ასტრონომია - კოსმოსი

სამხრეთკორეელმა მეცნიერებმა სამყაროს შენელებული გაფართოების ფაზაში შესვლის მტკიცებულებები გამოავლინეს, რაც ბნელი ენერგიის ცვალებად თვისებებს უკავშირდება. მათი ვარაუდით, ამან შესაძლოა „დიდ შეკუმშვამდე“ მიგვიყვანოს. სტატია ამ აღმოჩენის შესახებ ჟურნალში Monthly Notices of the Royal Astronomical Society გამოქვეყნდა.

თეორიის თანახმად, სამყარო შეიკუმშება და „კოლაფსს“ განიცდის იმ საწყის მდგომარეობამდე, რომელიც დიდ აფეთქებამდე იყო, რის შედეგადაც ის შეიქმნა. ზოგიერთის აზრით, აფეთქება-შეკუმშვის ციკლი სამუდამოდ გაგრძელდება.

ჩატარებული გათვლები აჩვენებს, რომ ბნელი ენერგია უფრო სწრაფად იცვლება, ვიდრე აქამდე ვარაუდობდნენ.

„თუ ეს შედეგები დადასტურდება, ეს გამოიწვევს უდიდეს პარადიგმულ ძვრას კოსმოლოგიაში ბნელი ენერგიის აღმოჩენის შემდეგ, რაც 27 წლის წინ მოხდა“, – განაცხადა იონსეს უნივერსიტეტის პროფესორმა, ლი იონ-ვუკმა.

თანამედროვე სამეცნიერო წარმოდგენების თანახმად, სამყარო ბნელი ენერგიის ზემოქმედების შედეგად აჩქარებით ფართოვდება. თუმცა, 2018 წელს „კოსმოლოგიური კრიზისი“ დაიწყო, რომელიც გაფართოების სიჩქარის გაზომვებში არსებულ შეუსაბამობებს უკავშირდება.

2025 წლის დასაწყისში ასტრონომებმა მონაცემებში ბნელი ენერგიის თვისებების ცვლილებები აღმოაჩინეს. კორეელმა მკვლევრებმა გააანალიზეს ინფორმაცია 300 შორეული ზეახალი ვარსკვლავის შესახებ და აფეთქების სიკაშკაშესა და გალაქტიკების ასაკს შორის კავშირი გაითვალისწინეს.

შედეგებმა აჩვენა, რომ დაახლოებით 5 მილიარდი წლის წინ ბნელი ენერგია შესუსტდა და გაფართოების სიჩქარის მუდმივი ზრდა შეწყვიტა. დაახლოებით 1 მილიარდი წლის წინ ეს ცვლილებები იმდენად მნიშვნელოვანი გახდა, რომ სამყაროს გაფართოებამ შენელება დაიწყო.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ჩვენი დროის ყველაზე საიდუმლო ინტერსტელარულმა სტუმარმა ბოლოს და ბოლოს „ხმა ამოიღო“. რამდენიმე თვის განმავლობაში იგი უჩვეულოდ იქცეოდა და არ გააჩნდა ხილული კუდი და მოძრაობდა უპრეცედენტო ტრაექტორიით, თუმცა ახლა, პირველად, 3I/ATLAS-მა წარმატებით გამოსცა რადიოსიგნალი, რაც ადასტურებს, რომ იგი აქტიურად ურთიერთქმედებს გარემოსთან.

ეს მნიშვნელოვანი გარღვევა, რომელიც სამხრეთ აფრიკის ობსერვატორიამ ორ წარუმატებელ მცდელობამდე შემდეგ მოახერხა, ობიექტს „უბრალო კომეტისგან“ გარდაქმნის მეცნიერების განსაკუთრებულ ინტერესის საგნად, მათ შორის იმ მკვლევრებისთვის, რომლებიც უცხოპლანეტური სიცოცხლის ნიშნებს ეძებენ.

სწორედ ამ წარმატებულმა აღმოჩენამ კვლავ გააცოცხლა ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო ჰიპოთეზა: რომ შესაძლოა 3I/ATLAS იყოს იმ ცნობილი და ამოუხსნელი „Wow! სიგნალის“ წყარო, რომელიც თითქმის ნახევარი საუკუნის წინ დაფიქსირდა.

ეს აღმოჩენა მონუმენტურ ნაბიჯად ითვლება ობიექტის კვლევის ისტორიაში, მას შემდეგ, რაც იგი პირველად 1 ივლისს აღმოაჩინეს.

