ეს საინტერესოა

მეცნიერებმა ეგვიპტეში მდებარე გიზის დიდი პირამიდის მახლობლად მიწისქვეშა გარემო სპეციალური რადარითა და ელექტროტომოგრაფით შეისწავლეს. შედეგად, მათ ორი ნაწილისგან შედგენილი სტრუქტურა გამოავლინეს, რომელიც უკვე 4 000 წელზე მეტია, ძველი სასაფლაოს მიმდებარედაა დამარხული.

კერძოდ, ერთი მათგანი პირამიდის დასავლეთითაა განლაგებული და L-ის ფორმა აქვს. ის 0.5-დან 2 მეტრამდე სიღრმეშია, მისი სიგრძე-სიგანე კი 10 და 15 მეტრია. უფრო ქვემოთ, 3.5-დან 10 მეტრამდე სიღრმეში, ბევრად დიდი სტრუქტურაა, რომლის სიგრძე-სიგანეც 10-10 მეტრია. სპეციალისტებმა ჯერჯერობით არ იციან, რასთან აქვთ საქმე, მაგრამ ამან შესაძლოა, გიზის პირამიდის კომპლექსის შესახებ ახალი ინფორმაცია მოგვაწოდოს.

აღსანიშნავია, რომ დასავლეთით მდებარე ეს სასაფლაო არქეოლოგებისთვის ისედაც საინტერესო იყო, რადგან სამარხებით სავსე ამ ტერიტორიაზე მართკუთხა ფორმის ცარიელი და მოსწორებული არეალია. მასზე მეტის გასაგებად მკვლევრებმა თანამედროვე სარადარო ტექნოლოგია გამოიყენეს, რომელიც ხმელეთისკენ რადიოტალღების გაშვებას გულისხმობს. ისინი მიწისქვეშ აღწევს და იქ არსებული გარემოს შესწავლის საშუალებას იძლევა. თითქმის იმავე მეთოდით მუშაობს ელექტროტომოგრაფიც, რომელიც მიწისქვეშა მატერიების ელექტრულ კუთრ წინააღმდეგობას აფიქსირებს.

ამ ორი ტექნოლოგიის მეშვეობით არქეოლოგებმა სასაფლაოს ზემოხსენებულ არეალში, სიღრმეში, სხვადასხვა სიმკვრივის მქონე რეგიონებს მიაგნეს. მათი ფორმა იმგვარია, რომ, დიდი ალბათობით, ბუნებრივი არ უნდა უყოს, არამედ ადამიანის მიერ შექმნილი, მაგრამ მათი დანიშნულება გაურკვეველია.

უფრო ზემოთ განლაგებული სტრუქტურა ერთგვაროვანი ქვიშითაა სავსე, რაც მიანიშნებს, რომ მისი აგების შემდეგ ის მიზანმიმართულად “ჩაფლეს”. მეორე სტრუქტურაც საკმაო კუთრი წინააღმდეგობით ხასიათდება, ამიტომ შესაძლოა, ისიც ქვიშით დაეფარათ, ან, სულაც, ღრუიანი, ანუ ცარიელი, იყოს.

იქიდან გამომდინარე, რომ ორივე მათგანის იდენტიფიცირება რთულია, მეცნიერები მათ “ანომალიას” უწოდებენ. არ გამორიცხავენ, რომ, თუ ეს მართლაც ადამიანის მიერ შექმნილი ნაგებობებია, ზედაპირთან ახლოს მდებარე სტრუქტურა ქვედაში შესასვლელის ფუნქციას ასრულებდეს. შესაძლოა, ეს კირქვის ვერტიკალური კედლები იყოს ან ერთგვარი გვირაბები, რომლებიც სამარხს უერთდება.

ახალი ნაშრომი გამოცემაში Archaeological Prospection გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

აღმოაჩინეს პატარა, გამჭვირვალე თევზი, რომელიც თვითმფრინავზე დიდ ხმას გამოსცემს. სახეობა (Danionella cerebrum) თევზებს შორის ზომით ერთ-ერთი ყველაზე პატარაა – მისი სიგრძე სულ რაღაც 12 მილიმეტრს აღწევს. მიუხედავად ამისა, მას 140 დეციბელზე მაღალი ხმის გამოცემა შეუძლია. როგორც მკვლევრები ამბობენ, იგი იარაღის გასროლის ხმასაც კი აჭარბებს.

