არქეოლოგია

იტალიის ტრენტინოს პროვინციაში არქეოლოგებმა აღმოაჩინეს თითქმის 3,000 წლის წინანდელი მონუმენტური ნეკროპილი, რომელიც სრულყოფილად არის შენახული.ეს ნეკროპოლი თარიღდება ძველი წელთაღრიცხვით IX-VI საუკუნეებით და მდებარეობს ტრენტოს ქალაქში, ადიჯეს მდინარის მახლობლად.

ადგილმდებარეობის უნიკალური ბუნებრივი პირობების გამო, ნეკროპოლისი განსაკუთრებულად კარგად არის დაცული, რაც არქეოლოგებს საშუალებას აძლევს ზუსტად აღადგინონ ადრეული რკინის ხანის საზოგადოების სამარხი პრაქტიკები.

ნეკროპოლისში აღმოჩნდა ვერტიკალურად განლაგებული მრავალი სამარხი სტელა, რომლებიც სუბპარალელურ რიგებად არის ორგანიზებული. სტელები აღნიშნავენ ქვის კასეტებში მოთავსებულ კრემაციის ნაშთებს,რომლებიც შეფუთული იყო ქსოვილში და ასევე დამაგრებული გახლდათ ქინძისთავებით.

აღმოჩენილი არტეფაქტები, მათ შორის ლითონის იარაღები და ორნამენტული ობიექტები, კულტურულ კავშირებზე მიუთითებს იტალიურ გარემოებებთან. ეს ნეკროპოლისი ახალი ინფორმაციის წყაროა ადრეული რკინის ხანის საზოგადოების შესახებ და მნიშვნელოვანი აღმოჩენაა არქეოლოგიური კვლევებისთვის.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

ჩინეთში, ხენანის პროვინციაში არქეოლოგებმა აღმოაჩინეს ბრინჯაოს ხანის დაკარგული ქალაქი, რომელშიც სულ მცირე 9 ელიტური აკლდამა არის შემორჩენილი. ამის შესახებ Live Science-ი წერს.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

1991 წელს მოლაშქრეებმა ალპებში 5300 წლის წინანდელი ადამიანის ნაშთი აღმოაჩინეს. მისი სხეული არაჩვეულებრივად იყო შენახული და შესაბამისად, მეცნიერული კვლევის ობიექტიც გახდა. მკვლევრებმა უძველეს ადამიანს ოდსი დაარქვეს და მისი შესწავლა დაიწყეს.

მეცნიერებმა ოდსის ჯანმრთელობის შესახებ არაერთი დეტალი აღმოაჩინეს. მათ შორისაა გამაგრებული არტერიები. დადგინდა ისიც, რომ უძველეს ადამიანს სხეულზე ტატუები ჰქონდა. გარდა ამისა, სიკვდილის დროს მას ზურგში ისარი ჰქონდა მოხვედრილი, რამაც მისი სიკვდილი გამოიწვია.

ახალმა კვლევამ აჩვენა, რომ ოდსის კანის ფერი შესაძლოა იმაზე მუქი ყოფილიყო, ვიდრე ამას თავდაპირველად ვარაუდობდნენ. სავარაუდოდ, მას ერთ-ერთი ყველაზე მუქი კანი ჰქონდა იმდროინდელ ევროპელებს შორის.

ანთროპოლოგმა განაცხადა, რომ პირველი კვლევის დროს ითვლებოდა, რომ მისი ალპების სიცივისა და თოვლში ყოფნის ბრალი იყო, თუმცა, სავარაუდოდ ოდსის ნამდვილად ჰქონდა მუქი ფერის კანი.

მამაკაცს სავარაუდოდ თხელი თმის გვირგვინი უნდა ჰქონოდა, რაც სიმელოტისადმი მიდრეკილებაზე მიუთითებს. ამასთან ერთად, ის სიმსუქნისა და მეორე ტიპის დიაბეტისკენაც იყო მიდრეკილი.

დღევანდელი ევროპელების გენეტიკური სტრუქტურა ჰგავს მოზაიკას, რომელიც შედგება სამი ძირითადი წინაპრების ჯგუფისგან.

მათ შორისაა დასავლელი მონადირე-შემგროვებლები, ადრეული ანატოლიელი ფერმერები, რომლებიც ევროპაში  დაახლოებით 8000 წლის წინ დასახლდნენ და სტეპ ჰერდერსი აღმოსავლეთ ევროპიდან, რომლებიც მათ დაახლოებით 4900 წლის წინ შეუერთდნენ.

ოდსის პირველადი გენეტიკური ანალიზით გამოვლინდა სტეპის ჰერდერების კვალი, თუმცა, უკანასკნელი კვლევის თანახმად, ის შედარებით იზოლირებული მოსახლეობიდან უნდა ყოფილიყო, რომელსაც სხვა ევროპულ ჯგუფებთან მინიმალური ურთიერთობა ჰქონდა. როგორც ჩანს, მისი წინაპრები პირდაპირ ანატოლიიდან ჩამოვიდნენ და მონადირე-შემგროვებელთა ჯგუფს არ შეერივნენ.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

90 წლის წინ, იტალიის ალპებში ადრეული პერმული ეპოქის უძველესი ნამარხი აღმოაჩინეს და მას შემდეგ, მეცნიერებას მსგავსი აღარაფერი უპოვია.

