კატეგორიის გარეშე

ისლამის ფუნდამენტალური მკვლევარები, რომლებიც სწავლობდნენ ისლამის ისტორიას და მუსულმანურ ცივილიზაციას ამტკიცებენ, რომ ქალი თანაბარია მამაკაცთან, რომ ისინი ერთ მთლიანობას ქმნიან და მათი ცალ-ცალკე ყოფნა წარმოუდგენელია. ,,ქალი თუ კაცი ყველა ადამიანი ღმერთის წინაშე სავარცხლისკბილებივით თანაბარნი არიანო’’, ამბობს მუჰამმედ შუამავალი.

წმინდა ყურანში ,,ქალები’’–ს სახელის სურაც კია მოცემული, ასევე ერთ–ერთი სურაც წმინდა მარიამისსახელს ატარებს. აქედან  ჩანს რომ ყურანი ქალს ანიჭებს უდიდეს ღირსებას. ზოგიერთი მცდარი შეხედულება იმისა, რომ სამოთხეში თითქოსდა წმინდა ევამ მიაწოდა წმინდა ადამს აკრძალული ხის ნაყოფი და ამის გამო ქალი არის წყეული, ყურანი ამ აზრს არ ეთანხმება.

ისლამი ავალდებულებს ქალს მიიღოს განათლება, აქვთ უფლება  ჰქონდეთ საკუთარი ქონება, ეწეოდენ კომერციულ საქმიანობას, საკუთარი ნება სურვილით აირჩიონ  მეუღლე და მშობელს არა აქვს უფლება მათი  ძალისმიერი მეთოდის გამოყენებით გათხოვება–დაქორწინებისა. ისლამმა მისცა ქალს ნება იმისა, რომ თავისი სურვილით განქორწინდეს. ქალი თანასწორუფლებიანია მამაკაცისა ღვთისმსახურებაშიც. ევალება ლოცვა, მარხვა, ზექათის გადახდა და პილიგრიმობა ქააბაში.

მუსლიმი ქალის ერთ-ერთი ყველაზე გამოკვეთილი ნიშანი ალაჰისადმი მისი ღრმა ერთგულება და გულახდილი რწმენაა. ყოველდღიური ხუთი ლოცვიდან, მუსლიმი ქალი, თითოეულს მისთვის განკუთვნილ დროს აღავლენს და ამაში სხვა მოვალეობები ხელს არ უშლის.

მუსლიმი ქალი ჩაცმის სტილითაც გამოირჩევა. სწორედ ამ საკითხზე მინდა შევაჩერო ტქვენი ყურადღება, რადგან დღემდე კამათი არ წყდება მუსლიმი ქალების იმ ტანსაცმლის ნაწილობრივი აკრძალვის გამო, რომელიც სახეს ფარავს. მწერალი, აღმოსავლეთმცოდნე, ყურანის ქართულად მთარგმნელი, პროფესორი გიორგი ლობჟანიძე, „რადიო თავისუფლებასთან“  საუბრისას ამბობს, რომ  „ირანში არსებობს ერთი ლოზუნგი, რომელიც ხშირად წამიკითხავს: „ჰიჯაბი არის ჩემი ციხესიმაგრე და არა ციხე“, ამბობს ქალი.“

ჰიჯაბი ჩაცმულობას ჰქვია და რამდენიმე სახისა, თუ ფორმისაა,  ისლამის სხვადასხვა განშტოების მიხედვით ვარირებს. განსხვებული სტილის მიუხედავად, შემოსვის უმთავრესი პრინციპი, ზოგადად, მოკრძალებულობასა და ზომიერებას ეფუძვნება, რაც ყოველმა მუსლიმმა უნდა გაითვალისწინოს. ამდენად, შეიძლება ითქვას, რომ მუსლიმთა სამოსი ისლამური კულტურის განუყოფელი ნაწილიცაა.

ქალის სამოსის სახეებია:

ჰიჯაბი – რაც არაბულად “დამალვას” ნიშნავს. ასე უწოდებენ სამოსს, რომელიც მუსლიმან ქალს თავიდან ფეხებამდე ფარავს. თუმც “ჰიჯაბს” უფრო ვიწრო მნიშვნელობითაც ხმარობენ და ამ სახელით მუსლიმი ქალის თავსაბურავს მოიხსენიებენ, რომელიც მთლიანად ფარავს თმას, ყურებს , ყელს და უმეტეს შემთხვევაში მხრების ნაწილსაც. სახე არ იფარება.