მიუხედავად იმისა, რომ ოფიციალური მონაცემები თერმულ ემისიაზე მიუთითებს, ამ ინტერსტელარული ობიექტისა და „Wow! სიგნალის“ დამთხვევა ობიექტის უკიდურესად უცნაურ ფრენის მარშრუტთან ერთად მეცნიერებს საგონებელში აგდებს და კვლავ აღძრავს ეჭვს, რომ მას შესაძლოა ხელოვნური, ანუ არაბუნებრივი წარმოშობა ჰქონდეს.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

NASA-ში განაცხადეს, რომ მზის სისტემის მიღმა უკვე 6 ათასი ეგზოპლანეტა აღმოაჩინეს. ეს პლანეტები დედამიწისგან ძალიან შორს არიან და ასტრონომებმა მათი აღმოჩენა დაახლოებით 30 წლის წინ დაიწყეს.

პირველი ეგზოპლანეტა, რომელიც ჩვენი მზის მსგავსი ვარსკვლავი გარშემო ბრუნავს 1995 წელს იპოვეს. მას 51 PEGASI B ჰქვია და ის გაზის გიგანტია, როგორც იუპიტერი ჩვენს სისტემაში.

მას შემდეგ ასეთი აღმოჩენების რაოდენობა ყოველწლიურად იზრდება. სულ რაღაც 3 წლის წინ ნაპოვნი ეგზოპლანეტების რიცხვი 5 ათასს შეადგენდა და, როგორც ირკვევა იმ პერიოდიდან დღემდე ასტრონომებმა კიდევ 1000 ახალი სამყარო აღმოაჩინეს.

„ჩვენ კვლევის ახალ დიდებულ თავზე გადავდივართ – სამყაროები, რომლებიც ჩვენს წარმოსახვას სცდება. ისეთი პლანეტების ძებნა, რომლებსაც სიცოცხლის მხარდაჭერა შეუძლიათ გვახსენებს, რომ სამყაროში კიდევ ბევრი ადგილია, რომელიც აღმოჩენას ელის“, – განაცხადეს NASA-ში.

6 ათასი ეგზოპლანეტიდან 2 035 ნეპტუნს ჰგავს, 1 984 იუპიტერის მსგავსი გაზის გიგანტია, 1 761 სუპერდედამიწაა – მათ ასე იმიტომ ჰქვიათ, რომ დედამიწაზე დიდები, მაგრამ ნეპტუნზე პატარები არიან. 700 პლანეტას მყარი ზედაპირი აქვს, როგორც დედამიწას და მარსს. მეცნიერებმა ასევე იპოვეს 7 პლანეტა, რომელთა ტიპიც ასტრონომებისთვის ჯერჯერობით უცნობია.

ვიდეოში, რომელიც NASA-მ „საიუბილეო“ პლანეტის აღმოჩენის აღსანიშნავად გამოაქვეყნა, ნათქვამია: „ერთი ამ დრომდე ვერ გვიპოვია – პლანეტა, რომელიც ზუსტად ჩვენნაირი იქნება“.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

NASA-ს InSight-ის სადესანტო ხომალდმა მარსის სიღრმეში უჩვეულო გროვები აღმოაჩინა, რომლებიც მეცნიერების აზრით, შესაძლოა პლანეტის უძველესი „ემბრიონის“ ნაშთები იყოს, იუწყება  The Independent .

ჟურნალ „Science“ -ში გამოქვეყნებულმა აღმოჩენებმა შესაძლოა შეცვალოს ჩვენი წარმოდგენა იმის შესახებ, თუ როგორ ჩამოყალიბდა კლდოვანი პლანეტები, როგორიცაა მარსი, ვენერა და დედამიწა.

„მარსის მიწისძვრებიდან მიღებული სეისმური მონაცემები აჩვენებს, რომ მარსის მანტია გლუვი არ არის, არამედ შეიცავს 4 კილომეტრამდე სიგანის უხეშ უძველეს ფრაგმენტებს, რომლებიც პლანეტის ადრეული ისტორიის მტკიცებულებებს შეიცავს“, – ნათქვამია ნაშრომში.

