close

არქეოლოგია

არქეოლოგიაბიოლოგიაისტორია

88 წლის წინ ჩინეთში ნაპოვნი თავის ქალა შესაძლოა ადამიანის აქამდე უცნობ სახეობას ეკუთვნოდეს

ჩინელმა მეცნიერებმა 88 წლის წინ აღმოჩენილი თავის ქალა გამოიკვლიეს და დაადგინეს, რომ ის ადამიანის აქამდე უცნობ სახეობას ეკუთვნის. ამის შესახებ BBC წერს.

გამოცემის ინფორმაციით, თავის ქალა 1933 წელს, ხარბინში ხიდის მშენებელმა იპოვა. მაშინ ქალაქი იაპონური ოკუპაციის ქვეშ იმყოფებოდა. კაცს ეჭვი ჰქონდა, რომ მის აღმოჩენას კულტურული ღირებულება აქვს და თავის სახლში, ჭის ფსკერზე დამალა, სადაც ის 80 წლის განმავლობაში ინახებოდა. კაცმა ამ ამბის შესახებ ოჯახს თავისი სიკვდილის წინ უამბო, მათ კი თავის ქალა მეცნიერებს გადასცეს.

კვლევის ავტორები აცხადებენ, რომ თავის ქალა აღმოსავლეთ აზიაში სულ მცირე 146 ათასი წლის წინ მცხოვრებ 50 წლის კაცს ეკუთვნის. ახალ სახეობას Homo longi („ადამიანი-დრაკონი“) დაარქვეს. ევოლუციური თვალსაზრისით, ის თანამედროვე ადამიანის უახლოესი ნათესავია. ანალიზმა ასევე აჩვენა, რომ და Homo longi უფრო მჭიდროდ არის დაკავშირებულია ​Homo sapiens-თან ვიდრე ნეანდერტალელებთან.

ადამიანი-დრაკონი“ სავარაუდოდ ასე გამოიყურებოდა

„აღმოჩენა კაცობრიობის ცალკეულ შტოს წარმოადგენს, რომელიც რეგიონში რამდენიმე ასეული ათასი წლის განმავლობაში ვითარდებოდა და ბოლოს გადაშენდა. ბოლო მილიონი წლის განმავლობაში ეს ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ნამარხი ნეშტია“, – განაცხადა ლონდონის ბუნებრივი ისტორიის მუზეუმის პროფესორმა კრის სტრინგერმა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
არქეოლოგიაისტორიასაქართველო

გრემის ტაძარში მეფე ლევან ბაგრატიონის აკლდამა იპოვეს

საქართველოს ეროვნული მუზეუმის ცნობით, არქეოლოგებმა გრემის მთავარანგელოზთა ტაძარში ქართველი მეფის, ლევან ბაგრატიონის აკლდამა იპოვეს. ლევან ბაგრატიონი კახეთის სამეფოს მეფე იყო 1518-1547 წლებში.

მას დიდი ღვაწლის გამო „დიდისა“ და „აღმშენებლის“ წოდებაც მიენიჭა.

„მართალია, ისტორიული წყაროების და გადმოცემების მიხედვით, მათ შორის ვახუშტი ბაგრატიონის თხზულებითაც, ეს დიდი მოღვაწე ქალაქ გრემში, მისივე ძალისხმევით აგებულ მთავარანგელოზთა ტაძრის კომპლექსში უნდა ყოფილიყო დაკრძალული, მაგრამ ამ განსასვენებლის კონკრეტული ადგილი უცნობი იყო, ვინაიდან საფლავის ქვა ან სხვა ზედმიწევნითი მინიშნება არ არსებობდა,“ — წერს ეროვნული მუზეუმი.

არქეოლოგებმა ლევან ბაგრატიონის აკლდამა იპოვეს. ფოტო: ეროვნული მუზეუმი

მათივე ინფორმაციით, აკლდამა აძრის დარბაზის სამხრეთ-დასავლეთ კუთხეში, შემაღლებული პლატფორმის ქვეშ, კედელზე გამოსახული ტაძრის გვირგვინოსანი ქტიტორის — ლევან მეფის ფერწერული გამოსახულების წინ იპოვეს. აკლდამაში ნეშტთან ერთად XVI საუკუნის რამდენიმე ნაკეთობაც აღმოჩნდა.