ის 1931 წელს აღმოაჩინეს, Tridentinosaurus antiquus-ი უწოდეს და ნამდვილად გამორჩეული აღმოჩენაა. არის 280 მილიონი წლის წინანდელი, დინოზავრებზე უფრო ძველი და მიიჩნეოდა, რომ წარმოადგენდა ამ დრომდე აღმოჩენილი ერთ-ერთ ყველაზე ძველ ხვლიკის ნამარხს.

კიდევ უფრო საოცარი ისაა, რომ ის განსაკუთრებით კარგადაა შენახული — ცხოველის სხეულის ანაბეჭდი ქვაზე, თავის რბილი ქსოვილით.

თუმცა, ახლა უკვე ვიცით, რატომ აღარ გვიპოვია მას შემდეგ მსგავსი ნამარხი: ახალი საგულდაგულო ანალიზების მიხედვით, ეს რბილი ქსოვილი სინამდვილეში სულაც არაა რბილი ქსოვილი, უბრალოდ, საღებავია.

აღმოჩენა კორკის უნივერსიტეტის კოლეჯის პალეობიოლოგის, ვალენტინა როსის ჯგუფმა გააკეთა, რომელმაც ამ უჩვეულო ნამარხის შესწავლისას, შეცდომაში შემყვან დეტალს მიაგნო.

„ერთი შეხედვით, ნამარხი ფრიად უცნაურად გამოიყურებოდა. კოლეგებმა მითხრეს, რომ მათაც იგივე რეაქცია ჰქონდათ. თუმცა, ნამარხები ყოველთვის ასე თუ ისე უცნაურია და ამიტომ, კვლევა ჩავატარე. მიკრონიმუშების მოლეკულური ანალიზის შედეგად გაირკვა, რომ ჩვენ წინაშე იყო არა კარბონიზებული რბილი ქსოვილი, არამედ შავი საღებავი“, — ამბობს როსი.

დიდი ხანია, Tridentinosaurus-ი ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ნამარხია. რბილი ქსოვილი იშვიათად ინახება, რადგან როგორც წესი, განმარხების ხანგრძლივი პროცესის დაწყებამდევე იხრწნება.

თუმცა, როცა ის შემონახულია, ბევრ რამეს გვეუბნება იმ ცხოველის შესახებ, რომელსაც თავის დროზე ეკუთვნოდა — მაგალითად, კანის ფერსა და ტექსტურას, ანატომიისა და შინაგანი ორგანოების განლაგებას.

მეცნიერებს გარკვეული თეორიებიც ჰქონდათ იმის შესახებ, თუ როგორ შემოინახა Tridentinosaurus-ის რბილი ქსოვილი, მაგრამ კანი დეტალებში არავის ჰქონდა შესწავლილი. სწორედ ამიტომ აიღეს ეს საქმე თავის თავზე როსიმ და მისმა კოლეგებმა.

პირველადმა ულტრაიისფერმა სკანირებამ მთლიანი ნამარხის გარშემო საფარი გამოავლინა, რაც ნამარხებისთვის სრულიად ნორმალურია. თუმცა, უფრო დეტალური ანალიზები იყო იმის დასადგენად, თუ რა იმალებოდა ამ საფარის ქვეშ.

კარბონიზებულ კანად მიჩნეული შავი მასალის ანალიზისთვის ჯგუფმა სხვადასხვა მეთოდი გამოიყენა. მათ შორის — ელექტრონული მიკროსკოპი, ენერგიის დისპერსიული სპექტროსკოპი, მიკრო რენტგენული დიფრაქცია, რამანის სპექტროსკოპია და Atr-Ftir სპექტროსკოპია.

შედეგები რამდენიმე სხვადასხვა მასალას შეადარეს. ნიმუშები შეესაბამებოდა არა ორგანულ მასალას, არამედ ძვლისგან დამზადებულ შავ პიგმენტს, რომელიც ხშირად გვხვდება ისტორიულ ნახატებში.

აღმოჩენა უკიდურესად მოულოდნელი იყო.

„შემიძლია ვთქვა, რომ ცოტა არ იყოს, შოკირებულები და დამწუხრებულები ვართ. დღეს უკვე შეგვიძლია გამოვიყენოთ უმძლავრესი ტექნოლოგიები, რომლებიც ნამარხების მოლეკულურ დონეზე შესწავლის საშუალებას გვაძლევს, რაც თუნდაც ათი წლის წინ შეუძლებელი იყო“, — ამბობს როსი.