მეცნიერთა ჯგუფი აღმოჩენასთან მას შემდეგ მივიდა, რაც თევზი ბერლინში, ერთ-ერთი კვლევის ფარგლებში, აკვარიუმში მოათავსეს. ერთ დღესაც მათ უჩვეულო ხმა მოესმათ. როდესაც მას გაჰყვნენ, ხმაური პატარა თევზთან მივიდა. სწორედ ამის შემდეგ დაიწყო კვლევა – ერთ-ერთი ვარაუდის თანახმად, ეს უნარი, შესაძლოა, კომუნიკაციის უჩვეულო ფორმას უკავშირდებოდეს.

კვლევისათვის სასარგებლო ის გარემოებაცაა, რომ აღნიშნული სახეობის სხეული მთლიანად გამჭვირვალეა. იგი საშუალებას მისცემს მეცნიერებს, ყურადღებით შეისწავლონ მისი ქცევა.

„გასაოცარ აღმოჩენამდე მივედით. ვიწვევთ სხვა მკვლევრებსაც, რათა დავადგინოთ, როგორ შეუძლია 12 მილიმეტრიან თევზს სპილოზე, თვითმფრინავსა და გასროლაზე ძლიერი ხმის გამოცემა”, – ამბობს ვერიტო კუკი,

კვლევის ხელმძღვანელი და ბერლინის საუნივერსიტეტო კლინიკა შარიტეს დოქტორანტი.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

მეცნიერებმა ტექნოლოგია შექმნეს,რომელსაც შეუძლია, ადამიანის ემოციები რეალურ დროში ამოიცნოს. მიღწევა ულსანის მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების ეროვნული ინსტიტუტის მკვლევრებს ეკუთვნით.

შესაძლოა, ტექნოლოგია სამომავლოდ სხვადასხვა სერვისში გამოვიყენოთ. იგი ისეთი ჰუმანოიდი რობოტების შექმნაშიც შეიძლება დაგვეხმაროს, რომლებიც ადამიანის ემოციების უკეთ ამოცნობას შეძლებს.

ტექნოლოგიას PSiFI ეწოდება. იგი ნიღბის მსგავსი მოწყობილობაა, რომელიც სახეზე თავსდება. PSiFI წელვადი და გამჭვირვალეა. იგი მარტივად გამოსაყენებელია და ფუნქციონირებისთვის ენერგიის გარე წყარო არ სჭირდება.

ტექნიკის ეფექტიანობა ნაწილობრივ სწორედ იმის დამსახურებაა, რომ თავისი მუშაობისათვის საჭირო ენერგიას თვითონვე წარმოქმნის. მას არც კომპლექსური აღჭურვილობა აქვს მონაცემების შესაკრებად.

პრესრელიზის მიხედვით, სენსორს შეუძლია, ვერბალური და არავერბალური ინფორმაცია ერთდროულად დააფიქსიროს. მკვლევართა გუნდმა სისტემაში კუნთის დეფორმაციისა და ხმის იოგების ვიბრაციის დაფიქსირების ფუნქციები გააერთიანა. გარდა ამისა, მონაცემების გადამამუშავებელი წრედი მონაცემებს უსადენოდ გზავნის, ეს კი ემოციების რეალურ დროში ამოცნობას დამატებით უწყობს ხელს.

ტექნოლოგია ემოციების იდენტიფიცირების მიზნით მანქანური სწავლის ალგორითმებს იყენებს. ამის წყალობით იგი მაშინაც კი არჩევს ადამიანების ემოციებს, როდესაც მათ სახეები დაფარული აქვთ.

იმისათვის, რომ ნიღაბი მაქსიმალურად მორგებადი ყოფილიყო, მეცნიერებმა მის დასამზადებლად სხვადასხვა კუთხიდან გადაღებული სურათები გამოიყენეს. საბოლოო პროდუქტი წელვადია, გამჭვირვალე და ყველა ადამიანს კომფორტულად ერგება.

სისტემის პოტენციალის საჩვენებლად მკვლევრებმა ვირტუალურ რეალობაზე დაფუძნებული აპლიკაცია, ე. წ. “ციფრული კონსიერჟი”, გამოიყენეს. ამ აპლიკაციაში ტექნოლოგია კლიენტებს მათ ემოციებზე მორგებულ სერვისებს სთავაზობს.

ნაშრომის ავტორებმა სისტემა ვირტუალური რეალობის სხვადასხვა გარემოშიც გამოცადეს, მათ შორის ჭკვიან სახლებზე, ფილმების კერძო თეატრებსა და ჭკვიან ოფისებზე. სისტემა ემოციებს სხვადასხვანაირ სიტუაციაში ამოიცნობს, ამიტომ მას პიროვნებაზე მორგებული მუსიკის, ფილმებისა თუ მხატვრული ლიტერატურის შემოთავაზებაც შეუძლია.