„გამოვლენილი ნეშტის პირველადი ანთროპოლოგიური შეფასება არ ეწინააღმდეგება საფუძვლიან მოსაზრებას, რომ აკლდამაში აღმოჩენილი ნეშტი, სავარაუდიდ, ლევან მეფეს ეკუთვნოდა. საბოლოო იდენტიფიცირებისთვის, მოპოვებული ნეშტის ფრაგმენტების და აკლდამის ინტერიერიდან აღებული სხვა ნიმუშების კვლევა ტექნიკური მეთოდებით ჩატარდება საქართველოს ეროვნული მუზეუმის კვლევით ინსტიტუტებში, აგრეთვე საზღვარგარეთის სპეციალიზირებულ ლაბორატორიებში,“ — აცხადებს მუზეუმი.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა“

სრულად ნახვა
არქეოლოგია

მეცნიერებმა ავსტრალიაში დინოზავრის ახალი სახეობა აღმოაჩინეს

მეცნიერებმა დინოზავრის ახალი სახეობა – „ავსტრალოტიტანი“ აღმოაჩინეს. ეს ყველაზე დიდი დინოზავრია, რომლის ნეშტის ნარჩენებიც ამ დრომდე ავსტრალიაში იპოვეს. ამის შესახებ სამეცნიერო გამოცემა PeerJ წერს.

პირველად „ავსტრალოტიტანის“ ჩონჩხის ნაწილი 2007 წელს კერძო პირის ფერმაში აღმოაჩინეს. ნეშტის კვლევას დიდი დრო დასჭირდა. მეცნიერებმა ნაპოვნი ჩონჩხი სხვა დინოზავრების ნეშტს შეადარეს და დარწმუნდნენ, რომ მათ დინოზავრის ახალი სახეობა აღმოაჩინეს.

დინოზავრი დედამიწაზე 100 მილიონი წლის წინ ბინადრობდა. მისი სიმაღლე 6 მეტრს, ხოლო სიგრძე 25-30 მეტრს აღწევდა. „ავსტრალოტიტანი“ 23-დან 74 ტონამდე იწონიდა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
არქეოლოგიაისტორიასაქართველო

მცხეთაში “პომპეუსის ხიდი” გამოჩნდა

“მრავალი წელია მცხეთელები ძეგლთა დაცვის ეროვნული სააგენტოსგან ითხოვდნენ დახმარებას და შუამდგომლობას “ენერგოპრო ჯორჯიასთან”, რომ ამ ადგილას მტკვარი გაშვებულიყო და პომპეუსის ხიდი გამოჩენილიყო, რათა მომხდარიყო ამ ძეგლის ფოტო-ვიდეო ფიქსაცია და გარკვეული არქეოლოგიური დაკვირვება, რომ გვცოდნოდა, ეს ძეგლი რა დღეშია.

დღეს ჩვენ გამოვაჩინეთ პომპეუსის ხიდი თავისი სხვადასხვა დროის შრეებით და გვაქვს 48 საათიდან 72 საათამდე იმისათვის, რომ პირველადი ნაბიჯები გადაიდგას, მაგალითად, მცენარეები მოშორდეს ძეგლს, რომლებიც ფესვებით აზიანებენ ქვას, ასევე არქეოლოგებმა შეძლონ პირველადი სამუშაოების განხორციელება”, – თქვა კულტურის მინისტრმა თეა წულუკიანმა დღეს მედიასთან და მადლობა გადაუხადა კერძო კომპანიას წარმატებული თანამშრომლობისთვის, რაც იმაში გამოიხატა, რომ ამ ადგილას წყალი რამდენიმე დღით დააშრეს და ხიდი გამოაჩინეს. თეა წულუკიანის თქმით, სამომავლოდ იგეგმება უფრო მასშტაბური სამუშაოებიც ხიდზე, მათ შორის, მისი კონსერვაცია.

