სრულიად ახალი ვირუსისგან გამოწვეულმა პანდემიამ მსოფლიო ახალ წესრიგზე გადაიყვანა. თუმცა, გეტყვით და ალბათ თქვენც იცით, რომ პანდემიები ამ სამყაროსთვის ახალი სულაც არაა და მსგავსი სიტუაციებიდან ბევრჯერ “გამომძვრალა” კაცობრიობა.
მეტიც, პანდემიების შესახებ თეორიაც კი არსებობს, რომ ის მსოფლიოში ყოველ ას წელიწადში ვრცელდება – მაგალითად 1720 წელს მარსელის ჭირი იყო გავრცელებული, 1820 წელს – ქოლერა, 1920 წელს კი – ესპანური გრიპი. საინტერესოა, რომ 2020 წელსაც მსგავსი მოცემულობის წინაშე აღმოვჩნდით.
თუმცა ახლა, მსოფლიო მასშტაბიდან ორიენტირი საქართველოზე გადმოვიტანოთ. აუცილებლად უნდა გავიხსენოთ 1772 წელი, როცა საქართველოში შავი ჭირის ეპიდემია მძვინვარებდა. სწორედ ამ დროს ერეკლე მეფემ აცრის ბრძანება გასცა, თანაც ისე, რომ პირველი მისი შვილი აცრეს, რათა სხვებს ერწმუნათ, რომ აცრა საშიში არ იყო. აცრა ხომ იმ დროის საქართველოსთვის დაავადების პრევენციის არც ისე ნაცნობი საშუალება იყო. სწორედ ამიტომ, დღესდღეობით საქართველოში აცრების ერთ-ერთ ფუძემდებლად სწორედ ერეკლეს მოიაზრებენ.
როგორც ვხედავთ, დაავადების რისკის შესამცირებლად დღევანდელ პერიოდში ძალიან ბევრი ოჯახი წავიდა სოფელში. მსგავსადვე მოიქცნენ 1811 წელს ქალაქად მცხოვრები ოჯახებიც, როცა თბილისში კვლავაც შავი ჭირი გავრცელდა. ისინი სოფლად გახიზნენ, საკვები მოიმარაგეს და საგულდაგულოდ ჩაკეტეს ჭიშკრები. “თვითიზოლაცია” ჩვენთვის ნამდვილად ახალი სიტყვაა, მაშინ, როცა ამ ხერხს და ზოგადად დისტანცირებას 1800-იან წლებში მცხოვრები ადამიანები ამგვარ პერიოდებში აქტიურად მიმართავდნენ.
შავი ჭირიდან რამდენიმე ათწლეულის გასვლის შემდეგ კი, კერძოდ 1892 წელს, საქართველოში ქოლერამ იჩინა თავი. ის ირანიდან გავრცელდა და საქართველოს მეზობელ ქვეყნებს აქტიურად მოედო. საბედნიეროდ, ამ დაავადებამ ჩვენს ქვეყანაში მალევე გადაიარა, რადგანაც მოსახლეობას ქოლერის საწინააღმდეგო აცრა ჩაუტარდა. ამ პერიოდში დაავადების შესახებ ცნობებს აქტიურად ავრცელებდა გაზეთი “ივერია”.
ყველაზე მძაფრად ეპიდემიების ხანა საქართველომ 1919-1920 წლებში გამოცადა. ყველაზე მეტად კი ეს თბილისში იგრძნობოდა, რაც გამოწვეული იყო აქ არსებული მძიმე ეკონომიკური და სოციალური მდგომარეობით, ანტისანიტარიით, მედიკამენტების დეფიციტით, მოუწესრიგებელი საყოფაცხოვრებო პირობებითა და დევნილთა უწყვეტი ნაკადით. სწორედ ამ ყველაფრის ფონზე თბილისში ტიფი გავრცელდა, რომელიც 2 თვის განმავლობაში მძვინვარებდა. ტიფის ეპიდემია საქართველომ რამდენიმე ასეული მსხვერპლით გადაიტანა.
ეს პერიოდი ჯერ კიდევ არ ჰქონდა მონელებული ქვეყანას, როცა 1920 წელს საქართველოს მოსახლეობას კვლავ ქოლერა დაატყდა თავს.
