მედიცინა

პიტსბურგში დაფუძნებული ბიოტექნოლოგიური კომპანია ღვიძლის უკმარისობის მქონე პაციენტს უნიკალური მეთოდით მკურნალობს. ისტორიაში პირველად, მეცნიერები პაციენტის სხეულში ფუნქციურ ღვიძლს ზრდიან.

თუ პროცედურა წარმატებით დასრულდება, ეს ახალი თერაპია იქნება მათთვის, ვისაც ღვიძლის გადანერგვა ესაჭიროება და დონორს თვეების განმავლობაში ელოდება.

LyGenesis ამჟამად ტესტირებას მხოლოდ ერთ ადამიანზე ატარებს. პაციენტს ღვიძლის ბოლო სტადიის დაავადება (ESLD) აქვს.

Nature-ის ცნობით, ექსპერიმენტული პროცედურა ჰიუსტონში 25 მარტს ჩატარდა. მოხსენების თანახმად, პაციენტი თავს უკეთ გრძნობს და მისი გამოჯანმრთელება სწრაფი ტემპებით მიმდინარეობს. მიუხედავად ამისა, ლიმფურ კვანძში ახალი ღვიძლის მსგავსი ორგანოს ფორმირებას შეიძლება რამდენიმე თვე დასჭირდეს.

გარდა ამისა, ინდივიდი იმუნოსუპრესიულ პრეპარატებზე დარჩება, რაც დონორის უჯრედების მიღებას შეუწყობს ხელს.

ამ დროის განმავლობაში ექიმები პაციენტის მდგომარეობას ყურადღებით დააკვირდებიან.

პროცედურის ფარგლებში დონორის უჯრედები პაციენტის ლიმფურ კვანძებში შეიყვანეს. შემდგომში ეს უჯრედები მრავლდება და ახალ ღვიძლად ყალიბდება.

“ისტორიაში პირველად, ლიმფური კვანძები როგორც ცოცხალი ბიორეაქტორები ისე გამოვიყენეთ. შედეგად ახალი ორგანოს რეგენერირება ხდება”, — თქვა დოქტორმა მაიკლ ჰაფორდმა, LyGenesis-ის თანადამფუძნებელმა და აღმასრულებელმა დირექტორმა.

“მინიატიურული ღვიძლის” ზრდის პროცედურა

ეს პროცედურა ღვიძლის ჯანსაღ უჯრედებს იყენებს. ეს უჯრედი (ჰეპატოციტები) ღვიძლის მასის დაახლოებით 80%-ია და ასრულებს სხვადასხვა უჯრედულ ფუნქციას, მათ შორის მეტაბოლურს.

პროცედურის ფარგლებში მეცნიერებმა უჯრედები პაციენტის მუცლის ზედა ლიმფურ კვანძებში მოათავსეს. საუბარია ლობიოს ფორმის პატარა სტრუქტურებზე, რომელიც იმუნური სისტემის აუცილებელ კომპონენტს წარმოადგენს.

გარდა მუცლისა, ლიმფური კვანძები ასევე გვხვდება კისერსა და გულმკერდში. შესაბამისად, მკვლევრებმა პაციენტის ლიმფურ კვანძში უჯერდები კისრის კათეტერის გამოყენებით შეიყვანეს.

“ასეთ შემთხვევაში ლიმფური კვანძი მოქმედებს როგორც in vivo ბიორეაქტორი, რომელიც ჰეპატოციტებს ფუნქციური ექტოპიური ქსოვილის გამომუშავებაში ეხმარება”, — აღნიშნულია კვლევაში.

უფრო მარტივად რომ ვთქვათ, ეს უჯრედები რამდენიმე თვის განმავლობაში უნდა გამრავლდეს. შედეგად ღვიძლის უკმარისობის მქონე ადამიანში ლიმფური კვანძები როგორც მეორე ღვიძლის მსგავსი ორგანო ისე იფუნქციონირებს.

ეს ყველაფერი ორგანოების დეფიციტის პრობლემის მოსაგვარებლად ხდება, რომელიც სულ უფრო სერიოზული პრობლემაა.