ამირას ჰიჯაბი – ეს თავსაბურავი ორი ნაწილისგან შედგება. ერთი თავზე მჭიდროდაა შემოხვეული ქუდის მსგავსად, მეორე შარფია, რომელსაც ხშირად სახელოების ფორმა აქვს და ზემოდან იცმევა ისე, რომ მხრებს ფარავს. სიტყვა “ამირა” არაბულად “პრინცესას” ნიშნავს.

ნიქაბი – შავი ფერის თავსაბურავი, მთლიანად ფარავს სახეს, თმას და მხოლოდ თვალებისთვის აქვს ჭრილი. ნიქაბს მუსლიმური ტანსაცმლის სხვა სახეობებთან ერთადაც ატარებენ. მაგალითად აბაისთან-გრძელ კაბასთან ქამრის გარეშე. ყველაზე ხშირად ნიქაბს სპარსეთის ყურის ქვეყნებში ხმარობენ, იემენში და პაკისტანში.

ჩადრი – სამოსი, რომელიც ფარავს მთლიანად სხეულს თმის ღერიდან ფეხის ტერფის ჩათვლით, თუმცა სახე არ არის დაფარული. მას ხშირად ნიქაბთან ერთად ატარებენ. გავრცელებულია ირანში.

ფარანჯა – ხალათის მსგავსი უხელო სამოსი, რომელიც მთლიანაც ფარავს სხეულს და ასევე სახეს. თვალების ჭრილი დაფარულია მჭიდრო ბადით-ჩაჩვანით. ტანსაცმლის ეს სახეობა შუა აზიაში და ავღანეთშია გავრცელებული.ამ სამოსის ტიპს მიეკუთვნება ბურკაც – ის სრულიად ფარავს ქალის სხეულის ზედა ნაწილს.

ხიმარი – ეს არის მოსაცმელი, რომელსაც სახის გამოსაყოფი აქვს. ფარავს თმას, ყურებს, მხრებს და წელამდე ჩამოდის. გავრცელებულია ახლო აღმოსავლეთსა და თურქეთში.

როგორ ვხედავთ მუსლიმანი ქალის სამოსის ინდივიდუალურობას განსაზღვრავს იმ კუთხისკულტურა, სადაც ის ცხოვრობს და რაღა თქმა უნდა რწმენა.

თვლიან, რომ ისლამი უკრძალავს ქალს მსგავსი სამოსის გარეშე საზოგადოებაში გამოჩენას, რომ თითქოს ყურანი ითხოვდეს თავსაბურავისა თუ ჩადრის ტარებას. ზოგიერთი კი ამ მოსაზრებას უარყოფს და  ამბობენ, რომ ყურანში არაფერი წერია ქალის ჩაცმულობასთან დაკავშირებით. ფაქტია, დღეს საზოგადოებაში იქმნება ერთგვარი განცდა მუსლიმი ქალების ჩაგვრისა ისლამის წესებით,  თუმცა აქაც აზრი ორად შეიძლება გაიყოს,  ის რაც ერთვისთვის  რელიგიური იდნეტურობის გამომხატველია,  მეორესთვის – ქალის უფლებების შეურაცხყოფად გაიონიხილება.

ჩაცმულობის მთავარი პრინციპი ისლამში არის უბრალოება. ვიცით, რომ ყურანსა და ჰადისებში განსაზღვრულია მოთხოვნები ქალის სამოსთან დაკავშირებით: აუცილებელია, რომ სხეულის ყველა ნაწილი, აგრეთვე თმა, სახის და ხელის მტევნების გარდა, დაფარული იყოს; ტანსაცმელი უნდა იყოს გაუმჭვირვალე; სამოსი უნდა იყოს ქალის ტანსაცმლის, და არა მამაკაცის კატეგორიიდან; ტანისამოსს არ უნდა ჰქონდეს სუნამოს ან რაიმე მძაფრი არომატი. ქალის მიერ თმის დაფარვა ქუჩაში, და საერთოდ, უცხო ადამიანების თანდასწრებით, რაც შეეხება კონკრეტულად ქალებს, ერთ-ერთ სურაში მათგან მოთხოვნილია, თვალი არ გაუსწორონ თანამოსაუბრეს, საქვეყნოდ არ გამოაჩინონ თავიანთი გარეგნული მშვენიერება გარდა იმისა, რაც ჩვეულებრივ, ბუნებრივად ჩანს. ქუჩაში და უცხო ადამიანების თანდასწრებით თმა დაფარული უნდა ჰქონდეთ, მკერდი მოსასხამით დამალონ. ქალის სამოსი სქელი ქსოვილისაგან უნდა იყოს დამზადებული და ტან-ფეხის მოყვანილობას მალავდეს… ეს წესები თუ მოთხოვნები იმის მიხვედვით შეიძლება იცვლებოდეს თუ რა კონიუნქტურაა, როგორი კულტურული თავისებურებები, ტრადიციები, პოლიტიკური რეჟიმია  ქყვეყანაში, რომლეშიც მუსლიმანს უწევს ცხოვრება.