“ავად გახდნენ საავადმყოფოს ექიმები: უფროსი ორდინატორი ექიმი ციციშვილი, ექიმი სლუცკაია და კიდევ რამდენიმე მოსამსახურე. ტფილისში ხოლერა გაჩნდა. რას აკეთებს ქალაქის სანიტარული ორგანიზაცია ამ საშინელი ეპიდემიის ხანაში? კანონის ძალით, ავადმყოფი იმ წამსვე უნდა იქნას წაყვანილი საავადმყოფოში, როგორც კი აცნობებენ ქალაქის სანიტარულ ორგანიზაციას. ნამდვილად კი 4-5 დღე გადის შეტყობინების შემდეგ ავადმყოფის წაყვანამდის, რაც ხელს უწყობს სენის გავრცელებას,” – გაზეთი “ერთობა”.
ქოლერის მწვავე ეპიდემია საქართველომ მხოლოდ მას შემდეგ გადაიტანა, რაც ქვეყანაში ანტისანიტარიული ზომები მიიღეს. ქოლერა ყველაზე მეტად სასმელი წყლით ვრცელდებოდა და ამიტომაც, პირველ რიგში, სუფთა სასმელი წყლის შესყიდვაზე მიდგა საქმე. საბოლოოდ კი, ეპიდემიის შეჩერება სამხედრო-სამედიცინო ლაბორატორიის მიერ დამზადებული ვაქცინების წყალობით მოხერხდა.
“მოქალაქეებო! დროულად გაიკეთეთ აცრები, რათა თავი დაიზღვიოთ საშინელი ავადმყოფობისაგან და დაიცვათ როგორც საკუთარი თავი, ასევე ახლობლები,” – გაზეთი “გრუზია”.
მანამ სანამ საქართველო ქოლერას ებრძოდა, კონსტანტინეპოლში (იგივე სტამბული) შავი ჭირი მძვინვარებდა. მსოფლიოში მიმდინარე გლობალური კატაკლიზმებისა და ქვეყანაში არსებული მძიმე ეკონომიკური მდგომარეობის გამო, საქართველო მუდმივად სხვადასხვა ეპიდემიის გავრცელების საფრთხის წინაშე იდგა. დაავადებების მორიგი გამწვავება 1920 წლის ივლისში დაიწყო. საფრთხე კვლავ მეზობელი ქვეყნებიდან მომდინარეობდა.
“არსებობს დიდი საშიშროება, რომ ეს გადამდები დაავადებები სულ მალე ბათუმში, შემდეგ კი ტფილისშიც გავრცელდეს. ტფილისის დღევანდელი ფრიად სავალალო ანტისანიტარული მდგომარეობიდან გამომდინარე კი, ეს დაავადებები ძალიან სწრაფად გავრცელდება და ეპიდემიის სახეს მიიღებს,” – გაზეთი “ბორბა”.
სამხედრო- სამედიცინო ლაბორტაორიამ გამოაქვეყნა სტატისტიკა, რომლის მიხედვითაც, 1920 წლის სექტემბერში საქართველოში ქოლერის დავადებულთა რიცხვმა 32-ს მიაღწია, შავი ჭირით კი 43 ადამიანი იყო დაავადებული. მას მერე ეპიდემიის შესახებ ცნობები აღარ გავრცელებულა. ვარაუდობენ, რომ დაავადების ტალღამ გადაიარა, ან უბრალოდ იმ დროისთვის არსებულ პოლიტიკურ ფონზე დაავადებებისთვის აღარავის ეცალა.
როგორც ვხედავთ, საქართველოსთვის ეპიდემიები კარგად ნაცნობი გამოცდილებაა. ჩვენს ქვეყანაში იყო პერიოდები, როცა მსგავს დაავადებებთან ბრძოლა რამდენიმე თვე გრძელდებოდა. სამწუხაროდ, ამგვარმა პერიოდებმა ბევრი ადამიანი იმსხვერპლა იმ დროისთვის არარსებული რესურსების და არაეფექტური მიდგომების გამო. რასაც ვერ ვიტყვით დღევანდელობაზე, როცა ეპიდემიის გადაგორების შანსი ბევრად უფრო მეტია, ვიდრე მაშინ იყო.
ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი ,,დოქტრინა”
0