ყოველწლიურად, მხოლოდ აშშ-ში ათასზე მეტი ადამიანი ღვიძლის გადანერგვის მოლოდინისას კვდება. გარდა ამისა, ბევრი პაციენტი ტრანსპლანტაციასაც არ ექვემდებარება. ეს იმიტომ, რომ ისინი მსგავსი პროცედურებისთვის ზედმეტად დასუსტებულები არიან და მას უბრალოდ ვერ უძლებენ.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

ესპანეთის ჰოსპიტალში პაციენტების თერაპიისთვის ძაღლები მიიწვიეს. ჰოსპიტალი, სახელად დელ მარი, ბარსელონაში მდებარეობს. ორი ოთხფეხა მეგობარი, ვიდა და ლუ უკვე ორი კვირაა, პროგრამაში მონაწილეობენ. როგორც ფსიქოლოგები და მედიკოსები ამბობენ, ინიციატივა წარმატებით მიმდინარეობს.

„ისინი მოწყენისა და უიმედობის უფლებას არ გვაძლევენ. მათთან გატარებული დრო დღის საუკეთესო ნაწილია. რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, ვიდაც და ლუც საკუთარი ძაღლის მონატრების დაძლევაში მეხმარებიან, რომელიც სახლში დავტოვე და, იმედია, მალე დავუბრუნდები”, – ამბობს პაციენტი, ჯოელ ბუენო.

თერაპიული ძაღლების საექსპერიმენტო პროექტის ავტორი ადგილობრივი დაწესებულება, Affinity Foundation-ია. მათი მისია შინაური ცხოველების ჩართულობით ადამიანების და, ამ შემთხვევაში, მძიმე დაავადებების მქონე პაციენტების ემოციური კეთილდღეობის გაუმჯობესებაა. ძაღლები თითოეულ პალატას ყოველ კვირას, 15-20 წუთის განმავლობაში სტუმრობენ.

მკვლევრებმა ექსპერიმენტული პროექტის დაწყებამდე პაციენტების ნერწყვის ნიმუშები შეაგროვეს, რათა ის პროექტის ბოლოს აღებულ მასალას შეადარონ და გამოიკვლიონ, რა გავლენას ახდენს შინაურ ცხოველთან ურთიერთობა სტრესის ინდიკატორების (მაგალითად, კორტიზოლის) გამოყოფაზე, მეორე მხრივ კი, ბედნიერებასა და კეთილდღეობასთან დაკავშირებული ჰორმონების – ოქსიტოცინისა და სეროტონინის – რაოდენობაზე.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

მეცნიერებმა შექმნეს ცილოვანი მიკრომასალები, რომლებიც დიდი ხნის განმავლობაში ათავისუფლებენ ნანონაწილაკებს,

რომლებიც თავს ესხმიან და ანადგურებენ კიბოს სპეციფიკურ უჯრედებს. კვლევის შედეგები გამოქვეყნდა ჟურნალში Advanced Science.

ახალი ტექნოლოგია იმიტირებს ადამიანის ენდოკრინული სისტემის სეკრეტორულ გრანულებს. მისი ქიმიური სტრუქტურა მოიცავს თუთიის იონების საკოორდინაციო ნაერთს და ჰისტიდინით მდიდარ დომენს, აუცილებელ ამინომჟავას, რომელიც მრავალი ფერმენტის აქტიური უბნის ნაწილია.

მათი ბუნებრივი კოლეგების მსგავსად, ეს სინთეზური სტრუქტურები ათავისუფლებენ ბიოლოგიურად აქტიურ ცილებს ნელი თვითდეგრადაციის პროცესის დროს, რომელიც ხდება in vitro და in vivo მიღებისას. ეს ცილები, ნანონაწილაკების სახით, მიზნად ისახავს კიბოს უჯრედების სპეციფიკური ტიპების შერჩევით განადგურებას.

მკვლევარებმა გააანალიზეს ამ მასალების მოლეკულური სტრუქტურა და სეკრეციის პროცესის დინამიკა როგორც in vitro, ასევე in vivo.

მეცნიერებმა აჩვენეს სისტემის მაღალი ეფექტურობა კოლორექტალური კიბოს ცხოველურ მოდელში კანქვეშ შეყვანისას.

ასევე, ის, თუ როგორ გროვდებოდა გამოთავისუფლებული ცილის ნანონაწილაკები სიმსივნურ ქსოვილებში.

მეცნიერთა აზრით, მეთოდი უზრუნველყოფს სიმსივნურ ქსოვილებში წამლის მაღალ დონეს, რაც თავიდან აიცილებს განმეორებით ინტრავენურ ინექციებს.