პომპეუსის ხიდი, რომელსაც “მოგვთა ხიდსაც” ეძახიან, მცხეთის შესასვლელში, მდინარე მტკვარზე დღეს არსებული და მოქმედი გადასასვლელი ხიდის აღმოსავლეთით, დაახლოებით 100 მეტრში მდებარეობს და დაფარულია მდინარის მიერ. ის ჩნდება მხოლოდ მაშინ, როცა მტკვრის დონე დაიწევს. იმის მიუხედავად, რომ ხიდს პომპეუსის სახელი ჰქვია, მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ უფრო ძველია და ძვ. წ. IV-III საუკუნეებიდან ფუნქციონირებდა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
არქეოლოგიაარქიტექტურა/დიზაინიისტორია

რომის კოლიზეუმის რესტავრაცია 2023 წელს დასრულდება

იტალიის მთავრობამ დაამტკიცა პროექტი რომის კოლიზეუმში ახალი იატაკის მოწყობის შესახებ, რაც სტუმრებს საშუალებას მისცემს, დადგნენ სწორედ იმ ადგილზე, სადაც ადრე გლადიატორები იბრძოდნენ. ქვეყნის კულტურის მინისტრის დარიო ფრანჩესკინის გადაწყვეტილებით, კოლიზეუმში ხის დასაკეცი იატაკი აშენდება. ამ პროექტს კი, 18.5 მილიონიანი კონტრაქტის ფარგლებში, კომპანია Milan Ingegneria შეასრულებს. ინფორმაციას BBC ავრცელებს. პროექტი 2023 წელს დასრულდება.

საგულისხმოა, რომ ამჟამად 2000 წლის ისტორიულ ძეგლს იატაკი საერთოდ არ გააჩნია: ის არქეოლოგებმა მე-19 საუკუნეში მოხსნეს და გვირაბების მიწისქვეშა ქსელი აღმოაჩინეს, სადაც სპორტული ორთაბრძოლის დაწყებამდე ცხოველები და გლადიატორები იმყოფებოდნენ.

იტალიის კულტურის მინისტრის თქმით, ახალი იატაკის მოწყობა დამთვალიერებლებს საშუალებას მისცემს, კოლიზეუმის დიდებულება ძეგლის ცენტრიდან იხილონ. ამასთან, მინისტრის გადაწყვეტილებით, იატაკის აღდგენის შემდეგ, კულტურულ ღონისძიებებს სწორედ რომის კოლიზეუმი უმასპინძლებს.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
არქეოლოგიაისტორია

მეცნიერებმა პირველი ორსული მუმია აღმოაჩინეს

მუმია, რომელიც მეცნიერებს თავდაპირველად მღვდელი ეგონათ, ორსული ქალი აღმოჩნდა. აღმოჩენა ეკუთვნის პოლონელ მეცნიერს, რომელმაც მუმიის საფუძვლიანად გამოკვლევისას, სკანირების დროს აღმოაჩინა სხეულში პატარა ფეხი.

მუმია პოლონეთში პირველად 1826 წელს მოხვდა, რა დროსაც მკვლევარები თვლიდნენ, რომ მუმიის სქესი მდედრობითი იყო, თუმცა შეხედულება შეიცვალა 1920-იან წლებში, როდესაც სარკოფაგზე თარგმნეს წარწერა, რომელზეც ეგვიპტელი მღვდლის სახელი იწერა.

მუმია ვარშავის უნივერსიტეტს ეკუთვნის, თუმცა 1917 წლიდან ვარშავის ეროვნული მუზეუმის გამოფენის ნაწილი გახდა. შემდგომმა და უფრო დეტალურმა ანალიზმა გამოავლინა, რომ სხეულის სქესი მდედრობითია. ქალი გარდაიცვალა სავარაუდოდ 20-30 წლის ასაკში, ხოლო ნაყოფი იქნებოდა 26-30 კვირის.