მეცნიერების აზრით, ტექნოლოგიამ მართლაც შეიძლება, პრაქტიკული სარგებელი მოგვიტანოს და ჩვენი სამომხმარებლო გამოცდილება არაერთი კუთხით გააუმჯობესოს.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

პირის ღრუს დაავადებების სამკურნალოდ მკვლევრებმა ხელოვნურ ენა შექმნეს, რომელიც ბაქტერიებს ანადგურებს. ხელოვნურ ენას ბაქტერიების აღმოჩენისთანავე მათი განადგურება შეუძლია. კვლევის შესახებ თარგმანს on.ge-აქვეყნებს.

ენა ქიმიურ სენსორებს იყენებს და აქედან თითოეული სენსორი განსხვავებულად რეაგირებს.

ყველა სენსორისგან მიღებული მონაცემების ანალიზით შესაძლებელი ხდება დადგინდეს, თუ რა სახის ბაქტერიებთან გვაქვს საქმე.

ბაქტერიული ინფექციები სახიფათოა

ბაქტერიული ინფექციები სიკვდილიანობის მეორე ძირითადი მიზეზია.

დაგვიანებული მკურნალობა და არასწორი დიაგნოზი სიკვდილიანობის მაჩვენებელს მნიშვნელოვნად ზრდის. სტომატოლოგიური დაავადებები, როგორიცაა კარიესი და პაროდონტიტი, ასევე მოქმედებს ცხოვრების ხარისხზე და იწვევს სისტემურ დაავადებებს.

მკვლევრები ფოკუსირებული იყვნენ ბაქტერიების აღმოჩენისა და განადგურების გაადვილებაზე. ეს იმიტომ, რომ ბაქტერიების ტრადიციული გამოვლენის ტექნიკა კომპლექსურ კვლევებს საჭიროებს და შესაბამისად, რთულია.

როგორ მუშაობს ხელოვნური ენა

როდესაც სტომატოლოგი ფიქრობს, რომ ბაქტერია სტომატოლოგიურ პრობლემებს იწვევს, როგორიცაა ღრუს ან ღრძილების დაავადება, უნდა გაირკვეს რომელი ბაქტერიაა დამნაშავე.

ეს ბაქტერიების ლაბორატორიაში დათესვას მოითხოვს. არის კიდევ ერთი საშუალება, რა დროსაც უშუალოდ პირის ღრუში იკვლევენ ბაქტერიების სპეციფიკურ ნიშნებს. თუმცა, არცერთია მარტივი, ამიტომ მკვლევრებს უფრო მარტივი გზის გამონახვა სურდათ.

მათ სურდათ შეექმნათ სენსორების ჯგუფი, რომელიც სხვადასხვა ტიპის ბაქტერიების ერთდროულად გამოვლენას შეძლებდა.

მკვლევრებმა ამისთვის პაწაწინა ნაწილაკები, ნანოზიმები გამოიყენეს. ნანოზიმი მოქმედებს როგორც ბუნებრივი ფერმენტი. როდესაც ნანოზიმებს სპეციალური სითხე და ფერის შემცვლელი საღებავი დაამატეს, ნანოზიმებმა სითხე ლურჯად აქციეს.

თუმცა, თუ ბაქტერია ნანოზიმების დნმ-ს დაფარავდა, სითხე ლურჯი აღარ ხდებოდა. შესაბამისად, ნანოზიმების სხვადასხვა ტიპის დნმ-ით დაფარვამ ბაქტერიების გამოვლენას შეიძლება შეუწყოს ხელი. რაც მთავარია, სხვადასხვა ტიპის ბაქტერია განსხვავებულ ფერს იძლევა.

მკვლევრებმა ეს სისტემა პირის ღრუს 11 ტიპის ბაქტერიაზე გამოცადეს. კვლევამ წარმატებით ჩაიარა და მკვლევრებმა ბაქტერიების დაფიქსირებასთან ერთად, მათი ტიპებიც გაარჩიეს.

რაც შეეხება ბაქტერიების განადგურებას: მკვლევრებმა აღმოჩინეს, რომ ნანოზიმების ბაქტერიების შემცველ ხსნარებში დამატება სამი გავრცელებული ტიპის ბაქტერიას ანადგურებს.

როდესაც მკვლევრებმა ბაქტერიები მძლავრი მიკროსკოპის გამოყენებით შეისწავლეს, დაინახეს, რომ ნანოზიმებმა დააზიანა მათი გარე შრეები. ეს ნიშნავს, რომ ახლად შემუშავებული სისტემა გამოსადეგია როგორც ბაქტერიების მიერ გამოწვეული სტომატოლოგოიური პრობლემების აღმოსაჩენად, ისე ამ ბაქტერიების გასანადგურებლად.