მეცნიერები თვლიან, რომ ფრაგმენტები მარსის ფორმირების დროს კოლოსალური შეჯახების შედეგად წარმოქმნილი უზარმაზარი მაგმის ოკეანეების გამყარებული ნარჩენებია, რომლებიც შემდეგ გაცივდა და კრისტალიზაცია განიცადა.

მათი თქმით, გროვების არსებობა „აჩვენებს, თუ რამდენად ნელა ირეოდა მარსის ინტერიერი“ ბოლო ოთხნახევარი მილიარდი წლის განმავლობაში.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

კოსმოსში ბევრი საინტერესო და იდუმალი ფენომენი არსებობს. მათ შორისაა “უცნაური რადიორგოლი” (ORC), რომელიც გალაქტიკების გარშემო შეინიშნება. პირველად ასეთი რამ 2019 წელს აღმოაჩინეს, ახლა კი მოყვარული ასტრონომების დახმარებით მეცნიერებმა ყველაზე შორეულ და მძლავრ მსგავს ობიექტს მიაკვლიეს.

“ORC-ები ერთ-ერთი ყველაზე უჩვეულო და ლამაზი კოსმოსური სტრუქტურებია, რომლებიც ოდესმე გვინახავს. შესაძლოა, ისინი გალაქტიკებისა და შავი ხვრელების თანაევოლუციის შესახებ ინფორმაციას ინახავდეს”, — აცხადებს ანანდა ჰოტა, სამოყვარულო ასტრონომიის პლატფორმა RAD@home Astronomy Collaboratory-ის დამფუძნებელი.

ORC-ები გიგანტური ზომის მკრთალი რგოლებია, რომლებიც პლაზმისგან შედგება. ისინი ზოგიერთ გალაქტიკას აკრავს გარს და რადიოტალღებს ასხივებს. აქამდე 12-მდე ამგვარი ობიექტია აღმოჩენილი, რომელთა უმეტესობაც ჩვენს გალაქტიკაზე 10-20-ჯერ დიდია. სპეციალისტები ფიქრობენ, რომ უკანასკნელი მიგნება ამ უზარმაზარი სტრუქტურების ფორმირების შესახებ მეტის გაგებაში შეიძლება დაგვეხმაროს.

ეს ORC რამდენიმე მიზეზის გამოა უნიკალური. პირველ რიგში, ის არა ერთი, არამედ ორი რგოლისგან შედგება, რომლებიც ერთმანეთს ვენის დიაგრამის მსგავსად კვეთს. ასეთი კონფიგურაციით აქამდე მხოლოდ ერთი ასეთი ობიექტი იყო დაფიქსირებული; მეორე განსაკუთრებულობა ისაა, რომ აღნიშნული სტრუქტურა აქამდე აღმოჩენილთაგან ყველაზე შორეული და მძლავრია

რადიორგოლები პირველად ინდოეთში დაფუძნებული RAD@home Astronomy Collaboratory-ის მოყვარულმა ასტრონომებმა შენიშნეს. ეს მონაცემები შემდეგ მეცნიერთა გუნდმა რადიოტელესკოპთა სისტემა LOFAR-ით შეისწავლა და მათი ავთენტურობა დაადასტურა. თავად სიგნალის წყაროს RAD J131346.9+500320 უწოდეს.

წინა კვლევებზე დაყრდნობით ვარაუდობდნენ, რომ ORC-ები ზემასიური შავი ხვრელების შეჯახებისას წარმოიქმნება, რის შედეგადაც სივრცეში ერთგვარი დარტყმითი ტალღები ვრცელდება. ამის მიუხედავად, RAD J131346.9+500320 აირის ძაფისებრი სტრუქტურის, ფილამენტის, გარშემოა. აქედან ასკვნიან, რომ შეიძლება ის შიგნით მოქცეული სპირალური გალაქტიკების ქარის მიერ იყოს ფორმირებული. ამის დასადასტურებლად დამატებითი მონაცემებია საჭირო.

მასზე დაკვირვებისას მეცნიერებმა ორი ახალი ობიექტიც დააფიქსირეს: რადიორგოლით გარემოცული, 3 მილიონი სინათლის წლის მანძილზე გადაჭიმული გალაქტიკა და მეორე გალაქტიკა, რომლის მიერ გამოყოფილი მატერიის ნაკადის ირგვლივაც რგოლია კონცენტრირებული.

ამის შესახებ ნაშრომი გამოცემაში Monthly Notices of the Royal Astronomical Society გამოქვეყნდა

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”