მეცნიერებისთვის უცნობია, თუ რამ გამოიწვია ქალის გარდაცვალება, ეს შემდეგი კვლევის ობიექტია. მათთვის ყველაზე დიდ ამოცანას წარმოადგენს იმის გარკვევა, თუ რატომ დატოვეს მუმიფიცირების დროს ნაყოფი დედის ორგანიზმში, რადგან მუმიფიცირებამდე შინაგან ორგანოებს ჩვეულებრივ იღებენ. სკანირებამ კი გამოავლინა, რომ ნაყოფი ჯერ კიდევ იყო საშვილოსნოში.

არქეოლოგების აზრით, მუმია შესაძლოა სხვა სარკოფაგში იმყოფებოდა, რაც ხსნის გაურკვევლობას, თუ რატომ იყო მუმია მოთავსებული სარკოფაგში მღვდლის სახელით, რადგან XVIII-XIX საუკუნეში ხშირად ძარცვავდნენ სარკოფაგებს, იპარავდნენ ნივთებს და ანაცვლებდნენ გვამებს.

მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
არქეოლოგიაისტორია

არქეოლოგებმა რომის მახლობლად მღვიმეებში ნეანდერტალელების ნეშტები აღმოაჩინეს

არქეოლოგებმა რომის მახლობლადმდებარე პრეისტორიულ ადგილას ცხრანეანდერტალელის ნეშტი აღმოაჩინეს, ამის შესახებ იტალიის კულტურისსამინისტრომ განაცხადა.

უწყების ცნობით, ნეშტებიდან რვა 50 000-68 000 წლის, ხოლო ერთი, ყველაზეძველი, 90 000 – 100 000 წლისაა.

ნეშტებს გროტა ატარიში, 80 წელზემეტი ხნის წინ აღმოჩენილ პრეისტორიულმღვიმეებში, მიაკვლიეს, რომელიც ტირენიის ზღვის სანაპიროდან 100 მეტრში ლაციოს რეგიონში მდებარეობს.

სამინისტროს მიერ გავრცელებულ ვიდეომასალაში ჩანს ძვლები, თავის ქალებიდა სხეულის სხვა ნაწილები.

იტალიის კულტურის სამინისტროშიაცხადებენ რომ გროტა ატარი, სადაც ნეანდერტალელების ნაშთები სხვა დროსაც აღმოუჩენიათ, ერთერთიყველაზე მნიშვნელოვანი ადგილიმსოფლიოში ნეანდერტალელებისისტორიის კუთხით.

ნეანდერტალელები, ადამიანებისუახლოესი უძველესი ნათესავები,  დაახლოებით 40 000 წლის წინ გაქრნენ. ერჯერობით დაუდგენელია, რატომ დაიხოცნენ ისინი. არსებობს სხვადასხვა ვერსია, მათ შორის კლიმატის ცვლილებასთან ადაპტაცია და თანამედროვე ადამიანებთან კონკურენცია.

მასალა მოამზადა : თამარ ტაბატაძემ 

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

სრულად ნახვა
არქეოლოგიაისტორია

ჰაიდ ალ-ჯაზილი – სოფელი ქვაზე

პლანეტის ერთ-ერთი უნიკალური ადგილი, ჰაიდ ალ-ჯაზილი არის პატარა სოფელი ცენტრალურ იემენში, რომელიც დიდ ქვაზეა გაშენებული. მოსახლეობა 2004 წლის აღწერით შეადგენს 17 მოსახლეს.
როგორც ფოტოზე ჩანს, ამ ტერიტორიაზე ხე ძალიან იშვიათია, ამიტომ ალ-ჯაზილში შენობები ტალახით არის მოპირკეთებული. ეს რამდენიმესართულიანი შენონები ტალახის აგურით არის აშენებული, რომელსაც შემდეგ ურევენ სიმინდის ჩალას. ისინი მუდმივად უნდა გარემონტდეს, განსაკუთრებით გაზაფხულის წვიმების სეზონის შემდეგ, რადგანაც წვიმა რეცხავს ტალახის საფარს. სამწუხაროდ, სახლების 70% წლების განმავლობაში წვიმების, ქარისა და ეროზიის შედეგად განადგურდა. სახლები ერთმანეთთან საკმაოდ ახლოს მდებარეობს, ქუჩები – ვიწრო და წყნარია.
სოფელში არ არსებობს სკოლა, მაღაზია ან საავადმყოფო. შესაბამისად, ავადმყოფი ხეობის გადაჭრას ვირის საშუალების ახერხებს, შემდეგ მანქანით გადაჰყავთ ადგილობრივ საავადმყოფოში, რომელიც თითქმის 1 საათის სავალზეა. ალ-ჯაზილში და საერთოდაც იემენში წყლის სიმცირის პრობლემა ძალიან სერიოზული გამოწვევაა, რასაც ადგილობრივები ყოველდღიურად ებრძვიან. მოსახლეობის შემოსავლის წყაროს კი ფერმა წარმოადგენს.
უკანასკნელი 3 ათწლეულის განმავლობაში მოსახლეობა მკვეთრად შემცირდა, ადგილობრივები ძირითადად გადასახლდნენ საუდის არაბეთში, სადაც დასაქმების მხრივ უფრო მეტი პერსპექტივა არსებობს.

მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა

სრულად ნახვა
არქეოლოგიაისტორია

უძველესი ადამიანის სამარხი აფრიკაში, კენიაში აღმოაჩინეს

აფრიკაში, კერძოდ, კენიაში აღმოაჩინეს ადამიანის უძველესი სამარხი, რომელიც დაახლოებით 78 000 წლის წინანდელია, შუა ქვის ხანის პერიოდის. მცირეწლოვანი ბავშვის სამარხი ნაპოვნი იქნა პანგა-საიდის მღვიმეში, ბავშვის გარდაცვალების ასაკი სავარაუდოდ 3 წელი იყო, შესაბამისად, მას სახელად დაარქვეს – “Mtoto”, რაც ბავშვს ნიშნავს.
პირველად მღვიმეში ძვლები იპოვეს 2013 წელს, საფლავი კი სრულად 2017 წელს. უკანასკნელ ხანებში ჩატარებულმა კვლევებმა კი აჩვენა, რომ ორმო განზრახ იყო ამოთხრილი და მიწა შემდეგ იქნა დაყრილი. თავის ქალა კი სავარაუდოდ, რაღაცაში იყო გახვეული.
მეცნიერებისა და მკვლევარების თქმით, ბავშვი დაკრძალულ იქნა სპეციალურად გათხრილ ორმოში, სხეული კი მკერდთან მიდებული ფეხებით მოეთავსებინათ, ნაყოფის პოზიციაში, რაც აშკარად მიანიშნებს, რომ ამ პერიოდშიც კი, ადამიანები საფლავში სხეულის განლაგებაზე ზრუნავდნენ. აღნიშნული გვეუბნება, რომ დაკრძალვა რიტუალების მიხედვით ხდებოდა და სამარხი ახალ, სანდო წყაროს წარმოადგენს თანამედროვეობისთვის დაკრძალვის პრაქტიკის შესახებ.
კვლევების მიხედვით ასევე საინტერესოა, რომ აფრიკაში აღმოჩენილი ორი საკმაოდ ადრეული სამარხიდან ორივე მცირეწლოვანი ბავშვისაა. უკანასკნელი კი წარმოადგენს უძველესს და იგი ჰომო საპიენსს ეკუთვნოდა.

მასალა მოამზადა: ნინი ხეცურიანმა

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა

სრულად ნახვა
არქეოლოგია

ჩვენს წინაპრებში ადამიანის მსგავსი ტვინი პირველად 1.7 მილიონი წლის წინ გამოჩნდა

ეს “ტექნოლოგიისა” და კულტურის უფრო მაღალ, რთულ საფეხურზე გადასვლას ემთხვევა.

თითქმის ორი საუკუნეა, მეცნიერები ამტკიცებენ, რომ ადამიანები ჰომინიდებისგან, ანუ – ადამიანის მსგავსი მაიმუნებისგან წარმოიშვნენ. თუმცა, როგორც ჩანს, ძნელია, ზუსტად განვსაზღვროთ ამ ევოლუციური ხის ტოტები. განსაკუთრებით კი, იმის დადგენაა რთული, თუ როდის და სად შეიქმნა პირველი თანამედროვე ადამიანის მსგავსი ტვინი.