ჯერ ზუსტად არ ვიცით, თუ როგორ მოთავსდება ხელოვნური ენა პირის ღრუში, მაგრამ ამ ინოვაციას ბევრი პრობლემის გადაჭრის პოტენციალი აქვს.

კვლევა ჟურნალ ACS Applied Materials & Interfaces-ში გამოქვეყნდა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

მსოფლიო გამოჯანმრთელდა მომაკვდინებელი კორონავირუსული პანდემიისგან, რომელმაც დაღუპა თითქმის შვიდი მილიონი ადამიანი, მაგრამ მეცნიერებმა გამოაქვეყნეს გაფრთხილება, რომ კიდევ უფრო მომაკვდინებელი Factor X ვირუსი შეიძლება იმალებოდეს დედამიწის მუდმივ ყინვაში და ელოდება გათავისუფლებას.

უფრო უარესი, მათი თქმით, კლიმატის ცვლილებამ გაზარდა იმის შესაძლებლობა, რომ მრავალი მომაკვდინებელი დაავადება, რომლებიც ასობით ათასი წლის განმავლობაში მიძინებული იყო, შეიძლება გავრცელდეს, რადგან პლანეტა დათბობას განაგრძობს.

ეს იმიტომ ხდება, რომ გაყინული ნიადაგი – ან მუდმივი ყინვა – შერწყმულია უზარმაზარ რაოდენობასთან მიძინებული მიკრობული სახეობებით.

ექსპერტები გვაფრთხილებენ, რომ ამან ასევე შეიძლება გამოიწვიოს გადაშენებული დაავადებების გავრცელება, როგორიცაა ჩუტყვავილა ან პათოგენები, რომლებიც ოდესღაც ანადგურებდნენ ჩვენს წინაპრებს.
„არსებობს X ფაქტორი, რომლის შესახებაც ჩვენ ნამდვილად არ ვიცით ბევრი რამ“, – განუცხადა Newsweek-ს შვედეთის უმეას უნივერსიტეტის ინფექციური დაავადებების პროფესორმა ბირგიტა ევენგარდმა.

”მუდმივი ყინვის სიღრმეში უნდა იყოს მიკრობები, განსაკუთრებით ვირუსები, მაგრამ ასევე ბაქტერიები, რომლებიც დედამიწაზე არსებობდნენ ჰომო საპიენსის გამოჩენამდე დიდი ხნით ადრე“.

ექს-მარსელის უნივერსიტეტის ვირუსოლოგ ჟან-მიშელ კლავერიის თქმით, ეს მუდმივი ყინვა შესაძლოა ასევე შეიცავდეს უძველეს ვირუსებს, რომლებიც აინფიცირებდნენ და იწვევდნენ ნეანდერტალელებისა და მამონტების გადაშენებას.

კითხვაზე, კიდევ რა შეიძლება იმალებოდეს გაყინულ ტუნდრაში, მან განუცხადა Newsweek-ს: „გადაშენებული დაავადებების ვირუსები, როგორიცაა ჩუტყვავილა; მუდამ არსებული ჯილეხი დაინფიცირებულ ადგილებში; და იმ დაავადებების დაჩქარებული გავრცელება, რომლებიც უკვე ცნობილია [არსებობენ] დღევანდელ არქტიკაში, როგორიცაა ტულარემია, სერიოზული ბაქტერიული ინფექცია ან ტკიპებით გამოწვეული ენცეფალიტი“.

მეცნიერებმა აღმოაჩინეს ექვსი გაყინული პათოგენი, რომლებიც, მათი აზრით, კაცობრიობისთვის ყველაზე დიდ საფრთხეს წარმოადგენს.

გასულ წელს ექსპერტთა ჯგუფმა ასევე გამოაცხადა, რომ მათ გააცოცხლეს ციმბირის მუდმივ ყინვაში აღმოჩენილი 48 500 წლის ვირუსი.
ეს არის ერთ-ერთი შვიდი ტიპის პერმაფროსტის ვირუსებიდან, რომლებიც აღდგა ათასობით წლის შემდეგ.

მათგან ყველაზე ახალგაზრდა გაყინული იყო 27 000 წლის განმავლობაში, ხოლო ყველაზე ძველი, Pandoravirus Yedoma, გაყინული იყო 48 500 წლის განმავლობაში.

