით უზრუნველყოფს. სწავლის პროცესში სპეციფიკურ კავშირებში მეხსიერების მოცულობა იზრდება, რათა ახალი მონაცემები დაიტიოს. ფაქტობრივად, ასეთი გაძლიერება და შესუსტება ნეირონების აქტიურობაზეა დამოკიდებული, რასაც სინაფსური პლასტიკურობა ეწოდება.

მისი შესწავლა სინაფსების ფიზიკურ მახასიათებლებზე დაკვირვებითაა შესაძლებელი. ზოგჯერ ნეირონი ამგვარი სტრუქტურების წყვილს იყენებს, ხოლო იმის გარკვევა, ორივე მათგანი ერთნაირად ძლიერდება ან სუსტდება თუ არა, პლასტიკურობის განსაზღვრაში გვეხმარება. რა თქმა უნდა, ეს მარტივი არაა, მაგრამ მეცნიერებმა ე.წ. ინფორმაციული თეორია მოიშველიეს, მათემატიკური მეთოდი, რომელიც საშუალებას გვაძლევს გავიგოთ, რა ოდენობის მონაცემები გადაიცემა სისტემაში, ამ შემთხვევაში სინაფსებში. რაც უფრო მეტი ბიტია მათში, მით უფრო მეტია ტევადობაც.

ამგვარად, ავტორები ვირთხის ჰიპოკამპუსში სინაფსების წყვილებს დააკვირდნენ, რომლებიც ერთი და იმავე ტიპისა და რაოდენობის სიგნალების საპასუხოდ აქტიურდებოდა. დადგინდა, რომ ისინი აბსოლუტურად ერთნაირად ძლიერდებოდა და სუსტდებოდა, ანუ ტვინი ამ პროცესების დარეგულირებისას მაღალ სიზუსტეს ავლენს.

დადგინდა, რომ ჰიპოკამპუსს 4.1-დან 4.6-მდე ბიტის დატევა შეუძლია, რაც ნიშნავს, რომ თითო სინაფსში 1 ბიტზე მეტი ინფორმაცია ინახება. ეს შედეგები ვირთხის ტვინის მცირე არეალის მიხედვით მიიღეს, ამიტომ უცნობია, როგორი მაჩვენებლები იქნება მთლიანობაში ან ადამიანის შემთხვევაში.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევები

ხელოვნური ინტელექტი პარკინსონს სიმპტომების გაჩენამდე 7 წლით ადრე პროგნოზირებს — კვლევა

გეტინგენის უნივერსიტეტის მკვლევრებმა ინოვაციური სისხლის ტესტი და ხელოვნური ინტელექტი შეიმუშავეს. მათ ამით პარკინსონის დაავადების პროგნოზირება შეუძლიათ. მეთოდს დაავადების პროგნოზირება სიმპტომების გამოვლენამდე შვიდი წლით ადრე შეუძლია.

პარკინსონის დაავადება, ნეიროდეგენერაციული აშლილობაა, რომელიც ადამიანებს სულ უფრო ხშირად უვითარდებათ. მისი ადრეული დიაგნოსტიკა რთულია, მაგრამ ახალ კვლევას იმედისმომცემი შედეგები აქვს.

ამჟამად, პარკინსონის დიაგნოზი მოტორიკაზე დაკვირვებით ხდება. შესაბამისად, ეს ხდება მაშინ, როდესაც ტვინი უკვე მნიშვნელოვნადაა დაზიანებული. თუმცა, ახალ მეთოდს ამ მხრივ რევოლუციის მოხდენის პოტენციალი აქვს.

“დიაგნოზის დასმა ადრეულ ეტაპზე უნდა მოხდეს. იმ შემთხვევაში თუ ტვინის უჯრედები სერიოზულად დაზიანდა, შემდგომში მათი აღდგენა ვეღარ ხერხდება”, — ამბობს კვლევის ავტორი, პროფესორი კევინ მილსი.

დაავადების ადრეული გამოვლენა ექიმებს ბევრად ადრე ჩარევის საშუალებას მისცემს.

Interesting Engineering-თან მილსმა განმარტა, რომ სისხლში ახალი ბიომარკერების აღმოჩენა შეძლეს. ეს მარკერები პარკინსონის განვითარებასთანაა დაკავშირებული. რაც მნიშვნელოვანია, პროგნოზირება 100-პროცენტიანი სიზუსტით მოხდა.

კვლევა ფოკუსირებული იყო პაციენტებზე, რომლებსაც ძილის ქცევის დარღვევა (iRBD) აქვთ. iRBD პაციენტების დაახლოებით 75-80%-ს საბოლოოდ სინუკლეინოპათია უვითარდება, ტვინის ფუნქციონირების დარღვევა, რომელსაც ალფა-სინუკლეინის ცილის დაგროვება ახასიათებს. ეს ცილა საბოლოოდ პარკინსონთანაა დაკავშირებული.