წყარო: მკურნალი

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”

სპინა ბიფიდა საკმაოდ იშვიათი დაავადებაა და ამიტომაც მის შესახებ ბევრს არც სმენია. ეს არის დეფექტი, რომლის დროსაც ნაყოფის ნერვული მილი არ ვითარდება ან სათანადოდ არ იხურება. ამან შეიძლება გამოიწვიოს სხვადასხვა დარღვევა – ზურგის ტვინის დიდი თიაქარით დაწყებული (რაც ჯანმრთელობის სერიოზულ პრობლემებს იწვევს), ხერხემლის მცირე დეფექტით დამთავრებული (ამის შესახებ ადამიანმა შეიძლება ვერც ვერასდროს გაიგოს, რადგან ის ულტრაბგერითი დიაგნოსტირების დროსაც კი არ ჩანს).

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

მეცნიერებმა რეზისტენტული ბაქტერიული ინფექციების გასანადგურებლად სრულიად ახალ გზას მიაგნეს.

ანტიბიოტიკების ახალი კლასი შვედეთის უფსალას უნივერსიტეტის მკვლევრებმა აღმოაჩინეს. ის ჯერ მხოლოდ თაგვებზე გამოცადეს, მაგრამ მეცნიერებს მიაჩნიათ, რომ ამას ანტიბიოტიკების მიმართ რეზისტენტული ბაქტერიების დამარცხებაში მნიშვნელოვანი როლი ექნება.

უნიკალური წამალი, ისევე როგორც ამჟამად შემუშავების პროცესში მყოფი სხვა საშუალებები, მიზანში გრამ-უარყოფითი ბაქტერიების ორმაგ მემბრანას იღებს. ასეთი ბაქტერიების სიაშია ნაწლავის ჩხირი (Escherichia coli), რომელიც ნაწლავებისა და სისხლის ინფექციებს იწვევს. ასევე ასეთი ბაქტერიაა Klebsiella pneumoniae, რომელიც ფილტვის, შარდის ბუშტისა და სისხლის ინფექციების გამომწვევია.

გრამ-დადებითი ბაქტერიებისგან განსხვავებით, რომლებისთვისაც მრავალი მედიკამენტი შეიქმნა, გრამ-უარყოფით ბაქტერიულ უჯრედებს გარშემო მეორე ბარიერიც აკრავთ და ამიტომ, ბაქტერიებს მათ წინააღმდეგ მოქმედება უჭირთ.

ძლიერი გარე მემბრანა ლიპოპოლისაქარიდებს შეიცავს, რომლებიც უჯრედს მთლიანობას ანიჭებს და სხვა ზედაპირთან ურთიერთქმედების საშუალებას აძლევს — შედეგად, ტოქსინები გარეთ გამოდის, ხოლო საკვები ნივთიერებები შიგნით ხვდება.

უკვე წლებია, მეცნიერები ამ ლიპიდური მემბრანების დაშლას ცდილობენ. სწორედ ესაა გრამ-უარყოფითი ბაქტერიების ფუნქციონირებისთვის გადამწყვეტი. თუმცა, შვედეთში ჩატარებული ეს კვლევა პირველია, რომელმაც ფერმენტი LpxH ამოიღო მიზანში. ეს ლიპოპოლისაქარიდების მემბრანისთვის კრიტიკულად მნიშვნელოვანი სხვა ნაერთების სინთეზს უწყობს ხელს. გრამ-ბაქტერიების 70% სწორედ ამ ფერმენტს იყენებს და ამიტომ ეს შეიძლება იყო შესაბამისი სამიზნე.

ექსპერიმენტის ფარგლებში, თაგვებს პრეპარატებისადმი რეზისტენტული E. coli და K. pneumoniae ბაქტერიები შეუყვანეს. ერთი საათის შემდეგ მათ LpxH-ის დამთრგუნველი ნაერთი გაუკეთეს. შედეგებმა აჩვენა, რომ სისხლის მიმოქცევის ინფექციის მკურნალობა სულ რაღაც ოთხ საათში იყო შესაძლებელი.

“ამ პროცესში ბაქტერიები თაგვების სისხლში გავრცელდა. შედეგად, ამ ნაერთს აღმოაჩნდა უნარი სრულად შეამციროს საშიში ბაქტერიების რაოდენობა და ეს მხოლოდ ერთჯერადი დოზის გამოყენებით”, — აღნიშნულია კვლევაში.

მკვლევრებმა JEDI-1444 ნაერთით დაიწყეს. მიუხედავად იმისა, რომ ამ ნაერთმა გრამ-უარყოფითი ბაქტერიების განადგურების მხრივ შესანიშნავი შედეგები აჩვენა, ის სტაბილური არ აღმოჩნდა.