მიუხედავად იმისა, რომ ეს ვირუსები არ განიხილება ადამიანისთვის საშიშად, მეცნიერები გვაფრთხილებენ, რომ სხვა პათოგენებს, რომლებიც ექვემდებარება ყინულის დნობას, შეიძლება ჰქონდეს “კატასტროფული შედეგები” და გამოიწვიოს ახალი პანდემიები.
გამაფრთხილებელი გასროლა მოხდა 2016 წელს, როდესაც ციმბირში სიცხის ტალღამ გაააქტიურა ჯილეხის მომაკვდინებელი სპორები, რომლებმაც 12 წლის ბიჭი და ათასობით ცხოველი მოკლა.

ტერმინი „მუდმივი ყინვა“ აღწერს მიწას, რომელიც გაყინული იყო ზედიზედ ორი ან მეტი წლის განმავლობაში, თუმცა ციმბირის ზოგიერთი ნაწილი ასე დარჩა 650 000 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში.

ექსპერტების შეფასებით, ჩრდილოეთ ნახევარსფეროს მეოთხედი დაფარულია მუდმივი ყინვით, მაგრამ დიდი ტერიტორიები ახლა დნება.

პლანეტა უკვე 1,2 გრადუსით თბილია, ვიდრე პრეინდუსტრიულ დროში და მეცნიერები გვაფრთხილებენ, რომ 2030-იან წლებში არქტიკაზე ყინულისგან თავისუფალი ზაფხული იქნება.

Claverie-ს გუნდმა პირველად გააცოცხლა ვირუსები 2014 წელს, უსაფრთხოების მიზეზების გამო ფოკუსირება მოახდინა ვირუსებზე, რომლებსაც მხოლოდ ამების დაინფიცირება შეუძლიათ.

მხოლოდ 2019 წლიდან აღმოაჩინეს 13 ახალი ვირუსი და თქვეს, რომ უცნობ, უძველეს ვირუსებს შეუძლიათ “კატასტროფული” შედეგები მოუტანოს კაცობრიობას.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

შვეიცარიაში ნაწილაკების ყველაზე დიდი ამაჩქარებლის მკვლევრებმა ახალი, უფრო მსხვილი სუპერკოლაიდერის Future Circular Collider აშენების გეგმა წარადგინეს. ამის შესახებ BBC წერს.

გამოცემის ინფორმაციით, ახალი მოწყობილობა სპეციალისტებს ახალი ნაწილაკების აღმოსაჩენად სჭირდებათ, რომლებიც ფიზიკაში რევოლუციას გამოიწვევენ და მეტ ინფორმაციას მოგვცემენ სამყაროს შესახებ.

გეგმის მიხედვით, ახალი მოწყობილობა დიდ ადრონულ კოლაიდერმა სამჯერ უფრო დიდი უნდა იყოს, თუმცა პრობლემა მის ასაშენებლად ფინანსირების მოძიებაა. მშენებლობის პირველი ეტაპისთვის დაახლოებით 15 მილიარდი დოლარი იქნება საჭირო. თანხა სუპერკოლაიდერის ასაშენებლად ევროპის ბირთვული კვლევების ორგანიზაციის წევრმა ქვეყნებმა უნდა გამოყონ, თუმცა ექსპერტების ნაწილი ეჭვი ეპარება პროექტის ეკონომიკურ მნიშვნელობაში.

თუმცა მეცნიერები განმარტავენ, რომ ახალი კოლაიდერი მათ ბნელი მატერიისა და ბნელი ენერგიის უკეთესად შესწავლის საშუალებას მისცემთ.

დიდ ადრონული კოლაიდერი ჟენევის მახლობლად არის განთავსებული. ეს მიწისქვეშა გვირაბია, რომლის დიამეტრიც 27 კილომეტრს შეადგენს. მასში ატომურ ნაწილაკებს თითქმის სინათლის სიჩქარემდე აჩქარებენ და შემდეგ ერთმანეთთან აჯახებენ. შედეგად გამოთავისუფლებული სუბატომური ნაწილაკები მეცნიერებს ატომების მოწყობისა და მათი ნაწილაკების ერთმანეთთან ურთიერთობის უკეთ გაგებაში ეხმარება.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ჩინელი მეცნიერები მაიმუნების კლონირებას აგრძელებენ და ამასობაში, ჩინეთის მეცნიერებათა აკადემიის მკვლევართა ჯგუფი აცხადებს, რომ მათ მიერ კლონირებული ერთ-ერთი მაკაკა უკვე ორი წელია, ცოცხალია.

შედეგად, ის ყველაზე დღეგრძელია სხვა კლონირებულ რეზუს მაკაკებს (Macaca mulatta) შორის.