მკვლევრები პაციენტებს ათი წლის განმავლობაში აკვირდებოდნენ. ხელოვნური ინტელექტის პროგნოზები გამართლდა, ჯგუფმა გამოავლინა 16 ადამიანი, რომლებსაც 7 წლის შემდეგ პარკინსონი განუვითარდათ.

“ეს ნიშნავს, რომ საკმურნალო თერაპია ადრეულ ეტაპზე ჩატარდება, რამაც შესაძლოა, შეანელოს დაავადების პროგრესირება ან სულაც, თავიდან აიცილოს მისი წარმოშობა”, — აღნიშნულია კვლევაში.

მილსის თქმით, იმისთვის, რომ ტესტი ყველასთვის ხელმისაწვდომი გახდეს, საჭიროა 18 თვიდან 5 წლამდე. ეს ყველაფერი დამოკიდებული იქნება დაფინანსებებზე და იმაზე, თუ რამდენად სწრაფად ჩატარდება შემდეგი კვლევები.

კვლევა ჟურნალ Nature Communications-ში გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
კვლევები

ტარდიგრადის ცილებს ადამიანის უჯრედებში მეტაბოლიზმის შენელება შეუძლია

ვაიომინგის უნივერსიტეტში მომუშავე მეცნიერებმა, კოლეგებთან ერთად, ლაბორატორიული ექსპერიმენტისას ტარდიგრადების, იგივე წყლის დათვების, ცილები ადამიანის უჯრედებში შეიტანეს, რამაც იქ მოლეკულური პროცესები შეანელა. ეს ნიშნავს, რომ ამ გასაოცარი მიკროსკოპული არსებების ცილების გამოყენება დაბერების პროცესთან შესაწინააღმდეგებლად და უჯრედების ხანგრძლივად შესანახად შეგვიძლია.

ტარდიგრადები, რომელთა ზომაც ნახევარ მილიმეტრზე ნაკლებია, გამძლეობით გამოირჩევიან, რადგან უკიდურესად მკაცრ პირობებში გადარჩენას ახერხებენ. ისინი ასეთ გარემოში ცხოველქმედებას დროებით აჩერებენ, შემდეგ კი ისევ ჩვეულ მდგომარეობას უბრუნდებიან, რასაც ბიოსტაზი ეწოდება.

მაგალითად, წყლის დათვებს შეუძლიათ, რომ გადაურჩენ სრულად გამოშრობას, აბსოლუტურ 0-თან ახლო ტემპერატურაზე გაყინვასა და 148 გრადუს ცელსიუსზე მეტ ტემპერატურაზე გაცხელებას. ასევე, იმაზე ათასობით ძლიერ რადიაციულ დასხივებას, ვიდრე ადამიანი იტანს და კოსმოსურ ვაკუუმში ყოფნასაც კი.

ბიოსტაზის მდგომარეობის მისაღწევად ისინი სწორედ CAHS D-ის სახელით ცნობილ ცილებს იყენებენ, რომლებიც უჯრედებში ერთგვარ გელს წარმოქმნის. შედეგად, სასიცოცხლო პროცესები ნელდება.

“როდესაც ეს ცილები ადამიანის უჯრედებში შევიტანეთ, ისინი გელად გარდაიქმნა და მეტაბოლიზმი ზუსტად ისე შეანელა, როგორც ტარდიგრადებში. მათ მსგავსად, თუ ადამიანის უჯრედებსაც ბიოსტაზის მდგომარეობაში გადაიყვან, სტრესის მიმართ ისინიც მეტად გამძლე გახდება და წყლის დათვების ზოგიერთ უნარს მიიღებს”, — აცხადებენ ავტორები.

რაც ძალიან მნიშვნელოვანია, ბიოსტაზის მაპროვოცირებელი სტრესის ფაქტორის მოხსნისას გელად გარდაქმნილი ცილები იშლება და ადამიანის უჯრედებში ისევ ნორმალური მეტაბოლიზმი გრძელდება. ეს ნიშნავს, რომ ზემოხსენებული პროცესი შექცევადია, როგორც ამ არსებებში.

“ჩვენი შედეგები გზას უხსნის ისეთ ტექნოლოგიებს, რომლებიც უჯრედების ან მთლიანი ორგანიზმების ბიოსტაზში გადაყვანაზეა კონცენტრირებული, რათა დაბერება შეანელოს და [მედიკამენტების] სტაბილურობა გაზარდოს ან [უჯრედების] შენახვა გააუმჯობესოს”, — ამბობენ სპეციალისტები.

მათმა წინა კვლევამ აჩვენა, რომ წყლის დათვების ბუნებრივი და მოდიფიცირებული ცილების გამოყენება ჰემოფილიისა თუ სხვა დაავადებების სამკურნალო პრეპარატების სტაბილურობის უზრუნველსაყოფად შეგვიძლია ისე, რომ მათი გაყინვა აღარ იყოს საჭირო.