ადამიანისა და ადამიანის მსგავს მაიმუნს შორის განსხვავებები ნათელია. მაიმუნებთან შედარებით, ჰომო საპიენსის ტვინი უფრო დიდია. ასევე, ჩვენი შუბლის წილი ისეა მოწყობილი, რომ სხვადასხვა დავალებების შესრულება შეგვიძლია, როგორიცაა რაიმეს დამზადება, დაგეგმვა და ენის შესწავლა. აღსანიშნავია, რომ სხვა ჰომო სახეობებსაც ჰქონდათ გარკვეული შემეცნებითი სიახლეები.

ერთი მიზეზი იმისა, თუ რატომ იყო მაიმუნებიდან ჰომოებამდე ამ კოგნიტური ევოლუციის დეტალების გარკვევა ძნელი, არის ის, რომ ტვინი არ “ინახება”. ამიტომ, მეცნიერებს არ შეუძლიათ, უშუალოდ შეისწავლონ პრიმატების ადრეული ტვინი. თუმცა, პირველყოფილი თავის ქალები ერთგვარ გასაღებს წარმოადგენს…

ახალ კვლევაში, მკვლევართა საერთაშორისო ჯგუფმა ჰომო სახეობის თავის ქალაზე ჩატარებული დაკვირვებები გააანალიზა, რათა პრიმატების ტვინის ევოლუცია მეტად გასაგები გამხდარიყო. ნაშთების თავის ქალაზე კომპიუტერული ტომოგრაფიის გამოყენებით, გუნდმა შექმნა გამოსახულებები იმის შესახებ, თუ როგორ გამოიყურებოდა ჰომოს ადრეული სახეობის ტვინის სტრუქტურები, შემდეგ კი ეს სტრუქტურები დიდი მაიმუნებისა და თანამედროვე ადამიანის ტვინს შეადარა.

შედეგების თანახმად, ჰომო სახეობებს ადამიანის მსგავსი ტვინი პირველად 1.7-1.5 მილიონი წლის წინ, აფრიკაში ჩამოუყალიბდათ. ეს შემეცნებითი ევოლუცია თანადროულად მოხდა – აღნიშნული ფაქტი “ტექნოლოგიისა” და კულტურის უფრო მაღალ, რთულ საფეხურზე გადასვლას ემთხვევა. ამ სახეობებმა უფრო დახვეწილი ქვის იარაღები შეიმუშავეს და ცხოველების საკვებ რესურსად გამოყენება დაიწყეს.

მიღებული მონაცემების საფუძველზე გუდნმა ჰიპოთეზა გამოთქვა – “ეს ნიმუში ტვინისა და კულტურის კოევოლუციის ურთიერთდამოკიდებულ პროცესებს ასახავს, სადაც კულტურულმა ინოვაციამ თავის ტვინის ქერქის აქტივობასა და საბოლოოდ, შუბლის წილის ტოპორაფიაში გამოიწვია ცვლილებები”.

ამასთან ერთად, გუნდმა დაადგინა, რომ ეს სტრუქტურული ცვლილებები მას შემდეგ მოხდა, რაც ჰომო სახეობებმა აფრიკიდან მიგრაცია დაიწყეს, როგორიცაა თანამედროვე ჯორჯია და სამხრეთ-აღმოსავლეთი აზია, სადაც კვლევის ნაშთები აღმოაჩინეს. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ჰომო სახეობებს ჯერ კიდევ მაიმუნის მსგავსი ტვინი ჰქონდათ, როდესაც აფრიკა დატოვეს.

მიუხედავად იმისა, რომ კვლევამ შუქი მოჰფინა პრიმატების ტვინის ევოლუციას, მკვლევართა გუნდის თქმით, ჯერ კიდევ ბევრი რამ არის გასარკვევი ადრეული ჰომო სახეობების შესახებ. ეს განსაკუთრებით საინტერესოა განსაკუთრებით აფრიკაში აღმოჩენილი ჰომო ნაშთების მორფოლოგიური მრავალფეროვნების ახსნის თვალსაზრისით.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა

სრულად ნახვა
1 5 6 7 8 9 17
Page 7 of 17