საშვილოსნოში გადანერგილი კლონირებული მაკაკების ემბრიონების ნახევარი მაკეობის დაახლოებით მე-60 დღისთვის დაიღუპა. ზოგიერთმა კლონმა კვირების და თვეების განმავლობაში იცოცხლა, ზოგმაც მხოლოდ რამდენიმე საათს ან დღეს, თუკი საერთოდ ცოცხლები დაიბადებოდნენ. ამის მიზეზი დიდწილად არის განვითარების დროს გენების ექსპრესიის პრობლემა.

ორი წლის რეზუსი მაკაკა იმედისმომცემი გამონაკლისია. ის ჩინეთში, ახალი მეთოდით გამოიყვანეს, რომელიც კლონირებული ემბრიონის განვითარებადი პლაცენტის გასაუმჯობესებლად შეიმუშავეს.

ნაყოფის ზრდა-განვითარებასთან ერთად იცვლება მისი პლაცენტის გენეტიკური ექსპრესიის პროფილიც. თუმცა, კლონირებულ ნაყოფებში პლაცენტა ყოველთვის შესაბამის დროს არ გამოხატავს (ექსპრესია) შესაბამის გენეტიკურ პროფილებს.

მკვლევართა ჯგუფმა მათი მოდელი ცხოველების გადარჩენის მაჩვენებლის გაუმჯობესების გზას მიაგნო.

როგორც ჩანს, პრობლემა მომდინარეობს კლონირებული ემბრიონის სომატური უჯრედებიდან. უფრო კონკრეტულად კი, ემბრიონის გარე შრეში არსებული ტროფობლასტური უჯრედებისგან, რომლებიც განვითარებად ემბრიონს საკვები ნივთიერებებით ამარაგებენ და მოგვიანებით, ემბრიონების გადანერგვის შემდეგ, წარმოქმნის პლაცენტის დიდ ნაწილს; ეს ყველაფერი მოგვიანებით განაპირობებს დისფუნქციურ ან დეფექტიან პლაცენტას.

ამ ხარვეზების გამოსასწორებლად, გადანერგვამდე, კლონირებული ემბრიონების შიდა ფენები მკვლევრებმა სათუთად ჩაამაგრეს არაკლონირებულ ტროფობლასტებში, რითაც მისი განვითარება გადაარჩინეს.

ტროფობლასტებით ჩანაცვლების მეთოდის პრინციპი ასეთია — კლონირებული ემბრიონის შიდა უჯრედული მასა მეორე, არაკლონირებულ, ინ-ვიტრო პროცესის შედეგად შექმნილ ემბრიონში შეჰყავთ. შედეგად მიიღება ტროფობლასტების „ჰიბრიდი“ ემბრიონი, რომელიც კლონირებული არ არის.

თავდაპირველი ემბრიონი შექმნეს პროცესით, რომელსაც სომატური უჯრედების ბირთვების ტრანსფერს (SCNT) უწოდებენ; ის კვერცხუჯრედის ბირთვს სომატური უჯრედითა და სხვა ინდივიდის დნმ-ით ანაცვლებს.

SCNT იგივე მოწინავე მეთოდია, რომლითაც 1996 წელს ისტორიაში პირველი კლონირებული ცხოველი, ცხვარი დოლი შექმნეს და წარმატებით გამოიყენეს ღორებში, ძაღლებში, თაგვებში, მსხვილფეხა რქოსან საქონელსა და კურდღლებში, მაგრამ გაცილებით რთულია ასეთივე წარმატების მიღწევა პრიმატებში. ამ მეთოდით მაკაკების კლონირება ჩინეთის მეცნიერებათა აკადემიის მეცნიერებმა მხოლოდ 2018 წელს შეძლეს — როდესაც ორი კიბორჩხალაჭამია მაკაკა, (Macaca fascicularis) ჟონგ-ჟონგი და ჰუა-ჰუა დაიბადა.

მიუხედავად იმისა, რომ ბოლო წლებში კლონირებული მაკაკების წარმატების მაჩვენებელი და სიცოცხლის ხანგრძლივობა გაუმჯობესდა, ასეთი მაკაკები იშვიათად ცოცხლობენ დიდხანს. როგორც მოსალოდნელი იყო, ამან გარკვეული ეთიკური უთანხმოება წარმოშვა კვლევების ამ დარგში.

პრიმატების კლონირების მომხრეები ირწმუნებიან, რომ ადამიანის ამ უახლოეს ნათესავებში ასეთი კვლევების შესაძლებლობა ძლიერ ღირებულია დაავადებათა მოდელირებისთვის. სკეპტიკოსთა მტკიცებით კი, ასეთი შედეგები გარანტირებული არ არის და ცხოველთა კეთილდღეობის საფრთხეები ძლიერ მაღალია.