ასე მაგალითად,  1996 წლის სექტემბერში, როცა ქაბულში თალიბანის მმართველობა დამყარდა, რადიო”შარიათმა” ყველა ავღანელისათვის სავალდებულო თექვსმეტი მითითება გამოაცხადა. ერთ-ერთის მიხედვით ქალებს ეკრძალებათ შილიფად ჩაცმა.
მძღოლებს არ აქვთ უფლება, თავდაუბურავ ან გამომწვევად შემოსილ ქალებს, რომლებიც თანმხლებინათესავი მამაკაცის გარეშე არიან, ტრანსპორტში ასვლის ნებართვა მისცენ. ყველას ვინც ასე მოიქცევა, დააპატიმრებენ. ქუჩაში შემჩნეული თავისუფლად ჩაცმული ქალის ქმარი დაისჯება და მათი სახლი გაიჩხრიკება.  ქალებს დამატებით სპეციალურად მოდური ტანისამოსით, მაკიაჟით, ჩადრის გარეშე სიარული სასტიკად ეკრძალებათ. მათ არ უნდა მიიქციონ სხვა ადამიანების ყურადღება. ურჩ ქალებს შარიათის კანონების მიხედვით დასჯიან და შეაჩვენებენ. მათთვის ყველა გზა ზეციური სასუფევლისკენ მოჭრილი იქნება!
კანონის დამრღვეევების საქმიანობას რელიგიური პოლიცია გამოიკვლევს, რომელთაც აღნიშნულის აღმოსაფხვრელად ყველანაირი ზომის გამოყენების უფლება აქვთ მინიჭებული.

არიან ქვეყნები სადაც მუსლიმი ქალი თავად წყვეტს, იაროს ჩადრით თუ ჩადრის გარეშე, მაგრამ მაგ. საუდის არაბეთში ქალს მსგავსი არჩევანის თავისუფლება არ აქვს. სხვადსახვა მიზეზით, რიგმა ქვეყნებმა მკაცრად  აუკრძალეს მუსლიმ ქალებს თავსაბურავის ტარება, კონსტიტუციურად დაამტკიცეს  და გარკვეული ჯარიმებიც კი დააწესეს.

საფრანგეთი პირველი ევროპული ქვეყანაა, სადაც 2010 წელს, საზოგადოებრივი თავშეყრის ადგილებში აიკრძალა ჩადრის ტარება.  საფრანგეთის ყოფილი პრეზიდენტი ნიკოლა სარკოზი აღნიშნავდა, რომ ფარანჯის ტარება, არ შეესაბამება არც ქვეყნის ინტეგრაციის იდეას და არც საფრანგეთის თანამედროვე და მოდურ სტილს. ქალები, რომლებიც  საჯარო ადგილებში, სახეს მთლიანად ჩადრით  დაიფარავენ, 150 ევროთი დაჯარიმდებიან. მათ ვინც ქალებს აიძულებს სახე დაფაროს,  ჯარიმასთან ერთად, 1 წელი თავისუფლების აღკვეთაც შეეფარდებათ.

ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ საფრანგეთის აკრძალვას მხარი დაუჭირა და უარყო არგუმენტები, თითქოს, პირბადეების ტარების აკრძალვა რელიგიურ თავისუფლებას ზღუდავდა.

საფრანგეთის გადაწყვეტილებას ბელგიაც შეუერთდა. მათ აკრძალეს ისეთი სამოსისა თუ ნივთებისტარება, რომელიც საზოგადოებრივ ადგილებში პიროვნების იდენტიფიცირებას ხელს უშლის.