ამას გარდა, მიუხედავად იმისა, რომ „კანი“ ყალბია, ნამარხის ზოგიერთი ნაწილი ნამდვილია. უკანა ფეხების ძვლები, რომლებზეც კანია დახატული, რეალურია. საღებავის ქვეშ ამ ძვლების შესწავლა უდავოდ რთული იქნება, მაგრამ ამაში შეიძლება 3D ვიზუალიზაცია დაგვეხმაროს.

შედეგად, მკვლევრებს რეალური Tridentinosaurus-ის შესწავლა შეეძლებათ. შეადარებენ იმ სხვა ნამარხებსაც, რომლებიც წარსულში ზედმეტად განსხვავებულად მიაჩნდათ, რათა ამავე სახეობის ან გვარისთვის მიეკუთვნებინათ.

პალეონტოლოგებმა შეიძლება ის ადგილიც მოინახულონ ხელახლა, სადაც ნამარხი აღმოაჩინეს, იმის იმედით, რომ იქნებ სხვა უფრო უკეთ შენახული ნიმუშებიც იპოვონ.

ამ კვლევამ შესაძლოა Tridentinosaurus-ის მთავარი საიდუმლო გამოავლინა, მაგრამ ერთი თვალსაჩინო მაინც რჩება.

„არ ვიცით, ვინ მოხატა ის და რატომ. გამომდინარე იქიდან, რომ ძვლების ნაწილი და წვრილი ძვლოვანი ქერცლები აშკარად ჩანს, აღმოჩენის ადგილის გათხრა ცდად ღირს, რადგან შეიძლება, იქ სხვა ძვლებიც ვიპოვოთ. ნამარხი სავარაუდოდ მის გასალამაზებლად მოხატეს“, — ამბობს როსი.

თუმცა, ალბათ მაინც ვერასოდეს გავიგებთ, ვინ და რატომ მოხატა ის.

მომზადებულია ScienceAlert-ის მიხედვით, რომელიც მიხეილ ჭაბუკაშვილმა თარგმნა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

არქეოლოგებმა პრეისტორიული სახლის ნაშთები აღმოაჩინეს და ის დაახლოებით 8000 წლით დაათარიღეს.

მართკუთხა საცხოვრებელი ავსტრიის მეცნიერებათა აკადემიის (Ö A W) მკვლევრებმა სერბეთში, სვინიარიჩკა ჩუკაში აღმოაჩინეს.

ექსპერტების თქმით, აღმოჩენა კონტინენტის ადრეულ სასოფლო-სამეურნეო საზოგადოებებზე ბევრს ამბობს.

“ეს აღმოჩენა იძლევა არსებითად ახალ შეხედულებებსა და მონაცემებს, რომლებიც, სავარაუდოდ, შეცვლის წინა მოდელებს”, — თქვა ბარბარა ჰორეჯსმა, არქეოლოგმა და Ö A W-ის ავსტრიის არქეოლოგიური ინსტიტუტის სამეცნიერო ხელმძღვანელმა.

ახლად აღმოჩენილი ნაგებობა დაახლოებით 8000 წლის წინ ხის ბოძებისგან ააშენეს. მისი ასე დიდი ხნით უვნებლად შემონახვის ფენომენი ხანძრით იხსნება.

“ჩამონგრეულმა და დამწვარმა მასალამ დაფარა სახლის იატაკი, არტეფაქტები, ხელსაწყოები და ჭურჭელი”, — თქვა ჰორეჯსმა.

საცხოვრებელი სახლი შეიცავს მტკიცებულებებს, რომ მისი მაცხოვრებლები ინახავდნენ საკვებს, როგორიცაა მარცვლეული და თესლები.

ნეოლითური პერიოდი ბალკანეთში დაახლოებით 8500 წლის წინ დაიწყო და 3500 წელი გაგრძელდა. დაახლოებით ამ პერიოდში ხდებოდა მონადირე-შემგროვებლობიდან სოფლის მეურნეობაზე გადასვლა. სწორედ ასე წარმოიშვა ევროპის კონტინენტზე მუდმივი დასახლებები.

ეს უახლესი აღმოჩენები ეჭვქვეშ აყენებს არსებულ შეხედულებას, რომ ადრეული ნეოლითის ხანაში ამ რეგიონში მცხოვრები ხალხი მომთაბარე იყო.

“ფაქტია, ამ პერიოდში დღევანდელი ბალკანეთის ტერიტორიაზე ადამიანებს მუდმივი დასახლებები უკვე გააჩნდათ”, — თქვა ჰორეჯსმა.

გათხრები სვინჯარიჩკა ჩუკაში 2018 წლიდან მიმდინარეობს და ამ დროის განმავლობაში არქეოლოგებმა ადრეული ნეოლითური პერიოდიდან დასახლებების მრავალი კვალი აღმოაჩინეს.

ეს აღმოჩენები მიეკუთვნება სტარჩევოს კულტურას, რომელიც ერთ-ერთი უძველესი ნეოლითური კულტურაა ბალკანეთის ტერიტორიაზე. სტარჩევოს კულტურა ცნობილია რეგიონში სოფლის მეურნეობის გაჩენითა და ცხოველების მოშინაურებით.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”