ჩინელი მეცნიერები აცხადებენ, რომ ისინი საერთაშორისო ეთიკურ სახელმძღვანელოს მიჰყვებიან და მათი კვლევა, რომელიც სრულიად ლეგალურია ჩინეთში, 2018 წლიდან დღემდე შეუჩერებლად გრძელდება.

მიუხედავად იმისა, რომ ტროფობლასტებით ჩანაცვლების მეთოდმა ცოცხალი, ჯანმრთელი, ორი წლის მაიმუნი მოგვცა, აქამდე მისვლას ბევრი ცდა და შეცდომა დასჭირდა.

სომატური უჯრედების ბირთვების ტრანსფერს (SCNT) ყოველ 113 გააქტიურებულ ემბრიონზე მეცნიერებმა მხოლოდ ერთი ცოცხალი ნაყოფი მიიღეს. საშვილოსნოში გადანერგილი ყოველი 11 ემბრიონიდან მხოლოდ ერთმა წარმოქმნა ცოცხალი ნაყოფი.

წყარო

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

პირის ღრუს კიბო არის სიმსივნე, რომელიც რბილ ქსოვილებში ვითარდება – ენაზე, ლოყის შიდა ზედაპირზე, სასაზე, ტუჩებზე ან ღრძილებზე. სიმსივნე შეიძლება, ისეთ უბანში იყოს ლოკალიზებული, სადაც მისი აღმოჩენა ვერ მოხერხდეს.

სიმპტომები შეიძლება, მრავალფეროვანი იყოს, შეუხორცებელი წყლულების ჩათვლით. თუმცა ყველაზე მეტად ყურადღება უნდა მივაქციოთ ხანგრძლივად არსებულ კვანძებს პირის ღრუსა და კისრის მიდამოში, კბილების მორყევას.

ასევე, საყურადღებოა დაბუჟებული ან მგრძნობელობა დაკარგული უბნის გაჩენა ტუჩზე ან ენაზე, მეტყველებაში ცვლილებები. ასეთი ნიშნების აღმოჩენისას აუცილებლად უნდა მიმართოთ ექიმს.

განსაკუთრებით საყურადღებოა ის წყლულები, რომელიც 3 კვირის განმავლობაში არ ხორცდება. მტკივნეული წყლული, ასევე, შეიძლება კიბოს ნიშანს წარმოადგენდეს.

ასევე, განსაკუთრებით საყურადღებოა ენის გამოკვლევა – უნდა გაისინჯოს ენის ორივე გვერდითი ზედაპირი და პირის ღრუს ფსკერი. თეთრი ან წითელი ბალთები, კვანძები, დაქვეითებული შეგრძნების უბნები – ეს ის ცვლილებებია, რომელიც უყურადღებოდ არ უნდა დარჩეს.

რეკომენდებულია ლოყის ლორწოვანი გარსისა და ენის გვერდითი ზედაპირების დათვალიერება სარკის წინ კვირაში ერთხელ. ყურადღება მიაქციეთ ლორწოვანის შეფერილობის ნებისმიერ ცვლილებას.

უჩვეულო კვანძები – ლოყის სისქეში შეიძლება არსებობდეს კვანძები, რომელიც ვიზუალურად არ ჩანს. გასინჯვის დროს ცერა და საჩვენებელ თითს შორის მოაქციეთ ლოყის გარეთა და შიგნითა ზედაპირები. უმჯობესია გამოკვლევა ორივე მხარეს ერთდროულად ჩატარდეს, ორივე ლოყის სისქის უკეთ შედარების მიზნით. თუ უჩვეულო შემაგრებებს ან კვანძებს აღმოაჩენთ, მიმართეთ ექიმს.

პირის ღრუს კიბოს ყოველთვის ახლავს შეშუპება. მისი აღმოჩენა თითებით გასინჯვით არის შესაძლებელი. გაისინჯეთ თითებით ქვედა ყბისქვეშა მიდამო და ყელი, შეადარეთ ორივე მხარე ერთმანეთს. ასიმეტრიისა და ცვლილებების აღმოჩენის შემთხვევაში აუცილებლად მიმართეთ ექიმს.

ხმის ჩახლეჩა შეიძლება, პირის ღრუს კიბოს უკავშირდებოდეს, თუმცა ზამთრის სეზონური ვირუსების პერიოდში აღნიშნული სიმპტომი ხშირად გვხვდება. ასეთი სიმპტომის უმიზეზოდ გაჩენის შემთხვევაში, საჭიროა ექიმთან კონსულტაცია.