ჰოლანდიაში აკრძალულია ჩადრის ტარება  სკოლებში, სატრანსპორტო საშუალებებსა და  უნივერსიტეტებში.

ჩადრის ტარება აკრძალეს აფრიკულ ქვეყანაში – ჩადში, გაბონსა და კონგოში (ბრაზავილი). კამერუნმა სამოსის ტარება ქვეყნის ჩრდილოეთ რაიონებში აკრძალა. სენეგალის ხელისუფლებამაც გადაწყვიტაშემოიღოს კანონი, რომლის მიხედვითაც ქალებს ფარანჯის ტარება აეკრძალებათ. მიზეზი კი, რის გამოცაკრძალვა დაწესდება შემდეგია: ამგვარ სამოსში, დაფარული სახით, ბოროტმოქმედებს ადვილადშეუძლიათ თავდასხმების განხორციელება. მათი აზრით მსგავსი სამოსი დარტყმის ქვეშ აყენებს ეროვნულ უსაფრთხოებას.

ჩადში აკრძალვა მას შემდეგ ამოქმედდა, რაც თვითმკვლელმა, რომელსაც ჩადრი ეცვა, ივნისში თავი აიფეთქა და დედაქალაქ ნჯამენში 33 ადამიანი იმსხვერპლა. კამერუნში ორმა ჩადრში გამოწყობილმა ქალმა აიფეთქა თავი საჯარო ადგილას, რასაც 13 ადამიანის სიკვდილი მოჰყვა.

ბულგარეთში მოქმედი კანონმდებლობის თანახმად, ქალები, რომლებიც საჯარო ადგილებში ბურკასა და ნიქაბს ატარებენ, 770 ევროთი დაჯარიმდებიან.

ჰოლანდიაში 2007 წელს სრულად აკრძალეს სკოლებში ჩადრის ტარება, მოგვიანებით კი ყველა საჯარო თავშეყრის ადგილზეც. ჰოლანდიელმა კანონმდებლებმა საჯარო ადგილებში, ისლამური პირბადეების ნაწილობრივ აკრძალვის შესახებ გადაწყვეტილებას მხარი დაუჭირეს. შეზღუდვა ეხება სკოლებს, საავადმყოფოებს, სამთავრობო დაწესებულებებსა და საზოგადოებრივ ტრანსპორტს.

ამჟამად დასავლეთ ევროპის მხოლოდ სამ ქვეყანაშია აკრძალული ჩადრის ტარება, დანარჩენებში რეგიონალური შეზღუდვები მოქმედებს. ბარსელონაში აკრძალულია სახის დაფარვა საჯარო შენობებსა და ბაზარში. დანიაში იგივე აკრძალვა მოქმედებს სასამართლოებში. ჩადრი აკრძალულია გერმანულ ქალაქ გესენში და იტალიის ზოგიერთ ქალაქებში.

ეს ფაქტებია,  ვიღაც მუსლიმი ქალის სამოს ძალადობის სახელს უკავშირებს, ქართულენოვან საიტზე islam.ge აქვეყნებს სტატიას სახელწოდებით, „ხიჯაბი (ქალთა მუსლიმური სამოსი) ძალადობის წინააღმდეგ“, სადც ვკითხულობთ „ხიჯაბში შემოსილი ქალი–ისლამის სიმბოლოა, იმისი მაჩვენებელი, რომ მასზე  ძალაუფლება მხოლოდ უზენაეს ალლაჰს ეკუთვნის, იმის დასტური, რომ ის არ არის სუსტიდა ადვილად დასაჩაგრავი არსება, არამედ პიროვნება, რომელსაც  თავისუფლების, დაცულობისა დადაფასების არანაკლები უფლება აქვს ვიდრე ნებისმიერ მამაკაცს.“

ქვემოთ კი, „ჭეშმარიტად, ხიჯაბს შეზღუდვა არ აქვს, ვინაიდან ის საჭიროა, რადგანაც დაწესებულია.ხიჯაბი – არ არის მარტო ცხოვრების წესი, ის იცავს თავის მეპატრონეს მრავალი ცხოვრებისეულიპრობლემისა და შემთხვევისაგან, მათ შორის ძალადობისგან.“