რამდენიმე მოდიფიკაციის შემდეგ, ჯგუფმა ბევრად უკეთესი შედეგი მიიღო EBL-3599 და EBL-3647 ნაერთების შემთხვევაში.

ეს უმნიშვნელოვანესი აღმოჩენაა, იმის გათვალისწინებით, რომ ორივე ეს ბაქტერია სხვა ანტიბიოტიკების მიმართ მდგრადია. 2019 წელს ანტიბიოტიკებისადმი რეზისტენტული ინფექციებისგან დაღუპულთა რაოდენობა დიდი გახლდათ და ეს სიკვდილიანობის მესამე მთავარი მიზეზი იყო. 2050 წლისთვის ეს რაოდენობა გაიზრდება და მოსალოდნელია, რომ დაღუპულთა რაოდენობა წელიწადში 10 მილიონი იქნება.

ჩვენ ვიცით, რომ ბაქტერიები მედიკამენტების მიმართ რეზისტენტულობას იმუშავებენ, შესაბამისად ახალი მეთოდები სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია.

2017 წელს ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ (WHO) წამლისადმი მდგრადი პათოგენების სია გამოაქვეყნა და აქ მოწინავე ადგილზე სწორედ E. coli და Klebsiella pneumoniae ბაქტერიები იყო.

კვლევა PNAS-ში გამოქვეყნდა.

ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი – ,,დოქტრინა”

62 წლის რიკ სლე­ი­მა­ნი პირ­ვე­ლი ადა­მი­ა­ნია, რო­მელ­საც გე­ნე­ტი­კუ­რად მო­დი­ფი­ცი­რე­ბუ­ლი ღო­რის თირკმე­ლი გა­და­უ­ნერ­გეს. მას ოპე­რა­ცია მა­სა­ჩუ­სეტ­სის სა­ა­ვად­მყო­ფო­ში ჩა­უ­ტარ­და. კაცი სახ­ლს ინო­ვა­ცი­უ­რი ოპე­რა­ცი­ი­დან ორი კვი­რის შემ­დეგ და­უბ­რუნ­და. ექი­მე­ბის თქმით, ის თავს კარ­გად გრძნობს.

ღო­რის ორ­გა­ნო­ე­ბის ადა­მი­ა­ნის­თვის ტრან­სპლან­ტა­ცია აქამ­დეც უც­დი­ათ, თუმ­ცა ყვე­ლა მცდე­ლო­ბა წა­რუ­მა­ტე­ბე­ლი იყო. პრო­ცე­დუ­რის წარ­მა­ტე­ბას კი ახლა მეც­ნი­ე­რე­ბი ასე აფა­სე­ბენ – “ის­ტო­რი­უ­ლი ეტა­პი ტრან­სპლან­ტა­ცი­ის სფე­რო­ში”.

მე­დი­კო­სე­ბის ცნო­ბით, პა­ცი­ენ­ტი ებ­რძო­და თირკმე­ლე­ბის და­ა­ვა­დე­ბას და ავად­მყო­ფო­ბა ბოლო სტა­დი­ა­ში იყო, ამი­ტომ სა­ჭი­რო­ებ­და ორ­გა­ნოს გა­და­ნერგვას. ექი­მებ­მა კი ღო­რის გე­ნე­ტი­კუ­რად მო­დი­ფი­ცი­რე­ბუ­ლი თირკმე­ლი გა­და­უ­ნერ­გეს. ოპე­რა­ცია 4 სა­ა­თის გან­მავ­ლო­ბა­ში მიმ­დი­ნა­რე­ობ­და.

მე­დი­კო­სე­ბის თქმით, ორ­გა­ნო ჩვე­უ­ლებ­რივ ფუნ­ქცი­ო­ნი­რებს და მა­მა­კაცს ჯან­მრთე­ლო­ბის პრობ­ლე­მე­ბი არ აწუ­ხებს.

“სა­ა­ვად­მყო­ფოს და­ტო­ვე­ბა და სახ­ლში წას­ვლა ერთ-ერთი ყვე­ლა­ზე ბედ­ნი­ე­რი მო­მენ­ტია ჩემს ცხოვ­რე­ბა­ში”, – თქვა პა­ცი­ენ­ტმა.

ანალიტიკოსთა და მეცნიერთა დარბაზი “დოქტრინა”