კბილების მორყევა, ისევე როგორც კბილის ამოღების შემდეგ კბილბუდის შეხორცების შეფერხება, შეიძლება პირის ღრუს კიბოს ერთ-ერთი ნიშანი იყოს.

კვანძების, ბალთების, შეშუპებისა და სხვა ცვლილებების გამოსავლენად ზემოთ აღწერილი მარტივი თვითგამოკვლევითა და დათვალიერებით ადვილადაა შესაძლებელი ენის, ლოყების, ღრძილების, სასის, ნუშურა ჯირკვლების, ტუჩების, პირის ღრუს ფსკერისა და კისრის შემოწმება. საეჭვო სიმპტომის აღმოჩენის შემთხვევაში კი შესაბამისი რეაგირებაა საჭირო.

წყარო: tbiliselebi.ge

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

არიზონას უნივერსიტეტის ფილოსოფოსმა ათასწლეულის კამერა დაამონტაჟა. ეს მოწყობილობაა, რომელიც ქალაქ ტუსონის ერთ კადრს ათასი წლის განმავლობაში გადაიღებს.

შემქმნელი ჯონატონ კიტსი ამბობს, რომ მას სურს ადამიანები კაცობრიობის წარსულზე, აწმყოსა და მომავალზე უფრო ღრმად დააფიქროს. ის ფიქრობს იმაზე, თუ როგორი შეიძლება იყოს ჩვენი საზოგაოება 31-ე საუკუნეში.

“ადამიანთა უმეტესობას მომავალზე საკმაოდ ბუნდოვანი ხედვა აქვს. თუმცა, ფაქტია, რომ ჩვენ გვაქვს ფანტაზია და შევიძლია წარმოვიდგინოთ თუ როგორი იქნება მომავალი. კონკრტულ შემთხვევაში კი ტუსონის მომავალი”, — თქვაკიტსმა.

კამერა ფოლადის ბოძისა და მის თავზე დაყენებული სპილენძის ცილინდრისგან შედგება. როდესაც სინათლე ცილინდრში ხვდება, ის 24-კარატიანი ოქროს თხელი ფურცლის ქინძისთავის ზომის ხვრელში გადის, შემდეგ კი ეცემა ზედაპირს. ზედაპირი ზეთის საღებავის პიგმენტითაა დამუშავებული, რომელსაც ვარდის ენდროთია ეწოდება.

ტუმამოკის გორაზე საფეხმავლო ბილიკის მახლობლად, კამერაზე შეტყობინება შეგხვდევათ, რომელიც გამვლელებს მომავალზე დაფიქრებისკენ მოუწოდებს.

როდესაც სურათი საბოლოოდ გამომჟღავნდება, ლანდშაფტის ყველაზე სტატიკური ნაწილები იქნება შედარებით მკაფიო, ხოლო რეგულარულად ცვალებადი ადგილების ფორმები უფრო ჩრდილისებრი.

სავარაუდოა, რომ ბუნებრივი ლანდშაფტი ეფექტურად იქნება აღბეჭდილი, ხოლო კადრში შენობების რაოდენობა და დიზაინი შეიცვლება საუკუნეების განმავლობაში.

როგორი იქნება სამყარო ათასი წლის შემდეგ, ძნელი წარმოსადგენია, თუმცა ეს საინტერესო სააზროვნო ექსპერიმენტია. თუ ათასწლეულით უკან გავიხედავთ, დავინახავთ შუა საუკუნეებს. ეს ის დროა, როდესაც ადამიანი ხმლებითა და ცულებით იბრძვის.

კიდევ ერთი ათასი წლის შემდეგ, კლიმატის ცვლილება, ხელოვნური ინტელექტის ტექნოლოგია და მრავალი სხვა ფაქტორი უდავოდ ძირეულად შეცვლის პლანეტას. ცალსახაა, გარემო და ხედი, რომელსაც ახლა ყოველ დილით ფანჯრიდან ვხედავთ, კარდინალურად შეიცვლება.

კიტსი აღიარებს, რომ არსებობს “ბევრი მიზეზი”, რის გამოც ათასწლეულის კამერამ შეიძლება ვერ გაძლოს. მსგავსი კამერა აქამდე არავის შეუქმნია, თუმცა მიზანი ერთია, კამერამ 3023 წელს ათასწლეულის ფოტო უნდა გაამჟღავნოს..

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

შვედეთში მომუშავე მეცნიერებმა ელექტროგამტარი მიწა შექმნეს, რომლითაც მცენარეების გაზრდა ტრადიციული ნიადაგის გარეშე შეიძლება. ამისათვის მათ მეთოდი, სახელად ჰიდროპონიკა, გამოიყენეს.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”