რაც შეეხება ახალ ნაშრომს, ის გამოცემაში Protein Science გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
გამოგონება - ინოვაციაკვლევებიტექნოლოგიები

მეცნიერებმა კალციუმზე მომუშავე ბატარეა შექმნეს, რომელიც დამუხტვის 700 ციკლს უძლებს

ჩინელმა მეცნიერებმა კალციუმზე მომუშავე ბატარეა შექმნეს, რომელიც დამუხტვისა და განმუხტვის 700-ამდე სრულ ციკლს გადის ოთახის ტემპერატურაზე. ამ ტიპის ტექნოლოგიას ასეთი მაჩვენებლისათვის აქამდე არასდროს მიუღწევია. მკვლევართა განცხადებით, მათი მოწყობილობა ბოჭკოებშიც შეიძლება ინტეგრირდეს და მოქნილი ტექსტილური ბატარეა შეიქმნას სმარტფონებისთვის.

მსოფლიოში ყველაზე ფართოდ ლითიუმ-იონური ბატარეები გამოიყენება, რადგან ისინი კომპაქტური ზომისაა და მასასთან შედარებით დიდ ენერგიას იტევს. მეორე მხრივ, მათი მეშვეობით სხვადასხვა სექტორის უზრუნველსაყოფად ლითიუმის საიმედო მარაგია საჭირო.

კვლევის თანახმად, შესაძლოა, კალციუმზე მომუშავე ბატარეები ლითიუმ-იონურ ელემენტებზე მეტად ხელმისაწვდომი და უსაფრთხო იყოს. საგულისხმოა, რომ ეს ორი ტევადობით დიდად არ განსხვავდება. მეორე მხრივ, კალციუმი ლითიუმთან შედარებით 2 500-ჯერ უფრო გავრცელებულია დედამიწაზე.

ნაშრომის მიხედვით, კალციუმზე მომუშავე ბატარეებს შორის ტევადობის ყველაზე უკეთესი პოტენციალი კალციუმ-ჟანგბადის (Ca-O2) სისტემებს აქვს. ეს იმიტომ, რომ ბატარეა საწვავს ჰაერში არსებული ჟანგბადიდან იღებს და არა მასში შენახული მასალიდან.

Ca-O2 ბატარეებს ტევადობისა და დაბალი ფასის მხრივ დიდი პოტენციალი აქვს, რადგან კალციუმის სხვადასხვა ოქსიდს (CaOx) წარმოქმნის. მეორე მხრივ, საკმაოდ რთულია ისეთი Ca-O2ელემენტის შექმნა, რომელიც ხელახლა დაიმუხტება და თან ოთახის ტემპერატურაზე იმუშავებს. ეს იმიტომ, რომ მისი მუშაობის პროცესში განმუხტვის არააქტიური პროდუქტები წარმოიქმნება.

მარტივი სულაც არ ყოფილა ისეთი ელექტროლიტების (ბატარეის კომპონენტი, რომელიც დამუხტვასა და განმუხტვაზეა პასუხისმგებელი) პოვნა, რომლებიც ჟანგბადსა და საკმაოდ რეაქტიული კალციუმის ანოდს ერთდროულად გაუმკლავდება. ელექტროლიტს კალციუმის რეაქციები არ უნდა გამოეწვია და ამით ბატარეის ტევადობას არ უნდა შეეზღუდა.

ამ პრობლემის გადასაჭრელად მეცნიერებმა ინოვაციური მიდგომა შეიმუშავეს და თხევადი ელექტროლიტი შექმნეს, რომელიც კალციუმსაც ერგება და ჟანგბადსაც.

მათ მიერ დამზადებული ბატარეა შესაძლებელია, მოქნილ ბოჭკოებშიც ინტეგრირდეს. სპეციალური მოწყობილობის გამოყენებით მეცნიერებმა ეს ბოჭკოვანი ბატარეები ტექსტილებში ჩაწნეს. დადგინდა, რომ ელემენტი სტაბილურობას ნულიდან 180 გრადუსამდე მოღუნვის დროსაც კი ინარჩუნებს. მაშასადამე, მიღებული ელემენტი მოქნილია და არაერთ ელექტრონულ მოწყობილობაში შეიძლება გამოვიყენოთ, მათ შორის მობილურ ტელეფონებშიც.

ბატარეის ტევადობა და ფუნქციონირება ამჟამად შეზღუდულია, თუმცა მკვლევრები ფიქრობენ, რომ სამომავლოდ მისი დახვეწა შესაძლებელი იქნება. ისინი იმედს გამოთქვამენ, რომ, შესაძლოა, კალციუმის ბატარეები ალტერნატიული მასალებითაც შეიქმნას.

მიღწევა ერთ-ერთი წინგადადგმული ნაბიჯია, რათა სამომავლოდ ენერგიის შენახვისთვის უფრო გამძლე და ეფექტიანი საშუალებები გვქონდეს.

ნაშრომი ჟურნალ Nature-ში გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სრულად ნახვა
1 2 3 4 5 6 111
Page 4 of 111